Gillian Flynn - Zaginiona dziewczyna.pdf

Tytuł oryginału: Gone Girl Copyright © 2012 by Gillian Flynn This translation published by arrangement with Crown Publishers, an imprint of the Crown Publishing Group, a division of Random House, Inc.All rights reserved. Copyright for the Polish Edition © 2013 G+J Gruner+Jahr Polska Sp. z o.o. & Co. Spółka Komandytowa 02-674 Warszawa, ul. Marynarska 15 Dział handlowy: tel. 22 360 38 41–42 faks 22 360 38 49 Sprzedaż wysyłkowa: Dział Obsługi Klienta, tel. 22 360 37 77 Redakcja: Małgorzata Grudnik-Zwolińska Korekta: Bronisława Dziedzic-Wesołowska Projekt okładki: Wioletta Wiśniewska Zdjęcie na okładce: Arman Zhenikeyev/Shutterstock Redakcja techniczna: Mariusz Teler Redaktor prowadząca: Agnieszka Koszałka ISBN: 978-83-7778-297-2 Skład i łamanie: KATKA, Warszawa Wszelkie prawa zastrzeżone. Reprodukowanie, kopiowanie w urządzeniach przetwarzania danych, odtwarzanie w jakiejkolwiek formie oraz wykorzystywanie w wystąpieniach publicznych – również częściowe – tylko za wyłącznym zezwoleniem właściciela praw autorskich. Skład wersji elektronicznej: Virtualo Sp. z o.o.

Dla Bretta: światła mego życia, seniora i Flynna: światła mego życia, juniora

W miłości przejawia się nieskończona zmienność świata; kłamstwa, nienawiść, a nawet morderstwa są w nią wplecione; w miłości nie‐ uchronnie rozkwitają jej przeciwieństwa, jest ona cudowną różą zala‐ tującą lekko krwią. Tony Kushner, The Illusion

CZĘŚĆ PIERWSZA CHŁOPAK TRACI DZIEWCZYNĘ

NICK DUNNE DZIEŃ ZAGINIĘCIA Kiedy myślę o swojej żonie, od razu staje mi przed oczami jej głowa. Najpierw sam kształt. Gdy ujrzałem Amy po raz pierwszy, zobaczyłem właśnie tył jej głowy, i było coś pięknego w tych krzywiznach. Przy‐ pominała lśniące, twarde ziarno kukurydzy albo skamielinę z rzeczne‐ go łożyska. W epoce wiktoriańskiej powiedziano by, że ma wyborny kształt głowy. Łatwo sobie wyobrazić jej czaszkę. Rozpoznałbym tę głowę wszędzie. I to, co w środku. O tym też myślę: o jej umyśle. Jej mózg, wszyst‐ kie te zwoje i myśli kursujące po nich jak szybkie, oszalałe stonogi. Jak dziecko wyobrażałem sobie, że otwieram jej czaszkę, rozwijam mózg niczym szpulkę i przeszukuję go, próbując uchwycić i przyszpi‐ lić jej myśli. O czym myślisz, Amy? To właśnie pytanie zadawałem naj‐ częściej w trakcie naszego małżeństwa, nawet jeśli nie wypowiadałem go na głos i nie kierowałem do osoby, która mogłaby na nie odpowie‐ dzieć. Sądzę, że takie pytania wiszą jak chmury burzowe nad każdym związkiem. O czym myślisz? Jak się czujesz? Kim jesteś? Co sobie zrobili‐ śmy? Co zrobimy? Moje oczy rozwarły się dokładnie o szóstej rano. Bez ptaszęcego trze‐ potu rzęs, łagodnego pomrugiwania przed całkowitym oprzytomnie‐ niem. Przebudzenie było mechaniczne. Straszne kliknięcie powiek, jak u lalki brzuchomówcy: świat jest czarny i nagle, ta-dam! 6.00, powie‐ dział mi budzik, prosto w twarz, to była pierwsza rzecz, którą zoba‐

czyłem. 6.00. Inaczej niż zwykle. Rzadko budziłem się o tak równej godzinie. Byłem człowiekiem budzącym się o zwichrowanych porach: 8.43, 11.51, 9.26. Wiodłem życie bez budzika. W tej właśnie chwili o 6.00 słońce wspięło się ponad kontur dębów na tle nieba, objawiając swoje jestestwo gniewnego bóstwa w pełnej letniej krasie. Jego odbicie mknęło ognistą smugą przez rzekę ku na‐ szemu domowi, długi, grzmiący paluch wymierzony we mnie, przebi‐ jający się przez delikatne zasłony sypialni. Oskarżający: Byłeś widzia‐ ny. Będziesz widziany. Wylegiwałem się w łóżku, które było naszym nowojorskim łóżkiem stojącym w nowym domu, który wciąż nazywaliśmy „nowym”, choć przebywaliśmy w nim od dwóch lat. To wynajęty dom tuż nad Missi‐ sipi, podmiejski i krzykliwie nowobogacki, taki, do jakiego aspirowa‐ łem jako dzieciak mieszkający w wyłożonym kosmatymi dywanami dwupoziomowcu w skromniejszej części miasta. Ten dom od razu wy‐ daje się znajomy – okazały, mało wyzywający, nowy, nowy dom, któ‐ rego, jak można się było spodziewać, moja żona nie cierpi. „Czy mam usunąć sobie duszę, zanim wejdę do środka?”. Jej pierw‐ sze słowa po przyjeździe. To był kompromis: Amy zażądała, byśmy wynajęli, a nie kupili dom w moim małym, rodzinnym miasteczku w Missouri, kurczowo trzymając się nadziei, że nie utkniemy tu na długo. Jedyne domy do wynajęcia były skupione na tym splajtowa‐ nym osiedlu: miniaturowym wymarłym mieście zdegradowanych przez recesję, przecenionych rezydencji należących do banków, w dzielnicy, którą zamknięto, zanim jeszcze została otwarta. To był kompromis, ale ona postrzegała tę kwestię zupełnie inaczej. Dla Amy był to złośliwy kaprys z mojej strony, wredne, samolubne wwiercenia noża. Zawlokłem ją, niby jakiś jaskiniowiec, do miasta, którego zaja‐ dle unikała, i zmusiłem, by mieszkała w takim domu, z jakich zwykła szydzić. Sądzę, że nie ma mowy o kompromisie, gdy tylko jedna stro‐ na go dostrzega, lecz nasze kompromisy na ogół tak wyglądały. Jedno z nas było zawsze wściekłe. Zazwyczaj Amy. Nie wiń mnie za ten konkretny żal, Amy. Żal Missouri. Zrzuć winę na ekonomię, pecha, wiń moich rodziców, swoich rodziców, internet, ludzi, którzy używają internetu. Parałem się piórem. Pisałem o telewi‐

