WCN29.pdf

WARSZAWSKIE CENTRUM NUMIZMATYCZNE ISSN 1231-577X Warszawa, ul. Ho˝a 43/49 tel. 625 67 97 AUKCJA Nr 29 Sobota, 6 grudnia 2003 r. 9.30 - 13.30 Nr 1 - 649 15.00 - 19.00 Nr 650 - 1298

Sobota, 6 grudnia 2003 r. 9.30 - 13.30 Nr 1 - 649 15.00 - 19.00 Nr 650 - 1298 WARSZAWSKIE CENTRUM NUMIZMATYCZNE Warszawa, ul. Ho˝a 43/49 tel. (0-22) 625 67 97 fax. (0-22) 625 69 47 http://www.wcn.pl e-mail: moneta@wcn.pl AUKCJA Nr 29 MIEJSCE AUKCJI Hotel Holiday Inn Warszawa, ul. Z∏ota 48 / 54 sale Scherzo i Ballada

Przedmioty wystawione na aukcj´ b´dà udost´pnione do oglàdania z chwilà wydania katalogu aukcyjnego w biurze spó∏ki przy ulicy Ho˝ej 43/49 w Warszawie od 12 listopada do 5 grudnia 2003 r. w godzinach od 10.00 do 18.00. Równie˝ w dniu aukcji w bardzo ograniczonym zakresie od godziny 8.30 w Hotelu Holiday Inn w Warszawie. Tabela stanów zachowania Polska Niemcy Wielka Brytania St. Lustrz. Polierte Platte (PP) Proof I Stempelglanz (Stgl) Uncirculated (Unc) II Vorzüglich (Vzgl) Extremely Fine (EF) III Sehr Schön (SS) Very Fine (VF) IV Schön (S) Fine (F) V Sehr Gut Very Good (VG) Opis przedmiotów, wycena i uk∏ad katalogu: Robert Buczak, Ryszard Kondrat i Jan W´c∏awski Zdj´cia i sk∏ad komputerowy: Marek Kondrat i Daniel Maksymiuk Profesjonalna Gie∏da Numizmatyczna odb´dzie si´ w niedziel´ 7 grudnia 2003 w budynku Aurum w Warszawie przy ulicy Waliców 11. W zwiàzku z ograniczonà iloÊcià miejsc uprzejmie prosimy wystawców o wczeÊniejszà rezerwacj´ stolików w naszej firmie. Kolejna 30 aukcja odb´dzie si´ 29.05.2004 r. Przedmioty na aukcj´ przyjmujemy stale w biurze spó∏ki ul. Ho˝a 43/49, Warszawa, w terminie do 26.03.2004 r. Wszelkie prawa zastrze˝one naÊwietlanie i druk: Semafic, Warszawa ul. Borzymowska 28

REGULAMIN AUKCJI Warszawskiego Centrum Numizmatycznego 1. Aukcja odbywa si´ na zlecenie i rachunek w∏aÊcicieli i w imieniu licytujàcych. 2. Warunkiem uczestniczenia w aukcji jest posiadanie katalogu oraz wykupienie numeru licytacyjnego stanowiàcego wadium. WCN mo˝e odstàpiç od ˝àdania wp∏acenia wadium. 3. Fakt przystàpienia do licytacji jest równoznaczny z akceptacjà niniejszego regulaminu. 4. Opisy w katalogu sà podane w dobrej wierze a autentycznoÊç przedmiotów jest zagwarantowana chyba, ˝e stwierdzono i˝ jest inaczej. 5. Ceny w katalogu sà cenami szacunkowymi a licytacja b´dzie si´ zaczynaç o 20% ni˝ej. 6. Udzia∏ w aukcji mo˝na braç równie˝ poprzez z∏o˝enie pisemnej oferty w WCN przes∏anej wraz z kopià dowodu wp∏aty wadium w wysokoÊci 25% ceny szacunkowej, dokonanej na konto WCN. 7. Uczestniczàcy w aukcji jest zobowiàzany po wygraniu przetargu op∏aciç wylicytowany przedmiot w z∏otych obiegowych lub czekiem potwierdzonym z gwarancjà zap∏aty. Klienci znani WCN mogà dokonaç op∏aty w terminie 3 dni od daty zakoƒczenia aukcji. Niedotrzymanie tego terminu spowoduje, ˝e WCN b´dzie pobieraç odsetki za ka˝dy dzieƒ zw∏oki 8. Uczestniczàcy w aukcji b´dà traktowani tak jakby widzieli i studiowali stan przedmiotów. Wszelkie zastrze˝enia dotyczàce okreÊleƒ podanych w katalogu mogà byç przyjmowane przez WCN wy∏àcznie na piÊmie w dniach przeznaczonych na oglàdanie przedmiotów. Z chwilà rozpocz´cia aukcji reklamacje nie b´dà przez WCN uwzgl´dniane. 9. Miejscem rozstrzygania wszelkich sporów jest Sàd Rejonowy dla miasta st. Warszawy. 10. Aukcj´ prowadzi licytator w/g nast´pujàcych stopni przebicia: do 200 z∏ o 5 z∏ 200 z∏ — 500 z∏ o 10 z∏ 500 z∏ — 1.000 z∏ o 20 z∏ 1.000 z∏ — 2.000 z∏ o 50 z∏ od 2.000 z∏ — o 100 z∏ Zakoƒczenie licytacji nast´puje po trzykrotnym wywo∏aniu ceny i jej przybiciu. Do wylicytowanej ceny WCN dolicza 10% op∏aty aukcyjnej. W kwestiach wàtpliwych licytator ma prawo jeszcze raz wywo∏aç cen´. 11. Przedmioty wyprodukowane przed 9 maja 1945 roku mogà byç wywiezione za granic´ po uzyskaniu zezwolenia Ministerstwa Kultury i Sztuki. 12. Moc prawnà ma polski tekst regulaminu. 13. Wszelkie nale˝noÊci prosimy wp∏acaç na nasz rachunek: Warszawskie Centrum Numizmatyczne ul. Ho˝a 43/49 00-681 Warszawa Bank Przemys∏owo Handlowy PBK SA IX Oddzia∏/Warszawa 11101040-401040204335.

TERMS OF AUCTION Warsaw Numismatic Centre 1. The auction is conducted on order and for the account of the proprietors and on the behalf of the bidders. 2. Only persons interested in the auction who are in the possession of the catalogue and who payed the registration card, that constitues a deposit, will be admitted. WCN can abandon requirements of deposit payment. 3. Bidding in the auction constitutes full acceptance by the bidder of the foregoing terms of sale. 4. The descriptions in the catalogue are set out in all good faith and authenticity of items is guaranted, if not otherwise stated. 5. Catalogue prices are our estimates, we shall start bidding at prices 20% lower. 6. Written orders are accepted on the condition of paying the deposit of 25% of estimates on the account of WCN. 7. The successful bidders present at the auction are obliged to make their payment immediately in current Polish zlotys or by the secured cheque. Purchaser known to WCN are due to make payment within 3 day after the end of the auction. Payment received after this date will be charged for every day of delay. 8. Bidders will be considerate as having seen the items. Any complains concerning the description of the items will be accepted by WCN only in writing during public viewing of items. 9. The District Court in Warsaw has jurisdiction in the case of any claims. 10. The auctioneer will apply the following bidding procedure: for bids up to 200 z∏ by 5 z∏ 200 z∏ — 500 z∏ by 10 z∏ 500 z∏ — 1.000 z∏ by 20 z∏ 1.000 z∏ — 2.000 z∏ by 50 z∏ above 2.000 z∏ — by 100 z∏ An item will be knocked down after the highest bid has been called out three times. A charge of 10%, payable by the purchaser, will be added on the knock-down price. In the case of any doubts on knocking-down, the item will be called down once more. 11. Items produced before 9th May 1945 can be exported only after obtaining the permission of the Ministry of Culture and Art. 12. Only the Polish text has legal force; this free translation is included only for guidance. 13. Payment should be made to our account: Warszawskie Centrum Numizmatyczne ul. Ho˝a 43/49 00-681 Warszawa Account: Bank Przemys∏owo Handlowy PBK SA IX Oddzia∏/Warszawa 11101040-401040204335.

