Winston Graham - Cykl Poldark t.08 Przybysz z morza.pdf

Tytuł oryginału: THE STRANGER FROM THE SEA Redakcja: Beata Kołodziejska Projekt okładki: Magdalena Zawadzka / Aureusart Zdjęcia na okładce: © Mark Owen / Arcangel Images, © Lee Avison / Arcangel Images Korekta: Igor Mazur Redaktor prowadzący: Anna Brzezińska Copyright © Winston Graham 1981. All rights reserved. Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo Czarna Owca, 2018 Copyright © for the Polish translation by Tomasz Wyżyński, 2018 Wszelkie prawa zastrzeżone. Niniejszy plik jest objęty ochroną prawa autorskiego i zabezpieczony znakiem wodnym (watermark). Uzyskany dostęp upoważnia wyłącznie do prywatnego użytku. Rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci bez zgody właściciela praw jest zabronione. Wydanie I ISBN 978-83-8015-743-9 Wydawnictwo Czarna Owca Sp. z o.o. ul. Alzacka 15a, 03-972 Warszawa www.czarnaowca.pl Redakcja: tel. 22 616 29 20; e-mail: redakcja@czarnaowca.pl Dział handlowy: tel. 22 616 29 36; e-mail: handel@czarnaowca.pl Księgarnia i sklep internetowy: tel. 22 616 12 72; e-mail: sklep@czarnaowca.pl Konwersję do wersji elektronicznej wykonano w systemie Zecer.

KSIĘGA PIERWSZA

Rozdział pierwszy I W czwartek dwudziestego piątego października tysiąc osiemset dziesiątego roku, gdy w parkach i na błoniach Anglii wiatr niósł pierwsze jesienne liście, stary król oszalał. Wydarzenie to miało ważne konsekwencje nie tylko dla kraju, lecz również dla świata. Bezpośrednio wpłynęło na życie wielu ludzi, w tym czterech Kornwalijczyków: kupca, oficera, dyplomaty i lekarza. Naturalnie nie zdarzyło się to po raz pierwszy: dwadzieścia dwa lata wcześniej król postradał rozum na tak długo, że w Anglii ustały prace legislacyjne. Między tysiąc osiemset pierwszym a tysiąc osiemset czwartym rokiem miewał chwilowe zaburzenia, na tyle poważne, by niepokoiły lekarzy i ministrów. Obecny atak wydawał się nieco inny od poprzednich. Król był starszy, prawie ślepy, a jego ulubiona córka umierała… Pierwszym objawem było to, że bez przerwy gadał. Przez cały dzień i większość nocy. Jedno zdanie na pięć brzmiało rozsądnie, reszta była stekiem bzdur, które przywodziły na myśl ogon latawca kręcący się w powietrzu w przypadkowych podmuchach wiatru. Zwracał się do swojego zmarłego syna, księcia Oktawiusza Hanowerskiego, bo sądził, że żyje, a żywych synów – było ich wielu – uważał za zmarłych. Wpełzał pod kanapę i z ogromnym trudem go stamtąd wyciągano. Wigowie bez powodzenia usiłowali ukryć zadowolenie. Książę Walii był

gorącym stronnikiem ich partii i gdyby został regentem, natychmiast zdymisjonowałby nieudolnych torysów, którzy od wielu lat sprawowali rządy. Długie pozostawanie w opozycji zdawało się dobiegać końca. Napoleon również się cieszył i nie próbował tego ukrywać. Wigowie byli zwolennikami pokoju: nawet ci, którzy w sekrecie nie podziwiali Bonapartego, uważali, że nie ma sensu toczyć z nim wojny. Zgadzali się, że nie da się go pokonać i należy z nim dojść do porozumienia. I to on miał podyktować warunki pokoju. II Prawie dokładnie cztery tygodnie przed chorobą króla trzej jeźdźcy ostrożnie zjeżdżali kamienistym wąwozem w okolicach Pampilhosy. Jako drugi jechał mężczyzna w średnim wieku, wysoki, przystojny, choć nieco kościsty. Miał na sobie dobry, ale podniszczony strój do jazdy konnej, który nie pozwalał odgadnąć jego narodowości. Dwaj pozostali byli młodsi, niscy, żylaści i nosili obszarpane mundury armii portugalskiej. Wyruszyli wczesnym rankiem z Porto. Początkowo jechali piaszczystym gościńcem, lecz niedawno zmienił się on w kamienistą ścieżkę wśród karłowatych dębów, kolczastych zarośli, głazów i zbutwiałych pni drzew. Jeden z żołnierzy pełnił funkcję przewodnika. Kiedy zaczął zapadać zmrok, starszy mężczyzna odezwał się po angielsku do Portugalczyka jadącego z tyłu: – Daleko jeszcze? Dwaj żołnierze wymienili kilka zdań. – Garcia mówi, że klasztor w Buçaco znajduje się jakieś pięć kilometrów stąd, senhor. – Znajdzie go w ciemności?

