Chinski.Masaz.i.Akupresura.pdf

CHI SKI MASA IAKUPRESURA

DR KUAN HIN CHINESISCHE MASSAGE UND AKUPRESSUR MITARBEITVON BRIGITTE ZAUGG COK KAN HALLWAGVERLAGBERNUND STUTTGART

DR KUAN HIN CHI SKI MASA IAKUPRESURA WSPÓ PRACA BRIGITTE ZAUGG, COK KAN WARSZAWA WYDAWNICTWO LEKARSKIE PZWL

Tytu orygina u: Chinesische Massage und Akupressur Wydawca orygina u: Hallwag AG, Berno, Szwajcaria II wydanie 1989 © 1988 Hallwag AG, Berno i Stuttgart Wszystkie prawa w j zyku niemieckim zastrze one © Copyright for the Polish edition by Pa stwowy Zak ad Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1992 © Copyright by Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1997 umaczy z j zyka niemieckiego lek. WIES AW SALACH Autorzy rycin: Dr Kuan Hin: wszystkie rysunki i znaki pisarskie na pocz tku rozdzia ów i rycina na s. 39 Felicitas Prescher: ss. 49-56,64,66, 74-76 Eduard Rieben: ss. 26, 91,96 Brigitte Zaugg: ss. 8,93 Projekt ok adki Andrzej Pilich Redaktor Anna Plewa Redaktor techniczny Agnieszka Janowska Korektor Ma gorzata Ko akowska ISBN 83-200-2158-8 Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa Wydanie II Rzeszowskie Zak ady Graficzne Rzeszów, ul. p k. L. Lisa-Kuli 19 Zam. 5894/97

Spis tre ci Doktor Kuan Hin skromny wielki mistrz ................................................ 7 Inhoa.......................................................................................................... 13 Wprowadzenie w medycyn chi sk ........................................................... 21 Praktyka chi skiej medycyny...................................................................... 29 Osiem cudów chi skiego masa u................................................................ 43 Akupresura: leczenie r koma . .................................................................... 67 Nerwowo ................................................................................................. 95 Ko atanie serca........................................................................................... 99 Stany depresyjne....................................................................................... 103 Zaburzenia snu ........................................................................................... 106 Bóle g owy................................................................................................ 112 Stany os abienia ....................................................................................... 120 Uczucie zawrotów g owy.......................................................................... 124 Odzwyczajanie od palenia .......................................................................... 128 Bóle............................................................................................................ 131 Trawienie................................................................................................... 151 Drogi oddechowe ....................................................................................... 165 Dolegliwo ci ze strony uk adu moczowo-p ciowego ................................... 174 Choroby skóry............................................................................................ 188 ylaki......................................................................................................... 194 Zapalenie oczu ........................................................................................... 198 Podwy szone ci nienie............................................................................. 202 Wspó praca mi dzy zachodni i wschodni medycyn ................................ 206 owniczek................................................................................................. 211 Skorowidz rzeczowy .................................................................................. 213

Doktor Kuan Hin Skromny wielki mistrz Energia, inspiracja i wewn trzna równowaga s potrzebne do stworzenia takiego rysunku. Wykonany zosta b yskawicznie jednym poci gni ciem. Pomimo to nie jest przypadkow kresk lecz symbolem.

Dr Kuan Hin przygotowuj cy si do zabiegu: ka de leczenie wymaga ogromnej koncentracji i wewn trznego spokoju.