zji, filmach i książkach. Gdy ludzie jeszcze czytali coś na papierze, gdy kogoś obchodziło jeszcze, co myślę. Przyjechałem do Nowego Jorku w późnych latach dziewięćdziesiątych, kiedy dobiegały już koń‐ ca dni zachłystywania się świetnością, choć wówczas nikt jeszcze o tym nie wiedział. W Nowym Jorku roiło się od pisarzy, prawdzi‐ wych pisarzy, bo tu były czasopisma, prawdziwe czasopisma, całe mnóstwo. W tym czasie internet stanowił jeszcze coś w rodzaju egzo‐ tycznego zwierzaka trzymanego w kącie świata wydawniczego – rzuć‐ cie mu trochę karmy, patrzcie, jak podryguje na smyczce, ale sło‐ dziak, na pewno nie zagryzie nas w nocy. Pomyśleć tylko: były czasy, gdy świeżo upieczeni absolwenci college’ów mogli przyjechać do No‐ wego Jorku i zarabiać na pisaniu. Nie zdawaliśmy sobie sprawy z tego, że podejmujemy pracę w zawodzie, który zniknie w ciągu dekady. Miałem pracę przez jedenaście lat, a potem nagle szast-prast zosta‐ łem bez niej. W całym kraju zaczęły padać czasopisma, ulegając na‐ głej infekcji wywołanej przez bankrutującą gospodarkę. Pisarze (mo‐ jego pokroju: początkujący powieściopisarze, zadumani myśliciele, lu‐ dzie, których mózgi nie pracują wystarczająco szybko, by mogli pisać na blogach, Tweeterze, tworzyć linki, głównie stare, uparte chwalipię‐ ty) mieli przerąbane. Byliśmy jak modystki albo producenci batów; nasz czas dobiegł końca. Trzy tygodnie po tym, jak trafiłem na zieloną trawkę, Amy też straciła pracę, jaka tam ona była. (Teraz czuję, jakby Amy zaglądała mi przez ramię, kwitując uśmieszkiem to, że tak długo omawiałem swoją karierę, swoje niepowodzenie, a jej doświadczenie zawodowe zbyłem jednym zdaniem. Powiedziałaby, że to typowe. Cały Nick, powiedziałaby. To taki jej refren: Cały Nick… i cokolwiek następuje potem, jest złe). Dwoje bezrobotnych dorosłych, przez wiele tygodni przewalaliśmy się po mieszkaniu w brooklyńskiej kamienicy, w skarpetkach i piżamach, ignorując przyszłość, rozrzucając nieotwar‐ te listy po stolikach i sofach, jedząc lody o dziesiątej rano, a popołu‐ dniami zapadając w drzemkę. A potem pewnego dnia zadzwonił telefon. Na drugim końcu linii była moja siostra bliźniaczka. Margo wróciła do domu, kiedy rok wcześniej wylali ją z pracy w Nowym Jorku – ta dziewczyna wyprze‐ dza mnie o krok we wszystkim, nawet gdy chodzi o gówniane szczę‐

ście. Margo dzwoniła z dobrego starego North Carthage w Missouri, z domu, w którym się wychowaliśmy, i kiedy słuchałem jej głosu, sta‐ nęła mi przed oczami, gdy miała dziesięć lat, z ciemną czupryną wło‐ sów, w szortach ogrodniczkach, siedziała na pomoście dziadków. Jej ciało było przygarbione jak stara poducha, chude nogi majtały w wo‐ dzie, a ona patrzyła, jak rzeka obmywa jej rybiobiałe stopy, taka uważna, stateczna już jako dziecko. Go mówiła ciepłym, opanowanym głosem, nawet gdy zmroziła mnie wieścią, że nasza niezłomna matka jest umierająca. Ojciec już prawie się wyniósł na tamten świat – jego (paskudny) umysł, jego (nędzne) serce osuwały się w mrok, kiedy kroczył, klucząc, w stronę wielkiej szarej niwy. Jednak wyglądało na to, że matka go wyprzedzi. Zostało jej pół roku, może rok. Domyśliłem się, że Go poszła sama na rozmowę z lekarzem, wszystko dokładnie zapisała swoim niechlujnym pismem, a teraz ze łzami w oczach próbowała odcyfrować to, co za‐ notowała. Daty i dawki. – Kurwa, nie mam pojęcia, co tu jest napisane, to chyba dziewięć. Ale czy to ma sens? – zastanawiała się, a ja jej przerwałem. Oto było zadanie, cel leżący na wyciągniętej dłoni mojej siostry jak śliwka. Omal nie krzyknąłem z ulgi. – Wrócę, Go. Przeprowadzimy się z powrotem w nasze strony. Nie może być tak, że to wszystko będzie na twojej głowie. Nie uwierzyła mi. Słyszałem jej oddech na drugim końcu linii. – Mówię poważnie, Go. Bo czemu nie? Tu przecież nic nie ma. Długi wydech. – A co z Amy? Nad tym nie zastanawiałem się odpowiednio długo. Po prostu zało‐ żyłem, że spakuję swoją nowojorską żonę razem z jej nowojorskimi zainteresowaniami, nowojorską dumą, oderwę od nowojorskich rodzi‐ ców – zostawimy za sobą rozgorączkowaną, fascynującą manhattań‐ ską krainę przyszłości – po czym przesiedlę ją do małego miasteczka nad Missouri i wszystko będzie dobrze. Jeszcze nie rozumiałem, jak głupie i optymistyczne było to założe‐ nie. Tak, w stylu cały Nick. Nie wiedziałem, że doprowadzi do nie‐ szczęścia.