– Nigdy tam nie był, klasztor powinien być oświetlony. – Jeśli nie został ewakuowany. Jak wszystko. – Na rozkaz pańskiego generała, senhor. Ruszyli dalej. Drobne, wytrzymałe konie potykały się i ślizgały na nierównej ścieżce. W trakcie jazdy mężczyźni stale natrafiali na opuszczone gospodarstwa, spalone stodoły, martwe zwierzęta, przewrócone wozy, ślady ewakuacji i zniszczenia. Widzieli także trupy, nad którymi krążyły roje much, przeważnie zwłoki starców zmarłych w czasie ucieczki. Było jednak jasne, że okolica nie jest tak pusta, jak mogłoby się zdawać. Gdzieniegdzie poruszały się liście, w gajach oliwnych pojawiały się i znikały ludzkie postacie, kilkakrotnie rozległy się strzały, a przynajmniej raz kule przeleciały na tyle blisko, by wzbudzić niepokój. Wieśniacy uciekali przed najeźdźcami, ale wielu mężczyzn pozostało, by prowadzić wojnę partyzancką z nieprzyjacielem. Widać było również żołnierzy Ordenanzy, portugalskiej milicji, w wełnianych czapkach, krótkich brązowych kapotach i przetartych bryczesach, uzbrojonych w noże rzeźnickie i stare garłacze, dosiadających dzikich kuców o zmierzwionej sierści. Nadjeżdżali znienacka w chmurach pyłu albo pojawiali się na chwilę na tle nieba i dęli w sierpowate rogi. Anglik dwukrotnie musiał pokazać dokumenty, choć towarzyszyła mu portugalska eskorta. Kiedy myślał o losie maruderów nieprzyjacielskiej armii, cierpła mu skóra. Ale zachowanie najeźdźców prowokowało do zemsty. Była ciepła wrześniowa noc, lecz nie świecił księżyc. Na rozgwieżdżonym niebie płynęło kilka mlecznych obłoków. Dotarli do koryta wyschniętej rzeki pod ścianą skalną, po czym prowadzący żołnierz zsiadł z konia i zaczął krążyć po okolicy niczym pies myśliwski szukający tropu. Anglik cierpliwie czekał. Jeśli zabłądzili, mogą spać do rana owinięci płaszczami; noc spędzona wśród karłowatych kasztanowców nikomu nie powinna zaszkodzić. Mieli wodę i jedzenie.

Po chwili zza kępy aloesów wynurzyła się pochylona postać o nieokreślonym wieku i płci. Zbliżyła się ostrożnie i rozmawiała szeptem z Portugalczykami. Żołnierz odwrócił się i powiedział: – Jesteśmy bliżej klasztoru, niż myśleliśmy, senhor, ale musimy okrążyć oddziały francuskie, które są bezpośrednio przed nami. Zapadło milczenie. – Gdzie dokładnie? – Na zachodzie, senhor. To wielka armia. Przez cały dzień ścigali Anglików. Ten człowiek radzi, żebyśmy szli kilometr korytem wyschniętej rzeki, a później dotarli między wzgórzami do grzbietu Buçaco. W dolinie jest francuska artyleria. Anglik sięgnął do sakiewki, wysupłał monetę i wręczył ją zgarbionej postaci, która uratowała ich przed wpadnięciem na posterunki nieprzyjaciela. Ponieważ cenił własną wolność, moneta była duża; a obszarpany cień okazał się odpowiednio wdzięczny. Wycofał się w ciemność, nisko się kłaniając, i zniknął. Anglikowi przyszło do głowy, że w obecnym chaosie, gdy załamała się cywilizacja, prymka tytoniu mogłaby być cenniejsza od monety. Jeźdźcy skorzystali z rady obszarpanego człowieka i ostrożnie ruszyli wśród wielkich głazów. W dalszym ciągu czuli niepokój, że mimo wszystko natkną się na Francuzów. Od czasu do czasu prowadzący żołnierz zatrzymywał konia i nasłuchiwał, starając się wyłowić dźwięki świadczące, że zbliżają się do obozowiska nieprzyjaciela. Po godzinie dotarli do miejsca, gdzie powinni skręcić w stronę wzgórz. Zastanawiali się, czy nie spędzić tam nocy, ale uznali, że im bardziej oddalą się od Francuzów, tym będą bezpieczniejsi. Porzucili myśl o dotarciu do klasztoru w Buçaco, bo wydawało się prawdopodobne, że Francuzi już go zajęli. Pod wieczór zaczął wiać zimny wiatr od strony morza, które znajdowało się zaledwie kilka kilometrów dalej, i jeźdźcy ciaśniej owinęli się płaszczami.

