Ten, kto zabije smoka - Leif G.W.Persson.pdf

LEIF GW PERSSON TEN, KTO ZABIJE SMOKA To jest zła bajka dla dużych dzieci. Leif GW Persson 1 POPLAMIONY SOSEM KRAWAT, żeliwna pokrywka do garnka i zwykły młotek tapicerski z odłamanym

trzonkiem. Tyle właśnie udało się znaleźć technikom z komendy w Solnie podczas wstępnych oględzin miejsca zdarzenia. Nie trzeba było być technikiem kryminalistyki, by stwierdzić, że zostały użyte do zabójstwa. Wystarczyło mieć oczy z przodu głowy i żołądek na tyle mocny, by zniósł ten makabryczny widok. Wkrótce zresztą miało się okazać, że młotek tapicerski z odłamanym trzonkiem nie został – jak początkowo zakładano – użyty do popełnienia zbrodni, co stwierdzono z przekonaniem graniczącym z pewnością. I gdy technicy zajęci byli swoimi sprawami, zespół dochodzeniowy zabrał się do tego, co należało zrobić

w pierwszej kolejności. Porozmawiano z bliższymi i dalszymi sąsiadami, zebrano informacje na temat ofiary i wszelkie spostrzeżenia, które mogły wnieść coś do sprawy. Następnie członkini zespołu, pracowniczka cywilna policji, bo zwykle to takim funkcjonariuszom przypadała tego rodzaju robota, usiadła do komputera i zebrała wszystkie dostępne informacje. Niebawem ukazał im się zarys smutnej historii typowej ofiary zabójstwa z kart szwedzkiej kryminalistyki z ostatnich stu pięćdziesięciu lat, to znaczy od czasu, kiedy prowadzone były statystyki. Prawdopodobnie jednak podobieństwa były znacznie dawniejsze, księgi z czasów wczesnego średniowiecza nie

różniły się bowiem zbytnio pod tym względem od statystyk sądowych obejmujących czasy społeczeństwa przemysłowego. Innymi słowy, mieli do czynienia z typową ofiarą zabójstw popełnianych w Szwecji w ciągu ostatniego tysiąclecia. Innymi słowy: „Samotny mężczyzna w średnim wieku z marginesu społecznego z poważnym problemem alkoholowym”. – Zwykły żul – jak go określił prowadzący postępowanie przygotowawcze inspektor kryminalny z komendy w Solnie, gdy relacjonował sprawę swojej przełożonej po wstępnej naradzie zespołu dochodzeniowego.

2 I CHOĆ RELACJI SĄSIADÓW oraz wypisów z wszelkich dostępnych rejestrów starczyłoby na niejedno dochodzenie, również technicy zadbali o kolejne argumenty na poparcie zarysowującej się tezy. – Typowe zabójstwo po pijaku, jeśli chcesz znać moje zdanie, Bäckström – podsumował starszy z nich, Peter Niemi, gdy na naradzie przedstawiał zgromadzonym stanowisko własne i swojego kolegi. Zarówno krawat, pokrywka do garnka, jak i młotek tapicerski należały do ofiary i znajdowały się w mieszkaniu, zanim doszło do tego przykrego zdarzenia.

W przypadku krawata sprawa wydawała się oczywista, bo był zawiązany na szyi ofiary. Zgodnie z powszechnie przyjętym sposobem – pod kołnierzykiem, tym razem jednak zaciągnięty o dodatkowe pięć centymetrów ciaśniej i na wszelki wypadek zawiązany pod krtanią na zwykły babski węzeł. Wszystko wskazywało na to, że w godzinach poprzedzających zabójstwo w mieszkaniu tym dwie osoby zasiadły do jedzenia i picia, z czego jedna – sądząc po odciskach palców – miała stać się wkrótce ofiarą. Puste butelki po wódce i puszki po piwie, szklanki, resztki jedzenia na dwóch talerzach stojących na stole w salonie wraz z resztkami jedzenia w niewielkiej

