Agatha Christie - Zakończeniem jest śmierć.pdf

Agatha Christie Zakończeniem jest śmierć D C   E Tłumaczyła Dominika Chylińska wydanie oryginalne: 1944 wydanie polskie: 2001

Profesor S.R.K. Glanville Drogi Stefanie To Ty podsunąłeś mi pomysł umieszczenia akcji powieści kryminalnej w starożytnym Egipcie i gdyby nie Twoja aktywna pomoc i zachęta, książka ta nigdy — by nie powstała. Chcę tu powiedzieć, jak bardzo podobała mi się literatura, którą mi pożyczyłeś, i podzię- kować Ci za cierpliwość, z jaką odpowiadałeś na wszystkie moje pytania, oraz za czas i fa- tygę. Wiesz już, jak wielką przyjemność sprawiło mi pisanie tej książki. Twoja oddana i wdzięczna przyjaciółka

Od Autorki Akcja tej książki rozgrywa się na zachodnim brzegu Nilu w Tebach w Egipcie oko- ło roku 2000 p.n.e. Zarówno miejsce, jak i czas akcji są przypadkowe. Każde inne miej- sce w każdym innym czasie byłoby równie dobre,tak się jednak złożyło,że inspiracją do stworzenia bohaterów i intrygi stały się dwa czy trzy egipskie listy z czasów XI Dynastii, odnalezione około 20 lat temu w skalnym grobowcu naprzeciw Luksoru przez wypra- wę do Egiptu z Metropolitan Museum z Nowego Jorku i przetłumaczone przez profe- sora Battiscombe Gunna dla muzealnego biuletynu. Czytelnika zainteresować może uwaga, że dziedziczenie służby ka — powszechna praktyka w starożytnej cywilizacji egipskiej — opierało się na podobnej zasadzie jak średniowieczne dziedziczenie fundacji kościelnej. Własność zapisywana była kapła- nowi ka, w zamian za co obowiązany był on do zajmowania się grobowcem testatora i ofiarowywania darów za spokój duszy zmarłego z okazji różnych świąt. Określenia „brat” i „siostra” w tekstach egipskich zazwyczaj oznaczały „ukochany” lub „ukochana” i często używane były wymiennie z „mąż” i „żona”. Tak też są zastoso- wane w tej książce. Rolniczy kalendarz w starożytnym Egipcie, składający się z trzech pór roku liczą- cych po cztery trzydziestodniowe miesiące i dodatkowo pięć przestępnych dni na koń- cu roku, był powszechnie stosowany. Rok rozpoczynał się, jak przypuszczamy, z chwilą napłynięcia do Egiptu fali powodziowej Nilu w trzecim tygodniu lipca, jednakże brak roku przestępnego spowodował jego opóźnienie na przestrzeni wieków, tak że za cza- sów naszej opowieści kalendarzowy Nowy Rok przypadał około sześciu miesięcy wcze- śniej niż początek roku rolniczego, tzn. w styczniu zamiast w lipcu.Aby oszczędzić czy- telnikowi ciągłego przeliczania, daty użyte tutaj jako tytuły rozdziałów pochodzą z ka- lendarza rolniczego owych czasów, tzn. wylew — koniec lipca do końca listopada, zima — koniec listopada do końca marca i lato — koniec marca do końca lipca.

4 Rozdział pierwszy Drugi miesiąc wylewu — dzień dwudziesty Renisenb stała patrząc na Nil. Z oddali słyszała podniesione głosy braci, Jahmosego i Sobka, dyskutujących o tym, czy tamy potrzebują wzmocnienia czy nie. Sobek miał głos wysoki, a swoich poglądów dowodził z pewnością siebie. Głos Jahmosego był niski i mrukliwy, wyrażał wątpliwość i niepokój. Jahmose zawsze o wszystko się niepokoił. Był najstarszym synem i podczas pobytu ojca w północnych posiadłościach zarządzanie majątkiem spoczywało w jego rękach. Jahmose — mocno zbudowany, powolny i ostrożny — miał skłonność do wy- szukiwania trudności tam, gdzie ich nie było. Brakowało mu pewności siebie i wesoło- ści Sobka. Od wczesnego dzieciństwa Renisenb pamiętała swych braci sprzeczających się wła- śnie w taki sposób. Teraz nagle dało jej to poczucie bezpieczeństwa... Była znowu w do- mu. Tak, wróciła do domu... Jednakże, gdy spojrzała raz jeszcze na jasną, błyszczącą w słońcu rzekę, bunt i ból odezwały się ponownie. Khay, jej młody mąż, nie żył... Khay, z roześmianą twarzą i mocnymi ramionami. Khay był z Ozyrysem w Królestwie Zmarłych a ona, jego go- rąco kochana żona, została sama. Spędzili razem osiem lat — przyszła do niego jako dziecko zaledwie — a teraz powróciła jako wdowa, z dzieckiem Khaya, Teti, do domu ojca. Nagle poczuła się, jakby nigdy go nie opuszczała. To było miłe uczucie. Zapomni o tych ośmiu latach — tak pełnych bezmyślnego szczęścia, tak rozdartych i zniszczo- nych stratą i bólem. Tak, zapomnieć, wyrzucić z pamięci. Stać się raz jeszcze Renisenb, córką Imhotepa, kapłana ka, bezmyślną, nieczułą dziewczyną. Miłość męża i brata była okrutna i zwod- nicza przez swoją słodycz. Pamiętała mocne brązowe ramiona, roześmiane usta — te- raz Khay był zmumifikowany, owinięty w bandaże, chroniony przez amulety w podróży poprzez zaświaty. Nie ma już na tym świecie Khay żeglującego Nilem i łowiącego ryby, śmiejącego się do słońca, podczas gdy ona wyciągnięta w łodzi z małą Teti na kolanach śmieje się do niego...