Ruszyli pod górę, najpierw wśród pagórków, a później kamienistymi ścieżkami prowadzącymi na skalistą grań. Kiedy dotarli na szczyt porośnięty kolcolistami i wrzosami sięgającymi do pasa, pierwszy żołnierz znów się zatrzymał. Dwaj pozostali jeźdźcy poszli za jego przykładem. Nasłuchiwali. Bardzo dziwny dźwięk przypominający zawodzenie, rozpaczliwy lament kobiety. Nie, wykluczone. Może dźwięk piszczałki pasterskiej? Również nie. Konie się zrównały. Dwaj Portugalczycy dyskutowali między sobą. Ten, który znał angielski, powiedział: – Musimy skręcić dalej na północ, senhor. To Francuzi. – Nie – odparł Anglik. – Nie wierzę, że to Francuzi. – Więc kto? – Przekonajmy się. – Nie, nie! Schwytają nas i rozstrzelają! – Więc zaczekajcie tutaj – rzekł Anglik. – Albo jedźcie powoli pięćdziesiąt kroków za mną. Jeśli się mylę, możecie uciec. Francuzi nie będą was ścigać w nocy. – A pan, senhor? – Domyślam się, co to za dźwięk. Ruszył konno wśród wrzosów w stronę skalistego urwiska widocznego w ciemności, ponieważ zasłaniał gwiazdy. Eskortujący go żołnierze podążali w bezpiecznej odległości. Przebyli około czterystu metrów i zatrzymali się, słysząc zapytanie wartownika. Anglik ściągnął wodze i spoglądał na samotnego żołnierza, który celował do niego z muszkietu. Później zauważył trzech innych żołnierzy częściowo ukrytych za krzakami, również z bronią gotową do strzału. – Przyjaciel – powiedział szybko po angielsku. – Nazwisko Poldark. Z Porto z listami. Do tego dwaj Portugalczycy jako eskorta. Po chwili wartownik opuścił lufę muszkietu i powoli ruszył naprzód. Był

tęgim mężczyzną w wojskowym berecie. – Proszę o dokumenty. Anglik zsiadł z konia, sięgnął do kieszeni, wyjął pugilares i podał wartownikowi. Pojawił się drugi żołnierz z osłoniętą latarnią i obaj pochylili się nad papierami. – Tak jest, sir. Chyba wszystko w porządku. Z kim chciałby się pan spotkać? – Kto wami dowodzi? – Dywizją generał Cole, sir, a batalionem pułkownik McNeil. – Jesteście z piechoty? – Drugi batalion siódmego regimentu fizylierów. Sierżant Lewis. – Chciałbym się zobaczyć z pułkownikiem. Dwaj portugalscy żołnierze również zsiedli z koni. Ich białe zęby zalśniły w mroku, gdy zostali powitani przez angielskich sojuszników. Ruszyli wraz z rumakami wzdłuż grzbietu wzgórza i wkrótce znaleźli się wśród masy żołnierzy, którzy rozmawiali, gawędzili, lecz nie gotowali strawy. Nieliczne ogniska rozpalono tak, aby były niewidoczne z daleka. – Eskortujących mnie Portugalczyków bardzo zaniepokoił dźwięk kobzy – rzekł po chwili Poldark. – Co to za melodia? Sierżant Lewis pociągnął nosem. – Jakiś stary szkocki lament. Żołnierze mają teraz ochotę słuchać melancholijnych pieśni. Jutro rano muzyka będzie bardziej marsowa. Dotarli do kępy wysokich cedrów. Ich potężne pnie wykorzystano jako podpory ścian prowizorycznego sztabu polowego, gdzie stały stoły i płonęły latarnie. Lewis zniknął, po czym wrócił z wysokim oficerem, który stanął jak wryty, wytrzeszczył oczy i przełknął ślinę. – Poldark, Poldark! – zawołał. – Kapitan Poldark we własnej osobie! Nigdy nie przypuszczałem, że spotkam w Portugalii drugiego Poldarka!

