dziecko.02.18.pdf

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

4 Listy 6 Co nowego 7 Sieć inspiracji Ciekawe miejsca w internecie 8 Ważny temat 8 Mały człowiek, wielkie emocje Co czuje niemowlę? 13 Rodzina 13 Chwila oddechu Czas tylko dla mamy 14 Wychowanie wolne od stereotypów Jak wychowujemy chłopców, a jak dziewczynki? 18 Ciąża i poród 18 Lepsze życie po porodzie Ćwiczeniamięśnidnamiednicy 20 Problem z toksoplazmozą Zrozumieć naturę zakażenia 23 Więcej niż pępowina Co dostajemy od dziecka 24 Niemowlę 24 Nagłenarodziny Byćrodzicemwcześniaka 28 Przyjemność karmienia W stronę udanego karmienia piersią 30 Ćwiczenia z głową Rozwójpsychomotoryczny 32 Niemowlę, istota społeczna Kontaktymiędzyludzkie wpierwszymrokużycia 35 Chwyć mnie! Zawieszki,grzechotki,gryzaki 36 Łapki w ruch Rozwójrączekniemowlęcia 38 Sen niemowlaka Oczami mamy, oczami taty 40 Ach śpij, kochanie... Łóżeczka,kołyski,hamakiikosze 44 BLW, czyli kuchnia rodzinna Rozszerzanie diety bez stresu 48 Mleczne nowości Od kiedy w jadłospisie 50 Co na to ekspert? Pediatraokarmieniubutelką 54 Przy stole z niejadkiem Corobić,gdydzieckoniechcejeść 58 Junior 58 Sztuka mycia zębów Rozmowa z lekarzem stomatologiem 60 Przyszywana babcia Mądrespojrzenienawychowanie 62 Co na to ekspert? Psycholog o problemach ze szczypaniem i biciem 64 Kto pyta, nie błądzi Jak rozmawiać z dziećmi, by rozwijać ich naturalną ciekawość 66 Trochę kultury Nowości książkowe i multimedia 68 Pora na narty! Dobry moment na początek 70 Nie tylko w górach Dokąd wybrać się na narty? 72 Dziecko za pół ceny Felieton mamy 74 Producenci polecają Informacje rynkowe www.edziecko.pl/prenumerata ZNAJDZIESZ NAS TEŻ: ZDJĘCIENAOKŁADCE:PAWEŁKISZKIEL.STYLIZACJA:KATARZYNAMISIAK spis treści Jola Łasiewicka redaktor naczelna facebook.com/magazyndziecko Przed porodem mówimy: „Nieważne, czy będzie chłopiec, czy dziewczynka, ważne, żeby było zdrowe”. Ale kiedy dziecko przychodzi na świat, okazuje się, że jego płeć ma dla rodziny spore znaczenie. Począwszy od koloru ubranek (różowe dla dziewczynki, niebieskie dla chłopczyka) na różne sposoby podkreślamy płeć dziecka. Na przykład podsuwamy „odpowiednie” zabawki. Dziewczynce kupujemy wózek i lalki, tymczasem chłopiec bawiący się nimi wielu osobom wydaje się dziwny. Różnic w podejściu nie brakuje również, jeśli chodzi o emocje. Chłopcom często odmawia się prawa do łez, a dziewczynkom – do szaleństwa, niezależności i wyrażania gniewu. Z czego to wynika i jakie może mieć konsekwencje nierówne traktowanie chłopców i dziewczynek, przeczytacie w tym numerze „Dziecka”. Warto wiedzieć, jaki przekaz od najmłodszych lat wpajamy córce lub synowi. NA OKŁADCE: Zuzia (6 miesięcy) NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

8 Dziecko LUTY 2018 emocje wielkie Niemowlę – wbrew temu, co się powszechnie uważa – przeżywa znacznie więcej, niż tylko zadowolenie lub złość. Jak odczytywać jego uczucia z mimiki i zachowania? I jak na nie reagować? Tekst Justyna Dąbrowska C hoć niemowlę nie potrai jeszcze mówić,tak jak my,przeżywa całą gamę uczuć.Cała sztuka polega na tym,żeby nauczyć się owe emocje odczytywać.Niemowlę i małe dziecko nie powie nam bowiem,co czuje. Sami musimy się tego domyślić. Mały człowiek, WAŻNY TEMAT DZIECKO Kiedy niemowlę przeżywa radość, nikt dookoła nie ma wątpliwości, że to jest właśnie to uczucie! Jego oczy są szeroko otwarte a cała buzia promienna. Dziecko się śmieje w głos lub wydaje radosne piski. Nic dziwnego, że wszyscy wokół także stają się weseli! Umiejętność przeżywania radości jest czymś niezwykle istotnym – stanowi fundament dla przyszłej, optymistycznej i stabilnej relacji ma- łego człowieka ze światem. Więc im maluch więcej się śmieje, tym lepiej. Śmiech pozwala odreagować stres, oczyścić atmosferę z napięcia, ładuje nasze baterie. RODZICE Próbujcie odkrywać, co cieszywasze dziecko. Może podrzucanie