GRECJA *1. KALABRIA- Taras stater III w. pne, Aw: Nagi jeêdziec w lewo, ni˝ej ATKI, Rw: Taras z trójz´bem na delfinie w lewo, za nim sowa, napis poni˝ej TAPA. ., Szaivert-Sear-, 6.36 g, ∏adny, centrycznie wybity II 1.000,- *2. MACEDONIA- Filip II 359-336 pne, tetradrachma, Aw: G∏owa króla w prawo, Rw: Nagi jeêdziec z ga∏àzkà palmowà w r´ku w prawo i napis powy˝ej ΦIΛIΠΠOY, ni˝ej k∏os zbo˝a, Szaivert-Sear 6820, 14.28 g, na rewersie stare zaci´cie na piersi konia II 1.800,- *3. MACEDONIA- Aleksander III Wielki 336- 323 pne, tetradrachma mennica Byblos, Aw: G∏owa Aleksandra w skórze lwa w prawo, Rw: Zeus siedzàcy na tronie w lewo, napis po bokach: BAΣIΛEΩΣ AΛEΞAN∆PoY, pod tronem litery BY, Szaivert-Sear -, 17.01 g II+ 1.000,- *4. MACEDONIA- Aleksander III Wielki 336- 323 pne, tetradrachma, Aw: G∏owa Aleksandra w skórze lwa w prawo, Rw: Zeus siedzàcy na tronie w lewo, napis po bokach: BAΣIΛEΩΣ AΛEΞAN∆PoY, w polu litery EΣT, Szaivert-Sear-, 15.73 g II+ 1.000,- *5. MACEDONIA pod panowaniem rzymskim, Philippi AE-19, Aw: Nike kroczàca w prawo i napis ICΛV Rw: Trzy sztandary i napis COL. . PHI, 4.91 g, ∏adna patyna III+ 125,- *6. TESSALIA- Larissa, drachma, Aw: G∏owa nimfy Larissy na wprost, Rw: Koƒ pasàcy si´ na ∏àce w prawo, wy˝ej napis ΛAPI, Szaivert-Sear 2021, 5.90 g, lekkie uderzenie na awersie II- 1.000,- *7. BEOCJA-Teby, stater 379/338 pne, Aw: Tarcza beocka, Rw: Amfora i litery KA- ΛI, SNG Cop. 340ff, 12.16 g II- 2.200,- *8. ATTYKA- Ateny, tetradrachma 449-413 pne, Aw: G∏owa Ateny w he∏mie w prawo, Rw: We wkl´s∏ym kwadracie sowa w prawo, za nià ga∏àzka oliwna, z lewej pionowo AΘE, Szaivert-Sear 2690, 17.02 g, na rewersie zaci´cie na piersi sowy III+ 1.500,- *9. EUBEJA- Histiaia, hemidrachma 196-146 pne, Aw: G∏owa nimfy Histiai w wieƒcu winogronowym, Rw: Histiaia siedzàca na dziobie okr´tu, z lewej napis ΛIEΩN, Szaivert-Sear -, 1.61 g II 250,- *10. TRACJA- Pantikapea, 400-300 pne, AE-20, Aw: G∏owa brodatego Pana, Rw: Protom Gryfona w lewo, poni˝ej jesiotr, napis ΠAN, Szaivert-Sear 1921, ∏adna zielona patyna II+ 250,- *11. BOSPOR CYMERYJSKI-królestwo, Gepepiria 37-38, AE-24, Aw: Popiersie królowej Gepepirii w prawo i napis w otoku, Rw: G∏owa Mitradatesa VIII w prawo i napis w otoku, Stanis∏awski 123, ciemna patyna, rzadka i ∏adna moneta II 400,- *12. BOSPOR CYMERYJSKI-królestwo, Sauromates I 93-123, sesterc, Aw: Popiersie króla w prawo i napis w otoku, Rw: W wieƒcu MH (48 uncji), Stanis∏awski 229, ciemna patyna, ∏adny egzemplarz II 600,- 5 121110 9 87 65 4 32 1

*13. BOSPOR CYMERYJSKI-królestwo, Sauromates I 93-123, sesterc, Aw: Popiersie króla w prawo i napis w otoku, Rw: Nike kroczàca w lewo, po bokach litery MH (48 uncji), Stanis∏awski 255, bràzowa patyna II 500,- *14. BOSPOR CYMERYJSKI-królestwo, Reskopulos II 211-226, stater elektronowy 214, Aw: Popiersie króla w prawo i napis w otoku, Rw: Popiersie Karakalli w prawo i data AIΦ, z prawej gwiazda, Stanis∏awski 524. elektron 7.71 g II 2.500,- *15. BITYNIA- Prusias II 185-149 pne, AE-16, Aw: G∏owa króla w diademie, Rw: Stojàcy Herakles z maczugà i skórà lwa i napis poziomy BAΣIΛEΩΣ ΠPOYΣIO, Szaivert-Sear 7033 II- 150,- *16. PONT- Amisos AE-22 120-80 pne, Aw: G∏owa Perseusza w czapce frygijskiej w prawo, Rw: Pegaz stojàcy w lewo i napis poziomy AMIΣOY, Szaivert-Sear 3611, ∏adna zielona patyna II 200,- *17. WYSPY JO¡SKIE- Chios, stater 480-460 pne, Aw: Sfinks siedzàcy w lewo, Rw: Czterocz´Êciowy wkl´s∏y kwadrat, Szaivert-Sear 4640, 7.78 g II- 800,- *18. PAMFILIA- Side, tetradrachma 230-180 pne, Aw: G∏owa Ateny w he∏mie korynckim w prawo, Rw: Nike z wieƒcem kroczàca w lewo, owoc granatu, Szaivert-Sear 5545, 16.21 g, ∏adny egzemplarz II 1.800,- *19. FENICJA- Sydon, diszekel oko∏o 425 pne, Aw: Statek wojenny pod ˝aglami, Rw: Bóg w bidze w lewo, Szaivert-Sear 6112, BMC 1, 24.42 g, bardzo rzadka moneta w s∏abym stanie zachowania typowym dla tych monet IV 1.000,- *20. SYRIA- Filip Philadelphos 93-83 pne, tetradrachma, Aw: G∏owa w diademie w prawo, Rw: Zeus na tronie siedzàcy w lewo i napisy pionowe, Szaivert-Sear 7484, 15.72 g II- 800,- *21. BAKTRIA- Agatokles 171-160 pne, AE-21, Aw: G∏owa Dionizosa w prawo, Rw: Wiàzka piorunów i napis poziomy AΓAΘOKΛEOΣ BAΣIΛEΩΣ, Szaivert-Sear - II 150,- *22. BAKTRIA- Eukratides 171-135 pne, tetradrachma, Aw: Popiersie króla w he∏mie w prawo, Rw: Dioskurowie z lancami i liÊçmi palmowymi galopujàcy w prawo, napis u góry i poziomo u do∏u BAΣIΛEΩΣ MEΓAΛOY EYKPATI∆OY, Szaivert-Sear 7749, 16.55 g, ciekawa moneta II- 2.000,- 6 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

*23. PERSJA- Sasanidzi, Khusro II 590-628, drachma, Aw: Popiersie króla w prawo, Rw: Stra˝nicy ognia przy o∏tarzu, Peus 5341, 4.08 g II 150,- *24. PERSJA- Sasanidzi, Khusro II 590-628, drachma, Aw: Popiersie króla w prawo, Rw: Stra˝nicy ognia przy o∏tarzu, Peus 5343, 4.01 g II- 125,- *25. ZEUGITANA, 250-200 pne, AE-18, Aw: G∏owa Tanit w wieƒcu w lewo, Rw: G∏owa konia w prawo, Szaivert-Sear 6662, ∏adna moneta II 200,- *26. EGIPT -Ptolemeusz II Philadelphos 285-246, AE-46, Aw: G∏owa Zeusa Ammona w diademie w prawo, Rw: Orze∏ siedzàcy na piorunach i napis wokó∏ BAΣIΛEΩΣ ΠTOΛEMAIOY, Svoronos 412, Szaivert- Sear 7963, pi´kny okaza∏y egzemplarz III 200,- *27. EGIPT-Ptolemeusz V Epiphanes 204- 180, AE-26, Aw: G∏owa Kleopatry I jako bogini Izis w prawo, Rw: Orze∏ siedzàcy na piorunie i napis, BAΣIΛEΩΣ ΠTOΛEMAIOY, Svoronos 1235, Szaivert-Sear 8062 II- 200,- REPUBLIKA RZYMSKA *28. mennictwo rzymsko-kampaƒskie okresu przeddenarowego- didrachma, 225-214 pne, Aw: Podwójna g∏owa Dioskurów w wieƒcach laurowych, Rw: Jupiter z ber∏em i piorunami w kwadrydze w prawo, ni˝ej wkl´s∏y napis ROMA, Craw. 29/3, Sear 23, 6.33g, pi´kny wybity centryczny egzemplarz II- 3.500,- *29. mennictwo rzymsko-kampaƒskie okresu przeddenarowego- didrachma, 225-214 pne, Aw: Podwójna g∏owa Dioskurów w wieƒcach laurowych, Rw: Jupiter z ber∏em i piorunami w kwadrydze w prawo, ni˝ej wkl´s∏y napis ROMA, Craw. 29/3, Sear 23, 6.57 g, znakomity stan zachowania II- 2.500,- *30. mennictwo rzymsko-kampaƒskie okresu przeddenarowego- didrachma, 225-214 pne, Aw: Podwójna g∏owa Dioskurów w wieƒcach laurowych, Rw: Jupiter w kwadrydze w prawo, ni˝ej wkl´s∏y napis ROMA, Craw. 29/3, Sear 23, 6.61 g III 1.000,- *31. Q. Sicinius i C. Coponius oko∏o 49 r pne, denar, Aw: Popiersie Apolla w diademie w prawo i napis Q. SICINIVS III VIR, Rw: Maczuga Heraklesa przykryta skórà lwa, napis C COPONIVS PR S C, Craw. 444/1a, Sear Sicinia 1, 3.42 g, moneta bita dla floty rzymskiej na Wschodzie II- 250,- 7 3130 2928 27 26 25 2423