5 „Nie będę o tym myśleć — postanowiła Renisenb. — To skończone! Jestem tutaj, w domu. Wszystko jest tak, jak było. Ja także będę taka jak dawniej. Będzie tak jak kie- dyś. Teti już zapomniała. Śmieje się i bawi z innymi dziećmi”. Renisenb odwróciła się nagle i ruszyła w stronę domu mijając po drodze kilka ob- juczonych osłów prowadzonych ku brzegowi rzeki. Minęła składy zboża i szopy i przez bramę weszła na dziedziniec. Było to bardzo przyjemne miejsce, ze sztucznym jeziorem otoczonym kwitnącymi oleandrami, jaśminami i ocienionym sykomorami. Teti bawiła się tam teraz z innymi dziećmi, słychać było ich przenikliwe i czyste głosy. Dzieci wbie- gały i wybiegały z małego pawilonu stojącego z jednej strony jeziora. Renisenb zauwa- żyła, że Teti ciągnie za sobą drewnianego lwa, którego paszcza otwierała się i zamy- kała za pociągnięciem sznurka. Renisenb również, jako dziecko, kochała tę zabawkę. Pomyślała znowu z wdzięcznością: „Wróciłam do domu...” Nic się tu nie zmieniło, wszystko było jak dawniej. Tu życie płynęło bezpiecznie, sta- bilnie, niezmiennie. Wprawdzie Teti była teraz dzieckiem, a ona jedną z wielu matek w tym domu, ale istota rzeczy pozostała nie zmieniona. Piłka, którą bawiło się jedno z dzieci, potoczyła się do jej stóp, więc podniosła ją i od- rzuciła ze śmiechem. Renisenb weszła na ganek z kolorowymi kolumnami, minęła dużą główną komnatę z barwnym fryzem przedstawiającym kwiaty lotosu i maki, i skiero- wała się w głąb domu, do pomieszczeń dla kobiet. Uszu jej dobiegły podniesione głosy, więc zatrzymała się znowu, rozkoszując się sta- rymi, znajomymi dźwiękami. Satipy i Kait kłócą się jak zwykle! Dobrze pamiętała głos Satipy, wysoki, władczy i szydzący! Satipy była żoną jej brata, Jahmosego, wysoką, ener- giczną,hałaśliwą kobietą,przystojną w pewien ciężki,dominujący sposób.Wiecznie sta- nowiła prawa, tyranizowała służbę, znajdowała winę we wszystkim i siłą osobowości i obelg sprawiała, że wykonywano rzeczy niemożliwe. Każdy bał się jej języka i spieszył spełniać rozkazy.Sam Jahmose miał najwięcej podziwu dla swojej rezolutnej,silnej żony, chociaż pozwalał, aby i jego terroryzowała w sposób, który często złościł Renisenb. Czasem, w przerwach między piskliwymi zdaniami Satipy, słychać było spokojny, stanowczy głos Kait. Kait była przysadzistą, nieładną kobietą, żoną przystojnego, weso- łego Sobka. Była oddana dzieciom i rzadko myślała czy mówiła o czymkolwiek innym. W codziennych kłótniach dotrzymywała pola bratowej za pomocą prostego fortelu, ja- kim było powtarzanie każdego zdania ze spokojną, niewzruszoną stanowczością. Nie okazywała ani zapału, ani pasji i nigdy nawet przez chwilę nie brała pod uwagę cudzych poglądów. Sobek był ogromnie przywiązany do swojej żony i rozmawiał z nią swobod- nie o wszystkich sprawach wiedząc, że go wysłucha, doda otuchy i nie zapamięta nicze- go niepożądanego, ponieważ myśl jej nieustannie obracała się wokół jakiegoś proble- mu dotyczącego dzieci.

6 — To, co mówisz, to zniewaga — wrzeszczała Satipy. — Gdyby Jahmose nie miał od- wagi myszy, nie zniósłby tego ani przez chwilę! Kto tu rządzi, kiedy nie ma Imhotepa? Jahmose! I jako żona Jahmosego to ja powinnam mieć pierwsza prawo wybrać maty i poduszki. Ten czarny niewolnik z wdziękiem hipopotama powinien... Kait wtrąciła ciężkim, głębokim głosem: — Nie, nie, moja mała, nie zjadaj włosów laleczki. Popatrz, tu jest coś lepszego — cu- kierek — o, właśnie tak... — Co do ciebie, Kait, nie jesteś zbyt uprzejma, nawet nie słuchasz, co mówię, nie od- powiadasz, twoje maniery są skandaliczne. — Niebieskie poduszki zawsze były moje... O, spójrz na małą Ankh, próbuje cho- dzić... — Jesteś tak głupia jak twoje dzieci, Kait, i to ma swoją wymowę! Ale nie wykręcisz się z tego w ten sposób. Dopnę swego, mówię ci. Renisenb drgnęła na dźwięk cichych kroków za sobą. Odwróciła się z przestrachem i ujrzawszy stojącą za sobą Henet, doznała znajomego uczucia niechęci. Szczupłą twarz Henet wykrzywiał jak zwykle prawie służalczy uśmiech. — Myślisz, że niewiele się zmieniło, Renisenb — powiedziała. — Nie wiem, jak my wszyscy znosimy język Satipy! Oczywiście Kait może się odciąć. Niektórzy z nas nie są w tak szczęśliwym położeniu! Znam swoje miejsce, jak sądzę, i czuję wdzięczność dla twego ojca za to, że dał mi dom, jedzenie i ubranie. Ach, to dobry człowiek, twój ojciec. Zawsze starałam się robić, co do mnie należało. Ciągle pracuję, pomagam i nie ocze- kuję wdzięczności ani podzięki. Gdyby żyła twoja droga matka, wszystko byłoby ina- czej. Ona mnie doceniała. Byłyśmy jak siostry! Była piękną kobietą. Cóż, spełniłam swój obowiązek i dotrzymałam danej jej obietnicy. „Opiekuj się dziećmi, Henet — powie- działa do mnie umierając. I byłam wierna danemu słowu. Służyłam wam wszystkim, owszem,i nigdy nie chciałam podziękowań.Ani o nic nie prosiłam,ani ich nie dostawa- łam! „To tylko stara Henet — mówili ludzie — ona się nie liczy”. Nikt się mną nie przej- muje. Bo i czemuż? Ja po prostu staram się być pomocna, to wszystko. Wśliznęła się jak węgorz pod ramię Renisenb i weszła do pokoju. — Co do poduszek, wybacz mi, Satipy, ale słyszałam przypadkiem, jak Sobek mó- wił... Renisenb odsunęła się. Jej dawna niechęć do Henet wezbrała nową falą. Śmieszne jak wszyscy nie lubili Henet! Jej skamlącego głosu, ciągłego użalania się nad sobą i często złośliwej przyjemności w podsycaniu sporów. „No cóż — pomyślała Renisenb — czemu nie? To zapewne jedyna przyjemność Henet. Jej życie musi być ponure”. To prawda, że harowała jak wół i że nikt nie był jej nigdy wdzięczny. Nie można było być wdzięcznym Henet — zwracała uwagę na swoje zasługi tak natarczywie, że ostudzała każdą wielkoduszną reakcję.

7 Henet, pomyślała Renisenb, była jedną z tych osób, których losem jest być oddanym innym i nie mieć nikogo sobie oddanego.Z wyglądu była nieatrakcyjna,a przy tym głu- pia. Jednak zawsze wiedziała, co się dzieje. Jej bezgłośny sposób poruszania się, jej czuj- ne uszy i ruchliwe, badawcze oczy sprawiały, że nic nie mogło pozostawać dla niej na długo sekretem. Czasami zatrzymywała swoje wiadomości dla siebie, a czasami chodzi- ła od jednego do drugiego szepcząc i z oddali obserwowała z zachwytem rezultaty swo- jego donosicielstwa. Raz czy dwa wszyscy domownicy błagali Imhotepa, żeby pozbył się Henet, ale Imhotep nigdy nie chciał o tym słyszeć. Był chyba jedyną osobą, która ją lubiła, a ona odpłacała mu się za opiekę obrzydliwie przesadnym poświęceniem, które resztę rodzi- ny przyprawiało o mdłości. Renisenb stała przez chwilę niepewnie, słuchając narastającego wrzasku bratowej podsycanego przez Henet, potem poszła powoli w stronę małego pokoju, gdzie siedzia- ła jej babka Esa obsługiwana przez dwie czarne niewolnice. Zajęta była teraz przegląda- niem jakichś płóciennych ubiorów, które przed nią rozłożyły i karceniem ich w charak- terystyczny, przyjazny sposób. Tak, wszystko było tak samo. Renisenb stała słuchając niezauważona. Stara Esa skur- czyła się trochę, to wszystko. Ale jej głos był ten sam i mówiła to samo, prawie słowo w słowo to samo co dawniej, nim Renisenb opuściła dom osiem lat temu... Renisenb wymknęła się znowu. Ani staruszka, ani czarne niewolnice nie zauważy- ły jej. Przez chwilę zatrzymała się przy otwartych drzwiach kuchni. Zapach pieczonej kaczki, dużo śmiechu, rozmów i besztania naraz, góra warzyw czekająca na przygoto- wanie. Renisenb stała nieruchomo z półprzymkniętymi oczami. Ze swego miejsca słyszała wszystko, co działo się w domu. Różnorodny gwar kuchni, przenikliwy głos starej Esy, piskliwy Satipy, ledwie dosłyszalny, głębszy, stanowczy kontralt Kait.Wieża Babel kobie- cych głosów — gwarzących, śmiejących się, narzekających, karcących, krzykliwych... I nagle Renisenb poczuła się przyduszona, osaczona przez tę nieustającą i wrzaskli- wą kobiecość. Kobiety — hałaśliwe, krzykliwe kobiety! Dom pełen kobiet — nigdy nie spokojnych, nigdy nie cichych — ale gadatliwych, krzykliwych, mówiących mnóstwo rzeczy, zamiast je robić! I Khay — Khay cichy i czujny w swojej łodzi, skupiony i pochylony nad rybą, którą miał zamiar złowić... Żadnego trajkotania ani tej bezustannej, pracowitej krzątaniny. Renisenb wyszła szybko z domu w gorący, czysty bezruch. Ujrzała Sobka wracające- go z pól, a w oddali Jahmosego idącego w stronę grobowca. Odwróciła się i ruszyła ścieżką w górę do wapiennej skały, gdzie znajdował się gro- bowiec.