kuchni pozwalały stwierdzić, że ostatni posiłek ofiary stanowiło danie należące już do klasyki szwedzkiej kuchni: smażona wieprzowina z fasolą. Sądząc po leżącym w koszu opakowaniu, danie to zostało zakupione tego samego dnia w pobliskim sklepie ICA. Tuż przed podaniem podgrzane było w żeliwnym garnku, którego pokrywką sprawca w późniejszej części wieczoru uderzył kilkakrotnie gospodarza w głowę. Do podobnych wniosków doszedł lekarz sądowy. Przekazał je technikowi, który towarzyszył mu podczas obdukcji, ponieważ w czasie zaplanowanej narady zespołu dochodzeniowego miał na głowie ważniejsze sprawy. Na ostateczną wersję pisemnej opinii

musieli co prawda zaczekać jeszcze jakiś tydzień, ale do postawienia wstępnej diagnozy wystarczyły standardowe nacięcia i wyszkolone oko. – Żul, jak wy to mówicie w policji – wyjaśnił lekarz sądowy, w porównaniu z resztą towarzystwa człowiek wykształcony, od którego oczekiwano dbałości o język. Wszystko to razem – relacje sąsiadów, skrupulatne zapiski dotyczące ofiary, przedmioty znalezione na miejscu zdarzenia, ustalenia lekarza sądowego – składały się na pełny obraz zdarzeń. Dwaj żule, starzy dobrzy znajomi, umawiają się na wspólną kolację, a raczej popijawę, i w którymś momencie dochodzi między nimi do

kłótni na temat jakiejś błahostki, po czym jeden z nich kończy wieczór, zabijając tego drugiego. Nic dodać, nic ująć. Śledczy mieli wszelkie podstawy, by sądzić, że uda im się znaleźć sprawcę w najbliższym otoczeniu ofiary, wśród podobnych mu odszczepieńców, dlatego od razu zabrali się do roboty. Tego typu morderstwa wyjaśniano w dziewięciu przypadkach na dziesięć, a materiały dowodowe lądowały na biurku prokuratora w ciągu najwyżej miesiąca. Była to więc typowa sprawa i żadnemu z policjantów z komendy w Solnie biorących udział we wstępnej naradzie nie przyszło do głowy, żeby zamówić dodatkową ekspertyzę, na przykład od

zespołu profilerów Komendy Głównej, a tym bardziej od współpracującego z nią nadwornego profesora kryminologii, który tak na marginesie mieszkał zaledwie kilka przecznic od ofiary. Żaden z ekspertów nie odezwał się też z własnej inicjatywy, zresztą może i dobrze, bo i tak potwierdziłby tylko to, co już wszyscy wiedzieli. Przynajmniej nie musieli wypinać swoich uczonych tyłków do chłosty z rąk opinii publicznej. Wkrótce miało się bowiem okazać, że wnioski płynące z obfitego materiału dowodowego, rozległego doświadczenia funkcjonariuszy i zwykłej intuicji, którą choćby

w niewielkim stopniu posiada każdy prawdziwy policjant, były chybione. – Tylko krótko – powiedziała Anna Holt, przełożona Bäckströma, szefowa komendy rejonowej Västerort, gdy dzień po zabójstwie Bäckström zdawał jej relację z prowadzonego śledztwa. – Zwykły żul – powiedział, kiwając ciężko głową. – Masz pięć minut – westchnęła Holt, bo czekało ją jeszcze kilka spraw, z których co najmniej jedna była dużo bardziej skomplikowana niż sprawa Bäckströma. 3

W CZWARTEK 15 MAJA słońce wzeszło nad Hasselstigen jeden w Solnie już dwadzieścia po trzeciej. Dokładnie dwie godziny i czterdzieści minut, zanim pojawił się tam Septimus Akofeli, lat dwadzieścia pięć, z dostawą porannych gazet. Septimus Akofeli był na co dzień kurierem rowerowym, ale od niespełna roku dorabiał, roznosząc gazety w kilku kwartałach wzdłuż Råsundavägen, między innymi do bloku przy Hasselstigen jeden. Był uchodźcą z południowej Somalii, niewielkiej wioski oddalonej o zaledwie pół dnia piechotą od granicy z Kenią. Do nowej ojczyzny przyjechał w dniu swoich

trzynastych urodzin, a trafił akurat do Szwecji, bo pięć lat wcześniej przeprowadzili się tu jego ciotka, wujek i kuzyni. Pozostali członkowie rodziny nie żyli lub, jak kto woli, zostali zamordowani, gdyż tylko niewielu z nich umarło śmiercią naturalną. Septimus Akofeli nie był zwykłym somalijskim uchodźcą, gotowym przystać na każde warunki. Miał bliskich krewnych, którzy wzięli go pod swoją opiekę, a za jego przyjazdem przemawiały poważne względy humanitarne. Z czasem wszystko zaczęło się powoli układać. Przynajmniej na tyle, na ile mogło się układać komuś takiemu jak on. Septimus Akofeli ukończył szwedzką