do góry włochatego misia? A może prosta zabawa w „A kuku”? Jeśli malec lubi jakąś piosenkę – nauczcie się jej słów i śpiewajcie, gdy zbliża się zły nastrój. Aprobata dla pozytywnych uczuć przeżywanych przez malca buduje jego pewność siebie i wzmacnia po- czucie własnej wartości. Dezaproba- ta potrai je poważnie naruszyć. Jeśli niemowlę cieszy się czymś, co mogłoby być niebezpieczne – np. ma ochotę rzucać o podłogę cenną porcelaną, dajcie mu coś innego do rzucania, zamiast karcić za sam pomysł takiej zabawy. RADOŚĆ NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

LUTY 2018 Dziecko 9 Z CZASEM DZIECKO NAUCZY SIĘ, ŻE TO, CO W PIERWSZEJ CHWILI ZASKAKUJE, POTEM MOŻE SPRAWIAĆ PRZYJEMNOŚĆ. CIEKAWOŚĆ TO BARDZO WAŻNA CECHA U DZIECKA. DZIĘKI NIEJ MALEC POZNAJE NIE TYLKO OTACZAJĄCY GO ŚWIAT, ALE TEŻ PRAWA FIZYKI, NP. ZRZUCAJĄC ZABAWKĘ ZE STOŁU. WARTO W DZIECKU TĘ CIEKAWOŚĆ PODSYCAĆ, POKAZUJĄC MU RÓŻNE PRZEDMIOTY, TŁUMACZĄC, DO CZEGO SŁUŻĄ I JAK DZIAŁAJĄ. DZIECKO Kiedy w otoczeniu malca pojawi się coś atrakcyjnego i intrygującego, na jego twarzy maluje się wielkie zaciekawienie. Pokazujemy dziecku kolorową piłkę, brzęczącą grzechotkę, migające za oknem światełka czy... starszego braciszka robiącego miny, a niemow- lę całe zamienia się w ciekawość. Podnosi lekko brwi, rozszerza oczy, powoli otwiera buzię... Kiedy obiekt zainteresowania zaczyna się poru- szać, wodzi za nim wzrokiem. A jeśli dziecko potrai się już samo przemieszczać – stara się podążyć za tym, co wydaje się takie ciekawe. RODZICE Gdy niemowlę jest wyraźnie czymś zaciekawione, zachęcajcie je do badania, eksperymentowania. Jeśli widzicie np. że jego uwagę przyciągnąłwóz strażacki, pokażcie mu, jak wysuwa się drabina, otwiera- ją drzwi, kręcą koła. Nie okazujcie dezaprobaty dla za- interesowania czymkolwiek. Dziecko ma prawo być zaciekawione wszyst- kim, co je otacza. Co najwyżej staraj- cie się skierować jego uwagę na coś bezpieczniejszego – jeśli ma ochotę ciągnąć psa za ogon, pokażcie mu, że ogony mają też inne zwierzątka na obrazkach w książce. CIEKAWOŚĆ DZIECKO Dla malutkiego dziecka niemal wszystko jest nowe. Ktoś włączył mikser w kuchni. Za oknem z łosko- tem przejechał samochód. Kot wsko- czył znienacka na szafę. W zabawce włączyło się światełko... Każda z tych rzeczy, którą malec słyszy lub widzi po raz pierwszy, może budzić u niego zadziwienie. Dziecko zastyga w bez- ruchu, brwi ma wysoko uniesione, oczy szeroko otwarte, wpatruje się lub nasłuchuje, całe zwrócone w stro- nę tego, co je zaskoczyło. Czy to, co nowe, wywoła uśmiech, czy raczej sprowokuje łzy? To trochę zależy od nas, rodziców. RODZICE Widząc zdziwienie malucha, spokoj- nie tłumaczcie, co się dzieje, by dziecko poczuło się bezpiecznie: „Widziałeś, jak mruga ta lampka? Nie spodziewałeś się, że ta zabawka może tak robić, prawda?”. Dajcie dziecku czas, żeby zaskocze- nie mogło się przemienić w zacieka- wienie, nie poganiajcie go. Gdy nie- mowlę jest już spokojne, to, co było takie zaskakujące i mogło budzić u niego niepokój, można spróbować zamienić na oswojone. Jeszcze raz włączcie mikser, naciśnijcie przycisk zabawki, zachęćcie kota do harców, pokażcie przejeżdżający samochód. ZASKOCZENIE NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

10 Dziecko LUTY 2018 DZIECKO Dziecko może wyrażać na wiele różnych sposobów to, że jest w gorszej formie. Jednym z najbar- dziej oczywistych jest płacz. Ale nie każdy płacz oznacza, że dziecko ma kłopot i nie każdy kłopot wyraża się w płaczu. Dziecko marudzi, ma smutną minę, jest przygnębione, osowiałe. Buzia układa się w podkówkę, spojrzenie dziecka jest jakby przygaszone. DZIECKO To duże przeżycie widzieć, jak słodki niemowlak nagle w ciągu minuty zamienia się w uosobienie furii. Robi się czerwony na twarzy i krzyczy wniebogłosy! To nie jest płacz pełen skargi, to głośny i stanowczy protest, bunt, żądanie