*32. C. Clodius C. f. Vestalis oko∏o 41 r. pne, denar, Aw: Popiersie Flory w prawo i napis C F CLODIVS, Rw: Wes- talka Claudia Quinta siedzàca w lewo, za nià napis VESTALIS, Craw.512/2, Sear Claudia 13, 3.52 g II- 250,- *33. Juliusz Cezar 47- 44 pne, denar bity w Hiszpanii w latach 46-45 pne, Aw: Popiersie Venus z Kupidynem na ramieniu w prawo, Rw: Galia i jeniec galijski siedzàcy pod trophaionem, w odcinku napis CAESAR, Craw. 468/1, Sear 13, 3.91 g, ciekawa moneta upami´tniajàca zwyci´stwa Cezara w Galii oraz wzniesienie przez niego Êwiàtyni Venus Genetrix w Rzymie, patyna II- 1.000,- CESARSTWO RZYMSKIE *34. JUDEA- prokurator Poncjusz Pi∏at 26- 36r, AE-16, Aw: Lituus i napis wokó∏ TIBEPIOΥ KA. . POC, Rw: W wieƒcu data LIZ (rok 17 panowania Tyberiusza czyli 30 pne), Meshorer 230, patyna, bardzo ciekawa moneta bita w okresie ˝ycia Chrystusa w Judei III- 200,- *35. Kaligula 37-41, as, Aw: Popiersie cesarza w lewo i napis w otoku C CAESAR AVG GERMANICVS PON M TR POT, Rw: Vesta siedzàca w lewo, w d∏oniach ber∏o i patera, napis VESTA i S C, Sear 1803, RIC 38, Coh. 27, pi´kna zielona patyna, moneta niezmiernie rzadka w tym stanie zachowania II- 1.500,- *36. EGIPT- Aleksandria, Agrypina M∏odsza ˝ona cesarza Klaudiusza, AE-25 51/52 r., Aw: Popiersie Agrypiny w wieƒcu ze zbó˝ na g∏owie i napis, Rw: Popiersie Euthenii w wieƒcu ze zbó˝ w prawo i napis poziomy ΕYΘH-NIA LIB (12 rok panowania cesarza czyli 51/52 r), Sear 540, patyna II- 200,- *37. Neron 54-68, denar, Aw: Popiersie cesarza w prawo i napis. .SAR AVGVSTVS, Rw: Salus siedzàca w lewo i napis poni˝ej SALVS, Sear 314, RIC 52, 3.12 g III- 300,- *38. JUDEA- prokurator Antonius Felix 52-60, AE-16, Aw: W wieƒcu poziomy napis YOI/ ΛIA AΓ/PIΠΠ/NA, Rw: UkoÊnie dwie ga∏àzki palmy i data LI∆ (54 r.) oraz napis wokó∏ AICAP ΓEPM, Meshorer 232, patyna III- 100,- *39. JUDEA- prokurator Antonius Felix 52-60, AE- 16, Aw: W wieƒcu napis NEP/ ώNO. Rw: Galàzka palmy i napis wokó∏. . C KAIC i data POC (58 r), Meshorer 234, patyna III- 100,- *40. SYRIA- Antiochia nad Orontesem Galba 68-69, tetradrachma, Aw: Popiersie w prawo i napis ΓAΛ., u do∏u gwiazdka, Rw: Orze∏ siedzàcy na piorunie i napis NEOYEPOA., Sear-, srebro 14.85 g III- 400,- *41. JUDEA-powstanie Bar Kochby 66-70, AE-18, Aw: Owoc (lulav) i napis wokó∏, Rw: Kielich i napis, Meshorer 163, bardzo ciekawa moneta z okresu powstania ˝ydowskiego przeciw Rzymowi, patyna II- 150,- *42. EGIPT- Aleksandria Hadrian 117-138, hemidrachma 127/128, Aw: Popiersie w zbroi i p∏aszczu w prawo i napis w otoku AVT KAI TPAI A∆PIA CEB, Rw: Euthenia le˝àca w lewo i data w odcinku, Förscher 428, 13.98 g, patyna III 250,- 8 42 4140 393837 3635 34 3332

*43. EGIPT- Aleksandria, Antonin Pius 138-161, tetradrachma bilonowa 150/151 r, Aw: Popiersie w prawo i napis ANTΩNINO CEB EV CEB, Rw: Orze∏ na wprost z pierÊcieniem w dziobie i data, Förschner 644, 11.71 g II- 200,- *44. Antonin Pius i Marek Aureliusz 138-161, denar, Aw: Popiersie Antonina Piusa i napis w otoku. Rw: Po- piersie Marka Aureliusza i napis w otoku, Sear 14, 3.31 g, ciekawa i rzadka moneta III 400,- *45. PONT- Amasia, Marek Aureliusz i Lucjusz Werus 161-169, AE-32 165 r., Aw: Popiersie Marka Aure- liusza w prawo i napis w otoku, Rw: Stojàcy w∏adcy i napis w otoku A∆P AMAΣ NEΩK K MHT K ΠPΩT ΠONT E PΞE, Sear-, 18.80 g, efektowna i bardzo rzadka moneta, patyna III+ 400,- *46. Septymiusz Sewer 191-211, denar, Aw: Popiersie w wieƒcu w prawo, Rw: Roma stojàca z Nike w d∏oni w lewo i napis w otoku, Sear 470-1, 3.52 g, ciemna stara patyna II 150,- *47. Karakalla 198-217, denar, Aw: Popiersie w wieƒcu w prawo i napis w otoku, Rw: Stojàcy na wprost Mars i napis w otoku MARTI PACATORI, Sear 149, 3.01 g III 150,- *48. Filip I Arab 244-249, dupondius, Aw: Popiersie w koronie radialnej w prawo i napis, Rw: Cippus z napisem COS III, po bokach S-C, napis w otoku SAECVLARES AVGG, Coh. 196, 13.03 g, patyna III+ 250,- *49. EGIPT- Aleksandria- Filip I Arab 244-249, tetradrachma bilonowa 248/249, Aw: Popiersie w zbroi w pra- wo i napis, Rw: Orze∏ na wprost i data L-S (rok 6), Förschner 990, 12.31 g, ∏adny egzemplarz II- 200,- *50. EGIPT-Aleksandria, Otacilia Sewera ˝ona Filipa I, tetradrachma bilonowa 247/248, Aw: Popiersie w pra- wo i napis, Rw: Stojàca Eusebeia sk∏ada ofiar´ na o∏tarzu, Förschner-, Dattari 4976, 13.44 g, patyna II- 200,- *51. Otacilia Sewera ˝ona Filipa I, antoninian, Aw: Popiersie w prawo i napis w otoku, Rw: Stojàca Pietas i napis wokó∏ PIETAS AVGVSTAE, Sear 43, RIC 130, 4.53 g II- 150,- *52. Trajan Decjusz 249- 251, antoninian, Aw: Popiersie w koronie radialnej w prawo i napis w otoku, Rw: Stojàce dwie Pannonie, jedna ze sztandarem i napis PANNONIAE, Sear 86, RIC 21(b), 4.12 g, ciekawa symbolika, patyna II 200,- *53. Hostilian 251, antoninian, Aw: Popiersie w koronie radialnej w prawo i napis w otoku, Rw: Mars w zbroi kro- czàcy w prawo i napis MARTI PROPVGNATORI, Sear 15, RIC 117(b), 3.42 g, patyna II- 150,- *54. Trebonianus Gallus 251-253, antoninian, Aw: Popiersie w koronie radialnej w prawo i napis w otoku, Rw: Ro- ma siedzàca w lewo z w∏ócznià i Victorià w d∏oniach i napis wokó∏ ROMAE AETERNE, Sear 105, RIC 63, 3.95 g, patyna II- 150,- 9 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