N a wysoko ci 8000 metrów mi dzy Ziirichem a Pary em spotka am go po raz pierwszy. Niski i pe en wdzi ku, azjatyckie oblicze, w osy czarne z niebieskim odcieniem, m dre oczy. Taki oto pasa er usiad obok mnie w samolocie szwajcarskich linii lotniczych. Zafascynowa y mnie pi kne r ce, przygl da am si im nadzwyczaj w skie, wra liwe, z niezwykle d ugimi paznokciami. Kto to mo e by ? Mia mo e czter- dzie ci, pi dziesi t lat, mo e nieco wi cej trudno by o mi oceni jego wiek. Dyskretnie zerka am na jego teczk z aktami, któr próbo- wa w nie otworzy . Jakie by o moje zdziwienie, gdy zobaczy am zwyk e ig y do iniekcji i nic wi cej! Zastanawia am si , kim mo e by : spekulant, handlarz narkotykami, szarlatan? Ró ne okre lenia przycho- dzi y mi do g owy. U miechaj c si , zgadywa moje my li. Hostessa przenios a posi ek. Walcz c ze sob podzi kowa am. Przygl da mi si bez skr powania. Problemy z figur ". Naturalnie! Przedstawi si , zaspokajaj c moj ciekawo . Zrozumia am akupunkturzysta, akupresurzysta! Co si dzia o dalej...! Krótko przed l dowaniem na lotnisku Charlesa de Gaulle'a niektórzy pasa erowie zaskoczeni byli dziwnym striptisem, skoncentrowany doktor masowa i uciska moje cia o. Mog am jednocze nie korzysta z praktycznej lekcji akupresury. Potem maj c jeszcze troch czasu, po wi ci go innym pacjentom. Tak wi c dla doktora Kuana ani lotnisko, ani dworzec nie s miejscem bezczynnego czekania tam gdzie s awki do siedzenia, mo na równie wk uwa ig y. Dwie ig y w obna on nog w poczekalni na dworcu, do czasu przyjazdu poci gu dalekobie nego... Czas jest do wykorzystania, a wi c ...! Kiedy doktor Kuan jest we w asnym ywiole, zapomina o otoczeniu. Zdziwione spojrzenia przechodniów nie robi na nim wra enia. wiat bez ig y jest dla doktora Kuana czym niewyob- ra alnym, poniewa akupunktura jest dla niego nie tylko zawodem, ale równie tre ci ycia. Tak by o ju od najwcze niejszej m odo ci w Kantonie. Urodzi si 22 stycznia 1922 roku pod znakiem psa w Kantonie w Chinach, jako

syn kupca i lekarki, u której w rodzinie zawód ten by uprawiany od wielu pokole . Ju jako ma y ch opiec pomaga swojej matce w pracy. Wyjmowa ig y, ale przede wszystkim uczy si szuka punktów. Wkrót- ce zauwa , e jego r ce s ród em du ej si y magnetycznej. Pomaga zbiera i suszy zio a, przygotowywa leki. Z jego sze ciorga rodze - stwa i dziesi ciorga przyrodniego rodze stwa jest jeszcze dwoje czyn- nych zawodowo lekarzy. Siostra Sion Hong jest kierownikiem kliniki ginekologii pierwszego ludowego szpitala w Kantonie. Za a pó - niej jeszcze dwa prywatne szpitale, gdy nie by o to wtedy zabronione. Dzia o si to bowiem na krótko przed powstaniem obecnego rz du. Dzi w klinice tej pracuj równie emerytowani lekarze na zasadach odp atno ci, a nie tak jak dawniej za op aty w naturze. Kiedy Kuan mia 5 lat, rodzice przeprowadzili si do Haifongu w Pó nocnym Wietnamie. Tam ucz szcza do szko y do 16 roku ycia. Gdy wybuch a wojna japo sko-chi ska przeniós si do Yiinanu, który by wzgl dnie nietkni ty dzia aniami wojennymi. Rozpocz tam studia medyczne. Trzy lata pó niej zmieni miejsce, mianowicie na fakultet Tong-Nann w Szanghaju. Jako m ody lekarz zosta przydzielony do armii chi skiej i we wrze niu 1945 roku awansowa do rangi oficerskiej. By komendantem i prowadzi szpital wojskowy w Potchi w Hanoi. Tam w nie by wiadkiem niewyobra alnej brutalno ci wojny Indo- chi skiej, kiedy Wietnam sprzeciwi si francuskiej okupacji. Jako dy- rektor szpitala opiekowa si równie francuskimi je cami wojennymi. Pomaga im w kontakcie z ich rodzinami. Chocia by bardzo zaan- ga owany w walk o niepodleg Wietnamu, jako lekarz by wra liwy na los Francuzów, którzy doznawali równie wielu okrucie stw. Niós pomoc z nara eniem w asnego ycia, przechodz c mi dzy frontami. W tym burzliwym czasie o eni si z Pao Tschou, co znaczy Per a" nauczycielk z Hajfongu. Po powstaniu Chi skiej Republiki Ludowej w 1949 roku, sytuacja polityczna zmusi a go do opuszczenia ukochanej ojczyzny. Rz d francuski uhonorowa jego dzia alno w Wietnamie, nadaj c tytu y i odznaczenia, zaofiarowano mu równie mieszkanie w Pary u. Na pocz tku pobytu we Francji doktor Kuan znalaz prac w firmie importowo-eksportowej, poniewa w tamtym czasie w Pary u nie móg utrzyma siebie i swojej rodziny z wykonywania akupunktury. Do ko ca lat sze dziesi tych chi ska medycyna na Zachodzie by a prawie nie znana. Doktor Kuan nawi za kontakt z europejskimi leka- rzami i zacz z nimi wspó pracowa . Na pocz tku leczy ostre i prze- wlek e bóle, depresje, a przede wszystkim migreny. Pacjenci zauwa yli wnet, e delikatny Chi czyk dokonywa ma ych cudów. Niebawem po wi ci szczególn uwag dzieciom upo ledzonym. Nieprawid owo ukszta towane ko czyny po kuracji doktora Kuana uzyskiwa y nieocze- kiwan ruchomo . Bezp atn prac dla biednych, cz sto do pó nych