natychmiastowej zmiany! Ile energii jest w tej złości, ile pasji! Dziecko całe zamienia się w „Gburię-Furię”. Wszystkie mięśnie są napięte jak postronki, całe ciało protestuje. RODZICE Nie zawsze umiemy określić, co jest przyczyną smutku. Może to być nuda, zmęczenie, mokra pieluszka, zapodziana gdzieś przytulanka... Nawet jeśli nie możemy zaradzić smutkowi, ważne, że okazujemy dziecku zrozumienie i empatię. Jak najszybciej reagujcie na płacz czy smutną minę dziecka i nie zosta- wiajcie go sam na sam z trudnymi uczuciami. Warto w takiej chwili przytulić malca, pokołysać, poszep- tać mu do ucha kojące słowa, ale nie oczekując, że to natychmiast pomoże. Możecie powiedzieć: „Wi- dzę, że ci smutno, zaraz zobaczymy, co można zaradzić”. Dziecko wam nie odpowie, bo jeszcze nie potrai tego zrobić, ale poczuje się otoczone opieką. Zobaczy, że akceptujecie je także wtedy, gdy nie jest zbyt szczęśliwe. „Kocham cię zawsze, bez względu na to, jak się czujesz i czy masz dobry humor” – to dla każdego dziecka jeden z najważniej- szych komunikatów. RODZICE Dla nas taka sytuacja jest zazwyczaj trudna. Sami nie potraimyjuż w tak otwarty sposób manifestować swoich uczuć – i słusznie, otoczenie za- pewne by tego nie zniosło... Dlatego mamy skłonność do tego, by tłumić złość dziecka, zamiast próbować ją zrozumieć. Zapominamy też, że w samym złoszczeniu się nie ma niczego złego, dajmy dziecku prawo do złości. Zamiast mówić: „Prze- stań się złościć, to nieładnie”, lepiej powiedzieć: „O, widzę, jaki jesteś zły, nie podoba ci się tu, prawda? Chodź, wyjdziemy na zewnątrz, tam jest mniej duszno”. Szukajcie przyczyn dziecięcych ner- wów. A może maluch ma jakiś ważny powód do złości? Może jest głodny, zgrzany, zmęczony? Taki problem dość łatwo można rozwiązać. Wy- starczy nakarmić niemowlę, rozpiąć mu ciepły kombinezon, utulić do snu. Pogódźcie się z tym, że niektórych problemów rozwiązać się nie da, że czasem dziecko będzie się złościć i nic na to nie da się poradzić. Np. wtedy, gdy przychodzi czas odstawienia od piersi lub powrotu mamy do pracy i zostawienia malca pod opieką niani. W takiej sytuacji najlepsze, co możecie zrobić, to zaakceptować uczucia dziecka, przytulić je i cierpliwie ocierać łzy. SMUTEK ZŁOŚĆ ZŁOŚĆ TO JEDNO Z TYCH UCZUĆ, KTÓRE DAJE CZŁOWIEKOWI SIŁĘ DO DZIAŁANIA, DO ZMIANY. BEZ NIEJ BYLIBYŚMY O WIELE MNIEJ ENERGICZNI. DLATEGO, GDY MALEC SIĘ ZŁOŚCI, STARAJMY SIĘ GO ZROZUMIEĆ. NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

WAŻNY TEMAT 12 Dziecko LUTY 2018 FOT:GETTYIMAGES/GALLOIMAGESPOLAND,SHUTTERSTOCK.COM Oto proste ćwiczenie. Niech każde z was dwa razy w ciągu dnia zada sobie pytanie – jak się teraz czuję? Nasza lista może pomóc wam znaleźć odpowiedź. radość, ufność, pewność siebie, spokój, lekkość, miłość, sympatia, pogoda ducha, nadzieja, serdeczność, czułość, życzliwość, spokojna duma, satysfakcja, zadowolenie, ulga, podziw, zaciekawie- nie, wdzięczność, śmiałość, łagodność, odprężenie, wiara, przyjemność, zachwyt, podziw, fascynacja, troskli- wość, pożądanie, euforia, entuzjazm, podniecenie, poczucie komfortu; smutek, zranienie, ból, depresja, przygnębienie; porażka, poczucie klęski, rozczarowanie, poczucie odrzucenia, samotność, bezradność, tęsknota, żal, współczucie; gniew, złość, furia, sarkazm, frustracja, cynizm, zbuntowanie; rozdrażnienie, wściekłość, złośliwość, obraza, uraza, nienawiść; wrogość, niechęć, lekceważenie, irytacja, wstręt, obrzydzenie; wstyd, upokorzenie, zlekceważenie, poczucie niższości, wyrzuty sumienia, zakłopotanie, zażenowanie, skrępowanie, niepewność, konsternacja; niesmak, antypatia; strach, panika, nieśmiałość, obawa, lęk, zdenerwowanie; zazdrość, nieufność, zawiść, ostrożność, powściągliwość, niepokój; przerażenie, udręczenie, litość, zaskoczenie. Ćwiczenia z empatii A CO WY PRZEŻYWACIE? PONIŻEJ ZNAJDZIECIE SZEROKĄ GAMĘ UCZUĆ, JAKIE MOŻE