szkołę podstawową i liceum z zadowalającymi lub wręcz dobrymi ocenami z większości przedmiotów. Następnie przez trzy lata studiował na uniwersytecie w Sztokholmie. Zdał egzamin licencjacki z filologii, z angielskim jako przedmiotem wiodącym, następnie egzamin na prawo jazdy i w wieku dwudziestu dwóch lat został szwedzkim obywatelem. Przez pewien czas szukał pracy i w końcu ją znalazł: został kurierem w Ekokurierze – „Jesteś eko? Wybierz nas!”. Niedługo potem, gdy w skrzynce znalazł wezwanie do spłaty pożyczki studenckiej, zaczął dorabiać jako gazeciarz. Od kilku lat mieszkał w kawalerce przy Fornbyvägen

w Rinkeby. Septimus Akofeli robił swoje i nie był dla nikogo ciężarem. Krótko mówiąc, osiągnął znacznie więcej niż inni, wbrew swojemu pochodzeniu, i miał więcej szczęścia niż niemal wszyscy inni w podobnej sytuacji życiowej. Septimus Akofeli nie był zwykłym somalijskim uchodźcą. Po pierwsze, jego imię było nietypowe, nawet wśród somalijskiej mniejszości chrześcijańskiej, a po drugie, jego skóra miała znacznie jaśniejszy odcień niż skóra jego rodaków. Powodem tego była osoba pastora Kościoła anglikańskiego na misji w Afryce, Mortimera S. Craigha – S jak Septimus – który dopuścił się złamania szóstego

przykazania. Uczynił matkę Septimusa brzemienną, szybko zrozumiał swój błąd, otrzymał przebaczenie od Boga i z dnia na dzień powrócił do swojej parafii w niewielkiej wiosce Great Dunsford w Hampshire, położonej w jednym z najbardziej urokliwych zakątków świata. W czwartek 15 maja pięć po szóstej rano Septimus Akofeli, lat dwadzieścia pięć, znalazł ciało Karla Danielssona, lat sześćdziesiąt osiem, w przedpokoju mieszkania na pierwszym piętrze przy ulicy Hasselstigen jeden, Solna. Drzwi do mieszkania były otwarte, a ciało zmarłego leżało metr od progu. Septimus Akofeli odłożył na bok egzemplarz „Svenska Dagbladet”, który zamierzał

wrzucić do skrzynki nieżyjącego już prenumeratora, pochylił się i przyjrzał uważnie ciału. Następnie ucisnął ostrożnie jego sztywne policzki, pokręcił głową i zadzwonił pod numer alarmowy 112. Sześć minut po szóstej został przełączony na centralę policji na Kungsholmen w Sztokholmie. Dyżurny poprosił, żeby zaczekał na linii, a sam w tym czasie powiadomił lokalne patrole policji i natychmiast otrzymał odpowiedź od jednego z nich, znajdującego się na Frösundaleden, zaledwie kilkaset metrów od zgłoszonego adresu. „Podejrzenie zabójstwa na Hasselstigen jeden, Solna”. Uprzedził ich, że „osoba płci

męskiej”, która zgłosiła zdarzenie, „mówiła podejrzanie zwięźle i dziwnie opanowanym głosem”, co pewnie warto było wziąć pod uwagę, bo może ktoś robił sobie żarty z policji, a nawet miał bardziej „poważne zaburzenia...”. W rzeczywistości sprawa była znacznie mniej skomplikowana, czego jednak nie mógł wiedzieć dyspozytor. Septimus Akofeli przywykł do dokonywania tego typu odkryć, ponieważ już jako mały chłopiec widział znacznie więcej nieżywych i okaleczonych ludzi niż którykolwiek z dziewięciu milionów obywateli zamieszkujących jego nową ojczyznę. Septimus Akofeli był niskim i szczupłym mężczyzną, ledwie sto