*55. Salonina ˝ona Galiena, antoninian, Aw: Popiersie w prawo i napis w otoku, Rw: Junona stojàca w lewo i na- pis w otoku IVNO REGINA, Sear 3040, Coh.70, RIC 13(s), ∏adny egzemplarz II- 100,- *56. EGIPT- Aleksandria, Aurelian 270-275, tetradrachma bilonowa 274/275, Aw: Popiersie w pancerzu w prawo i napis w otoku, Rw: Orze∏ z wieƒcem w dziobie i napis ETOVC S, Förschner 1174, 7.53 g, ∏adna patyna II 200,- *57. Probus 276-282, antoninian, Aw: Popiersie w koronie radialnej w prawo i napis wokó∏, Rw: Mars w zbroi z w∏ócznià kroczàcy w prawo i napis MARS VICTOR, Sear 3355, RIC 38, 3.96 g, patyna II+ 200,- *58. EGIPT- Aleksandria, Probus 276-282, tetradrachma bilonowa 278/279, Aw: Popiersie w zbroi w prawo i napis, Rw: Tyche ze sterem i rogiem obfitoÊci stojàca w lewo i data L∆, Förschner -, 6.81 g, pi´kna moneta II 200,- *59. Helena ˝ona Konstancjusza I i matka Konstantyna Wielkiego, AE-18, Aw: Popiersie w kunsztownym diade- mie w prawo i napis w otoku, Rw: Stojàca Helena z ga∏azkà w d∏oni i napis wokó∏ SECVRITAS REIPVBLI- CE, Sear 3908, pi´kny portret i dobra zielona patyna III+ 100,- *60. Julian II Apostata 360-363, follis mennica Heraklea, Aw: Popiersie w zbroi, z tarczà i w∏ócznià w lewo i napis w otoku, Rw: W wieƒcu napis VOT X MVLT XX, w odcinku HERACLE, ∏adny portret i dobra patyna III+ 125,- *61. Aelia Flaccilia pierwsza ˝ona Teodozjusza I, AE-23 mennica Antiochia, Aw: Popiersie w kunsztownej fryzurze, z naszyjnikiem na szyi w prawo i napis, Rw: Victoria siedzàca w prawo pisze christogram na tarczy opartej na cippusie, w odcinku ANTS, Sear 4192, Coh.4, podwójne bicie z przesuni´ciem stempla, patyna III 250,- *62. Walentynian III 425-455, solidus mennica Ravenna, Aw: Popiersie w diademie i zbroi w prawo, napis w otoku DN PLA VALENTINIANVS P F AVG, Rw: Cesarz stojàcy na wprost z d∏ugim krzy˝em i Victorià w d∏oniach, stopa na g∏owie w´˝a, napis w otoku VICTORIA AVGGG, w odcinku COMOB, Sear 4310, Coh.19, z∏oto 4.34 g, ∏adny i dobrze zachowany egzemplarz II 2.000,- *63. Leon I 457-474, solidus mennica Konstantynopol, Aw: Popiersie cesarza w zbroi i z w∏ócznià w d∏oni na wprost i napis w otoku DN LEO PERPET AVG, Rw: Stojàca Victoria z d∏ugim krzy˝em i napis VICTORIA AVGGGE, w odcinku CONOB, Sear 4333, z∏oto 4.45 g, ∏adna moneta II 1.250,- BIZANCJUM *64. Justyn II 565- 578, solidus, Aw: Popiersie cesarza w zbroi i he∏mie na wprost, z lewej Victoria, napis w otoku DN IVSTINVS PP AVI, Rw: Personifikacja Konstantynopola siedzàca na wprost, w d∏oniach w∏ócz- nia i glob z krzy˝em, napis VICTORIA AVGGG, w odcinku CONOB, Sear 344, z∏oto 4.47 g II- 1.250,- *65. Herakliusz 610-641, heksagram, Aw: Herakliusz i Herakliusz Konstantyn siedzàcy na wprost na podwójnym tronie, napis w otoku, Rw: Na postumencie glob z krzy˝em i napis w otoku, Sear 798, srebro 6.56 g III 600,- *66. Konstans II 641-668, solidus, Aw: Popiersia Konstansa i Konstantyna IV na wprost, napis w otoku, Rw: Na postumencie krzy˝ i napis VICTORIA AVGGG, u do∏u CONOB, Sear 959, z∏oto 4.34 g II 1.250,- 10 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66

ÂREDNIOWIECZE ANGLIA *67. Etelred 978-1016, denar Aw: Popiersie króla w lewo i napis w otoku EDELRED REX ANG., Rw: Ma∏y krzy˝ i napis w otoku GE. .PIFI SODONEA, North -, moneta wykruszona i p´kni´ta, 0.97 g III 150,- *68. Knut 1016-1035, denar mennica Stamford, Aw: Popiersie króla w koronie i p∏aszczu i napis w otoku, Rw: D∏ugi krzy˝ na rozecie i napis GODPINE M O STA, North 781, 1.22 g II- 500,- AUSTRIA *69. Salzburg- Henryk II 995-1002-1024, denar 1002-1009, Aw: Krzy˝, w polu dwa kliny, trójkropek i litera O, napis w otoku HCVNO DVX, Rw: Kapliczka, poziomo CEZO, w otoku SCDVODOVS, Hahn 89. VI. A, 1.17 g II- 800,- CZECHY *70. Wratys∏aw II 1054-1061-1092, denar, Aw: Ksià˝´ z mieczem w d∏oni w lewo i napis DATISLAVS DVX, Rw: Pó∏postaç w prawo i napis SCS WECESVS, 0.90 g, Cach 346 III+ 250,- DANIA *71. Harald Sinoz´by 925-950, pó∏brakteat stylizowany na typ Carolus-Dorestad, mennica Hedeby; Imitacja napisu, 0.38 g, wczesny styl, ∏adna patyna II+ 1.500,- *72. Harald Sinoz´by 925-950, pó∏brakteat stylizowany na typ Carolus-Dorestad, mennica Hedeby; Imitacja napisu 0.30 g, ∏adny styl, lekko pogi´ty III 750,- *73. Eryk Glipping mennica Lund 1270-79 naÊladownictwo Hedeby, Aw: Imitacja napisu, Rw: Imitacja monogra- mu, Mansfeld-Bullner 119, 0.89 g III 300,- INFLANTY *74. Dorpat- biskupstwo, brakteat XIII/XIV w.; Skrzy˝owany miecz i klucz, H-Cz. 6527 (R4), Fedorow 88, Neumann 363 12 mm, 0.13 g III 125,- *75. Rewal- Zakon Kawalerów Mieczowych, szelàg 1400-1430, Aw: Krzy˝ w tarczy i napis w otoku MAGISTRI LIVONIE, Rw: W otoczce pere∏kowej krzy˝ kotwicowy, trzy kule w ka˝dym z pól i napis w otoku MONETA REVALIE, Fedorow 178, Neumann 204. b, 1.15 g III 100,- *76. Rewal- Zakon Kawalerów Mieczowych, szelàg 1434-1450, Aw: Krzy˝ w tarczy i napis w otoku MAGISTRI LIVONIE, Rw: D∏ugi krzy˝ i napis w otoku MONETA RVALIE, Fedorow 179, Neumann 206. a, 0.72 g III 100,- *77. Ryga- wspólna moneta arcybiskupstwa i miasta, szelàg 1479-1481, Sede Vacante, Aw: Herb arcypiskupstwa i napis MONETA ECCLES., Rw: Ma∏y herb Rygi i napis w otoku ET. . TATIS RIGENS, Fedorow -, Neumann 347, 1.14 g III 100,- LITWA *78. Witold 1392-1430, pieniàdz litewski wybity po roku 1401, Aw: Grot w∏óczni z krzy˝ykiem, Rw: Kolumny Gedymina, Kiersnowski typ II, 0.28 g III 200,- 11 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78