Przybyły Anglik również się zatrzymał, a później wybuchnął śmiechem. – To pan, McNeil?! Do licha, niech mnie powieszą! – Na szczęście dla pana ładnej żony udało się panu uniknąć stryczka – odparł McNeil. – Choć byli tacy, co uważali, że właśnie na to pan zasługuje! Uścisnęli sobie dłonie po króciutkim wahaniu. Nigdy nie zostali przyjaciółmi, ponieważ dwadzieścia lat wcześniej znajdowali się po przeciwnych stronach barykady. Ross był przemytnikiem, a McNeil tropił przemytników. Kapitan Poldark przypłynął do Porto nie z listami, jak wcześniej powiedział, lecz w specjalnej misji jako obserwator z upoważnienia rządu. Kiedy znalazł się w Porto, poinformowano go, że Wellington od trzech tygodni cofa się ze swoją armią, i doradzono płynąć statkiem do Lizbony, skąd łatwiej nawiązać kontakt z Brytyjczykami. Jednak gdy się tego dowiedział, slup już odpłynął, i Ross postanowił jechać drogą lądową, choć mu to odradzano. Nie wyjaśnił, na czym polega jego misja, a pułkownik McNeil nie pytał. Uprzejmie wymienili wiadomości o kornwalijskich znajomych – Bodruganach, Trevaunance’ach, Teague’ach i Treneglosach – po czym przeszli sto metrów do skraju skalnego grzbietu, skąd widzieli cały obszar równiny Mondego. Błyszczało na niej mnóstwo świateł. Wszędzie płonęły ogniska. – Francuzi – rzekł lakonicznie McNeil. – Dowodzi Massena? – Tak. Wellington postanowił nie cofać się dziś dalej, więc rozbiliśmy obóz i obserwowaliśmy, jak armia francuska wypełnia dolinę poniżej nas. Przez cały dzień równiną maszerowały kolumny żołnierzy i docierały do stóp wzgórz. Oczywiście jest ich zaledwie dwa razy więcej od nas, lecz połowa naszych oddziałów to Portugalczycy, którzy jeszcze nie brali udziału w walce. Ach, cóż, jutro się przekonamy… Pod Azincourt było nas pięć razy

mniej, prawda? – Tak, rzeczywiście. Jednak tutaj nie mamy przeciwko sobie wystrojonych, napuszonych rycerzy, tylko rewolucyjną armię francuską dowodzoną przez geniusza. – Niewątpliwie walka będzie ciężka, ale tym lepiej. Kiedy rusza pan w dalszą drogę? – Nie jutro, jeśli dojdzie do bitwy. McNeil spojrzał na towarzysza. Ross Poldark miał na sobie cywilną odzież, może po to, by bezpieczniej jechać przez kraj ogarnięty wojną. Zresztą już od dawna nie był oficerem w służbie czynnej, ponieważ wybrał inną drogę życiową i został posłem do Izby Gmin. Osiągnął już wiek średni, posiwiały mu skronie, nie przytył, lecz na twarzy pojawiło się kilka zmarszczek. Należał do specyficznego gatunku ludzi, którzy zawsze pozostają szczupli, gdyż trawi ich wewnętrzny ogień. – Zamierza pan z nami zostać? – Oczywiście. Mam karabin. Przyda się każdy dodatkowy strzelec. – Czy to nie król Henryk V powiedział: „Im mniejsza nas liczba, tym większa cząstka honoru dla wszystkich” 1? Tak czy inaczej, nie musi się pan angażować. – McNeil pogładził się po szpakowatym wąsie i wybuchnął śmiechem. Był to ledwie chichot w porównaniu z ogłuszającym rykiem, który pamiętał Ross. – Nie palimy ognisk, by Massena uważał, że jest nas mniej? – Tak. Chyba nie wie, że dołączyły do nas druga dywizja i piąta dywizja. Miło będzie sprawić mu niespodziankę. Zawsze dobrze mieć w zapasie trochę dobrych żołnierzy. Poldark owinął się płaszczem. Od strony morza wiał zimny wiatr niosący fale mgły. – A pan, McNeil? Kiedy spotkaliśmy się w Kornwalii, był pan kapitanem