– Amy się zgodzi. Amy… W tym miejscu powinienem dodać „Amy kocha mamę”. Jednak nie mogłem powiedzieć Go, że Amy kocha naszą matkę, bo Amy wciąż le‐ dwie ją znała. Spotkały się raptem kilka razy i zawsze rozstawały się skonsternowane. Amy roztrząsała potem całymi dniami rozmowy, które ze sobą odbyły – „A co ona miała na myśli, mówiąc…” – jakby moja matka była przedstawicielką jakiegoś starożytnego plemienia, przybywającą z tundry z naręczem surowego mięsa z jaka i kościany‐ mi guzikami na wymianę i próbowała wyciągnąć od Amy coś, czego tamta nie była skłonna zaoferować. Amy nie zależało na poznaniu mojej rodziny, nie chciała poznać miejsca mojego urodzenia, a jednak z jakichś powodów sądziłem, że przeprowadzka w rodzinne strony to dobry pomysł. Mój poranny oddech ogrzał poduszkę i zmieniłem temat rozmyślań. To nie był dzień na przewidywania czy żale, lecz na działanie. Z dołu dobiegały od dawna niesłyszane odgłosy: Amy przygotowywała śnia‐ danie. Łomot drzwiczek w drewnianych szafkach (stuk-stuk!), grze‐ chot szklanych i blaszanych pojemników (dzyń-dzyń!), przestawianie i wybieranie spośród kolekcji metalowych garnków i rondli (szur- szur!). Kulinarna orkiestra dostrajająca instrumenty, a potem dziarsko klekocząca do finału, forma do ciasta tocząca się po podłodze, uderza‐ jąca w ścianę jak czynele. Powstawało coś imponującego, prawdopo‐ dobnie naleśniki, bo naleśniki są na specjalne okazje, więc dziś Amy chce przyrządzić coś takiego. To nasza piąta rocznica ślubu. Podszedłem boso do krawędzi schodów i przystanąłem, zasłuchany, przebierając palcami w miękkim, rozciągniętym od ściany do ściany dywanie, którego Amy z zasady nie cierpiała, i zastanawiałem się, czy jestem już gotów dołączyć do żony. Amy była w kuchni, nieświadoma moich wahań. Nuciła coś melancholijnego i znanego. Wytężyłem słuch, by rozpoznać melodię – jakiś folkowy kawałek? Kołysanka? – i wtedy poznałem temat z filmu M*A*S*H. Suicide is painless.1 Zsze‐ dłem na dół. Przystanąłem niepewnie w drzwiach, obserwując żonę. Jej psze‐

niczne włosy były związane, kucyk podrygiwał wesoło jak skakanka, z roztargnieniem ssała oparzony palec, nucąc pod nosem. Potrafiła za‐ bawnie zmieniać słowa piosenek. Na pierwszej randce leciał w radiu utwór Genesis ze słowami: „Zdaje się, jakby jej dotyk był niewidzial‐ ny”. Amy zanuciła zamiast tego: „Ona bierze mój kapelusz i kładzie go na najwyższej półce”. Gdy spytałem ją, skąd jej przyszło do głowy, że te słowa choć w nikłym stopniu przypominają oryginał, odparła, że zawsze myślała, iż kobieta z piosenki naprawdę kocha mężczyznę, bo kładzie jego kapelusz na najwyższej półce. Wtedy już wiedziałem, że mi się spodobała, że naprawdę podoba mi się ta dziewczyna, która na wszystko ma wyjaśnienie. Niepokojące jest przywoływanie ciepłego wspomnienia, jeśli czuje się całkowity chłód. Amy zerknęła na naleśnik smażący się na patelni i oblizała coś z nadgarstka. Wyglądała triumfująco, żonkowato. Gdybym wziął ją w ramiona, poczułbym zapach jagód i cukru pudru. Kiedy zauważyła, że stoję w drzwiach i gapię się na nią, odziany w wymięte bokserki, z nastroszonymi włosami, oparła się o blat ku‐ chenny i powiedziała: – No, cześć, przystojniaczku. Żółć i lęk podeszły mi do gardła. Pomyślałem sobie: Dobra, spadam stąd. Bardzo późno zbierałem się do pracy. Po powrocie w rodzinne strony siostra i ja popełniliśmy głupstwo. Zrealizowaliśmy to, o czym zawsze rozmawialiśmy. Otworzyliśmy bar. W tym celu pożyczyliśmy pienią‐ dze od Amy, osiemdziesiąt tysięcy dolarów, co dawniej stanowiło dla niej drobną kwotę, ale teraz było niemal całym majątkiem. Przyrze‐ kłem, że wszystko jej zwrócę, z odsetkami. Nie chciałem być facetem, który pożycza od własnej żony – czułem, jak ojciec krzywi usta na samą myśl o tym. No cóż, faceci są różni, jego najbardziej potępiające zdanie, którego niewypowiedziany dalszy ciąg brzmi: a z ciebie żaden facet. Ale to była naprawdę praktyczna decyzja, sprytne posunięcie bizne‐ sowe. Zarówno Amy, jak ja musieliśmy obrać nową drogę zawodową,