8 Gdy ojciec wyjeżdżał, obowiązki kapłana ka spoczywały na jego najstarszym synu. Kiedy Renisenb,wspinając się powoli stromą ścieżką dotarła na miejsce,Jahmose w ma- łej, skalnej komnacie obok komnaty ofiarnej rozmawiał z Horim, prawą ręką ojca w in- teresach. Hori trzymał na kolanach zwój papirusu i pochylał się nad nim razem z Jahmosem. Obaj uśmiechnęli się do Renisenb, gdy weszła i usiadła obok nich w cieniu. Zawsze bardzo lubiła swego brata Jahmosego. Był delikatny i czuły dla niej i miał łagodne, miłe usposobienie. Także Hori zawsze traktował małą Renisenb z poważną uprzejmością i czasem naprawiał jej zabawki. Gdy wyjeżdżała, był poważnym, cichym młodzieńcem, miał wrażliwe, zręczne palce. Renisenb pomyślała, że choć wyglądał starzej, prawie wca- le się nie zmienił. Poważny uśmiech, którym ją obdarzył, był dokładnie taki, jak zapa- miętała. Jahmose i Hori mruczeli razem: — Siedemdziesiąt trzy buszle jęczmienia od młodszego Ipi... — Więc całość to dwieście trzydzieści orkiszu i sto dwadzieścia jęczmienia. — Tak, ale jest jeszcze cena drewna, a za zboże zapłacono w Perhaa olejem... Ich rozmowa toczyła się dalej. Renisenb siedziała sennie, zadowolona z pomruku męskich głosów w tle. Teraz Jahmose wstał i odszedł zwracając Horiemu rulon papiru- su. Renisenb siedziała nadal w towarzyskim milczeniu. Dotknęła papirusu i spytała: — To od mojego ojca? Hori skinął głową. — Co pisze? — spytała ciekawie. Rozwinęła papirus i patrzyła na znaki nic nie znaczące dla jej nieuczonych oczu. Uśmiechając się lekko, Hori spojrzał jej przez ramię i przeczytał wodząc palcem. List ułożony był w kwiecistym stylu zawodowego pisarza z Herakleopolis. Sługa majątku, sługa ka, Imhotep, powiada: Niech stan wasz będzie taki jak tego, któ- ry żyje milion lat. Niech bóg Herishaf, pan Herakleopolis i wszyscy bogowie, którzy istnie- ją, będą wam pomocni. Niech bóg Ptah rozjaśni wasze serca, abyście żyli długo. Syn mówi do swej matki, sługa ka do swej matki Esy. Jak się czujesz w życiu swoim, bezpieczeństwie i zdrowiu? Do wszystkich domowników, jak się miewacie? Do mego syna Jahmosego, jak się miewasz w życiu swoim, bezpieczeństwie i zdrowiu? Zbierz jak najwięcej z mojej ziemi. Starajcie się najusilniej, ryjcie ziemię nosami w pracy waszej. Jeśli będziecie pracowici, wy- sławię was przed bogiem... Renisenb roześmiała się. — Biedny Jahmose! Pracuje wystarczająco ciężko.

9 Napomnienia ojca przywiodły jego postać wyraźnie przed jej oczy: napuszony, tro- chę zrzędliwy sposób bycia, ciągłe napomnienia i instrukcje. Hori czytał dalej: Opiekujcie się dobrze moim synem, Ipy, słyszę że jest niezadowolony. Dopilnujcie, aby Satipy traktowała dobrze Henet. Pamiętajcie o tym. Nie zapomnijcie napisać o lnie i oleju. Pilnujcie produkcji mojego ziarna, pilnujcie wszystkiego co moje, gdyż będziecie za to od- powiedzialni. Jeśli moje ziemie zostaną zalane, biada tobie i Sobkowi. — Ojciec jest taki jak zawsze — powiedziała Renisenb zadowolona — zawsze myśli, że nic nie może być dobrze zrobione, kiedy jego tu nie ma. Zwinęła papirus i dodała miękko: — Wszystko jest dokładnie takie samo... Hori nie odpowiedział. Wyciągnął papirus i zaczął pisać. Renisenb obserwowała go leniwie przez chwilę. Czuła się zbyt zadowolona, żeby rozmawiać. Po chwili jednak po- wiedziała sennie: — Chciałabym wiedzieć, jak pisze się na papirusie. Dlaczego nie wszyscy się tego uczą? — To nie jest konieczne. — Być może nie jest konieczne, ale mogłoby być przyjemne. — Tak myślisz, Renisenb? Jakie by to miało znaczenie dla ciebie? Renisenb zastanowiła się i po chwili odparła powoli: — Doprawdy nie wiem, Hori. — Obecnie w dużym majątku, jak ten, potrzeba zaledwie kilku skrybów, ale przyj- dzie dzień, kiedy w całym Egipcie będą armie skrybów. — To dobrze? — spytała Renisenb. Hori odrzekł powoli: — Nie jestem taki pewien. — Dlaczego nie jesteś pewien? — Ponieważ, Renisenb, tak prosto i bez wysiłku zapisuje się dziesięć buszli jęczmie- nia czy sto sztuk bydła, czy dziesięć pól orkiszu — rzecz napisana zacznie wydawać się prawdziwą i dlatego pisarz i skryba zaczną pogardzać ludźmi, którzy orzą pola, żną jęczmień i hodują bydło. A przecież pola i bydło są prawdziwe, nie są tylko znakami atramentu na papirusie. I gdyby wszystkie rejestry i wszystkie rulony papirusu zosta- ły zniszczone, a wszyscy skrybowie rozpędzeni, ludzie, którzy ciężko pracują i zbierają plony, robiliby to nadal i Egipt ciągle by żył. Renisenb spojrzała na niego uważnie.