w Scots Greys. Zmienił pan pułk? McNeil wzruszył ramionami. – Nie mam majątku ani koneksji, Poldark. Gdybym został w dawnym regimencie, mógłbym awansować co najwyżej do stopnia majora. Tutaj, w tyglu walk na Półwyspie Iberyjskim, zrobiłem najważniejszy krok, choć jak dotąd jestem tylko pułkownikiem brevetowym. Ale spodziewam się, że w wyniku nieuchronnych strat wojennych wkrótce otrzymam normalny patent pułkownika. Stali w milczeniu, spoglądając na światełka mrugające na równinie. Wśród skalistych wzgórz i wysokich drzew płynęły po sobie kolejne obłoki mgły. McNeil uważał za naturalne, że nie znajdzie się na liście poległych. Ross Poldark równie naturalnie cieszył się z perspektywy niebezpiecznej bitwy, która nie mogła przynieść mu żadnej korzyści, lecz w której mógł stracić życie. – Powiedział pan jedną ciekawą rzecz, pułkowniku – odezwał się Ross. – Może się przesłyszałem. Wspomniał pan o drugim Poldarku służącym w Portugalii? – Tak. – O kogo chodzi? Czy coś źle zrozumiałem? – Dobrze pan zrozumiał. W regimencie piechoty z Monmouthshire służy oficer o nazwisku Poldark. Któregoś dnia widziałem jego nazwisko na liście kwatermistrzowskiej. Zastanawiałem się, czy go nie odszukać, ale – jak pan rozumie – mamy mnóstwo innych zajęć! Ross poruszył stopą, która ostatnio często sprawiała mu ból. – Jest tu w tej chwili? – Na pewno. Czterdziesty trzeci regiment piechoty wchodzi w skład lekkiej dywizji generała Craufurda. Powinni zajmować pozycję na lewym skrzydle.

– Daleko? – Osiemset metrów stąd. Chce go pan zobaczyć? To krewny? – Tak przypuszczam. – W takim razie każę komuś pojechać tam z panem po posiłku. Rozumiem, że najpierw zje pan z nami kolację? – Chętnie. III Na kolację podano tylko wędliny. W nocnej ciszy słychać było granie świerszczy i szum wiatru. Kilka razy w mroku rozległy się żałobne tony kobzy, ponure dźwięki, jakby opłakiwano jutrzejszą rzeź. Ross miał wrażenie, że jest to lament, a zarazem wezwanie do boju. W dole, na równinie, warkotały werble. Wydawało się, że Francuzi nie ukrywają swojej potęgi – potęgi, która zdziesiątkowała wszystkie pozostałe armie Europy – by przerazić przeciwników i pozbawić ich odwagi przed świtem. Anglicy zdawali sobie sprawę, że nazajutrz dojdzie do bitwy, ponieważ Wellington ogłosił, że armia nie będzie się dalej cofać – a Wellington zawsze dotrzymywał słowa. Jednak Francuzi nie wiedzieli, czy armia obozująca na stokach wzgórz wznoszących się nad równiną nie podjęła mądrej decyzji i nie wymknęła się przed świtem, pozostawiając tylko ariergardę mającą opóźniać natarcie nieprzyjaciela. W ostatnich kilku latach często się to zdarzało. Zeszłoroczne zwycięstwo Brytyjczyków pod Talaverą było wyjątkiem, nie regułą. Kiedy skończyli posiłek, zbliżała się północ. Rossa poprowadził przez obóz jeden z żołnierzy. Wielu ludzi już spało, a przynajmniej leżało na ziemi owiniętych kocami. Wydawało się, że wszyscy są całkowicie ubrani: nikt nie próbował się rozbierać, pamiętając o nadchodzącym dniu. Żołnierze