a ta miała być moja. Ona wybierze coś pewnego dnia, albo i nie, a tymczasem mogliśmy zapewnić sobie jakiś dochód dzięki ostatnie‐ mu z funduszy powierniczych Amy. Tak samo jak wypasione domisz‐ cze, które wynająłem, bar nawiązywał symbolicznie do moich dziecię‐ cych wspomnień – było to miejsce, dokąd chodzą jedynie dorośli i ro‐ bią dorosłe rzeczy. Może dlatego uparłem się, by kupić ten bar, gdy zostałem pozbawiony środków do życia. To miało być przypomnienie, że mimo wszystko jestem dorosły, że jestem dojrzałym mężczyzną, użytecznym człowiekiem, chociaż straciłem pracę, która mi to wszyst‐ ko zapewniała. Już więcej nie popełnię tego błędu: wielkie stada pi‐ smaków gazetowych będą nadal trzebione – przez internet, recesję, amerykańskich odbiorców, którzy wolą oglądać telewizję albo zaba‐ wiać się grami wideo czy drogą elektroniczną informować przyjaciół, że deszcz jest do dupy! Ale nie stworzono takiej aplikacji, która zapew‐ ni rausz po bourbonie w upalny dzień w chłodnym, ciemnym barze. Na świecie zawsze będzie zapotrzebowanie na drinki. Nasz bar stoi na rogu ulicy i ma przypadkowy, chaotyczny wystrój. Najfajniejszym elementem jest masywny wiktoriański kontuar, z gło‐ wami smoków i anielskimi twarzami wyłaniającymi się z dębowego drewna – ekstrawagancka snycerka w tych gównianych plastikowych czasach. Reszta wystroju jest byle jaka, to wystawa najbardziej dzia‐ dowskiego designu ze wszystkich dekad: podłoga z linoleum z ery Eisenhowera o płytkach powyginanych na brzegach jak przypalone tosty; wątpliwej urody boazerie prosto z domowych pornosów z lat siedemdziesiątych; halogeny podłogowe, przypadkowy hołd dla mojej sypialni w akademiku z lat dziewięćdziesiątych. Wszystko razem two‐ rzy dziwnie przytulne wnętrze i wygląda nie jak bar, lecz czyjeś nieco zaniedbane, niedokończone mieszkanie. I jest jeszcze taki wesoły, swojski akcent: dzielimy parking z miejscową kręgielnią, więc gdy drzwi otwierają się na oścież, wejściu klientów towarzyszy aplauz pa‐ dających kręgli. Nazwaliśmy bar Bar. „Ludzie będą myśleli, że jesteśmy ironistami, a nie kreatywnymi bankrutami”, wykoncypowała siostra. Tak, sądziliśmy, że jesteśmy sprytnymi nowojorczykami, że nazwa jest dowcipem, którego nikt nie chwyci, a przynajmniej nie skuma tak

jak my. Na metapoziomie. Wyobrażaliśmy sobie, że miejscowi będą kręcili nosami: „Co to za nazwa: Bar?”. Jednak nasza pierwsza klient‐ ka, siwowłosa kobieta w okularach dwuogniskowych i różowym dre‐ sie powiedziała: „Podoba mi się ta nazwa. Zupełnie jak w Śniadaniu u Tiffany’ego, gdzie kot Audrey Hepburn nazywa się Kot”. Od razu przestaliśmy zadzierać nosa, co tylko wyszło nam na do‐ bre. Wjechałem na parking. Zaczekałem, aż z kręgielni dobiegnie stukot padających kręgli – dzięki, dzięki, przyjaciele – po czym wysiadłem z samochodu. Rozejrzałem się z podziwem po okolicy, gdyż nadal nie nudził mnie ten swojski widok: przysadzisty budynek poczty z jasnej cegły po drugiej stronie ulicy (obecnie zamknięta w soboty), skromny beżowy biurowiec nieco dalej (obecnie zamknięty, kropka). Miasto nie było zamożne, już nie, wcale. Cholera, nie było nawet oryginalne, jako jedno z dwóch Carthage w Missouri. Nasze to niby Północne Car‐ thage, co brzmi, jakby to były dwa bliźniacze miasta, choć dzieli je kilkaset kilometrów, i to nasze jest gorsze: urocze miasteczko z lat pięćdziesiątych, które rozrosło się w typowe średniej wielkości przed‐ mieście i uznano to za postęp. A jednak tu dorastała moja mama, tu wychowywała mnie i Go, więc miejsce ma pewną historię. Przynajm‐ niej dla mnie. Idąc do baru przez poprzerastany chwastami betonowy parking, spojrzałem w stronę drogi i ujrzałem rzekę. Zawsze to uwielbiałem w naszym mieście: nie jest wzniesione na jakiejś bezpiecznej skarpie z widokiem na Missisipi – lecz nad samą rzeką. Mógłbym iść dalej drogą i wejść prosto w toń, pokonać łagodny metrowy spadek i być w drodze do Tennessee. Każdy budynek w mieście ma wyrysowane ręcznie linie oznaczające, dokąd doszła rzeka w czasie powodzi z roku 1961, 1975, 1984, 1993, 2007, 2008, 2011. I tak dalej. Teraz rzeka nie była wezbrana, choć płynęła natarczywie, pozna‐ czona silnymi prądami. Wraz z rzeką poruszał się żwawo długi sznur idących gęsiego mężczyzn, sunących z oczami wbitymi w stopy, ze spiętymi ramionami, zmierzających z uporem donikąd. Gdy im się przyglądałem, jeden z nich niespodziewanie uniósł na mnie wzrok, jego twarz pogrążona była w cieniu, owalna ciemność. Odwróciłem

się. Poczułem nagłą, silną potrzebę, by wejść do środka. Zanim usze‐ dłem sześć metrów, szyję pokryły mi kropelki potu. Słońce nadal było wściekłym okiem na niebie. Byłeś widziany. Poczułem skurcz w brzuchu i przyspieszyłem kroku. Musiałem się napić.