10 — Rozumiem, co masz na myśli. Tylko rzeczy, które możesz zobaczyć, dotknąć i zjeść, są prawdziwe... Zapisane: „Mam dwieście czterdzieści buszli jęczmienia” nic nie oznacza, jeśli nie masz jęczmienia. Można pisać kłamstwa. Hori uśmiechnął się do jej poważnej twarzy. Renisenb nagle przypomniała: — Naprawiłeś mojego lwa, dawno temu, pamiętasz? — Tak, pamiętam, Renisenb. — Teraz Teti się nim bawi... To ten sam lew. — Przerwała, po czym dodała zwyczaj- nym tonem: — Gdy Khay odszedł do Ozyrysa, byłam bardzo smutna. Ale teraz wróci- łam do domu i będę znowu szczęśliwa i zapomnę, ponieważ wszystko tutaj jest jak daw- niej. Nic się nie zmieniło. — Naprawdę tak uważasz? Renisenb spojrzała na niego uważnie. — Co masz na myśli, Hori? — To, że zawsze jest jakaś zmiana. Osiem lat to osiem lat. — Tutaj nic się nie zmienia — odparła Renisenb z przekonaniem. — Może więc powinno się zmienić. — Nie, nie, chcę, żeby wszystko było tak samo! — Ale ty sama nie jesteś tą samą Renisenb, która odeszła z Khayem. — Ależ jestem! A jeśli nie, wkrótce znowu nią będę. Hori pokręcił głową. — Nie możesz się cofnąć, Renisenb. To jest jak te moje rachunki. Biorę pół i dodaję do tego ćwierć, a potem jedną dziesiątą i jedną dwudziestą czwartą — i na końcu, wi- dzisz, jest zupełnie inna wielkość. — Ale ja jestem po prostu Renisenb. — Ale Renisenb dodaje coś do siebie nieustannie, więc staje się ciągle inną Renisenb! — Nie, nie, ty jesteś tym samym Horim. — Możesz tak myśleć, ale tak nie jest. — Tak, i Jahmose jest taki sam, zmartwiony i zaniepokojony, i Satipy tyranizu- je go tak samo, i ona z Kait tak samo kłócą się o maty i koraliki, a teraz, gdy wrócę, będą śmiały się razem jak najlepsze przyjaciółki, i Henet ciągle skrada się i podsłu- chuje i skamle o swoim poświęceniu, i moja babka wykłóca się ze służbą o jakieś płót- na! Wszystko było tak samo, a teraz ojciec wróci do domu i będzie wielkie zamieszanie i powie: „Czemu nie zrobiliście tego?” i „Powinniście byli zrobić tamto”, i Jahmose bę- dzie zmartwiony, a Sobek będzie się śmiał i będzie zuchwały, a ojciec będzie rozpiesz- czał Ipy, który ma szesnaście lat, tak samo jak rozpieszczał go, kiedy miał osiem, i wcale nic nie będzie inaczej! — przerwała zdyszana. Hori westchnął.

— Nie rozumiesz, Renisenb. Jest zło, które przychodzi z zewnątrz, które atakuje tak, że cały świat to widzi, ale istnieje też zepsucie, które lęgnie się wewnątrz, którego nie widać. Rozwija się powoli, dzień po dniu, aż w końcu cały owoc jest zepsuty, przeżar- ty przez zarazę. Renisenb nie odrywała od niego wzroku. Mówił niemal nieobecnym głosem, jak gdyby nie do niej, lecz do siebie samego. — O czym ty myślisz, Hori? — zawołała nagle ostro. — Przestraszyłeś mnie. — Ja sam się boję. — Ale co masz na myśli? Co to za zło, o którym mówisz? Spojrzał na nią wtedy i nagle się roześmiał. — Zapomnij, co powiedziałem, Renisenb. Myślałem o zarazie, która atakuje zboże. Renisenb odetchnęła z ulgą. — Cieszę się. Myślałam... nie wiem, co myślałam.

12 Rozdział drugi Trzeci miesiąc wylewu — dzień czwarty I Satipy mówiła do Jahmosego. Jej głos brzmiał wysoką, piskliwą nutą, rzadko zmie- niającą barwę. — Mówię ci, musisz się postawić. Nigdy nie będziesz ceniony, jeśli się nie postawisz. Twój ojciec mówi, że to ma być zrobione i tamto ma być zrobione i czemu nie zrobi- łeś czegoś tam. A ty słuchasz potulnie, odpowiadasz:„tak, tak” i tłumaczysz się z rzeczy, które według niego powinny były zostać zrobione, a które, jeden Bóg wie, są często zu- pełnie niemożliwe do zrobienia! Ojciec traktuje cię jak dziecko — jak nieodpowiedzial- nego chłopca! Jakbyś był w wieku Ipy. Jahmose odparł spokojnie: — Mój ojciec nie traktuje mnie tak jak Ipy. — Rzeczywiście nie — Satipy podjęła następny temat z nową porcją jadu.— Zgłupiał na punkcie tego zepsutego dzieciucha! Dzień po dniu Ipy staje się coraz bardziej nie- znośny. Zadziera nosa, w niczym nie pomaga i udaje, że wszystko, o co się go poprosi, jest dla niego za ciężkie! To skandal. A wszystko dlatego, że ojciec zawsze mu pobłaża i bierze jego stronę. Powinniście z Sobkiem twardo postawić tę sprawę. Jahmose wzruszył ramionami. — Na co się to przyda? — Doprowadzasz mnie do szału, Jahmose, to w twoim stylu! Nie masz odwagi. Jesteś potulny jak kobieta! Zgadzasz się natychmiast ze wszystkim, co powie twój ojciec! — Bardzo kocham mojego ojca. — Tak, i on to wykorzystuje! A więc dalej pokornie przyjmuj oskarżenia i usprawie- dliwiaj się za nie swoje przewiny! Powinieneś mówić głośno i odcinać się jak Sobek. Sobek nikogo się nie boi! — Tak, ale pamiętaj, że to mnie ufa ojciec, a nie Sobkowi. Ojciec nie ma do niego za- ufania. Polega na mojej ocenie, nie jego.

13 — I dlatego zdecydowanie powinieneś zostać partnerem w majątku. Reprezentujesz ojca, gdy wyjeżdża, występujesz jako kapłan ka podczas jego nieobecności, wszystko jest w twoich rękach, a mimo to nie masz żadnej formalnej władzy. Powinien być porząd- ny kontrakt. Jesteś już prawie w średnim wieku. To niewłaściwe, żebyś nadal był trakto- wany jak dziecko. Jahmose odparł z powątpiewaniem: — Ojciec lubi trzymać wszystko w swoich rękach. — Właśnie. Cieszy go, że wszyscy domownicy są zależni od niego i od jego chwilo- wych kaprysów. To źle, a będzie jeszcze gorzej. Tym razem, gdy wróci do domu, musisz go śmiało przycisnąć, musisz powiedzieć, że żądasz kontraktu na piśmie, że nalegasz, aby mieć uregulowaną pozycję. — Nie będzie słuchał. — Więc go zmuś, żeby słuchał. Och, gdybym była mężczyzną! Gdybym ja była na twoim miejscu, wiedziałabym, co zrobić! Czasami czuję się, jakbym była żoną robaka. Jahmose zaczerwienił się. — Zobaczę, co się da zrobić. Chyba rzeczywiście mógłbym porozmawiać z ojcem, poprosić go... — Nie prosić, musisz żądać! W końcu jest od ciebie zależny. Nikt inny nie może go zastąpić. Sobek jest zbyt postrzelony, twój ojciec mu nie ufa, a Ipy jest za młody. — Zawsze jeszcze jest Hori. — Hori nie należy do rodziny. Ojciec polega na jego zdaniu, ale władzę powierzy tyl- ko komuś swojej krwi. Ale widzę, że jesteś za potulny i łagodny, w twoich żyłach płynie mleko, nie krew. Nie dbasz o mnie ani o dzieci. Dopiero kiedy twój ojciec umrze, bę- dziemy mieli należną nam pozycję. — Gardzisz mną, Satipy, prawda? — powiedział ciężko Jahmose. — Złościsz mnie. — Słuchaj. Mówię ci, że porozmawiam z ojcem, gdy wróci. Obiecuję. Satipy mruknęła pod nosem: — Tak, ale jak porozmawiasz? Jak mężczyzna czy jak mysz? II Kait bawiła się ze swoim najmłodszym dzieckiem, małą Ankh. Dziewczynka właśnie zaczynała chodzić i Kait zachęcała ją ze śmiechem, klęcząc przed nią i czekając z wycią- gniętymi ramionami, aż chwiejnym krokiem przydrepce na niepewnych nóżkach w ra- miona matki.