godzin nocnych, kompensowa sobie rachunkami od prominentnych pacjentów ze wiata polityki i showbiznesu. Jego praktyka w 11 dzielnicy Pary a, gdzie mieszkaj ludzie wszyst- kich ras, umo liwia mu troszczenie si o swoj on , siostr i dwoje dzieci (z o miorga). Kuan jest równie uzdolnionym malarzem. Kilka razy w roku leczy równie upo ledzonych pacjentów w szpitalach w Danii, gdzie jest znany ze swej sztuki lekarskiej. Dobre wyniki leczenia osi ga u ludzi ze wiata muzyki (których praca wymaga szcze- gólnej ruchomo ci") i u chorych na raka. Jednym z wa niejszych celów doktora Kuana jest przezwyci enie strasznej choroby AIDS, a zarazem wspó praca z zespo em lekarzy francuskich, zwi zana ze zwalczaniem tej choroby. Pracy tej po wi ca wiele czasu. Ma du kolekcj listów i fotografii oraz uporz dkowan dokumentacj lekarsk z wynikami leczenia. Chi ska metoda inhoa robi du e wra enie. Zachodni lekarze interesuj si tylko niektórymi aspektami leczenia doktora Kuana, a nie ca jego wiedz . On sam nie jest fanatykiem lub guru, lecz cz owiekiem rozumiej cym swój kunszt lekarski, .przede wszystkim jako komplementarn medycyn . Jego celem jest wzmoc- nienie cia a, które tak cz sto i mocno jest obci one zachodnimi meto- dami leczenia. Wielkim pragnieniem doktora Kuana jest zbli enie me- dycyny chi skiej i zachodniej. Jego postawa i metoda, zarówno nau- czyciela samoleczenia, jak i lekarza, przynios a mu szczególn s aw w Pary u. Dla doktora Kuana jest zrozumia e, e samodyscyplina, asna walka z chorob i pozytywne my lenie ma lecz ce dzia anie. On yje akupunktur i nie wiczy samotnie. Porusza si w czwartym wymiarze królestwa tradycyjnej chi skiej sztuki leczenia. Jest to sfera, której nikt sam za pomoc wiedzy szkolnej nie mo e naby . To spot- kanie w samolocie z cz owiekiem, który ca e swoje ycie po wi ci na badanie prawid owo ci naszej wewn trznej alchemii, praktykuj c jak artysta starej wiedzy nak uwania, by o dla mnie zes aniem losu. Je li zabierzecie t ksi w podró , by mo e równie dla Was dzie zes aniem losu. Yerena Burki

Inhoa

Oprócz w ciwego zna- czenia, chi skie znaki pi- sarskie mog wyra Yin lub Yang: na poprzednie] stronie przedstawiamy w górze znak Yang (jest twardy, ski, na adowany energi ), znak na dole to Yin (mi kki, agodny, p ynny). Widzimy to równie na rysunku: Yin jako wygi ta krzywa trawa, natomiast krótka trawa Yang.