AMY ELLIOTT 8 stycznia 2005 WPIS DO DZIENNIKA Tra la la! Pisząc te słowa, uśmiecham się od ucha do ucha jak adopto‐ wana sierota. Jestem zażenowana tym, że czuję się taka szczęśliwa, niby jakaś nastolatka z komiksu w technikolorze, która rozmawia przez telefon, włosy ma związane w kucyk, a w dymku nad jej głową widnieje napis: Poznałam chłopca! Poznałam. To potwierdzony empirycznie fakt. Poznałam chłopaka, wspaniałego, świetnego faceta, zabawnego i bardzo cool. Pozwolę so‐ bie odmalować tę scenę, bo zasługuje na to, by zachować ją dla po‐ tomności (nie, proszę, tak daleko jeszcze nie zaszłam. Potomność! Fe). A jednak. To nie sylwester, ale sam początek Nowego Roku. Jest zima: wcześnie zapada mrok, przejmujące zimno. Carmen, prawie nowa przyjaciółka – no, niby-przyjaciółka, ledwie koleżanka, typ znajomej, z którą nie można w ostatniej chwili odwo‐ łać spotkania – namówiła mnie, żebym poszła z nią na jedno z przyjęć dla pisarzy w Brooklynie. Lubię przyjęcia dla pisarzy, lubię pisarzy, jestem dzieckiem pisarzy, jestem pisarką. Nadal uwielbiam pisać to słowo – PISARKA – w każdym formularzu, kwestionariuszu, doku‐ mencie, gdy pada pytanie o moje zajęcie. No dobra, wymyślam quizy osobowościowe, nie wypowiadam się na łamach o Wielkich Spra‐ wach, ale sądzę, że mam prawo nazywać siebie pisarką. Ten dziennik

traktuję jako formę pracy nad sobą: doskonalenie umiejętności, zbie‐ ranie szczegółów i obserwacji. Próba wyrażenia tego, co nieopisywal‐ ne, i przećwiczenia tych wszystkich pisarskich chwytów. (Uśmiecham się od ucha do ucha jak adoptowana sierota, to przecież całkiem niezłe). Ale naprawdę sądzę, że moje quizy kwalifikują mnie przynajmniej do honorowej nazwy. Prawda? Na przyjęciu znajdziesz się w otoczeniu prawdziwych utalentowanych pisarzy, zatrudnionych przez powszechnie znane, szacowne gazety i czaso‐ pisma. Ty piszesz jedynie quizy do szmatławców dla kobiet. Gdy ktoś spy‐ ta, czym się zajmujesz, to: a) Z zażenowaniem odpowiadasz: „Piszę quizy, taka tam głupia robota”. b) Przypuszczasz atak i mówisz: „Teraz zajmuję się pisaniem, ale myślę o czymś ambitniejszym i bardziej interesującym. A ty? Co robisz? c) Szczycisz się swoimi osiągnięciami: „Piszę quizy osobowo‐ ściowe, wykorzystując wiedzę, którą posiadam jako magister psychologii. A, i tak zabawnie się składa, że jestem prototy‐ pem bohaterki uwielbianej serii książek dla dzieci. Pewnie znasz Niezwykłą Amy? No właśnie, więc wypchaj się, snobie”. Odpowiedź: c, oczywiście c. W każdym razie przyjęcie organizuje jeden z dobrych znajomych Carmen, który pisze o filmach do specjalistycznego czasopisma i zda‐ niem Carmen jest bardzo zabawny. Przez chwilę martwię się, że ona chce nas ze sobą spiknąć, a mnie to nie odpowiada. Mnie trzeba zwa‐ bić w zasadzkę, przyłapać, gdy się tego nie spodziewam, niczym dzi‐ kiego szakala. W przeciwnym razie jestem zbyt skrępowana. Czuję, że staram się być czarująca, i wtedy zdaję sobie sprawę, że oczywiście to widać, w związku z czym próbuję być jeszcze bardziej czarująca, by zrekompensować ten fałszywy czar, a wówczas na ogół zmieniam się

w Lizę Minnelli: tańczę w rajstopach i cekinach, błagam o miłość. Są i rozcapierzone, wyciągnięte dłonie, i melonik, i mnóstwo zębów. Ale nie, słuchając, jak Carmen rozpływa się nad swoim znajomym, wyciągam wniosek, że to ona na niego leci, więc dobrze. Wdrapujemy się na trzecie piętro po wypaczonych schodach i wkra‐ czamy w szum, ciepło bijące z ciał i aurę „pisarskości”: dużo okula‐ rów w czarnych oprawkach i bujnych czupryn, podrabiane kowboj‐ skie koszule i wrzosowe golfy; czarne wełniane dwurzędowe kurtki rozrzucone na kanapie, spływające na podłogę; niemiecki plakat z fil‐ mu Ucieczka gangstera (Ihre Chance war gleich Null!) na jednej ze ścian pokrytych spękaną farbą. Ze stereo leci Take Me Out zespołu Franz Ferdinand. Faceci okupują stolik karciany, na którym zgromadzony jest cały al‐ kohol, po kilku łykach znów sobie dolewają, bo wiedzą, że niewiele zostało. Przepycham się tam, torując sobie drogę łokciami, i podty‐ kam swój plastikowy kubek jak uliczny żebrak, po czym dostaję grze‐ choczące kostki lodu polane wódką od faceta o przemiłej twarzy w koszulce ze Space Invaders. Wkrótce będziemy skazani na butelkę wyglądającego na truciznę zielonego likieru jabłkowego, ironiczny nabytek gospodarza, o ile ktoś nie wyskoczy po napitki, co wydaje się mało prawdopodobne, bo naj‐ wyraźniej każdy jest przekonany, że fatygował się ostatnim razem. Czuć, że to styczniowe przyjęcie, wszyscy są przeżarci i przesłodzeni po świętach, rozleniwieni, a jednocześnie poirytowani. To przyjęcie, na którym ludzie zbyt dużo piją i wszczynają wymyślne utarczki słow‐ ne, wydmuchują dym przez otwarte okno, chociaż gospodarz prosił, by wychodzili na zewnątrz. Rozmawialiśmy już ze sobą na tysiącu im‐ prez świątecznych, nie mamy sobie nic do powiedzenia, jesteśmy gre‐ mialnie znudzeni, ale nie chce nam się wracać na styczniowy chłód, kości jeszcze nas bolą od wdrapywania się po schodach metra. Carmen mnie porzuciła dla gospodarza-fatyganta, prowadzą oży‐ wioną rozmowę w kącie kuchni, obydwoje przygarbieni, zwróceni do siebie twarzami, tworzą kształt serca. Dobrze. Zamierzam coś zjeść, żeby mieć jakieś zajęcie poza staniem pośrodku pokoju i uśmiecha‐ niem się jak nowy dzieciak w szkolnej stołówce. Jednak prawie