14 Kait prezentowała te osiągnięcia Sobkowi, ale zorientowała się nagle, że on nie uwa- ża, lecz siedzi marszcząc piękne czoło. — Och, Sobek, nie patrzyłeś. Nie widzisz. Malutka, powiedz tatusiowi, że jest nie- grzeczny, bo nie patrzy na ciebie. Sobek odparł nerwowo: — Mam inne rzeczy na głowie i mam się czym martwić. Kait odchyliła się na piętach odgarniając z ciężkich, czarnych brwi włosy potargane palcami Ankh. — Dlaczego? Czy coś się stało? — Zadała pytanie prawie mechanicznie, bez zainte- resowania. Sobek powiedział ze złością: — Problem w tym,że mi się nie ufa.Mój ojciec jest starym człowiekiem,o staromod- nych poglądach i upiera się przy swoim zdaniu w każdej najdrobniejszej rzeczy. Nie zo- stawi niczego do mojego uznania. Kait pokręciła głową i mruknęła niewyraźnie: — Tak, tak, to straszne. — Gdyby tylko Jahmose miał więcej odwagi i poparł mnie, byłaby nadzieja na przy- wołanie ojca do rozsądku.Ale Jahmose jest taki nieśmiały.Wypełnia każde najdrobniej- sze polecenie ojca co do joty. Kait brzęczała koralikami nad dzieckiem i mruczała: — Tak, to prawda. — W sprawie tego drewna powiem ojcu, kiedy wróci, że sam zdecydowałem. Było o wiele lepiej wziąć zapłatę w lnie niż w oleju. — Jestem pewna, że masz rację. — Ale ojciec zawsze upiera się, że wie najlepiej. Narobi krzyku, będzie wrzeszczał: „Mówiłem ci, żebyś przeprowadził transakcję w oleju.Wszystko robicie źle, kiedy mnie nie ma. Jesteś głupcem, który nic nie wie”. Jak on myśli, ile ja mam lat? Nie rozumie, że jestem mężczyzną w kwiecie wieku, a jego lata już minęły. Przez jego polecenia i nie- chęć do moich niezwykłych transakcji nie robimy tak dobrego interesu, jakbyśmy mo- gli. Żeby zyskać bogactwa, trzeba trochę zaryzykować. Mam wizję i odwagę. Ojciec ich nie ma. Z oczami zwróconymi na dziecko Kait mruknęła cicho: — Jesteś taki odważny i bystry, Sobku. — Ale tym razem usłyszy trochę prawdy, jeśli ośmieli się mnie obwiniać i obrażać. Jeśli nie dostanę wolnej ręki, odejdę. Kait z ręką wyciągniętą do dziecka odwróciła się gwałtownie i zastygła. — Odejdziesz? Gdzie byś poszedł? — Gdziekolwiek! To nie do zniesienia być poniewieranym i strofowanym przez krzykliwego, zarozumiałego starca, który nie daje mi swobody działania, żebym mógł pokazać, co potrafię.

15 — Nie — powiedziała Kait ostro. — Nie zgadzam się, Sobku. Spojrzał na nią, jakby dopiero jej ton przypomniał mu o jej obecności. Tak już przy- wykł, że była zaledwie kojącym akompaniamentem do jego gadaniny, że często zapomi- nał o tym, że jest żyjącą, myślącą kobietą. — Co masz na myśli, Kait? — To, że nie pozwolę ci zrobić głupstwa. Cały majątek należy do twojego ojca: zie- mie, uprawy, bydło, drewno, pola lnu — wszystko! Kiedy ojciec umrze, to będzie na- sze: twoje, Jahmosego i naszych dzieci. Jeżeli pokłócisz się z ojcem i odejdziesz, podzie- li twoją część między Jahmosego i Ipy — i tak już kocha Ipy za bardzo. Ipy o tym wie i wykorzystuje. Nie wolno ci grać na korzyść Ipy. Bardzo by mu odpowiadało, gdybyś pokłócił się z Imhotepem i odszedł. Musimy myśleć o naszych dzieciach. Sobek przez chwilę bez słowa wpatrywał się w żonę. Potem roześmiał się krótko, zdumiony. — Kobieta jest zawsze pełna niespodzianek. Nie wiedziałem, Kait, że jest w tobie tyle zawziętości. Kait odparła poważnie: — Nie kłóć się z ojcem. Nie odcinaj mu się. Bądź mądry jeszcze przez jakiś czas. — Może masz rację... ale to może trwać latami. Ojciec powinien zrobić nas partne- rami. Kait pokręciła głową. — Nie zrobi tego. Za bardzo lubi powtarzać, że wszyscy jemy jego chleb, że wszyscy jesteśmy od niego zależni, że bez niego nigdzie byśmy nie zaszli. Sobek spojrzał na nią zdziwiony. — Nie bardzo lubisz mojego ojca, Kait. Ale ona już pochyliła się nad drepczącym niezdarnie dzieckiem. — Chodź kochanie, patrz, twoja laleczka. No chodź, chodź... Sobek spojrzał na jej pochyloną czarną głowę i zaintrygowany odszedł. III Esa posłała po swego wnuka, Ipy. Chłopiec, przystojny, skwaszony wyrostek, stał przed nią, a ona łajała go ostrym gło- sem. Jej prawie niewidome, zamglone oczy bystro spoglądały na wnuka. — Co ja słyszę? Tego nie zrobisz, tamtego nie zrobisz? Chcesz doglądać wołów, ale nie lubisz chodzić z Jahmosem na pola upraw? Do czego to dojdzie, jeśli takie dziecko jak ty mówi co będzie, a czego nie będzie robić?