PRZEŻYWAĆ KAŻDY CZŁOWIEK. IM LEPIEJ BĘDZIECIE ROZUMIEĆ WŁASNE UCZUCIA, TYM ŁATWIEJ BĘDZIE WAM ROZUMIEĆ UCZUCIA WASZEGO DZIECKA. DZIECKO Strach może się manifestować na wiele sposobów. Malec może się wpatrywać w coś, czego się boi, szeroko otwartymi oczami, może zblednąć, zacząć szybciej oddychać. Biorąc go na ręce poczujemy, że całyjest napięty. Jego skóra może być chłodna, pokryta gęsią skórką albo spocona. Dziecko może być bardzo ciche, lub przeciwnie – głośno płakać. Trudno przewidzieć, czego niemowlę się przestraszy. To może być nagły hałas, gwałtowny ruch mamy lub taty, pierwsze wyjście do centrum handlowego, spotkanie z dawno niewidzianą babcią. W wieku sied- miu, ośmiu miesięcy większość nie- mowląt przeżywa lęk przed osobami, których nie zna. Dzieci doskonale wyczuwają też, kiedy między doro- słymi dzieje się coś niedobrego. Jeśli rodzice mówią do siebie pod- niesionym tonem, jeśli ktoś płacze czy krzyczy, maluch odczuwa lęk. RODZICE Zajmując się małym niemowlęciem, starajcie się unikać gwałtownych ruchów. Podnoście malca powoli i delikatnie, trzymając go blisko siebie. Dzięki temu będzie czuł się bezpiecznie. Unikajcie miejsc, w któ- rych jest duży hałas i tłum ludzi. Gdy dziecko przeżywa okres lęku przed obcymi, nie zmuszajcie go do kontaktu z nieznanymi osobami i brońcie je przed niechcianymi po- ufałościami. Nie pozwalajcie nikomu zaczepiać malucha na spacerze, głaskać go ani na siłę brać na ręce. Jeśli widzicie, że malec boi się, weź- cie go na ręce i przytulcie, mówiąc spokojnie: „Wszystko jest w porządku, jestem przy tobie”. To przywróci mu poczucie bezpieczeństwa. Nawet jeśli powstanie między wami różnica zdań i jesteście zdenerwo- wani, starajcie się nie kłócić głośno. Złość i podniesione głosy rodziców mogą być dla dziecka szczególnie przerażające. STRACH STRACH JEST BARDZO SIL- NYM UCZUCIEM I TAK ŁATWO NIE DA SIĘ O NIM ZAPOMNIEĆ. PRZYTULENIE, USPOKAJĄCE SPOJRZENIE CZY SŁOWA SPRAWIĄ, ŻE MALEC POCZUJE SIĘ BEZPIECZNIE I PRZESTANIE SIĘ BAĆ. NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

14 Dziecko LUTY 2018 Płeć dziecka to ważna cecha jego ciała. Ale jeśli patrzymy na dziecko (podobnie zresztą jak i na dorosłego) wyłącznie przez pryzmat jego płci, może nam być trudno dostrzec to, jakim jest człowiekiem. stereotypów Wychowanie wolne od N iezależnie od tego, czyurodził nam się chłopiec czy dziewczynka, chcemywychować nasze dziecko na szczęśliwego człowieka. I warto już na początku jego życia uświadomić sobie, od czego to szczęście na pewno będzie zależeć. Specjaliści zajmujący się pojęciem szczęścia wśród jego warunkówwymie- niają: poczucie wolności, satysfakcję z wykonywanej pracy, możliwość decydo- wania o sobie, realizowania swoich pasji, dysponowania swoim czasem. Podkreślają też, że coraz częściej poczucie wypalenia i depresja dotykają tych ludzi, którzy mają nawet wysokie stanowiska i dochody, znaczną pozycję społeczną i modelowe ży- cie rodzinne, ale w sile wieku orientują się, że chcieli iść w życiu zupełnie inną drogą. Wynika stąd,że trudno będzie osiąg- nąć szczęście człowiekowi,któremu ktoś narzucił sposób zachowania i wyrażania emocji.Komuś,kto próbuje wypełnić pew- ną narzuconą mu rolę,zamiast z energią i radością odkrywać w sobie indywidualne cechy,talenty,możliwości. No dobrze,ale dlaczego o tym piszemy? Przecież póki dziecko jest niemowlęciem, maluchem,przedszkolakiem – wydaje nam się,że nikt mu niczego specjalnie nie na- rzuca.Bawi się,jak chce,jest ubierane sto- Tekst Małgorzata Welman i Jolanta Bylica, psycholożka RODZINA sownie do pogody,ma swoich ulubionych bohaterów bajek.Czyto rodzice narzucają synowi,by interesował się samochodami, a córce każą urządzać podwieczorki dla lalek? A nawet jeśli tak jest,to w czym to może dziecku zaszkodzić? Jak ma to wpłynąć na jego przyszłe szczęście? Wielu rodziców i dziadkówtwierdzi, że w dyskusji