NIEMCY *79. mennice Dolnej ¸aby- hrabia Diethmar syn ksi´cia Bernarda I +1048, denar, Aw: Krzy˝; w polu cztery kule i napis HIADMERVI, Rw: Potrójny w´ze∏ w rozecie i napis, Dbg 1291 i 1559, Bonhoff 127, 0.91 g III+ 250,- *80. Kolonia, denar typu koloƒskiego bity w men. Soest, Aw: Napis poziomy. .S OLONI. ., Rw: Krzy˝; w polu 4 kule napis w otoku IMP H. ., Dbg 345, 1.42 g II 250,- *81. Kolonia, denar typu koloƒskiego bity w men. Soest, Aw: Napis poziomy. .S OLONI. ., Rw: Krzy˝, Dbg 1766, 1.49 g IV 100,- *82. Saksonia-MiÊnia, Dietrich der Bedrängte (Pokrzywdzony) 1197-1221, brakteat; Margrabia z dwoma ber∏ami liliowymi siedzàcy na wprost, Schwinkowski 479c, 42 mm, 0.96 g, du˝y i efektowny III 500,- 83. Saksonia- po∏amane denary typu Otto i Adelajda, 7 sztuk IV 200,- 84. Saksonia- denary typu Otto i Adelajda, 4 sztuki IV 200,- *85. Saksonia, denar typu Otto i Adelajda, Aw: Kapliczka i napis w otoku, Rw: Krzy˝, w polu ODDO i napis w otoku Dbg 1167, 1.38 g III 200,- 86. Saksonia, denary krzy˝owe 11 szt. IV 800,- *87. Strasburg-Henryk II 1002-1024, denar, Aw: Popiersie na wprost i napis w otoku HEIN. . IMP., Rw: Mury miejskie z wie˝ami i napis pionowy i poziomy ARGENTINA, Dbg 920, 1.44 g IV 200,- POLSKA Mieszko II przed 1025 *88. denar, Aw: ¸ukowaty szczyt Êwiàtyni i napis w otoku, Rw: Krzy˝ równoramienny, w polach cztery kule i napis w otoku, Suchodolski typ I, WN 40-41, (1967), 1.51 g, moneta przypisywana niegdyÊ Mieszkowi I jest obecnie uznawana za monet´ Mieszka II jako nast´pc´ tronu - patrz Suchodolski WN XLII 1998 III 10.000,- Boles∏aw Âmia∏y 1058- 1080 *89. denar, Aw: Ksià˝´ na koniu z w∏ócznià w lewo, za nim litera S, Rw: G∏owa w lewo i napis w otoku BOLEZ- LAUS, Str. 33, Suchodolski typ. I, 0.67 g II 2.000,- *90. denar, Aw: Ksià˝´ na koniu z w∏ócznià w lewo, za nim litera S, Rw: G∏owa w lewo i napis w otoku BEZ- LAUS, Str. 33, Suchodolski typ. I, 0.56 g II 2.000,- *91. denar, Aw: Ksià˝´ na koniu z w∏ócznià w lewo, za nim litera S, Rw: G∏owa w lewo i napis w otoku BOLEZ- AUS, Str. 33, Suchodolski typ. I, 0.81 g III 1.500,- W∏adys∏aw Herman 1081-1102 *92. denar, Aw: G∏owa z d∏ugimi w∏osami w lewo i napis w otoku VADOI. .S, Rw: Budowla trzywie˝owa, Str.35, 0.59 g II 350,- *93. denar, Aw: G∏owa z d∏ugimi w∏osami w lewo i napis w otoku. .lADI. ., Rw: Budowla trzywie˝owa, Str.35, 0.79 g II- 300,- 12 79 80 81 82 85 87 88 89 90 91 92 93

*94. denar, Aw: G∏owa z d∏ugimi w∏osami w lewo i napis w otoku VLADI. .S, Rw: Budowla trzywie˝owa (prawie niewidoczna), Str. 35, 0.66 g III+ 300,- Boles∏aw Krzywousty 1107-1138 *95. denar, Aw: Ksià˝´ na tronie z mieczem i napis w otoku BOLEZLAI DVCIS, Rw: Krzy˝ równoramienny ∏apiasty, w polu kulki, napis w otoku DENARIVS, Str. 37, 0.73 g III+ 800,- *96. denar, Aw: Rycerz przebija w∏ócznià gard∏o le˝àcego smoka, Rw: Krzy˝ rownoramienny o ramionach za- koƒczonych kulkami, w polu kulki, wokó∏ trzy obwódki pere∏kowe, Str. 39, 0.51 g III+ 400,- W∏adys∏aw Wygnaniec 1138-1146 *97. denar, Aw: Ksià˝´ z mieczem i tarczà na wprost, w polu gwiazdka i 3 pionowe kreski, Rw: Popiersie biskupa na wprost z pastora∏em i ewangelià, Str. 42, 0.59 g II 450,- *98. denar, Aw: Rycerz wznosi miecz nad le˝àcym przed nim cz∏owiekiem, Rw: Orze∏ porywa zajàca, Str. 43, 0.49 g II- 400,- *99. denar, Aw: Ksià˝´ na tronie w mieczem w d∏oni, obok giermek, Rw: Walka z lwem, Str. 40, 0.56 g III+ 400,- Boles∏aw K´dzierzawy 1146-1173 *100. denar, Aw: Ksià˝´ na tronie z mieczem na kolanach, napis BOLEZLAV, Rw: W kwadracie g∏owa na wprost, napis w otoku ADALBERTI SCS, Str. 51, 0.46 g III+ 400,- *101. denar, Aw: Stojàcy na wprost rycerz z tarczà i choràgwià, Rw: Dwaj ksià˝´ta za sto∏em, Str. 59, 0.59 g III+ 350,- Mieszko III 1138-1202 *102. brakteat; Jeêdziec na koniu w prawo, GumHebr. 103, Str. T103f, 0.11 g III 500,- Boles∏aw Mieszkowic ksià˝´ kujawski 1186/1194-95 *103. brakteat hebrajski; G∏owa na wprost i napis hebrajski BOLES¸AW, Str. 62, GumHebr 271, 0.17 g, bardzo rzadka moneta dotychczas znana ze skarbu w G∏´bokim (1 sztuka) i Wieƒcu (4 sztuki) III 5.000,- Kazimierz Sprawiedliwy 1177- 1194 *104. brakteat; Popiersie ksi´cia z krótkim zarostem, w mitrze i ozdobnym stroju w prawo, z boków pó∏∏uki archi- tektoniczne zwieƒczone wie˝yczkami z kopu∏ami i masztami, 0.11 g, niezwykle rzadka i doskonale zachowana moneta, doskonale widoczne szczegó∏y stroju. Wzorem do tego niezwyk∏ego przedstawienia by∏ najwyraêniej brakteat Kunona I z Münzenbergu (1151-1212) II- 10.000,- Leszek Bia∏y 1202-1227- atrybucja tymczasowa *105. brakteat; Smok na wprost, 0.09 g, bardzo plastycznie przedstawiony smok II 2.000,- *106. brakteat; W∏adca z ber∏em liliowatym, 0.12 g, doskonale widoczne detale, pi´knie zachowana moneta II 2.000,- 13 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 skala 2:1 104 skala 2:1 105 skala 2:1 106 skala 2:1