16 Ipy odrzekł ponuro: — Nie jestem dzieckiem. Jestem już dorosły, więc dlaczego mam być traktowany jak dziecko? Posyłany do tej czy innej pracy bez prawa głosu i bez osobnej pensji. Jahmose ciągle mi rozkazuje. Co on sobie wyobraża? Zdaje mu się, że kim jest? — Jest twoim starszym bratem i rządzi tutaj, gdy mój syn, Imhotep, jest nieobecny. — Jahmose jest głupi, powolny i głupi. Jestem znacznie bystrzejszy niż on. I Sobek także jest głupi, chociaż tak się przechwala i opowiada, jaki jest sprytny! Ojciec już pi- sał i rozkazał, że mam wykonywać pracę, jaką sam wybiorę. — To znaczy żadną — wtrąciła stara Esa. — I że mam dostawać więcej jedzenia i picia, i że jeśli usłyszy, że jestem niezadowo- lony i nie byłem dobrze traktowany, będzie bardzo zły. Mówiąc to uśmiechał się przebiegle. — Jesteś zepsutym smarkaczem — stwierdziła Esa z energią — i powiem o tym Imhotepowi. — Nie, babciu, nie zrobisz tego. — Jego uśmiech stał się przymilny i odrobinę bez- czelny. — W tej rodzinie tylko ty i ja, babciu, mamy rozum. — Co za bezczelność! — Ojciec polega na twoim zdaniu, wie, że jesteś mądra. — Możliwe... istotnie tak jest, ale nie potrzebuję, żebyś ty mi to mówił. Ipy roześmiał się. — Byłoby lepiej, żebyś trzymała moją stronę, babciu. — Co to za gadanie o stronach? — Starsi bracia są bardzo niezadowoleni, nie wiesz o tym? Oczywiście, że wiesz. Henet wszystko ci mówi. Satipy ciosa Jahmosemu kołki na głowie dzień i noc, kiedy tylko może go dopaść. A Sobek zrobił z siebie głupka tą sprzedażą drewna i boi się, że ojciec będzie wściekły, kiedy się dowie. Widzisz babciu, za rok lub dwa ja zostanę part- nerem ojca, a on zrobi wszystko, co będę chciał. — Ty, najmłodszy w rodzinie? — Jakie znaczenie ma wiek? Ojciec ma władzę, a ja wiem, jak nim kierować. — Złe jest to, co mówisz — powiedziała Esa. Ipy odparł cicho: — Nie jesteś głupia, babciu... Wiesz całkiem dobrze, że mój ojciec, wbrew pozorom, jest słabym człowiekiem... Przerwał nagle zauważywszy, że Esa podniosła głowę i spogląda ponad jego ramie- niem. Odwrócił się i ujrzał Henet stojącą tuż za nim. — Więc Imhotep jest słabym człowiekiem? — powiedziała Henet cichym, jękliwym głosem. — Sądzę, że nie będzie zadowolony, gdy się dowie, że w taki sposób o nim mó- wisz.

17 Ipy roześmiał się krótko, niepewnie. — Ale ty mu nie powiesz, Henet... No, Henet, obiecaj mi... Kochana Henet... Henet prześliznęła się w stronę Esy. — Oczywiście, nie chcę robić kłopotów — mówiła jękliwie lekko podniesionym gło- sem. — Wiesz o tym, że jestem oddana wam wszystkim. Nigdy niczego nie powtarzam, jeśli nie jest to moim obowiązkiem. — Pokpiwałem z babci, to wszystko. Tak powiem ojcu. Będzie wiedział, że nie powie- działbym czegoś takiego poważnie. Szybko skinął głową w stronę Henet i wyszedł z pokoju. Henet posłała za nim spojrzenie i zauważyła: — Ładny chłopiec, ładny wyrośnięty chłopiec. I jak odważnie mówi! Esa odparła ostro: — Mówi niebezpiecznie. Nie podobają mi się jego myśli. Mój syn zbyt mu pobłaża. — Cóż w tym dziwnego? Jest taki przystojny. — Piękne jest to, co pięknie czyni — ostro rzekła Esa i po chwili dodała: — Henet, martwię się. — Martwisz się, Eso? Czymże miałabyś się martwić? Poza tym, pan wkrótce tu bę- dzie i wszystko skończy się dobrze. — Czyżby? Nie jestem pewna. — Zamyśliła się, po czym spytała nieoczekiwanie: — Czy mój wnuk, Jahmose, jest w domu? — Widziałam, jak szedł w stronę sieni chwilę temu. — Idź i powiedz mu, że chcę z nim mówić. Henet odeszła. Znalazła Jahmosego na chłodnym ganku z wesołymi, barwnymi ko- lumnami i przekazała mu wiadomość od Esy. Jahmose stawił się natychmiast na wezwanie. — Jahmose, już wkrótce przybędzie Imhotep — rzekła szorstko Esa. Łagodna twarz Jahmosego rozjaśniła się. — Tak, to naprawdę dobrze. — Czy wszystko w porządku? Sprawy dobrze idą? — Polecenia mojego ojca zostały wypełnione tak, jak zdołałem je pojąć. — Co z Ipy? Jahmose westchnął. — Ojciec jest zbyt pobłażliwy, gdy idzie o tego chłopca. To niedobrze dla chłopaka. — Musisz to wyjaśnić Imhotepowi. Jahmose spojrzał z powątpiewaniem. — Poprę cię — przyrzekła Esa. — Czasami — odparł Jahmose wzdychając — wydaje się, że nie ma nic tylko trud- ności.Ale wszystko będzie w porządku, kiedy ojciec wróci. Sam o wszystkim zadecydu-

je. Trudno jest działać według jego woli podczas jego nieobecności, szczególnie, jeśli nie mam żadnej władzy i działam tylko jako jego pełnomocnik. — Jesteś dobrym synem — rzekła powoli Esa — lojalnym i kochającym. Jesteś tak- że dobrym mężem, wypełniasz przykazanie, które mówi, że mężczyzna powinien ko- chać swoją żonę, stworzyć jej dom, napełnić żołądek i odziewać ją, dostarczać drogich olejków do toalety i radować jej serce aż do końca jej dni. Ale jest jeszcze jeden nakaz, mówi on:„Nie dopuść, aby sięgnęła po władzę”. Gdybym była tobą, mój wnuku, wzięła- bym go sobie do serca... Jahmose spojrzał na nią, zaczerwienił się mocno i odszedł.

19 Rozdział trzeci Trzeci miesiąc wylewu — dzień czternasty I Wszędzie widać było krzątanie i przygotowania. W kuchni pieczono setki bo- chenków, rumieniły się przyrządzone kaczki, pachniało porami, czosnkiem i ziołami. Kobiety krzyczały i wydawały rozkazy, służący biegali tam i z powrotem. Zewsząd dobiegało: „Pan, pan przyjeżdża...” Renisenb, pomagając pleść girlandy z maków i kwiatów lotosu, czuła podniecającą radość w sercu. Jej ojciec przyjeżdża do domu! W ciągu ostatnich kilku tygodni z powrotem wślizgnęła się niedostrzegal- nie w ramy swego dawnego życia. Początkowe poczucie niepewności i obcości wywoła- ne, jak sądziła, słowami Horiego, znikło. Była tą samą Renisenb. Jahmose, Satipy, Sobek i Kait byli tacy sami.Teraz,jak dawniej,widziała krzątaninę i zgiełk przygotowań na po- wrót Imhotepa. Doniesiono, że będzie z nimi przed nocą. Jeden ze służących trzymał straż na brzegu rzeki, aby uprzedzić o zbliżaniu się pana i nagle jego głos zabrzmiał gło- śno i wyraźnie umówionym sygnałem. Renisenb rzuciła kwiaty i pobiegła z innymi.Wszyscy pośpieszyli ku miejscu do cu- mowania na brzegu rzeki. Jahmose i Sobek już tam byli pośród grupki wieśniaków, ry- baków i robotników wykrzykujących i pokazujących coś w podnieceniu. Tak, widać było łódź płynącą szybko w górę rzeki, a północny wiatr wydymał wiel- ki kwadratowy żagiel. Tuż za nią płynęła łódź pomocnicza z tłumem mężczyzn i kobiet. Renisenb mogła już rozpoznać ojca siedzącego z kwiatem lotosu, a obok niego kogoś, kogo wzięła za pieśniarza. Krzyki na brzegu wzmogły się, Imhotep machał na powitanie, żeglarze obracali sta- tek i ciągnęli fały. Krzyczano:„Witaj, panie”, wzywano bogów i dziękowano za jego bez- pieczny powrót, a kilka minut później Imhotep zszedł na brzeg witając rodzinę i odpo- wiadając na głośne powitania zgodnie z etykietą.