wszystko już zżarte. Na dnie wielkiej michy tupperware walają się resztki czipsów. Na stoliku kawowym stoi nietknięta taca z supermar‐ ketu ze zdrewniałymi marchewkami, sękatymi selerami i spermowa‐ tym dipem, wokół walają się pety niby bonusowe warzywka. Pod wpływem impulsu nachodzi mnie to, co zwykle: A co by było, gdy‐ bym teraz zeskoczyła z balkonu w teatrze? Gdybym zaczęła całować się z tym, który siedzi naprzeciwko mnie w metrze? Gdybym na tym przyjęciu usiadła sobie na podłodze i spałaszowała wszystko z tej tacy, łącznie z petami? – Proszę, nie jedz nic stąd – mówi. To jest on (dam-dam-DAM!), choć ja jeszcze tego nie wiem (dam- dam-dammm). Wiem, że ten facet będzie do mnie mówił, obnosi się z pewnością siebie jak z ironicznym T-shirtem, ale ona lepiej do niego pasuje. To typ faceta, którego zachowanie sugeruje, że często się bzy‐ ka, to facet, który lubi kobiety, facet, który by mnie dobrze zerżnął. A ja chciałabym być dobrze zerżnięta! Moje życie randkowe krąży wokół trzech typów mężczyzn: wymuskanych absolwentów Ivy Le‐ ague, którzy uważają siebie za postaci z powieści Fitzgeralda, wyga‐ danych kolesiów z Wall Street z symbolem dolara w oczach, uszach i na ustach, i wrażliwych bystrzaków, którzy są tak samokrytyczni, że wszystko wydaje się żartem. Kolesie z Fitzgeralda odstawiają w łóżku nieudolne porno, robią dużo hałasu i akrobacji, z marnym skutkiem. Finansiści szaleją i wiotczeją. Bystrzaki pieprzą się tak, jakby kompo‐ nowały jakiś kawałek minimalistycznego rocka: ta ręka brzdąka tutaj, a ten palec zapewnia miły basowy rytm… To brzmi, jakbym była nie‐ złą zdzirą, co? Niech policzę… jedenastu. Nieźle. Zawsze sądziłam, że dwanaście to rozsądna liczba, że można by na tym poprzestać. – Poważnie – ciągnie numer 12 (ha!). – Odejdź od tej tacy. James ma jeszcze ze trzy inne rzeczy do jedzenia w lodówce. Mógłbym przy‐ rządzić ci oliwkę z musztardą. Jednak tylko jedną oliwkę. Jednak tylko jedną oliwkę. To zdanie jest umiarkowanie śmieszne, ale zakrawa na wspólny dowcip, który będzie coraz śmieszniejszy w miarę nostalgicznego powtarzania. Myślę sobie: Za rok od dzisiaj będziemy szli razem przez Brooklyn Bridge o zachodzie słońca i jedno z nas szepnie „Jednak tylko jedną oliwkę” i zaczniemy się śmiać.

(Przyłapuję się na tym. Koszmar. Gdyby wiedział, że już rozważam, co będzie za rok, wziąłby nogi za pas, a ja musiałabym mu w tym ki‐ bicować). Głównie, muszę przyznać, uśmiecham się, bo jest cudowny. Rozpra‐ szająco cudowny, tak że oczy wychodzą ci na wierzch i masz ochotę powiedzieć, na zasadzie: „koń, jaki jest, każdy widzi”, „Wiesz, że je‐ steś cudowny, prawda?” – po czym kontynuować rozmowę. Założę się, że faceci go nie znoszą: wygląda jak bogaty chłopak – łajdak z fil‐ mów dla nastolatków z lat 80. Taki, który dokucza wrażliwym od‐ mieńcom, taki, który kończy z tortem na twarzy, bita śmietana spły‐ wa mu za kołnierz, a wszyscy w knajpie pękają ze śmiechu. Jednak on się nie zachowuje jak taki facet. Ma na imię Nick. Jestem zachwycona. Sprawia wrażenie miłego i zwyczajnego, i taki właśnie jest. Gdy się przedstawia, ja odpowiadam: – No, to jest prawdziwe imię. Rozpromienia się i recytuje: – Nick to taki gość, z którym możesz pójść na piwo, a jak mu zarzy‐ gasz samochód, słowa ci nie powie. Nick! Bombarduje mnie okropnymi kalamburami. Łapię trzy czwarte z jego aluzji filmowych. No, może dwie trzecie. (Ku pamięci: wypoży‐ czyć film Pewna sprawa). Nie muszę go prosić, by nalał mi kolejnego drinka, bo sam na to wpada, wywęszywszy gdzieś resztki dobrego al‐ koholu. Rości sobie prawa do mnie, oflagował mnie: Byłem pierwszy, jest moja, moja. Miło jest, po moich ostatnich doświadczeniach z ner‐ wowymi, pełnymi szacunku postfeministycznymi mężczyznami, być terytorium. Ma piękny uśmiech, taki koci. Gdy się do mnie uśmiecha, niemal spodziewam się, że lada moment wykaszle żółte piórka kanar‐ ka Tweety’ego. Nie pyta, jak zarabiam na życie, co jest fajną odmianą. (Czy wspominałam o tym, że jestem pisarką?). Mówi do mnie z tym swoim akcentem znad krętej Missisipi: urodził się i wychował w Mis‐ souri, w okolicach Hannibal, rodzinnych stronach Marka Twaina, skąd tamten czerpał inspirację do Tomka Sawyera. Mówi, że będąc na‐ stolatkiem, pracował na parowcu: obiady i jazz dla turystów. Gdy się zaśmiewam (impertynencka nowojorska dziewczyna, która nigdy nie odważyła się zapuścić do środkowych, nieogarnionych stanów, w któ‐