w grupkach kucali na ziemi lub leżeli wsparci na łokciach i cicho rozmawiali. McNeil wspomniał o bitwie pod Azincourt i Ross przypomniał sobie przedstawienie teatralne widziane na Drury Lane, w którym król obchodził obóz w nocy przed bitwą. Zadziwiające, że szkocki oficer potrafił zacytować fragment sztuki. Ross pamiętał, że w dramacie występował Kornwalijczyk. Nie, nie, to króla wzięto za Kornwalijczyka, ponieważ nazwał się Le Roy… Czy Szekspir sądził, że to kornwalijskie nazwisko? Ross musiał przejść osiemset metrów i pod koniec zaczął kuleć. Ostatnio częściej jeździł konno, niż chodził. Później należało wypytywać, szukać w mroku wśród leżących postaci, ktoś uniósł kciuk, ktoś inny wskazał palcem. Żołnierz towarzyszący Rossowi krążył między grupkami jak mała szkocka łasica. W końcu jakiś mężczyzna usiadł i spytał: – Tak, nazywam się Poldark. Kto mnie szuka? – Twój krewny – odparł Ross. – Któż by inny? Rozległo się przekleństwo i z zaskoczoną miną wstał chudy mężczyzna. Siedział oparty plecami o drzewo, na kolanach trzymał pochwę szabli. Zmrużył oczy, usiłując coś zobaczyć w słabym świetle gwiazd. – Na Boga żywego! Toż to stryj Ross! – Geoffrey Charles! Nigdy nie przypuszczałem, że będę miał szczęście spotkać cię w takich okolicznościach! Jestem na tyle zarozumiały, aby dojść do wniosku, że w armii brytyjskiej nie służy inny człowiek o nazwisku Poldark! – Na Boga! – Geoffrey Charles uścisnął krewnego, przyciskając policzek do jego policzka, po czym przyjrzał mu się, trzymając go za ramiona. – Nie wierzę własnym oczom! Właśnie myślałem o domu, aż tu nagle, jak dżinn z butelki, pojawia się człowiek, którego najlepiej pamiętam z całej tej zbieraniny i, z jednym wyjątkiem, najwyżej cenię! Niechaj Bóg ma nas w swojej opiece! To niemożliwe!

Ross wyjaśnił, skąd się wziął w Portugalii. – Czy stryj nie powinien natychmiast jechać do Wellingtona, zamiast marnować czas na rozmowy z nieważnym bratankiem? Niech stryj pędzi na spotkanie ze starym Douro, a później chętnie ze stryjem porozmawiam! Ross się zawahał, ponieważ nie miał ochoty wyjaśniać dokładnych powodów swojej obecności w Portugalii. W istocie rzeczy czuł obawę, że gdyby przedstawił je w kilku zdaniach, syn Francisa Poldarka mógłby nie docenić ich ważności. – Geoffreyu Charlesie – powiedział. – Wysłano mnie tutaj jako obserwatora, a nie człowieka składającego meldunki. Podejrzewam, że generał Wellington ma dziś w nocy wiele spraw na głowie. To, co mam mu powiedzieć, nie pomoże mu wygrać jutrzejszej bitwy, więc równie dobrze mogę się z nim zobaczyć później. – Stryj chce tu zostać? – Oczywiście. Nie chcę tracić takiej okazji. Mógłbyś wykorzystać strzelca wyborowego podlegającego twoim rozkazom? – Moim rozkazom, mon Dieu?! C’est à ne pas y croire… – Widzę, że jesteś teraz kapitanem. Ponieważ już dawno zrzuciłem mundur, czyni cię to starszym rangą i jestem gotów to zaakceptować. Geoffrey Charles parsknął. – Nie doceniasz się, stryju, bo, jak rozumiem, w ciągu ostatnich dziesięciu lat uczestniczyłeś w wielu awanturach! Nie wspominając o członkostwie w rozgadanej Izbie Gmin! Jeśli jednak chcesz stać u mojego boku w czasie bitwy, która ma zniechęcić Francuzów do wejścia na to wzgórze… cóż, z przyjemnością spełnię twoje życzenie! – Dobrze, a zatem umowa stoi. – Widziałeś francuski obóz w dole, stryju? – Pokazał mi go pułkownik McNeil.