Iwo Odrowà˝ biskup krakowski 1218-1229 *107. denar, Aw: Ksià˝´ na tronie siedzàcy w prawo, napis w otoku, Rw: Biskup z pastora∏em na murze z dwoma wie˝ami, napis w otoku, Str. 175, 0.24 g III 300,- Przemys∏aw I syn W∏adys∏awa Odonica 1239-1257 *108. brakteat; Rycerz z w∏ócznià i tarczà z or∏em stojàcy na wprost, w pere∏kowych wycinkach okr´gu napis PRE-MIS. .Str. 191, H-Cz. 5473 R5, doskona∏y wytwór XIX-wieczny monety, która nigdy nie istnia∏a; wytwórcy uda∏o si´ uwiarygodniç swojà dzia∏alnoÊç dorzucajàc tego brakteata do skarbu z Pe∏czysk. Pomimo tych zastrze˝eƒ du˝a ciekawostka jako przyczynek do XIX-wiecznych sporów o atrybucj´ mo- net polskich II 1.250,- Boles∏aw Pobo˝ny ksià˝´ kaliski 1247-1279 *109. brakteat; Popiersie ksi´cia w prawo na murze z dwoma wie˝ami, Str. 188, 0.19 g III+ 600,- Wac∏aw II Czeski 1300-1305 *110. grosz praski, Aw: Korona i napis w podwójnym otoku, Rw: Lew czeski i napis w otoku, Str., Tabl. XXIII, Smolik 2 II- 150,- Kazimierz Wielki 1333-1370 *111. denar koronny, Aw: G∏owa w koronie na wprost, Rw: Orze∏ w tarczy, nieczytelny napis w otoku, Str. Tabl. XXVI.5, 0.11 g III 200,- Ludwik W´gierski 1370-1382 *112. denar, mennica Kraków, Aw: Orze∏, Rw: Tarcza andegaweƒska i kropka, Kop. 347 R, Huszar 560, 0.29 g III 400,- W∏adys∏aw Jagie∏∏o 1386- 1434 *112a pó∏grosz ruski, Aw: Lew w lewo i napis MONETA RVSSIE, lilia i krzy˝yk, Rw: Orze∏ i napis WLADISLAVS RE, Str. XXXId, Gum. 421, rzadki III 1.000,- *113. pó∏grosz lwowski, Aw: Lew w lewo i napis MONETA. .. BV., Rw: Orze∏ i napis WLADISLAVS REX, Gum. 422, Kubiak 70-72 III 150,- *114. denar Wschowa, Aw: Podwójny krzy˝ w tarczy, nad nim litera W, po bokach kropki, Rw: Orze∏ Jadwigi, Kop. 8417 R7, H-Cz. -, Kubiak -, 0.32 g, nienotowana odmiana II 650,- *115. denar koronny, Aw: Korona, Rw: Orze∏, Gum. 412, nienotowany wariant korony III 100,- W∏adys∏aw Warneƒczyk 1434-1444 *116. goldgulden, mennica Hermannstadt, Aw: Tarcza herbowa w´giersko-polsko-litewska i napis w otoku WLADISLAVS D G R VNGARIE, Rw: Stojàcy Êw. ¸adys∏aw i w polu litery h-I, napis w otoku S. LADIS LAVS REX, Pohl F 1-4, z∏oto 3.53 g, patyna III 1.000,- *117. denar, Aw: Tarcza herbowa w´gierska, Rw: Pogoƒ, H-Cz.7018 R5, Unger 472, Huszar 607 III 200,- Kazimierz Jagielloƒczyk 1446-1492 *118. szelàg toruƒski, Aw: Podwójny krzy˝ w tarczy i napis w otoku KASIMIRVS R POLONIE, Rw: Orze∏ ziem pruskich w tarczy i napis MONETA TORVNENSIS, Gum. 456 III+ 150,- 14 107 108 109 110 111 112 112a 113 114 115 116 117 118

*119. szelàg gdaƒski, Aw: Orze∏ w tarczy i napis w otoku KASOMIRVS R POL. ., Rw: Herb Gdaƒska i napis w otoku MONETA CIVIT DANI, Gum.458 III+ 150,- *120. szelàg elblàski, Aw: Orze∏ w tarczy i napis KASIMIRVS R. POLONI, Rw: Herb Elblàga i napis MONETA CIVIT ELVI, Gum.464 III 125,- Aleksander 1501-1506 *121. pó∏grosz litewski, Aw: Pogoƒ i napis w otoku ALEXANDRI MON, Rw: Orze∏ i napis w otoku MAGNI DVC LITVANIE, Gum. 472, ∏adny egzemplarz II+ 150,- POMORZE *122. Anklam (Tàglin), wit 1381-1389, Aw: Potrójna strza∏a i napis MONETA TANGLIN, Rw: Krzy˝ równora- mienny, w polu kula i napis DEVS IN NOMINA TVO, Dbg. 177c III 150,- *123. Stargard, kwartnik oko∏o 1400, Aw: Krzy˝ równoramienny i w polu 4 gwiazdki, Rw: Gryf w lewo i w polu pierÊcieƒ, Dbg 245 III 100,- *124. Szczecin, kwartnik XIV-XV w., Aw: G∏owa gryfa w koronie w prawo, napis w otoku STETIN MO, Rw: Gryf w lewo, Dbg 255 III 100,- S¸OWIANIE ZACHODNI *125. naÊladownictwo denara duƒskiego Knuta Wielkiego z mennicy Ringsted lub Viborg, Aw: Popiersie w rozecie w lewo, napis w otoku CNIT DVX MOVH, Rw: D∏ugi krzy˝ dwunitkowy i napis w otoku CNI OMO. ., Hauberg 43(Aw) 47 (Rw), wybity ze s∏abego srebra III 400,- ÂLÑSK *126. Henryk I lub II 1201-1241, brakteat; G∏owa w koronie, ni˝ej ∏aƒcuszek z pere∏, Fbg 67(523) III+ 400,- *127. Henryk II Pobo˝ny lub Boles∏aw I ¸ysy 1237-1241-1278, brakteat ratajski; G∏owa na wprost, nad nià krzy˝, z lewej proporzec, z prawej wie˝a, Fbg 518 (-), ∏adny dobrze zachowany egzemplarz II 600,- *128. Legnica, halerz I po∏. XV w., Aw: Âw. Piotr z kluczami, Rw: Orze∏ Êlàski, Fbg 177(588) II 100,- *129. Âwidnica, brakteat XV w: G∏owa dzika w prawo, kropka nad k∏em, Fbg 358 (704) III 125,- *130. ksi´stwo wroc∏awskie- W∏adys∏aw Pogrobowiec 1440-1457, halerz miasta Wroc∏awia, Aw: Lew czeski w tarczy w lewo, wokó∏ literyt WRW, Rw: Orze∏ Êlàski w tarczy i litery WMWM, Fbg 97(553) II 250,- *131. ksi´stwo wroc∏awskie- W∏adys∏aw Pogrobowiec 1440-1457, halerz miasta Wroc∏awia, Aw: Lew czeski w tarczy w lewo, wokó∏ literyt WROW, Rw: Orze∏ Êlàski w tarczy i litery WMOWM, Fbg 97(553), odmiana II 125,- 15 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131

W¢GRY *132. ¸adys∏aw V 1453-1457, goldgulden 1455-56, mennica Nagy-Banya, Aw: Tarcza herbowa i napis LADISLAVS D G R VNGARIE, Rw: Stojàcy Êw. ¸adys∏aw i napis, S LADISLAVS REX, Pohl H 2-9, z∏oto 3.39 g III+ 1.200,- *133. Maciej Korwin 1458-1490, goldgulden po 1470, mennica Nagy-Banya, Aw: Madonna z Dzieciàtkiem i napis w otoku MATHIAS D G R VNGARIE, ni˝ej kruk z pierÊcieniem w dziobie, Rw: Stojàcy Êw. ¸adys∏aw i napis w otoku S. LADISLAVS REX, Pohl K 12-1, z∏oto 3.53 g III 1.000,- ZAKON KRZY˚ACKI *134. Winrych von Kniprode 1351-1382, szelàg, Aw: Tarcza wielkiego mistrza i napis MAGIST WVNRICS PRIMS, Rw: Tarcza zakonna i napis MONETA DNORVM PRVCIE, Neumann 4, Vossberg 124 II 200,- *135. Winrych von Kniprode 1351-1382, szelàg, Aw: Tarcza wielkiego mistrza i napis MAGST WVNRICS PRIMS, Rw: Tarcza zakonna i napis MONETA DNORVM PRVCI, Neumann 4, Vossberg 131 II- 125,- *136. Konrad III von Jungingen 1393-1407, szelàg, Aw: Tarcza wielkiego mistrza i napis MAGST CORADVS TERCI, Rw: Tarcza zakonna i napis MONETA DNORVM PRVCI, Neumann 7a, Vossberg 208 II 125,- *137. Micha∏ Küchmeister von Sternberg 1414-1422, szelàg, Aw: Tarcza wielkiego mistrza z d∏ugim krzy˝em i napis MAGST MIChAEL PRIM, Rw: Tarcza zakonna z d∏ugim krzy˝em i napis MONETA DNORVM PRVC, Neumann 18, Vossberg 810 I- 100,- KOLEKCJA ORTÓW POLSKICH I PRUSKICH W 1608 roku zosta∏y wprowadzone do mennictwa polskiego, za wzorem niemieckim, nowe srebrne monety -orty. Poczàtkowo by∏y pomyÊlane jako monety zarówno çwierçtalarowe jak i 10 groszowe co zgadza∏o si´ z kursem talara wynoszàcym 40 groszy. S∏owo ort w j´zyku niemieckim odnosi∏o si´ w obrotach pieni´˝nych do czwartej cz´Êci jednostki czyli çwierç talara. Orty bite poczàtkowo w Gdaƒsku a od 1618 roku równie˝ w Bydgoszczy sta∏y si´ wkrótce powszechnie u˝ywanà w Polsce monetà, niejako polskà specjalnoÊcià. Za wzorem Polski równie˝ w Prusach Lennych pojawi∏y si´ orty, które wkrótce nawet wyglàdem zacz´∏y przypominaç monety koronne. Wzrost kursu talara wyra˝anego w groszach spowodowa∏, ˝e orty bardzo szybko sta∏y si´ odpowiednikiem 16 groszy i w tej postaci by∏y bite a˝ do 1626 roku. Ponownie pojawi∏y si´ w obiegu pieni´˝nym za panowania Jana Kazimierza ale ju˝ jako monety o wartoÊci 18 groszy. Panowanie tego króla zaznaczy∏o si´ wieloma emisjami tak koronnymi jak litewskimi i miejskimi. Emisje ortów by∏y kontynuowane za panowania Jana III i Augusta III. Równie˝ sàsiedzi Polski: Prusacy, Szwedzi a nawet Rosjanie bili w swoich mennicach orty. W latach 60-tych XVIII wieku ostatecznie zaprzestano ich emisji. Od wielu lat ten rodzaj monet jest jednym z najch´tniej zbieranych przez kolekcjonerów. Powodów tego jest kilka, a najwa˝niejsze z nich to: du˝y i zazwyczaj efektowny portret w∏adcy, staranne wykonanie przez mennic´ i du˝a dost´pnoÊç tych monet na rynku. Zygmunt III 1587-1632 *138. ort 1609, Gdaƒsk, Kurp. 2233 (R4), Gum. 1380, T. 4 III+ 1.000,- *139. ort 1611, Gdaƒsk, odmiana z kropkà nad ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2235 (R2), Gum. 1382, ∏adny egzemplarz I- 1.500,- 16 132 133 134 135 136 137 138 139