rych Mieszka Wielu Innych Ludzi), informuje mnie, że Missoura to magiczne miejsce, najpiękniejsze na świecie, że nie ma wspanialszego stanu. Spojrzenie ma szelmowskie, rzęsy długie. Wyobrażam sobie, jak wyglądał jako chłopiec. Bierzemy razem taksówkę na powrót, uliczne światła zmieniają się w przyprawiające o zawrót głowy smugi, gdy samochód pędzi, jakby‐ śmy byli ścigani. Jest pierwsza w nocy, dwanaście przecznic od mego mieszkania utykamy w jednym z niespodziewanych nowojorskich kor‐ ków, więc wymykamy się z taksówki w chłód, w wielkie Co Teraz?, a Nick zaczyna odprowadzać mnie do domu, obejmując mnie w pasie, twarze tężeją nam od chłodu. Kiedy skręcamy za róg, widzimy, że do miejscowej piekarni przyszła właśnie dostawa cukru pudru, który jest wsypywany do piwnicy z baryłki, jakby to był cement, i widzimy tyl‐ ko cień dostawcy w białej, słodkiej chmurze. Ulica jest w kłębach, Nick przyciąga mnie do siebie, znów posyła mi ten swój uśmiech, uj‐ muje kosmyk moich włosów między dwa palce i przesuwa je do koń‐ ca, a potem dwukrotnie pociąga, jakby szarpał dzwonek. Na końcach rzęs ma cukier puder i zanim się ku mnie pochyli, strzepuje cukier z moich ust, żeby poczuć ich smak.

NICK DUNNE DZIEŃ ZAGINIĘCIA Otworzyłem na oścież drzwi do swojego baru, wślizgnąłem się w mrok i po raz pierwszy tego dnia wziąłem głęboki oddech, wdycha‐ jąc zapach papierosów i piwa, ostrą woń lejącego się wąską strużką bourbona, kwaśny odór starego popcornu. W środku była tylko jedna klientka, siedziała samotnie na samym końcu baru: starsza pani o imieniu Sue, która bywała u nas w każdy czwartek ze swoim mę‐ żem, zmarłym przed trzema miesiącami. Teraz przychodzi co czwar‐ tek sama, nie tyle żeby porozmawiać, ile posiedzieć przy piwie z krzy‐ żówką, dla zachowania rytuału. Moja siostra stała za barem, włosy miała upięte do tyłu obciacho‐ wymi klamerkami, ręce zaróżowione od zanurzania szklanek po piwie w gorących mydlinach. Go jest szczupła i ma dziwną twarz, co nie znaczy, że nieładną. Po prostu trzeba jej się dokładniej przyjrzeć: mocno zarysowana szczęka, wąski, ładny nos, ciemne okrągłe oczy. Gdybyśmy przenieśli się do filmu z odpowiedniej epoki, na jej widok mężczyzna zsunąłby do tyłu fedorę, gwizdnął i powiedział: „Co za ko‐ bitka, niech mnie dunder świśnie!”. Twarz królowej komedii z lat trzydziestych nie zawsze przekłada się na nasze czasy wróżek-księżni‐ czek, ale ze wspólnie spędzonego czasu wiem, że moja siostra bardzo podoba się mężczyznom, co stawia mnie w tym dziwnym braterskim położeniu, że jestem dumny i nieufny zarazem. – Czy jeszcze robi się klops pimento? – spytała Go zamiast powita‐ nia, nie podnosząc wzroku, po prostu wiedziała, że to ja, a ja na jej

widok jak zwykle czuję ulgę: może nie układa się świetnie, ale będzie dobrze. Moja bliźniaczka Go. Tyle razy wypowiadałem te słowa, że stały się uspokajającą mantrą. Moja Twingo. Urodziliśmy się w latach siedem‐ dziesiątych, a wtedy bliźniaki były dość rzadkie, trochę magiczne: ku‐ zyni jednorożca, rodzeństwo elfów. Mamy ze sobą nawet pewną więź telepatyczną. Go jest naprawdę jedyną osobą na świecie, z którą je‐ stem całkiem sobą. Nie czuję potrzeby tłumaczenia jej swego postępo‐ wania. Nie wyjaśniam, nie wątpię, nie martwię się. Nie mówię jej wszystkiego, już nie, ale jak dotąd mówię więcej niż komukolwiek in‐ nemu. Tyle, ile mogę. Spędziliśmy dziewięć miesięcy plecy w plecy, osłaniając się wzajemnie. Stało się to naszym życiowym nawykiem. Nigdy nie miało dla mnie znaczenia, że jest dziewczyną, dziwne u tak nieśmiałego dzieciaka. Co tu gadać? Ona zawsze była po prostu cool. – Taki ostro przyprawiony klops mięsny z piklami i papryką poda‐ wany często na lunch? Chyba tak. – Musimy kupić – powiedziała. Uniosła jedną brew. – Jestem zain‐ trygowana. Bez pytania nalała mi z dozownika trochę piwa do kufla wątpliwej czystości. Gdy zauważyła, że patrzę na brudny brzeg, uniosła kufel do ust i oblizała brzeg, pozostawiając ślinę na szkle. Postawiła kufel przede mną. – Lepiej, mój książę? – spytała. Go uważa, że to ja dostałem od naszych rodziców wszystko co naj‐ lepsze, że byłem chłopcem, którego sobie zaplanowali, jedynym dzieckiem, na jakie ich było stać, a ona wślizgnęła się na ten świat, uczepiona mojej kostki, niechciana i obca. (Dla ojca szczególnie nie‐ chciana i obca). Uważa, że musiała radzić sobie sama przez całe dzie‐ ciństwo, żałosna istota w przypadkowych używanych ubraniach, bez (zapomnianych) pozwoleń na wycieczki szkolne, z ograniczonym kie‐ szonkowym i pełna żalu. W tej wizji może być wiele prawdy, choć trudno mi to przyznać. – Tak, mój nędzny kmieciu – odparłem i odprawiłem ją królewskim gestem. Usiadłem skulony nad piwem. Musiałem posiedzieć i wypić jedno