sześćdziesiąt siedem centymetrów wzrostu i pięćdziesiąt pięć kilo wagi. Był też dobrze zbudowany i wysportowany, o co zresztą nie trudno, jeśli co rano biega się przez kilka godzin po schodach, a potem przez resztę dnia jeździ na rowerze, wożąc listy i paczki do klientów, którym nie jest obojętny los Ziemi i którzy nie lubią siedzieć z założonymi rękami. Septimus Akofeli był przystojnym mężczyzną o ciemnej, oliwkowej skórze, klasycznych rysach twarzy i profilu, który z powodzeniem mógłby widnieć na jakiejś starej egipskiej wazie. Naturalnie nie mógł wiedzieć, co takiego pomyślał komisarz szwedzkiej policji, który pracował jako dyżurny

w centrali telefonicznej, a co do wspomnień z dzieciństwa, to zrobił wszystko, żeby o nich zapomnieć. Najpierw spełnił prośbę i zaczekał na linii. Po kilku minutach pokręcił zrezygnowany głową, przerwał połączenie, o którym dyżurny zdążył już najwyraźniej zapomnieć, postawił torbę na ziemi i usiadł na schodach przy drzwiach do mieszkania, bo mimo wszystko chciał zostać na miejscu, tak jak obiecał. Po kilku minutach miał już towarzystwo. Najpierw ktoś ostrożnie otworzył, a potem zamknął drzwi wejściowe. Po chwili Septimus usłyszał szuranie na schodach. Następnie stanęło przed nim dwoje policjantów

w mundurach: czterdziestoletni mężczyzna, a za nim znacznie młodsza funkcjonariuszka. Mężczyzna trzymał prawą rękę na kolbie pistoletu, lewą wykonał uspokajający gest, a jego młodsza koleżanka chwyciła za stalową pałkę i ją rozłożyła. – Okej – powiedział mężczyzna i skinął w kierunku Akofeliego. – Zrobimy tak. Najpierw wyciągniemy rączki do góry, potem wstaniemy, obrócimy się plecami i rozstawimy nogi. Jacy my, pomyślał Septimus Akofeli, a potem zrobił, jak mu kazano. 4 HASSELSTIGEN TO NIEWIELKA

przecznica Råsunda-vägen, długa na zaledwie dwieście metrów, oddalona o niecałe pół kilometra od stadionu, w pobliżu dawnego studia filmowego Telewizji Szwedzkiej w tak zwanym Miasteczku Filmowym w Råsunda. Zabudowana ekskluzywną mieszkaniówką z lokalami własnościowymi i zgoła innymi mieszkańcami niż przy Hasselstigen jeden. Budynek przy Hasselstigen jeden został ukończony jesienią 1945 roku, zaraz po wojnie. Okoliczni mieszkańcy nazywali go domem zapomnianym przez Boga, a jeśli nie przez Boga, to przynajmniej przez gospodarza. Był to czteropiętrowy ceglany budynek składający się głównie

z mieszkań jedno- i dwupokojowych, od dawna wymagający odnowienia elewacji, wymiany rur i całej reszty. Podobnie mieszkańcy, oni również pamiętali lepsze czasy. Dwudziestu żyło samotnie; w większości byli to emeryci. Mieszkało tu również osiem starszych par, wszystkie na emeryturze, a także kobieta w średnim wieku, lat czterdzieści dziewięć, która zajmowała dwupokojowe mieszkanie wraz z dwudziestodziewięcioletnim synem, będącym na rencie. Sąsiedzi uznawali go za dziwaka, choć raczej niegroźnego i uprzejmego, a nawet chętnego do pomocy. Przez wiele lat mieszkał z matką, ale teraz został sam, bo wskutek wylewu trafiła do ośrodka

rehabilitacyjnego. Jedenastu mieszkańców budynku prenumerowało codzienną prasę, sześciu „Dagens Nyheter”, a pięciu „Svenska Dagbladet”, tym zaś, który już od roku dbał o to, żeby co rano gazety znalazły się w ich skrzynkach, był właśnie Septimus Akofeli. Punkt szósta rano i zawsze osobiście. W kamienicy przy Hasselstigen mieszkało łącznie czterdzieści jeden osób, a raczej czterdzieści, bo jedna z nich właśnie została zamordowana. W czwartek po południu komenda rejonowa policji w Solnie miała już listę wszystkich mieszkańców, w tym ofiary. Od chwili, gdy na centrali zadzwonił