– Więc stryj zdaje sobie sprawę, że może nigdy nie mieć okazji dostarczyć wiadomości Wellingtonowi? – Wezmę to ryzyko na swoje sumienie. Ross nie był wcale pewny, czy generał powita go z zadowoleniem. Miał list polecający, lecz Wellington dysponował własną, prywatną linią łączności z ministrem spraw zagranicznych, którym przypadkowo był w tej chwili jego brat. Mógł podejrzewać, że dziwna osoba, ani cywil, ani wojskowy, niespodziewanie odwiedzająca jego sztab przybywa na polecenie innych członków gabinetu, którzy mają o nim niższe mniemanie. Nie było to dalekie od prawdy, choć Ross nie podzielał ich opinii. Siedzieli pod drzewami na miękkich igłach sosen. Ordynans przyniósł gorący napój uchodzący za kawę i rozmawiali jak starzy przyjaciele. Nie widzieli się od czterech lat, ponieważ Ross często wyjeżdżał za granicę po powrocie Geoffreya Charlesa spod La Coruñi. Zdumiał się, że krewny tak bardzo się zmienił. Kiedy ostatni raz widział Geoffreya Charlesa, był on nastoletnim kadetem, wesołym i psotnym. Przepijał i przegrywał w karty niewielką gażę oficerską, bez przerwy wpadał w tarapaty i tkwił po uszy w długach. Teraz Ross patrzył na chudego, muskularnego młodzieńca – chłopięca pulchność zniknęła. Geoffrey Charles miał opaloną, inteligentną twarz, przystojną, lecz twardą, uformowaną przez służbę wojskową lub wieloletnie polowania na lisy. Walczył dłużej od Rossa. Nie był już tak podobny do ojca jak we wczesnej młodości: nosił ciemne, krótkie wąsy i miał nieco inny zarys szczęki. – Na moje ciało i duszę, jak powiedziałaby Prudie! Nigdy nie przypuszczałem, że po naszym ostatnim spotkaniu będziesz do mnie tak przyjaźnie nastawiony, stryju! Jesteś bogaty? Wątpię. Poldarkowie nigdy nie zdobywają majątku, choćby sprzyjała im fortuna. A jednak zaspokajałeś najpilniejsze potrzeby. A nie były małe! Wyciągnąłeś mnie z kabały! Gdybyś

mi nie pomógł, mógłbym nigdy nie zobaczyć Hiszpanii i Portugalii, tylko spędzić najlepsze lata w więzieniu Newgate! – Wątpię – odparł Ross. – Twój awans mógłby się trochę opóźnić, ale w czasie wojny nawet Anglia nie może pozwolić, by młodzi oficerowie trafiali do więzienia za parę gwinei. – W najgorszym razie chyba mógłbym zapomnieć o dumie i poprosić ojczyma George’a, żeby mnie wykupił. Tak czy inaczej, twoja hojność i wyrozumiałość sprawiły, że uciekłem lichwiarzom spod noża bez tego upokarzającego doświadczenia. – Wygląda na to, że się zmieniłeś, kapitanie Poldark. – Dlaczego pan tak sądzi, kapitanie Poldark? – Twój awans. Twój poważny wygląd. Cztery lata twardej wojaczki. Geoffrey Charles wyprostował nogi. – Jeśli chodzi o awans, było to dość proste. Na Półwyspie Iberyjskim ludzie giną w młodym wieku, więc szybko można otrzymać wolne stanowisko. Co do powagi, bierze się głównie stąd, że zastanawiam się, co napiszę ciotce Demelzie, jeśli jej mąż zginie pod moim dowództwem. Cztery lata wojaczki, jak sam dobrze wiesz, stryju, nie sprawiają, że człowiek zmienia się w anioła. Raczej sprzyjają niestosownym zainteresowaniom, jak kobiety, alkohol i karty! Ross westchnął. – Ach, cóż… Nie wspomnę o tym twoim krewnym. Geoffrey Charles się roześmiał. – W tej chwili nie mam długów, kapitanie. To wyjątkowa sytuacja. W zeszłym miesiącu, przed tym przeklętym marszem, w pułku urządzono wyścig osłów. Wszyscy stawiali mnóstwo pieniędzy, a ja, wierząc w tę bestię, postawiłem na nią sporą sumę i prześcignąłem o łeb młodego Parkinsona z dziewięćdziesiątego piątego regimentu piechoty! Po raz

pierwszy od dwudziestu kilku miesięcy spłaciłem wszystkie długi i mam w kieszeni jeszcze kilka gwinei! Nie! Miałem szczęście, że zwyciężyłem, bo inaczej nie wiedziałbym, z czego zapłacić przegraną! Ross dotknął obolałej kostki. – Widzę, że raniono cię w twarz. – Tak, ale nie tak efektownie jak ciebie, stryju. W lipcu nad rzeką Côa straciłem kawałek szczęki, stoczyliśmy potyczkę przed mostem. Ale mogło być gorzej. Chirurg dał mi na szczęście kawałek kości.