20 — Chwała Sobkowi,dziecku Neith,który przywiódł cię bezpiecznie wodami! Chwała Ptahowi, na południe od murów Memfis, który przyprowadził cię do nas! Dzięki Re, który rozświetla Dwa Państwa! Renisenb przepchnęła się do przodu, upojona ogólną euforią. Imhotep wyprostował się dumnie i nagle Renisenb pomyślała: „Ależ on jest mały. Zawsze myślałam, że jest znacznie wyższy”. Doświadczyła uczucia graniczącego z prze- rażeniem. Czy ojciec się skurczył? Czy może jej własna pamięć była tak zawodna? Myślała o nim jako o kimś wspaniałym, despotycznym, często krzykliwym, strofują- cym każdego na prawo i lewo, a czasem prowokującym ją do cichego, ukrytego śmie- chu, ale pomimo wszystko jako o osobistości.Ale ten mały, tęgi starszy człowiek, nadęty własną ważnością, a jednak jakby nie potrafiący wywrzeć wrażenia... Co się z nią dzie- je? Skąd te nielojalne myśli przychodzą jej do głowy? Skończywszy donośne i ceremonialne frazy rozpoczął bardziej osobiste przywitania. Uściskał synów. — Ach, mój dobry Jahmose, taki uśmiechnięty, byłeś pracowity podczas mojej nie- obecności, jestem pewien... A Sobek, mój przystojny syn, ciągle z radością w sercu, jak widzę. I oto Ipy, mój najdroższy Ipy, niech no spojrzę na ciebie... stań dalej... No, urosłeś, zmężniałeś, jakże cieszy się moje serce, że mogę znów cię objąć. A Renisenb — moja droga córka — znów w domu. Satipy, Kait, moje nie mniej drogie córki... I Henet, wier- na Henet... Henet klęczała, obejmując jego kolana i ostentacyjnie ocierając łzy radości. — Dobrze cię widzieć, Henet, jak się miewasz, zadowolona? Oddana jak zawsze, to przyjemne dla serca... I mój wspaniały Hori, taki bystry w rachunkach i piśmie! Czy wszystko układało się pomyślnie? Jestem tego pewien. Gdy powitania się skończyły, Imhotep podniósł rękę nakazując ciszę i przemówił głośno i wyraźnie: — Moi synowie i córki, przyjaciele. Mam dla was nowinę. Przez wiele lat, jak wie- cie, pod pewnym względem byłem samotnym człowiekiem. Moja żona (wasza matka, Jahmose i Sobku) i moja siostra (twoja matka, Ipy) odeszły do Ozyrysa wiele lat temu. Więc przyprowadzam wam, Satipy i Kait nową siostrę, aby dzieliła z wami dom. Oto moja konkubina Nofret, którą macie kochać przez wzgląd na mnie. Przybyła ze mną z Memfis na Północy i zamieszka z wami, kiedy znowu odjadę. To powiedziawszy przyciągnął kobietę za rękę. Stanęła obok niego, odrzuciła głowę do tyłu, zmrużyła oczy, młoda, arogancka i piękna. Renisenb pomyślała zaszokowana:„Ależ ona jest całkiem młoda, może młodsza ode mnie”. Nofret stała spokojnie. Blady uśmiech widoczny na jej ustach miał w sobie więcej drwiny niż zadowolenia.

21 Miała bardzo proste czarne brwi i skórę pięknej brązowej barwy, a rzęsy były tak długie i gęste, że trudno było dojrzeć jej oczy. Rodzina, zaskoczona, patrzyła w głuchym milczeniu. Z odrobiną irytacji w głosie Imhotep powiedział: — No, dzieci, przywitajcie Nofret. Czyż nie wiecie, jak powitać konkubinę waszego ojca, gdy przyprowadza ją do swojego domu? Wszyscy niechętnie wydukali powitanie i Imhotep z serdecznością, która być może maskowała niepewność, wykrzyknął radośnie: — Tak lepiej! Nofret, Satipy, Kait i Renisenb zabiorą cię do pomieszczeń dla kobiet. Gdzie są kufry? Czy wyniesiono je na brzeg? Kufry podróżne z obłymi wiekami wynoszono akurat z łodzi. Imhotep powiedział do Nofret: — Twoje klejnoty i ubrania są tutaj bezpieczne. Idź i przypilnuj ich wypakowania. Gdy kobiety oddaliły się razem, zwrócił się do synów. — A co z majątkiem? Jak stoją sprawy? — Niższe pola, te, które ma w dzierżawie Nakhet — zaczął Jahmose, ale ojciec prze- rwał mu natychmiast. — Teraz bez szczegółów, kochany Jahmose. Mogą poczekać. Dziś będziemy się rado- wać. Jutro ty, ja i Hori weźmiemy się za interesy. Chodź Ipy, mój chłopcze, pójdźmy do domu. Ależ jesteś wysoki, przerosłeś mnie. Sobek szedł za ojcem i Ipy nachmurzony mruczał Jahmosemu do ucha: — Klejnoty i ubrania, słyszałeś? Oto, gdzie podziały się dochody z północnych ma- jątków. Nasze dochody. — Cicho — szepnął Jahmose — ojciec usłyszy. — I cóż z tego? Nie boję się go tak, jak ty. W domu Henet przyszła do komnaty Imhotepa przygotować kąpiel. Była cała w uśmiechach. Imhotep porzucił odrobinę swoją defensywną serdeczność. — No, Henet, co myślisz o moim wyborze? Chociaż zdecydowany był z nikim się nie liczyć, znakomicie wiedział, że pojawienie się Nofret wywoła burzę, przynajmniej wśród kobiet. Henet była inna. Wyjątkowo od- dane stworzenie. Nie rozczarowała go. — Jest piękna! Doprawdy piękna! Jakie włosy, jakie nogi! Jest ciebie warta, Inhotepie, cóż mogę więcej powiedzieć? Twoja droga zmarła żona byłaby zadowolona, że wybra- łeś taką towarzyszkę, aby umilała twoje dni. — Tak myślisz, Henet? — Jestem tego pewna, Imhotepie. Tyle lat ją opłakiwałeś, aż przyszedł czas, abyś raz jeszcze ucieszył się życiem.

22 — Dobrze ją znałaś... Ja także czułem, że czas, abym żył jak mężczyzna. Moje synowe i córka — czy myślisz, że przyjmują to z oburzeniem? — Lepiej, żeby się nie oburzali — powiedziała Henet. — W końcu, czy wszystko w tym domu nie zależy od ciebie? — Szczera prawda, szczera prawda — przyznał Imhotep. — Twoja hojność karmi ich i odziewa, ich dobrobyt jest wyłącznie twoją zasługą. — Tak, w istocie — westchnął Imhotep — ciągle działam dla ich dobra. Czasem wąt- pię, czy zdają sobie sprawę, co mi zawdzięczają. — Musisz im o tym przypominać — poradziła Henet kiwając głową. — Ja, twoja po- korna, oddana Henet, nigdy nie zapominam, co ci jestem winna, ale dzieci są czasem bezmyślne i samolubne, myślą, że to one są najważniejsze, i nie rozumieją, że wypełnia- ją tylko twoje polecenia. — To rzeczywiście prawda — odparł Imhotep. — Zawsze mówiłem, że jesteś inteli- gentnym stworzeniem, Henet. — Szkoda, że inni tak nie myślą — westchnęła Henet. — Cóż to znaczy? Czy ktoś był dla ciebie niedobry? — Nie,nie,nie to...oni nie chcieli...to dla nich oczywiste,że powinnam pracować bez przerwy (co z radością robię), ale słowo sympatii i aprobaty, to co innego. — To zawsze masz ode mnie — powiedział Imhotep — i ten dom zawsze będzie twoim domem, pamiętaj. — Jesteś tak dobry, panie — podziękowała i zmieniła temat. — Niewolnicy czekają w łaźni z gorącą wodą, a kiedy się wykąpiesz i ubierzesz, twoja matka prosiła, abyś do niej przyszedł. — Moja matka? Tak, tak oczywiście... Imhotep nagle lekko się zmieszał. Aby to pokryć, szybko dodał: — Naturalnie, miałem taki zamiar. Powiedz Esie, że przyjdę. II Esa, ubrana w swoją najlepszą plisowaną płócienną suknię, spoglądała na syna z ro- dzajem sardonicznego rozbawienia. — Witaj, Imhotepie.Więc powróciłeś do nas... i nie sam, jak słyszę. Imhotep, wyprostowawszy się, odparł lekko zawstydzony: — Och, więc słyszałaś? — Oczywiście. Dom huczy od nowin. Mówią, że dziewczyna jest piękna i całkiem młoda.