na temat stereotypów, które dotyczą płci,jest masa przesady. Że to sztucznie rozdmuchany problem, że chłopcy i dziewczynki mają po prostu różne zainteresowania i zabawy,różnie się zachowują i nie ma sensu tego zmie- niać.Ale czytak jest naprawdę? Przyjrzyj- my się temu,jak dziecko dowiaduje się, że jest chłopcem lub dziewczynką i z czym się to wiąże. CZYKOLOR MAPŁEĆ? Płeć biologiczną dziecka możemy poznać w piątym miesiącu ciąży (czasem nawet wcześniej,zależnie od tego,jakie wykonuje- my badania prenatalne).I zwykle cieszymy się,niezależnie od tego,jakie były nasze A gdybytak wszyscyrodzice przestali poddawać się dyktatowi popularnych sklepów? Zaczęli kupować córkom i synom ubrania wdowolnych kolorach? NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

LUTY 2018 Dziecko 15 wcześniejsze przeczucia i marzenia.Dzie- cko w naszej wyobraźni staje się bardziej realne.Zaczynamy kompletować dla niego ubranka,akcesoria,meble.I warto się zastanowić,czy córeczce rzeczywiście mu- simy malować pokój na różowo,a chłopcu kupować niebieskie śpiochy? Czy na jego pościeli muszą być autka,a na jej koszulce księżniczka?To niby drobiazg,ale z czasem sprawa stanie się istotna.Już w przedszko- lu chłopiec w różowej koszulce usłyszy drwiące uwagi,że wygląda jak dziewczyna. I że jest przez to gorszy od kolegów. A gdybytak wszyscy rodzice przestali poddawać się dyktatowi popularnych sklepów? Zaczęli kupować córkom i synom ubrania w dowolnych kolorach? Popyt wpływa na podaż.Jest sporo marek ubranek dla dzieci,a nie dla dziewczynek i dla chłopców. DOBRAZABAWKA? ROZWOJOWA! Koparka dla chłopca,dla dziewczynki lalka – czytak odruchowo wybieracie zabawki dla dzieci? Pół biedy,jeśli rzeczywiście chłopiec uwielbia się bawić samochodami, a dziewczynka kołysać lalki.Gorzej,jeśli dziecko ma zupełnie inne zainteresowania. Jest sporo dziewczynek,które godzinami układają puzzle,i chłopców,którzy zamiast rajdówurządzają szpital dla chorego misia.Przy czym warto pamiętać,że jedno nie wyklucza drugiego – można uwielbiać zabawę lalkami i budowanie z klocków. I to niezależnie od płci. Szukając zabawek dobrych dla rozwoju dziecka,warto na dłużej zatrzymać się przy misiach i lalkach.Bo nawet jeśli syn rzeczywiście jest fanem motoryzacji, zabawa lalkami może go tylko wzboga- cić.Psychologowie twierdzą,że zabawa lalkami i misiami jest niezwykle ważna dla rozwoju emocjonalnego dziecka,pozwala mu ćwiczyć role opiekuńcze,uwrażliwia. I dzieje się to niezależnie od płci dziecka! Dziewczynki lubią bawić się klockami, majsterkować,składać modele rozmaitych pojazdów – wystarczy stworzyć im możli- wość wyboru zabawek i zabawy.I – jak to zwykle bywa – dać odpowiedni przykład. TAKIE KWIATKI WPODRĘCZNIKACH Murarz domy buduje,Zosia pysznie gotuje. Od takich sformułowań niestety roi się nadal w książkach dla dzieci,nie tylko wwierszykach poetów z ubiegłego wieku. Co gorsza znajdziemy je także w podręcz- nikach z akceptacją Ministerstwa Edukacji Narodowej.Wten sposób stereotypy dotyczące roli kobiety i roli mężczyzny trzymają się świetnie.Warto zwracać na to uwagę,uczyć nawet małe dzieci krytycznego spojrzenia,ale też przeciw- stawiać się,szczególnie jeśli chodzi o obo- wiązujące w szkołach dzieci podręczniki. Książkę przed kupieniem można przekart- KIMJAJESTEM? Większośćdwulatkówpotrafiokreślić jużswojąpłećbiologiczną,czylipotrafi powiedziećosobie„dziewczynka” lub„chłopiec”. Mówiotymwswoim,zrozumiałym zazwyczajtylkodlanajbliższych,języku. Poupływiekolejnychmiesięcyrozróżnia takżepłećinnychdzieciorazdorosłych. Dzieckostopniowoprzyswajasobie tzw.pojęciepłci–jednaknatymetapie rozwojuwiążejeprzedewszystkim zbiologicznymwymiarempłci. To,żekażdymajakąśpłećbiologiczną, stajesiędladzieckaoczywistewokoli- cach4.rokużycia.Przedszkolakpotrafi teżznakomiciewymienićkulturowe atrybutypłcifunkcjonującewspołecz- ności,wktórejżyje. RÓŻNICAPŁCI CZYTEMPERAMENTU? SandraBem,psycholożka, twórczyniteoriischema- tówpłci,podkreśla, żepatrzymynaświat przezpryzmatwłasnejpłci. Oczekujemytegotakże oddzieci.Todlategojuż 2-,3-latkiznająschematy powiązanezwłasnąpłcią, czylizaczynająpatrzeć naotoczeniepoprzez pryzmatbyciadziewczyn- kąlubchłopcem.Warto jednakpamiętać, żenadmierneróżnicowa- niedziecizewzględu napłećniejestkorzystne dlarozwoju.