*140. ort 1611, Gdaƒsk, odmiana z kropkà za ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2235 (R2), Gum. 1382, moneta z koƒcówki blachy, ∏adnie zachowana II+ 1.300,- *141. ort 1611, Gdaƒsk, odmiana z kropkà nad ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2235 (R2), Gum. 1382 II 1.100,- *142. ort 1612, Gdaƒsk, Kurp. 2236 (R2), Gum. 1382, patyna II- 600,- *143. ort 1613, Gdaƒsk, odmiana z kropkà nad ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2238 (R2), Gum. 1382, drobne wady bicia II- 600,- *144. ort 1613, Gdaƒsk, odmiana z kropkà za ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2238 (R2), Gum. 1382, moneta z koƒcówki blachy III 500,- *145. ort 1614, Gdaƒsk, odmiana z kropkà nad ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2238 (R2), Gum. 1382, moneta z koƒcówki blachy, zlocista patyna, pi´knie zachowany egzemplarz I 1.000,- *146. ort 1614, Gdaƒsk, odmiana z kropkà za ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2238 (R2), Gum. 1382 III 350,- *147. ort 1615, Gdaƒsk, odmiana z kropkà za ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2240 (R2), Gum. 1382, ∏adnie zachowany II+ 600,- *148. ort 1615, Gdaƒsk, odmiana z kropkà nad ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2240 (R2), Gum. 1382, ∏adnie zachowany II+ 600,- *149. ort 1615, Gdansk, na awersie trzy kropki koƒczà napis, Kurp. 2241 (R2), Gum. 1383, moneta z koƒcówki blachy, pi´kna z∏ocista patyna, bardzo ∏adny egzemplarz I 600,- *150. ort 1615, Gdaƒsk, na awersie dwie kropki i rozetka koƒczà napis, Kurp. 2241 (R2), Gum. 1383, moneta z koƒcówki blachy, patyna, bardzo ∏adny egzemplarz I- 500,- *151. ort 1615, Gdaƒsk, na awersie dwie kropki koƒczà napis, Kurp. 2241 (R2), Gum. 1383 III 300,- 17 141 142 140 143 144 145 146 147 148 149 150 151

*152. ort 1615, Gdaƒsk, na awersie dwie kropki i ma∏a rozetka koƒczà napis, Kurp. 2241 (R2), Gum. 1383 III 300,- *153. ort 1616, Gdaƒsk, Kurp. 2242 (R2), Gum. 1383 II- 350,- *154. ort 1616, Gdaƒsk, Kurp. 2243 (R1), Gum. 1384, na awersie drobna wada blachy II- 350,- *155. ort 1617, Gdaƒsk, na awersie trzy kropki koƒczà napis, Kurp. 2244 (R1), Gum. 1385, ∏adny egzemplarz II+ 450,- *156. ort 1617, Gdaƒsk, na awersie dwie kropki i rozetka koƒczà napis, Kurp. 2244 (R1), Gum. 1385, ∏adny egzemplarz II+ 450,- *157. ort 1617, Gdaƒsk, na awersie dwie kropki i rozetka koƒczà napis, Kurp. 2244 (R1), Gum. 1385 II- 350,- *158. ort 1617, Gdaƒsk, na awersie kropka koƒczy napis, Kurp. 2244 (R1), Gum. 1385, ∏adnie zachowany II+ 450,- *159. ort 1618, Gdaƒsk, na awersie dwie kropki i rozetka koƒczà napis, na rewersie kropka przed ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2245 (R1), Gum. 1387, patyna II- 350,- *160. ort 1618, Gdaƒsk, na awersie dwie kropki i rozetka koƒczà napis, na rewersie kropka przed ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2245 (R1), Gum. 1387, patyna III 200,- *161. ort 1618, Gdaƒsk, na awersie dwie kropki i rozetka koƒczà napis, na rewersie rozetka przed ∏apà niedêwiedzia, Kurp. 2245 (R1), Gum. 1387 II- 350,- *162. ort 1618, Gdaƒsk, rozetka koƒczy napis na awersie, litery S-B pod herbem Gdaƒska, Kurp. 2247 (R1), Gum. 1386 II 350,- *163. ort 1618, Gdaƒsk, rozetka koƒczy napis na awersie, litery S-B pod herbem Gdaƒska, Kurp. 2247 (R1), Gum. 1386, drobne ró˝nice w interpunkcji III 300,- 18 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163

*164. ort 1619, Gdaƒsk, Kurp. 2249 (R1), Gum. 1388 III+ 300,- *165. ort 1620, Gdaƒsk, Kurp. 2251 (R3), Gum. 1389, rzadki rocznik III 750,- *166. ort 1621, Bydgoszcz, odmiana z ma∏à cyfrà 16 pod popiersiem króla, podobny Kurp. 1493 (R2), Gum. 1175, rzadki III 250,- *167. ort 1621, Bydgoszcz, odmiana z du˝à cyfrà 16 pod popiersiem króla, Kurp. 1497 (R2), Gum. 1175, Êlad po uchu, ciemna patyna, rzadki III 150,- *168. ort 1621, Bydgoszcz, niespotykana odmiana napisu -litera V na literze S w wyrazie PRV, Kurp. -, Gum. 1172, ∏adnie zachowany egzemplarz II 150,- *169. ort 1621, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV M z kropkà na koƒcu, Kurp. 1484 (R), Gum. 1172, moneta z koƒca blachy, patyna II- 150,- *170. ort 1621, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV M z kropkà na koƒcu, Kurp. 1484 (R) drobna odmiana interpunkcji, Gum. 1172 III 100,- *171. ort 1621, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV M z krzy˝ykiem na koƒcu, inne ozdobniki po bokach tarczy herbowej, Kurp. 1484 (R), Gum. 1172 III+ 100,- *172. ort 1621, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV MA i nieregularnie u∏o˝one cyfry w dacie, Kurp. -, Gum. 1172 II- 125,- *173. ort 1621, Bydgoszcz, ciekawa odmiana napisu PRV MAS (litery MA w ligaturze), Kurp. -, Gum. 1172 III+ 125,- 19 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173