albo i trzy piwa. Nerwy miałem wciąż zszarpane po poranku. – Co z tobą? – spytała. – Jesteś cały w nerwach. Pstryknęła we mnie mydlinami, więcej wody niż mydła. Włączyła się klimatyzacja, mierzwiąc nam czubki włosów. Spędzaliśmy w Barze więcej czasu, niż trzeba. Stał się naszym dziecięcym klubem, którego nigdy nie mieliśmy. Pewnej pijackiej nocy w zeszłym roku, gdy mama jeszcze żyła, ale koniec był bliski, potrzebując pocieszenia, dorwali‐ śmy się do pudeł w jej piwnicy i buszowaliśmy wśród zabawek i gier, wydając z siebie achy i ochy, przerywane łykami piwa z puszki. Boże Narodzenie w sierpniu. Gdy mama zmarła, Go przeprowadziła się do naszego dawnego domu, po czym powoli i po trochu przenosiliśmy swoje zabawki do Baru: laleczka Strawberry Shortcake, teraz pozba‐ wiona zapachu, wylądowała pewnego dnia na stołku przy barze (pre‐ zent ode mnie dla Go). Maleńki model samochodu Hot Wheels El Ca‐ mino, bez jednego kółka, pojawił się na półce w rogu (prezent od Go dla mnie). Myśleliśmy o wprowadzeniu wieczorów z grami planszowymi, choć większość naszych klientów była zbyt stara, by żywić sentyment do Głodnych Hipopotamów albo Gry Życia z tymi plastikowymi samo‐ chodzikami, do których trzeba powsadzać maleńkie pary małżeńskie i dzieci. Już nie pamiętam, kto wygrywa (Głębokie przemyślenia na temat produktów firmy Hasbro). Go dolała mi piwa, i sobie też. Jej lewa powieka lekko opadała. Było dopiero południe i zastanawiałem się, jak długo już pije. Miała trudną dekadę. Moja oderwana od rzeczywistości siostra, korba na‐ ukowa o duszy rodeo, rzuciła college i przeniosła się na Manhattan w późnych latach dziewięćdziesiątych. Założyła oryginalną firmę typu dot.com, zarabiała wielki szmal przez dwa lata, a i potem mimo pęk‐ nięcia bańki spekulacyjnej na światowych giełdach w 2000 roku po‐ zycja Go pozostała niezachwiana. Była bliżej dwudziestki niż trzy‐ dziestki; poradziła sobie. Następnie zrobiła dyplom i dołączyła do odzianego w szare garnitury świata bankowości inwestycyjnej. Utrzy‐ mywała się na średnim poziomie, nie robiła nic efekciarskiego, w ni‐ czym nie zawiniła, ale straciła pracę – szybko – gdy nastał krach fi‐ nansowy w 2008. Nawet nie wiedziałem, że wyjechała z Nowego Jor‐

ku, dopóki nie zadzwoniła z domu mamy: „poddałam się”. Błagałem, żeby wróciła, przymilając się na wszelkie sposoby, lecz na drugim końcu linii słyszałem tylko naładowaną złością ciszę. Po odłożeniu słuchawki powędrowałem zmartwiony do jej mieszkania przy stacji Bowery i zobaczyłem Gary’ego, jej ukochanego fikusa z pożółkłymi li‐ śćmi wystawionego na schody przeciwpożarowe, i wiedziałem, że już nigdy nie wróci. Wydawało się, że Bar ją rozweselił. Prowadziła księgi rachunkowe, nalewała piwo. Prawie regularnie podkradała napiwki ze słoja, ale pracowała więcej ode mnie. Nigdy nie rozmawialiśmy o dawnym ży‐ ciu. Było, minęło, a my o dziwo wcale się tym nie przejmowaliśmy. – No i jak? – spytała Go, która zwykle w ten sposób zaczynała roz‐ mowę. – Ech. – Co ech? Ech źle? Źle wyglądasz. Wzruszyłem ramionami na tak, ona uważnie zlustrowała moją twarz. – Amy? – spytała. To było łatwe pytanie. Znów wzruszyłem ramionami na potwier‐ dzenie, zawarłem też w tym geście pytanie: co robić? Go poczęstowała mnie rozbawionym spojrzeniem, stojąc z łokciami rozpostartymi na barze, brodą podpartą na dłoniach, gotowa do prze‐ nikliwej analizy mojego małżeństwa. Go, jednoosobowy zespół eks‐ pertów. – Co z nią? – Zły dzień. Po prostu zły dzień. – Nie daj jej się dołować. – Go zapaliła papierosa. Paliła dosłownie jednego dziennie. – Kobiety są stuknięte. Go nie zaliczała siebie do kategorii kobiet, słowa tego używała szy‐ derczo. Dmuchnąłem dym Go z powrotem w jej stronę. – Dziś jest nasza rocznica. Pięć lat. – Ho, ho. Moja siostra odrzuciła głowę do tyłu. Była druhną, całą w fioletach – „cudowna, kruczowłosa, odziana w ametysty kobitka”, jak określiła