Pewien francuski genera do wiadczony w sztuce wojennej prosi mnie kiedy o pomoc w delikatnej sprawie. Otó podczas ka dej uro- czystej rocznicy skoro tylko us ysza marsz wojskowy zaczyna aka . zy dla niego by y czym przykrym, ale nawet przy dobrych ch ciach nie móg si powstrzyma w nie tak na niego dzia y dziarskie d wi ki. Postanowi em na krótko przed nast pn oficjaln uroczysto ci wk mu pod skór w okre lone miejsce r ki ig do akupunktury. Efekt by nieoczekiwany: stary genera spokojnie przyj odznaczenie. Grzmi ce bicie werbli tym razem nie wycisn o ez ig a pod r kawem jego munduru osi gn a swój cel. To by o przede wszyst- kim silne dzia anie nak utego punktu na psychik lub dostateczne przy- gotowanie pacjenta na dzia anie ig y w ko czynie. Oba te czynniki wspó wp ywaj na wynik, gdy razem konieczne s do osi gni cia sukcesu. Opisuj c tutaj histori genera a, chcia bym w tej ksi ce wyja ni , e takie problemy mog dotyczy dowolnego obszaru zdrowia: duch i cia- o s razem i mog wzajemnie na siebie wp ywa pozytywnie, ale równie negatywnie. Zabiegi mog dzia zapobiegawczo, lub te lecz- niczo. Najlepsz gwarancj ich skuteczno ci jest zaufanie do tej meto- dy, ale równie zaufanie sobie. Do tego potrzeba si y ducha i równo- wagi wewn trznej. Wszystkie propozycje terapeutyczne tej ksi ki zmie- rzaj nie tylko do utrzymania zdrowia czy leczenia cia a, ale równie do wzmocnienia ducha. Wkrótce przekonacie si o lym, je li zastosuje- cie ucisk okre lonych punktów na ciele (akupresura). Duch i cia o s ze sob zwi zane energetycznym zwi zkiem sieciowym. Mog nadzwyczaj czujnie reagowa na delikatny ucisk palca. Na tym za eniu zbudowa- na jest chi ska medycyna i to jest podstaw metody inhoa, która opiera si na starej szkole chi skiej. Najpierw zajmiemy si bli ej chi sk medycyn , a pó niej praktycz- nym zastosowaniem metody inhoa. Na kilka pyta dotycz cych inhoa chcia bym odpowiedzie , szczególnie na te, które interesuj czytelni-

ków. Co to jest inhoa? Jak dzia a ta metoda? Jakie choroby mo e leczy ? Czy mo na przy jej stosowaniu pope ni b d, czy jest niebez- pieczna? Co to jest inhoa? Inhoa znaczy srebrny kwiat". Jest to nazwa metody moich przod- ków. Zapobiega ona chorobom i leczy je. Wiedza o tej metodzie i jej mo liwo ciach oddzia ywania przekazywane s od stuleci nast pnym pokoleniom. W ciwie musia bym powiedzie przodkiniom, poniewa w mojej rodzinie wiedza zawodowa wbrew zwyczajom ludowym przekazywana by a z matki na córk . Tak wi c moja siostra w Kan- tonie (w Chinach) podtrzymuje dotychczasow tradycj inhoa i ci gle rozwija. Oczywi cie wiedza ta nigdy nie by a ukrywana przed syna- mi. Mimo to spo ród moich dzieci najbardziej zwi zana z metod inhoa jest moja córka Cok Kan. Poniewa ta zawodowa wiedza prze- kazywana by a przez kobiety, to pozosta o na niej równie pi tno kobiet. A wi c prosz Pa stwa, os cie sami! Inhoa pozwala w sposób wypróbowany ustrzec ludzi zdrowych przed chorobami, a chorym przywróci zdrowie. Stosujemy wszystkie mo - liwe dost pne chi skie sposoby terapeutyczne. Pos ugujemy si wspóln wiedz , któr nam daje zarówno medycyna zachodnia, jak i medycyna alternatywna. Naszym g ównym zakresem jest akupunktura, akupresura i masa , do tego nale y do czy jeszcze dietetyk , chi skie zio a i jog . Ksi ka ta ogranicza si do opisania masa u chi skiego i akupresury. S to dwa zagadnienia, które wprowadzaj w temat samopomocy i nie wymagaj uprzedniej wiedzy podstawowej, jak i adnych rodków pomocniczych: bowiem tylko wasze w asne r ce mog przynie niewiarygodne efekty. Inhoa mo e czyni prawdziwe cuda. Jak pojedyncze krople wody mog prowadzi do wylewu morza, tak delikatny ucisk pa stwa d oni, stymuluj cy przep yw energii cia a, mo e spowodowa rzeczywi cie spe- ktakularny efekt. To tak, jak ma a si a dzieci cej d oni mo e wprawi w ruch samochód ci arowy, podczas gdy silni m czy ni bezskutecznie próbuj go pcha . W podobny sposób proste stymulacje punktu aku- punktury rozwi zuj czasami problemy medyczne, które dot d by y nierozwi zywalne. Pewnego dnia przysz a do mojego gabinetu w Pary u kobieta po- chodz ca z Danii z upo ledzeniem chodu. Parali wymusza na niej