Łatwo bowiem,częstonieświado- mie,przyczynićsiędoprze- ciwstawianiachłopców dziewczynkom(iodwrot- nie)orazdotworzenia iutrwalaniakrzywdzących stereotypów.Tymcza- semrzeczywisteróżnice temperamentupomiędzy dziewczynkamiichłopcami sąmniejsze,niżpostrzega- mytomy,dorośli. Od najmłodszych lat wartostwarzać dzieciom przestrzeń doróżnorodnych zabaw. I pamiętać otym, że zabawa lalkami jest rozwijająca dla każdegodziecka. NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

16 Dziecko LUTY 2018 RODZINA kować,można ją także w czasie czytania odpowiednio skomentować,można wysłać petycję do MEN. LITERATURA RÓWNOŚCIOWA Na szczęście jest także coraz więcej ksią- żek,które od tych stereotypów nie tylko odchodzą,ale też je zwalczają.Dzieciaki mogą dzięki nim poznać żeńskie formy nazw rozmaitych zawodów (świetne książ- ki z wydawnictwa Poławiacze Pereł),po- dziwiać chłopięcych bohaterów pełniących role stereotypowo przypisywane kobietom oraz biograie kobiet naukowczyń,wyna- lazczyń,pisarek,odkrywczyń,twórczyń (wydany niedawno w Polsce międzynaro- dowy bestseller „Opowieści na dobranoc dla młodych buntowniczek”; biograie kobiet autorstwa Anny Czerwińskiej- -Rydel z wydawnictwa Muchomor).Można sięgnąć po literaturę skandynawską – tam stereotypów płciowych i języka dyskrymi- nacji nie znajdziemy. Nie rezygnujmy z czytania klasycznych baśni,ale rozmawiajmy z dziećmi o kontek- ście historycznym,w którym powstawały. Fajnie też czasem puścić wodze fantazji i pomyśleć,„co by było,gdyby...”.Grze- gorz Kasdepke wraz Anną Onichimowską napisali zabawną dwustronna książkę pod znamiennym tytułem „Co by było,gdybym był dziewczynką.Co by było,gdybym była chłopcem”.I właśnie o to chodzi,żeby o tym czasami pomyśleć,porozmawiać, podyskutować. EMOCJE SĄDLAWSZYSTKICH „Nie rycz jak baba”,„zachowuj się jak dziewczynka”.Stereotypów nie brakuje również,jeśli chodzi o emocje i tempera- ment.Chłopcom odmawia się prawa do łez,dziewczynkom do szaleństwa,nie- zależności,wyrażania gniewu.Wrażliwy chłopiec postrzegany jest jako zniewieś- ciały,a dynamiczna,silna dziewczynka to chłopczyca.Dorośli,ale także przekazy medialne i reklamowe wzmacniają w dzie- ciach postawy stereotypowo przypisywa- ne ich płci. Skutki łatwo możemy obserwować i to mimo ogromnych zmian,które zaszły w zachodniej Europie w ciągu ostatnich 50 lat.Wielu dorosłym mężczyznom nadal trudno jest okazywać uczucia,przyznawać się do słabości.Wiele kobiet ma problem z wyrażaniem wściekłości,zaspokajaniem własnych pragnień,skupieniem się na sobie,domaganiem się głośno tego, co jest im potrzebne.To nie są cechy związane z płcią – pojawiają się jako wynik wychowania.Chłopiec może mieć duszę poety,a dziewczynka bojowniczki.Jeśli od rodziców dostaną akceptację i wsparcie, nie tylko będą czuć się akceptowani,ale też łatwiej będzie im się w życiu samorealizo- wać,spełniać i unikać frustracji. ZMIANYZACZYNAJĄSIĘ OD NAS,TU ITERAZ Małe dzieci chłoną jak gąbka wszystko, co je otacza.Powtarzają słowa,naśladują miny,kopiują gesty i ruchy.Odtwarzają sytuacje,które zaobserwują w domu lub JĘZYKOWARÓWNOWAGA Naukowczyni,ministra. Brzmidziwnie? Zatonauczycielka,przed- szkolanka,pielęgniarka jużnie?Dlaczego? Dojednychzdążyliśmy sięjużprzyzwyczaić, adoinnychjeszczenie. Niebezpowodu.Niektóre zawodyuznawałosięprzez latazatypowokobiece, ainnezatypowomęskie. Brałosiętozprzeświad- czeniaoistnieniutypowo męskichitypowokobie- cychzdolnościikompeten- cji.Cowięcej–zprzekona- niaoinnejbudowiemózgu kobietimężczyzn. Tegojednakniktnaukowo nieudowodnił. CICHADZIEWCZYNKA, GŁOŚNYCHŁOPAK? Badaniapsychologarozwojowego MichaelaSiegalapotwierdziły,żerodzice częściejnagradzajązachowaniawedług nichtypowedladanejpłci. Jednocześniestanowczoreagująna zachowanianiezgodne,wichmniemaniu, zpłciądziecka.Zwracająwięcuwagę córeczce,gdyjestzagłośna,tolerującjed- nocześniegłośnezachowaniachłopców. Zachęcająsynadodynamicznejzabawy ruchowej,cieszącsięzcichejispokojnej zabawycóreczki. NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