*174. ort 1621, Bydgoszcz, odmiana napisu PRVS M, Kurp. 1487, Gum. 1172 III+ 125,- *175. ort 1621, Bydgoszcz, odmiana napisu PRVS MAS, Kurp. 1492 (R), Gum. 1172 II- 125,- *176. ort 1621, Gdaƒsk, Kurp. 2252 (R1), Gum. 1389, moneta z koƒcówki blachy, patyna III+ 350,- *177. ort 1622, Bydgoszcz, odmiana napisu PR M, Kurp. 1504, Gum. 1176, patyna II- 150,- *178. ort 1622, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV M, Kurp. 1505 (R), Gum. 1176 II- 150,- *179. ort 1623, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV M i krzy˝yk, Kurp. 1516 (R), Gum. 1177 II 150,- *180. ort 1623, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV M i krzy˝yk, Kurp. 1516 (R) nieco inna interpunkcja, Gum. 1177 II- 150,- *181. ort 1623, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV M i krzy˝yk, Kurp. 1516 (R) nieco inna interpunkcja, Gum. 1177 III+ 125,- *182. ort 1623, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV M i du˝y krzy˝yk, Kurp. 1516 (R) inne ornamenty wokó∏ tarczy herbowej, Gum. 1177 III+ 125,- *183. ort 1623, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV M, Kurp. 1515 ale krzy˝yk tylko na poczàtku napisu, Gum. 1177 II 150,- *184. ort 1623, Bydgoszcz, odmiana napisu PRVS M, Kurp. 1520 (R) inne ozdobniki po bokach tarczy herbowej, Gum. 1177, rzadko spotykany tak pi´kny egzemplarz II+ 250,- *185. ort 1623, Bydgoszcz, odmiana napisu PRVS M, Kurp. 1520 (R), Gum. 1177 III 100,- 20 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185

*186. ort 1623/2-3, Gdaƒsk, Kurp. 2257 (R1), Gum. 1391, moneta z koƒcówki blachy, ∏adnie zachowana II- 500,- *187. ort 1623, Gdaƒsk, Kurp. 2259 (R), Gum. 1391 III 200,- *188. ort 1624, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV M, Kurp. 1525, Gum. 1178, patyna II- 150,- *189. ort 1624, Bydgoszcz, odmiana napisu PRV M, Kurp. 1526 (R), Gum. 1178, patyna III+ 125,- *190. ort 1624, Bydgoszcz, odmiana napisu PRVS M, Kurp. 1527 (R), Gum. 1178, patyna III+ 125,- *191. ort 1624, Bydgoszcz, nietypowe popiersie króla, odmiana napisu PR M, Kurp. 1522, Gum. 1178, patyna III 125,- *192. ort 1624/3, Gdaƒsk, Kurp. 2262 (R), Gum. 1392 II- 250,- *193. ort 1624/3, Gdaƒsk, Kurp. 2262 (R) nieco inna interpunkcja, Gum. 1392, moneta z koƒcówki blachy III 200,- *194. ort 1624/3, Gdaƒsk, Kurp. 2262 (R) nieco inna interpunkcja, Gum. 1392, moneta z koƒcówki blachy, patyna III 200,- *195. ort 1625, Gdaƒsk, odmiana napisu L.R:P:, Kurp. 2264 (R), Gum. 1393 III+ 250,- *196. ort 1625, Gdaƒsk, odmiana napisu L:R:PR., Kurp. 2265 (R), Gum. 1393 III+ 250,- *197. ort 1625, Gdaƒsk, odmiana napisu L:R:PR., Kurp. 2265 (R) inna interpunkcja, Gum. 1393, patyna III+ 250,- 21 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197

*198. ort 1626, Gdaƒsk, Kurp. 2267 (R), Gum. 1393 II 300,- *199. ort 1626, Gdaƒsk, Kurp. 2267 (R), Gum. 1393 III 200,- Jan II Kazimierz 1649-1668 *200. ort 1650, Wschowa, odmiana z koƒcówkà napisu P ET S, Kurp. 287 (R), Gum. 1721, patyna III+ 250,- *201. ort 1650, Wschowa, odmiana z koƒcówkà napisu PO & S, Kurp. 282, Gum. 1721 III+ 250,- *202. ort 1651, Wschowa, awers Kurp. 303 rewers Kurp. 305, Gum. 1726 III+ 250,- *203. ort 1651, Bydgoszcz, odmiana z cyframi 2-1 po bokach tarczy herbowej, Kurp. 317 (R5), Gum. 1727, T. 24, drobna wada blachy, bardzo rzadki III 1.500,- *204. ort 1651, Bydgoszcz, odmiana z cyframi 1-8 po bokach tarczy herbowej, Kurp. 315 (R4) nieco odmienna interpunkcja, Gum. 1727, T. 7, drobna wada blachy, patyna, rzadki III+ 1.500,- *205. ort 1651, Bydgoszcz, odmiana z cyframi 1-8 po bokach tarczy herbowej, Kurp. 315 (R4), Gum. 1727, T. 7, patyna, rzadki III 1.250,- *206. ort 1651, Poznaƒ, Kurp. 308 (R5), Gum. 1729, T. 30, bardzo rzadki III 1.500,- *207. ort 1651, Gdaƒsk, Kurp. 840 (R), Gum. 1906 III 250,- *208. ort 1652, Wschowa, Kurp. 325, Gum. 1731 III+ 250,- *209. ort 1652, Poznaƒ, odmiana z owalnà tarczà herbowà, Kurp. 335 (R4), Gum. 1734, T. 18, rysa na rewersie, rzadki III 1.250,- 22 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209

*210. ort 1653/2, Wschowa, ciekawa odmiana z przebità datà 1652/1653, Kurp. -, Gum. 1735 III+ 250,- *211. ort 1653, Wschowa, odmiana napisu MONET ARGEN, Kurp. 338 (R), Gum. 1735, minimalna wada blachy, patyna III+ 250,- *212. ort 1653, Wschowa, odmiana MONET ARGE, Kurp. 339, Gum. 1735 III+ 250,- *213. ort 1653, Poznaƒ, Kurp. 346 (R3), Gum. 1736, T. 4, lekko wykruszony krà˝ek, patyna III 200,- *214. ort 1653, Toruƒ, Kurp. 989 (R2), Gum. 1942, T. 5 III+ 550,- *215. ort 1654, Poznaƒ, Kurp. 350 (R3), Gum. 1738, T. 4 III 250,- *216. ort 1654, Toruƒ, Kurp. 991 (R2), Gum. 1943, drobna wada bicia III 350,- *217. ort 1655, Poznaƒ, Kurp. 368 (R3), Gum. 1741, T. 4, patyna III 250,- *218. ort 1655, Kraków, Kurp. 360, Gum. 1740 III 200,- *219. ort 1655, Toruƒ, Kurp. 995 (R1), Gum. 1944, pi´kny egzemplarz z ∏adnà patynà II 650,- *220. ort 1655, Toruƒ, Kurp. 995 (R1), Gum. 1944, bardzo ∏adny egzemplarz II- 550,- *221. ort 1655, Toruƒ, Kurp. 995 (R1) nieco wi´ksze popiersie, Gum. 1944, wada bicia, patyna III+ 450,- 23 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221

*222. ort 1656, Kraków, Kurp. 370 (R), Gum. 1745, patyna III 250,- *223. ort 1656, Kraków, Kurp. 374, Gum. 1745, patyna III+ 250,- *224. ort 1656, Lwów, Kurp. 381 (R2), Gum. 1748, T. 4, rzadko spotykany w tak ∏adnym stanie zachowania II 2.500,- *225. ort 1656, Gdaƒsk, Kurp. 849 (R), Gum. 1910 III 300,- *226. ort bez daty (1656), Toruƒ, Aw: popiersie Karola Gustawa, okupacja szwedzka, podobny H-Cz. 8324 (R3), Ahlström 1, rzadki III+ 1.000,- *227. ort 1657, Kraków, Kurp. 397, Gum. 1750 III+ 200,- *228. ort 1657, Kraków, Kurp. 395, Gum. 1750 III- 150,- *229. ort 1657, Gdaƒsk, Kurp. 853 (R), Gum. 1911 III+ 350,- *230. ort 1658, Poznaƒ, podobny Kurp. 424, ale napis IOAN CASIMIR DG REX POL & SVGMDR, Gum. 1754 III 200,- *231. ort 1658, Poznaƒ, podobny Kurp. 424, ale napis IOAN CASIMI DG REX POL & SVGMDRP, Gum. 1754 III 200,- *232. ort 1658, Kraków, odmiana z obwódkami i koƒcówkà napisu M.D.L.R.P.M, Kurp. 417, Gum. 1757 III+ 200,- *233. ort 1658, Kraków, odmiana z obwódkami i koƒcówkà napisu M.D.L.R.P, Kurp. 415 (R), Gum. 1757 III 175,- 24 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233