podj cie decyzji o ponownej operacji, z któr lekarze wi zali nadziej na popraw . Leczyli my j intensywnie podczas trzydniowego pobytu, szczególnie zwracaj c uwag na ko czyny dolne. Dobry wynik leczenia okaza si trwa y i utrzymywa si po jej powrocie do Danii. Czy by to cud, przypadek, logiczne nast pstwo leczenia akupunktur ? Jak od- powiedzie na to pytanie: to nie by w adnym wypadku kolejny sukces, który mog em umie ci na moim koncie. By em tylko r dziecka, która prac du skich lekarzy doprowadzi a do szcz liwego zako czenia. Inhoa jest metod delikatn . W Chinach okre lano j ogólnie deli- katn medycyn . Inhoa akupresura, a przede wszystkim masa . Je eli poj cie muskanie wzi to ze s ownika medycyny i b dzie mia o jasny cel przeznaczenia jak s owo masa , to trzeba rzeczywi cie wcze - niej mówi o muskaniu ni o masa u. D lizga si faktycznie po skórze jak p yn ca woda: nie bez powodu okre la si poj ciem sucha piel poszczególne elementy ca kowitego masa u. Ucisk przy inhoa akupresurze wykonuje si opuszk palca troch silniej, ale jednak nie tak mocno, aby wymaga o to zbyt du o si y. Równocze nie wyst puje dzia anie na przep yw energii, w mniejszym stopniu bezpo redni, oraz nie tak gwa towny, jak to wyst puje przy u yciu igie w akupunkturze. Masa i akupresura wykonywane wed ug metody inhoa mog ka demu pomóc, nawet osobom, które z okre lonych powodów nie znosz na- uwa . U ci ko chorych, os abionych ludzi mamy mo liwo obser- wacji i dobroczynnego wzmacniaj cego dzia ania masa u inhoa. To jest tak, jakby g oduj cemu podano kilogram ry u. Ta ilo ry u dla g odu- cego ma znaczenie yciowe. Dla sytego cz owieka ten sam dar mo e by ju czym zupe nie innym. Co mo e inhoa? Wiemy jak istotne znaczenie ma przep yw energii w ciele. Energia jest paliwem ycia, pokarm jest paliwem dla organizmu. Energia kr y w ca ym ciele i atwo zrozumie , dlaczego mo e wyst pi choroba jakiej cz ci cia a, je eli dop yw energii b dzie niedostateczny. Cz sto uszkodzenie jednej cz ci cia a powoduje utrudnienie przep ywu i ma e zablokowanie, które mo e przyczyni si do zaburzenia ogólnej równowagi energetycznej, co równie mo e przejawi si chorob cz ci cia a bezpo rednio nie zwi zan z uszkodzeniem. Choroby za powoduj ponownie nowe zablokowanie w przep ywie energii, a uk ad immunolo-