20 Dziecko LUTY 2018 Toksoplazmozawrodzona tojedno z najczęstszych zakażeń – obok cytomegalii – odpowiedzialnych zawady wrodzone u dzieci.Większości z nas choroba kojarzysię z kotami. Niesłusznie. Mam nadzieję, że ten tekst pomożewam zrozumieć naturę tych zakażeń i pozwoli uchronić kolejne dzieci przed poważnymi powikłaniami. Tekst Kamila Ludwikowska, lekarka, mama bliźniaczek, blogerka (doktor-mama.pl) toksoplazmozą Problemz CIĄŻA I PORÓD NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

SPRAWDZAJ PRZECIWCIAŁA Do zakażenia zagrażającego dziecku może dojśćwyłącznie u kobiet, które nie uległyzakażeniu toksoplazmozą przed ciążą. Przebyciezakażeniawcześniejjestpraktycznie równoznacznezgwarancjąbezpieczeństwa dlapłodu.Coztegowynika?Wartosprawdzić swójstatusjeszczeprzedplanowanąciążąbądź najszybciejjaktomożliwewciąży. Badaniepoleganasprawdzeniuobecnościprze- ciwciałprzeciwkotoksoplazmozie(IgMiIgG) wekrwi.Dodatniwynikbadaniaprzedciążą oznacza,żenieulegnieszzakażeniuwciąży. Ujemny–żemusiszzachowaćszczególnąostroż- ność,bomożeszuleczakażeniu.Jeśliwynikbył ujemny,wartopowtarzaćbadanieprzynajmniej razwkażdymtrymestrze,abyocenić,czynie doszłodozakażeniawczasieciąży.Wraziepoja- wieniasięprzeciwciałuciężarnejpodejmowane sąkolejnekrokidiagnostyczneiterapeutyczne. T oxoplasma gondii to mikroskopijny pierwotniak.W krajach rozwinię- tych,o umiarkowanym klimacie, takich jak Polska,do zakażenia dochodzi u 10-50 proc.społeczeństwa.W krajach rozwijających się,o gorszych warunkach sanitarnych – u ponad 80 proc.miesz- kańców.Zdecydowana większość osób przechodzi zakażenie bezobjawowo.Kiedy dojdzie do niego w ciąży,u ciężarnej także nie występują żadne objawy choroby, ale pierwotniaki mogą przeniknąć do płodu i spowodować szereg wad.W przebiegu toksoplazmozywrodzonej najczęściej uszkodzeniu ulegają narząd wzroku oraz ośrodkowyukład nerwowy. TOKSOPLAZMOZA TO CHOROBA NAJCZĘŚCIEJ KOJARZONA Z KOTAMI. CZĘSTO ZAPOMINAMY O INNYCH, BARDZIEJ ISTOTNYCH DROGACH ZAKAŻENIA. ABY ZROZUMIEĆ, NA CZYM POLEGA PROFILAKTYKA ZAKAŻENIA, TRZEBA POZNAĆ CYKL ŻYCIOWY PASOŻYTA. KOLEJNI ŻYWICIELE Docelowym żywicielem toksoplazmoz są koty. Kot zakaża się przez zjedzenie skażonego mięsa (wychodzą- cy ulega zakażeniu, polując; jeśli nie wycho- dzi z domu – zjadając surowe mięso bez uprzedniego zamro- żenia). Zakażony kot wydala oocysty przez 2-3 tygodnie. Oocysty nie są niebezpieczne od razu – muszą dojrzewać minimum jeden dzień. Zjedzenie pokarmów zanieczyszczonych inwazyjnymi oocystami może doprowadzić do zakażenia. Ryzykowne jest jedzenie niemy- tych owoców i wa- rzyw, szczególnie tych rosnących w ziemi lub nisko przy ziemi (sałata, rzodkiewki, marchew, truskawki). W domu, dbamy o to, aby były należycie umyte, ale jedząc w restauracji. nie możemyjuż mieć tej pewności. Zakażeniu drogą pokarmową mogą też ulec zwierzęta (świ- nie, krowy...). Z oocyst u nowego gospodarza uwalniane są kolejne formy pasożyta, które wędrują do jego tkanek i narządów. Tam po- wstaje forma cyst, która może przetrwać latami, nie wywołując objawów u gospodarza. Zjedze- nie niedogotowanego mięsa zawierającego cysty to najczęstsza droga zakażenia tokso- plazmozą u ludzi. PROFILAKTYKA ZAKAŻENIA PIERWOTNIAKIEM TOXOPLASMA GONDII PRZEDE WSZYSTKIM POLE- GA NA DBANIU O HIGIENĘ. reklama NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl

LUTY 2018 Dziecko 25 Na każdym kroku personel oddziału, ja również, musimy być bardzo uważni, żeby nie brać na siebie czegoś, co jest rodziców, a nie nasze.Jeżeli rodzice mają stworzone warunki,to fanta- stycznie potraią odkrywać język dziecka.A od nas potrzebują raczej towarzyszenia im niż porad czy instrukcji. Możemy co najwyżej delikatnie wskazywać, że maluch coś nam daje do zrozumienia, że jego zachowania coś nam o nim mówią, mają znaczenie. Powiedziała pani o poczuciuwinymatek. Skąd się ono bierze? Przecieżto nie matka sprawiła,że dziecko urodziło się przedwcześnie. Matki czują się bezgranicznie odpowiedzialne za to,co dzieje się z ich dziećmi.Uważają,że powinny za wszelką cenę je chronić. A tu nagle sytuacja wymyka się spod kontroli.Często towarzyszy temu poczucie kobiety,że ciało zdradziło ją,zawiodło. Jak można jej pomóc? Nie zaprzeczać uczuciom,towarzyszyć jej w ich przeżywaniu, przyjmować to,co ona czuje.Być z nią w tym razem. Ale pewnie najsilniejszym uczuciemw tej sytuacji jest lęk ? On jest na pierwszym miejscu.I jeszcze poczucie bezradności.I pytania – co to znaczy to wcześniactwo,tak długofalowo? Wielu rodziców chciałoby,żebyto doświadczenie zamknęło się w przestrzeni szpitala,żeby się skończyło wraz z wyjściem do domu.A wiemy, A jeśli się nie udaje? Niemal zawsze pojawia się pytanie: „Dlaczego właśnie mnie to spotkało? Dlaczego moje dziecko?”.Kobiety często mówią o poczuciu winy.Uważają,zupełnie niesłusznie,że same jakoś się przyczyniły do tego przedwczesnego porodu.Poza tym na początku zazwyczaj jest szok.Widok maluszka podłączonego pod różne kabelki i rurki jest czymś bardzo trudnym.Jest mnóstwo niepokoju,pytań: co mogę zrobić,czy mogę go dotknąć,czyto jest bezpieczne.Ten maluch nie jest w stanie pomóc rodzicom w odnajdywaniu drogi do siebie.Nie ma tego pierwszego głębokie- go spojrzenia w oczy ani pełzania po brzuchu mamy do jej piersi... Jest za to realne zagrożenie zdrowia,a czasem życia. No właśnie,na pierwszy plan wysuwa się ratowanie życia. I wtedywydaje się,że to,co najważniejsze,dzieje się pomiędzy lekarzem,pielęgniarką a dzieckiem.Trudno odnaleźć w tym kawałek dla siebie. Jak można pomóc tym rodzicom? Konieczne jest wsparcie ze strony personelu i bliskich – kogoś, kto pomoże zmniejszyć poczucie bezradności,kto z szacunkiem i delikatnością będzie towarzyszył rodzicom w nawiązywaniu relacji z ich maleńkim,bardzo jeszcze niedojrzałym dzieckiem.Niezwykle ważne jest to,by rodzice mogli doświadczyć,że są dziecku potrzebni,że ich obecność ma ogromne znaczenie.To na początku mogą być drobne rzeczy: pogłaskanie malca, powiedzenie paru słów,czasem po prostu posiedzenie przy nim. I to jest nie mniej istotne od tego,co w tym czasie robi medycyna. Zabiegi medyczne,ratowanie życia mogą przesłaniać ten aspekt emocjonalny. W pierwszym momencie dziecko często nie ma szans przeżycia bez wspomagania oddechu,bez aparatury medycznej.Ale uczymy się tak prowadzić intensywną terapię,żeby zostawiać miejsce rodzicom.Bo przecież budowanie relacji to tak naprawdę uczenie się siebie nawzajem.I uważność na to,co ten maluszek mówi nam o sobie.A mówi tak,jak potrai – subtelniej niż donoszony noworodek.To maluch,który jest na razie bardzo niedojrzały. Jego układ nerwowynie jest przygotowanyna kontakt ze światem. To wszystko się dopiero tworzy.A przecież – z racji sytuacji – jest bardziej narażony na ból i różne nieprzyjemne bodźce.Szybki dotyk przy przewijaniu czy zmiana pozycji to dla takiego malucha czasem już za dużo. Co znaczyw praktyce „zostawiać miejsce rodzicom”? To znaczy stwarzać im szansę, by sami krok po kroku mogli odkrywać swoje dziecko i nie odbierać im ich kompetencji. RODZICE TOWARZYSZĄ- CY DZIECKU NA ODDZIA- LE INTENSYWNEJ TERAPII SĄ CAŁY CZAS W STANIE PODWYŻSZO- NEJ CZUJNOŚCI. TO JEST OGROMNIE WYCZERPUJĄCE. NEXTO : OrderID: 2595818 : q q : a222222222222222222222222222@wp.pl