23 — Ma dziewiętnaście lat i jest... niebrzydka. Esa roześmiała się złośliwym chichotem starej kobiety. — No cóż — powiedziała — nie ma większego głupca niż stary głupiec. — Moja droga matko, doprawdy nie rozumiem, co masz na myśli. Esa odparła spokojnie: — Zawsze byłeś głupcem, Imhotepie. Imhotep wyprostował się i prychnął ze złością. Chociaż zazwyczaj był przyjemnie świadomy swojej ważności, matka potrafiła zawsze przekłuć pancerz jego miłości wła- snej. W jej obecności czuł się osłabiony. Słaby, sarkastyczny błysk jej prawie niewido- mych oczu zawsze go wprawiał w zakłopotanie. Matka, nie dało się zaprzeczyć, nigdy nie miała przesadnie dobrego zdania o jego umiejętnościach i zdolnościach. I chociaż dobrze wiedział, że jego własne zdanie o sobie jest prawdziwe, a matczyne lekceważenie nie ma znaczenia, to jednak zawsze raniło jego próżność. — Czy jest coś niezwykłego w tym, że mężczyzna przyprowadza do domu konkubi- nę? — Nic niezwykłego. Mężczyźni zazwyczaj są głupcami. — Nie rozumiem, gdzie tu głupota. — Czy wyobrażasz sobie, że obecność tej dziewczyny stworzy w domu harmonię? Satipy i Kait będą wściekłe i podburzą swoich mężów. — Co to ma z nimi wspólnego? Jakie mają prawo protestować? — Żadnego. Imhotep zaczął chodzić tam i z powrotem zdenerwowany. — Czy we własnym domu nie mogę robić, co mi się podoba? Czy nie utrzymuję sy- nów i ich żon? Czy nie zawdzięczają mi każdego kawałka chleba, który jedzą? Czy im tego stale nie powtarzam? — Za bardzo lubisz im to mówić, Imhotepie. — Bo to prawda.Wszyscy zależą ode mnie.Wszyscy! — I jesteś pewien, że to dobrze? — Czy chcesz powiedzieć, że to niedobrze, jeśli mężczyzna utrzymuje swoją rodzi- nę? Esa westchnęła. — Pamiętaj, że pracują dla ciebie. — Chcesz, żebym zachęcał ich do próżnowania? Oczywiście, że pracują. — Są dorosłymi mężczyznami, przynajmniej Jahmose i Sobek. Więcej niż dorosły- mi. — Sobek nie ma rozumu.Wszystko robi źle. Często jest bezczelny, czego nie będę to- lerował. Jahmose jest dobrym, posłusznym chłopcem... — Znacznie więcej niż chłopcem!

— Ale czasem muszę powtarzać mu różne rzeczy dwa albo trzy razy, zanim zrozu- mie. Muszę myśleć o wszystkim, być wszędzie! Cały czas, gdy mnie nie ma, dyktuję pi- sarzom, piszę instrukcje dla synów... Prawie nie odpoczywam, prawie nie śpię! I teraz, kiedy wracam do domu, zasłużywszy na trochę spokoju, zanosi się na nowe trudności! Nawet ty, moja matka, nie przyznajesz mi prawa do posiadania konkubiny jak inni męż- czyźni, jesteś zła... Esa przerwała mu. — Nie jestem zła. Jestem ubawiona. Będę się dobrze bawić obserwując to domostwo, ale radzę ci: kiedy wyjedziesz znowu na Północ, najlepiej zabierz dziewczynę ze sobą. — Jej miejsce jest tutaj, w moim domu! I biada każdemu, kto odważy się ją źle trak- tować. — Nie chodzi o złe traktowanie.Ale pamiętaj, łatwo wzniecić ogień na suchym ścier- nisku. Powiedziane jest o kobietach: „miejsce, w którym się znajdują, nie jest dobre”. Nofret jest piękna. Ale pamiętaj o tym, że gładkie członki kobiet czynią z mężczyzn głupców, i oto po chwili stają się jak spłowiałe ziele krwawnika... — Zacytowała głę- bokim głosem: — „Błahostka, drobiazg na podobieństwo snu, a śmierć jest zakończe- niem...”

25 Rozdział czwarty Trzeci miesiąc wylewu — dzień piętnasty I Imhotep słuchał wyjaśnień Sobka w sprawie sprzedaży drewna w złowieszczym mil- czeniu. Twarz mu poczerwieniała, a mała żyłka na skroni pulsowała. Sobek spuścił trochę z tonu. Miał zamiar obstawać twardo przy swoim, ale w obliczu rosnącej dezaprobaty ojca zaczął się jąkać i wahać. Imhotep w końcu przerwał mu zniecierpliwiony. — Tak, tak, tak. Myślałeś, że wiesz więcej ode mnie, odstąpiłeś od moich instrukcji. Zawsze to samo! Jeśli nie mogę sam wszystkiego dopilnować... — westchnął. — Nie wy- obrażam sobie, co by się z wami stało, chłopcy, gdyby nie ja! Sobek mówił dalej uparcie: — Była szansa zrobienia znacznie większego zysku — zaryzykowałem. Nie można stale używać wybiegów i być ostrożnym! — Ty wcale nie jesteś ostrożny, Sobku! Jesteś nierozważny i zbyt odważny, a twoje opinie zawsze są błędne. — Czy kiedykolwiek mam szansę się sprawdzić? Imhotep odparł sucho: — Zrobiłeś to tym razem, wbrew moim wyraźnym rozkazom... — Rozkazom? Czy zawsze muszę słuchać rozkazów? Jestem dorosłym mężczyzną. Tracąc panowanie nad sobą Imhotep wrzasnął: — Kto cię karmi, kto cię ubiera? Kto myśli o przyszłości? Kto ciągle ma na uwadze twój dobrobyt, dobrobyt was wszystkich? Gdy rzeka opadła i groził głód, czyż nie kaza- łem posłać wam żywności na Południe? Jesteście szczęściarzami mając ojca, który myśli o wszystkim! I o co proszę w zamian? Tylko żebyście ciężko pracowali, starali się i wy- pełniali instrukcje, które wam przysyłam... — Tak — krzyknął Sobek — Mamy pracować dla ciebie jak niewolnicy, żebyś mógł kupować złoto i klejnoty dla swojej konkubiny!