2 Chi ski masai giczny staje si coraz s abszy, co w konsekwencji mo e prowadzi do regularnej lawiny objawów chorobowych. Kto nie chcia by temu zapo- biega ! Zapobieganie jest zasadniczym celem post powania w medycy- nie chi skiej. Oczywi cie zapobieganie w podwójnym znaczeniu: zdro- wy cz owiek powinien przez odpowiednie zapobiegaj ce post powanie chroni swoje zdrowie, chory natomiast powinien si leczy , ale nie tylko ci le okre lone schorzenie, ale równocze nie chroni si przed mo liwymi nast pstwami chorobowymi. Inhoa spe nia te dwa wymaga- nia inhoa by a i b dzie odpowiedzi rozwijaj te zagadnienia: Je eli przyjmiecie masa jako element codziennej higieny cia a, to w ten sposób wp yniecie na swobodny przep yw energii, przez co bloki energetyczne b mog y by usuni te ju w pocz tkowym stadium. Zasad tego post powania jest masowanie du powierzchni d oni, w krótkim czasie, ca ego cia a. Aktywizowane s wówczas wszystkie meridiany i wszystkie drogi, po których kr y energia w ciele. Masa mo e by stosowany jako leczenie; bezpo rednio wp ywa na ca powie rzchni cia a, zwalczaj c zaburzenia kr enia krwi, choroby mi ni i stany zapalne stawów. Jest tak e cudownym rodkiem w przypadku leczenia nerwic uwarunkowanych stresami, a tak e szybko dzia aj i skuteczn technik relaksuj u osób szczególnie obci onych zawo dowo. Nawet ju krótki masa je li znajdziecie oczywi cie czas mi dzy dwoma posiedzeniami lub w przerwie w pracy mo e natych miast przywróci zdolno koncentracji. Sam masa tego jednak nie sprawi. Jest to osi galne równie dzi ki koncentracji my li w czasie masa u, tzn. przez zatopienie my li, co wp ywa po powrocie do pracy na dobr koncentracj . Wszystkie informacje o poszczególnych ro dzajach masa u i ich w ciwo ciach zapobiegawczych i leczniczych mo na znale w rozdziale Osiem cudów chi skiego masa u". Celem akupresury jest leczenie skomplikowanych chorób i ró nych ostrych i przewlek ych dolegliwo ci. Wynika to ju z techniki zabiegu. W tego rodzaju przypadkach zabieg wykonujemy nie ca r jak w masa u, ale tylko opuszkiem palca, który w ci le okre lonym, strategicznym miejscu (punkt akupunktury) musi by tak przy ony, e uciskaj c ten punkt aktywizujemy meridiany. Dobór punktów od bywa si na tych samych zasadach co przy nak uwaniu ig ami w aku punkturze punkty zawsze s takie same, niezale nie od tego, czy je nak uwamy, czy uciskamy palcami. Wykonujemy akupresur tych pun któw, które dzia aj na istniej ce obecnie symptomy chorobowe i rów nocze nie stale na takie punkty, które zapobiegaj chorobom i cier-

pieniu. Pod koniec zabiegu dzia a si na takie punkty, które s ogólnemu wzmocnieniu ducha i cia a. Wzmocniony pacjent lepiej znosi nie tylko chorob , ale i leczenie przebiega wówczas pomy lniej. Aku- presura jest predestynowana do bezpo redniego leczenia bólowych schorze aparatu ruchowego, bólów g owy, problemów zwi zanych z trawieniem, dolegliwo ci uk adu moczowo-p ciowego i oczywi cie w cierpieniach uwarunkowanych stanem psychicznym, jak zaburzenia snu, na ogi, nerwice lub depresje. Akupresura powinna by stosowana jako terapia d ugotrwa a, w chronicznych zespo ach bólowych, gdzie ze wzgl du na dzia anie uboczne leków przeciwbólowych, wcze niej czy pó niej, dalsze ich stosowanie nie jest mo liwe. Poniewa wykonywanie tej metody jest dziecinnie atwe, to samoterapia powinna by stosowa- na przede wszystkim w przezi bieniach, dolegliwo ciach dkowych i w innych codziennych niedomaganiach. W Chinach ju ma ym dzie- ciom pokazuje si , gdzie musz uciska skór w przypadku konkret- nego cierpienia. Jest jeszcze jedna korzy wynikaj ca ze stosowania akupresury: mianowicie jest ona w pe ni bezpieczna Lak d ugo, jak ugo przestrzega si podstawowych zasad higieny, m.in. myje si r ce przed jej rozpocz ciem.