Rozdział drugi I Noc się dłużyła, lecz drzemali tylko od czasu do czasu, wymieniali uwagi, żartowali, wspominali. Przed świtem rozmawiali poważniejszym tonem o sobie, Kornwalii, Poldarkach. Geoffrey Charles bardzo przeżył śmierć matki. Ross pamiętał, że kuzyn odwiedził go kiedyś w Londynie. Był bladolicym młodzieńcem i powiedział, że strata matki zmieniła jego stosunek do przyszłości. Nie miał już ochoty jechać do Oksfordu, w przyjemny sposób przygotowywać się do życia ubogiego ziemianina w najdalszym południowo-zachodnim zakątku Anglii. Ze względu na głęboką miłość do matki akceptował kuratelę ojczyma, którego nie lubił, ale po jej śmierci stało się to niemożliwe. Chciał sam radzić sobie w świecie i czuł, że nie może prosić sir George’a Warleggana o dalsze przysługi. Zamierzał wkrótce opuścić Harrow i wstąpić jako kadet do Królewskiego Kolegium Wojskowego. Ross usiłował mu to wyperswadować: znał armię na tyle dobrze, że wiedział, jak trudny jest w niej los młodego człowieka bez pieniędzy i wpływów. Znał również kosztowne gusta Geoffreya Charlesa i uważał, że służba wojskowa będzie za ciężka dla kuzyna. Chociaż młody człowiek stwardniał po trzech latach w Harrow, jako dziecko był rozpieszczany przez matkę i w dalszym ciągu rzucało się to w oczy. Ale nic nie mogło zmienić jego decyzji. Ross miał wrażenie, że bratanek

chce przede wszystkim opuścić Kornwalię i zapomnieć o związanych z nią wspomnieniach. Musiał wyjechać, a niechęć do ojczyma była tylko jednym z powodów. Zrealizował swój plan. Oznaczało to dłuższą wymianę listów z George’em – lecz przynajmniej nie musieli się spotykać. George okazał się dość hojny i zaproponował pasierbowi dwieście funtów rocznie do chwili ukończenia przez niego dwudziestego pierwszego roku życia; później zamierzał mu wypłacać pięćset funtów rocznie. Geoffrey Charles chciał odrzucić ofertę ojczyma, lecz Ross zmusił go do jej przyjęcia. – Nie myślę tylko o sobie, choć im więcej dostaniesz, tym mniej będziesz potrzebował ode mnie! – powiedział. – George… George ma pewne zobowiązania wobec twojej matki i twojego ojca. Elementarna sprawiedliwość nakazuje, by się z nich wywiązał. – By uspokoić sumienie? – Nie mam pojęcia, co może uspokoić sumienie George’a albo wzbudzić w nim wyrzuty sumienia. Jeśli uspokoi to jego sumienie, będę się z tego cieszył. Ale to raczej kwestia rozsądnej umowy, która przyniesie wszystkim korzyści. Z pewnością ucieszyłoby to twoją matkę. – Cóż, skoro tak uważasz, stryju, chyba powinienem się zgodzić. Działo się to w zimnym, nieprzyjemnym lutym tysiąc osiemsetnego roku – nieprzyjemnym pod każdym względem. Geoffrey Charles z czasem odzyskał dobry humor. Polubił służbę wojskową – nawet w czasie rocznego, nietrwałego pokoju – a pięćset funtów rocznie od George’a, które zaczął otrzymywać w tysiąc osiemset piątym roku, nie powstrzymało go przed zaciąganiem długów. Ross dwukrotnie musiał je spłacać, gdy sytuacja przybrała niebezpieczny obrót. Ostatnim razem uregulował weksle na kwotę tysiąca funtów. Jednak nie wpłynęło to na ich stosunki. Geoffrey Charles ziewnął, wyjął zegarek i spojrzał na niego w świetle gwiazd.