Wprowadzenie w medycyn chi sk

Wprowadzenie w tajniki chi skiej medycyny mo na przestawi w ró ny sposób. Znaki pisarskie na poprzedniej stronie s tylko jedn z takich mo liwo ci. Cienkie, ostre ko ce wybijaj si w rysunku stanowi symbol Yang.

W medycynie chi skiej oznak zdrowia cia a jest harmonijna równowaga energii Yin i Yang i jej swobodny przep yw. Dlatego ka da choroba jest symptomem nierównowagi energetycznej. Historia Ju w czasach prehistorycznych znana by a wiedza o tym, e masa okre lonych bolesnych miejsc cia a nie tylko agodzi ból, lecz ponadto przyczynia si do szybkiej poprawy stanu ogólnego. Spiczaste przed- mioty wykonane z kamienia s y w epoce kamiennej zarówno do leczenia chorób, jak i w codziennej pracy. Te kamienne przedmioty by y pierwszymi ig ami stosowanymi w akupunkturze. Zdolno do rozpalania ognia i obserwacja, e okre lone bóle znikaj w cieple, które daje ogie , stworzy y podstawy do rozwoju moxybusji drugiego Filaru chi skiej medycyny. W tej metodzie u ywa si arz cego, sproszkowa- nego materia u ro linnego do ogrzewania okre lonych miejsc cia a. Tak jak udoskonalano narz dzia pracy staro ytnych Chi czyków, tak równie ulepszano narz dzia do akupunktury: po ostrzach kamien- nych by y ig y z ko ci i bambusa. W drugiej po owie drugiego tysi c- lecia przed Chrystusem produkowano ju ig y z metalu. Od tego czasu coraz bardziej poznawano zwi zek mi dzy nak utym punktem a jego dzia aniem, które przynosi o ulg . W ten sposób zosta odkryty zwi zek meridianów i ich po cze . W Huangdi Nei Jing" klasycznej ksi - dze chi skiej medycyny, maj cej ponad 2000 lat opisano ca ów- czesn wiedz . W Huangdi Nei Jing" zawarty jest protokó rozmowy mi dzy cesarzem Huangdi i jego lekarzem. Du a cz po wi cona jest miejscu i funkcji akupunktury, chorobom meridianów oraz wskaza- niom i przeciwwskazaniom do nak uwa punktów. Przez stulecia trudnym problemem do rozwi zania by a lokalizacja

poszczególnych punktów. Mianowicie jeden pacjent by szczup y, drugi gruby, trzeci wysoki, a czwarty niski. Nasuwa o to pytanie, jak aku- punkturzysta powinien post powa , aby precyzyjnie lokalizowa na- ucie? Jak je wykona , eby nie wyj poza punkty i zachowa w - ciwe odst py mi dzy nimi. Prawid owe trafienie w punkty by o zale - ne mniej lub bardziej od intuicji danego akupunkturzysty. Roz- wi zanie znaleziono za czasów dynastii Han (oko o 202 rok przed Chry- stusem do 220 roku po Chrystusie), przyj to wówczas jako wzgl dn miar pomiaru cun, tzn. okre lony odcinek cia a pacjenta, np. szero- ko jego kciuka jako wielko proporcjonaln . Do dzi indywidual- na jednostka pomiarowa jest podstaw praktykuj cych lekarzy. Za czasów dynastii Tang (618 907) stworzono specjalne katedry akupunktury i moxy oraz podniesiono je do poziomu uniwersyteckiego. Szkolenia dla lekarzy pocz tkuj cych by y obowi zkowe. Na dwóch br zowych modelach wielko ci cz owieka zaznaczyli mistrzowie, znane od tysi cleci, dok adne przebiegi meridianów z precyzyjn lokalizacj punktów. Modele te by y niezwykle pomocne w nauczaniu i wykorzy- stywano je równie w egzaminach ko cowych studentów. Trójwymiaro- wy model by du ym sukcesem, poniewa pierwszy raz mo na by o przedstawi i studiowa ca czn sie meridianów. Kompendium lekarza o nazwisku Ki-tcheon i trzy modele z meridia- nami z okresu dynastii Ming (1368 1644) nale do ko cowego okre- su rozkwitu akupunktury, poniewa nast pna dynastia Tsing (1644 1911) nie ufa a tradycyjnej medycynie. Jedynie chi ski lud ni- gdy nie straci zaufania, dlatego akupunktura i moxa by y dalej prak- tykowane, chocia post p w tej dziedzinie nie mia adnego wsparcia ze strony w adz. Dla tradycyjnej medycyny chi skiej zacz si pos pny rozdzia z chwil nastania imperializmu kulturowego, wraz z wojn opiumow (1840 1842), a wreszcie osi gn najbardziej dramatyczny punkt w postaci dekretu zabraniaj cego praktykowania tej sztuki leczenia. Dzia o si to w czasie, gdy w Japonii i w Europie akupunktura by a ju znana i praktykowana. W komunistycznych Chinach akupunktura otrzyma a nowe poparcie od rz dz cej partii, a pó niejszy przewodnicz cy Mao w 1928 roku, bezpo rednio po za eniu Czerwonej Armii, szczególnie k ad nacisk na wspó dzia anie obejmuj ce tradycyjn medycyn Wschodu i medycy- zachodni . W czasie powstania przeciw Japonii i w ugim marszu" na Jenan akupunktura i moxa odegra y istotn rol w opiece zdrowotnej - nierzy. Od czasu proklamowania Republiki Ludowej Chin mog a ona

ponownie zaj swoje miejsce w nauce i badaniach. Inaczej nie doko- na by si olbrzymi krok w przysz , jakiego dokona rozwój akupun- ktury lat pi dziesi tych w dziedzinie anestezjologii, jak równie post p w dziedzinie laseropunktury. Nale y podkre li , e nie nast pi oby to, gdyby tysi cletnie dziedzictwo chi skiej medycyny musia o istnie w cieniu nieprzyjaznej jej nauki przyrodniczej i ograniczone jedynie do tpliwej jako ci praktyk pok tnych. Techniki akupunktury i moxy Ksi ka ta w ca ci po wi cona jest zapobieganiu i samoleczeniu za pomoc masa u i akupresury. Bez w tpienia jednak samoleczenie ma pewne granice i czasami wizyta u lekarza jest jednak konieczna. Natu- ralnie w pierwszej kolejno ci u lekarza dotychczas prowadz cego. Mog pojawi si w tpliwo ci dotycz ce zaufania akupunkturzy cie, jak równie inne, np.: czy to sprawia ból? czy ig y s rzeczywi cie czyste? czy wszystko przebiega prawid owo? Nast puj ce krótkie dygresje nie s niczym innym, jak zwróceniem uwagi, w jaki sposób akupunkturzysta powinien post powa . W miar swoich mo liwo ci powinien on udzieli informacji podobnie jak chirurg, który informuje o teoretycznym przebiegu operacji wyrostka robaczkowego. Powinni my wi c informowa równie lekarza prowa- dz cego o planowanym leczeniu akupunktur . Natomiast po zako - czeniu zabiegu trzeba powiedzie lekarzowi o przebiegu i o leczeniu. Równie wa ne jest przekazanie istotnych informacji akupunkturzy cie o wynikach: prosz opowiedzie o dotychczasowej terapii i lekarstwach przyjmowanych lub o przewidzianym planowanym leczeniu. W akupunkturze okre lone punkty, które w wi kszo ci przypad- ków stymulowane s punktami meridianów za pomoc igie , zarówno otych, srebrnych, jak te z innych metali. Pos ugujemy si ig ami o przekroju poni ej pó milimetra. G boko nak ucia w zale no ci od miejsca wynosi od kilku milimetrów do paru centymetrów. Ig a wk uwana jest pod ci le okre lonym k tem w stosunku do powierzchni cia a. Jedynie przy nierozs dnym post powaniu lub w razie poruszenia si chorego podczas zabiegu mo e wyst pi ból spowodowany doty- kiem cian t tnic lub zwi zany ze zranieniem ogranów wewn trznych. Istniej poza tym punkty wra liwe, które powinni nak uwa jedynie ugo praktykuj cy lekarze specjali ci akupunktury. Dotyczy to na przyk ad nak uwania punktu wewn trznego k ta oka. Ig a musi by