PODZIĘKOWANIA
To moja pierwsza powieść wydana przez firmę Minotaur Books, należącą do Macmillan
Publishers. Wiązało się z tym faktem wspaniałe doświadczenie. Szczere słowa podzięki kieruję do
Johna Sargenta, szefa Macmillan, do Sally Richardson, która stoi na czele St. Martin’s, oraz do
mojego redaktora prowadzącego Andrew Martina. Dług wdzięczności zaciągnąłem również
u Hectora DeJeana z działu reklamy, Jeffa Dodesa oraz pozostałych osób z działu marketingu
i sprzedaży, zwłaszcza u Paula Hochmana, a także u Jen Enderlin, wielkiej znawczyni
wszystkiego, co jest publikowane w miękkich okładkach, u Davida Rotsteina, który projektował
obwolutę, u Stevena Seighmana za znakomicie wykonany projekt wewnętrznego układu książki,
jakrównież u Mary Beth Roche i kolegów z działu audio.
Jakzawsze dzięki Ci, Simonie Lipskar, za kolejną świetną robotę.
Mojej redaktorce, Kelley Ragland, chcę powiedzieć, że poznanie jej było przyjemnością.
Kilka dodatkowych podziękowań: Meryl Moss i jej nadzwyczajnemu zespołowi redakcyjnemu
(zwłaszcza dla Deba Zipfa i JeriAnn Geller), Jessice Johns i Esther Garver, dzięki którym Steve
Berry Enterprises wciąż trzyma się na rynku, M. J. Rose, jednemu z pierwszych członków
Plotters Club, oraz Richardowi Stammowi, kustoszowi Zamku Smithsona (który skierował mnie do
właściwego sekretarzyka).
Jak zwykle dziękuję mojej żonie Elizabeth. Nie przestaje być najbardziej wyjątkowa ze
wszystkich ludzi.
Powieść tę dedykuję Haroldowi Earlowi „Samowi” Berry’emu, imiennikowi Harolda Earla
„Cottona” Malone’a. Jakto się stało, że obaj noszą takie imiona, pozostaje tajemnicą.
Nie mam jednakże najmniejszych wątpliwości, że jeden i drugi wywarli wpływ na moje
życie.
Nie ma większego, bardziej uszlachetniającego
i świętszego uczucia niż patriotyzm.
KIM IR SEN,
WIECZNY PREZYDENT
KOREAŃSKIEJ REPUBLIKI LUDOWO-DEMOKRATYCZNEJ
PROLOG
BIAŁY DOM,
CZWARTEK, 31 GRUDNIA 1936 ROKU, GODZINA 17.00
Franklin Roosevelt czuł się fatalnie, przebywając w jednym pomieszczeniu ze swym okrytym złą
sławą gościem, zdawał sobie jednak sprawę, że trzeba tę rozmowę przeprowadzić. Stanowisko
prezydenta sprawował od czterech lat, a za trzy tygodnie historia miała odnotować początek jego
drugiej kadencji, przypadający na 20 stycznia. Dawniej przysięgę prezydencką składano zawsze
4 marca, dla upamiętnienia dnia z roku 1789, w którym po raz pierwszy zaczęła obowiązywać
konstytucja kraju. Datę tę zmieniła dopiero dwudziesta poprawka. Właściwie był to dobry
pomysł, skracający okres oczekiwania po listopadowych wyborach. Wcześniej wyautowany już
polityk pozostawał zbyt długo przy władzy. Rooseveltowi podobała się ta zmiana. Nie cierpiał
dotychczasowych rozwiązań.
Szczególnie pogardzał zwolennikami „starego porządku”.
Do których należał jego gość.
Andrew Mellon przez dziesięć lat i jeden miesiąc pełnił funkcję sekretarza skarbu. Zaczynał za
Hardinga w 1921 roku, potem pracował dla Coolidge’a i dopiero Hoover zwolnił go ze stanowiska.
Ostatnim etapem jego kariery państwowej była funkcja ambasadora przy dworze brytyjskim,
którą pełnił rok; na emeryturę odszedł ostatecznie w 1933. Mellon był zagorzałym
republikaninem, jednym z najzamożniejszych ludzi w kraju, żywym ucieleśnieniem „starego
porządku”, który projekt Nowego Ładu takbardzo chciał zmienić.
– Oto, panie prezydencie, moja oferta. Mam nadzieję, że zostanie zrealizowana.
Mellon podał Rooseveltowi kawałekpapieru.
Prezydent zaprosił tego pariasa na popołudniową herbatę tylko dlatego, że zdaniem jego
doradców „nie można już dłużej drażnić wściekłego psa”.
A Mellona Roosevelt drażnił od trzech lat.
Zaczął zaraz po inauguracji swej pierwszej kadencji. Polecił, by Biuro Dochodów
Wewnętrznych przeprowadziło audyt zwrotów podatkowych Mellona za rok 1931.
W Departamencie Skarbu przyjęto ów przejaw nadużywania władzy prezydenckiej z pewnym
oporem – podkreślano, że departament nie może być wykorzystywany jako instrument gry
politycznej – polecenie zostało jednak wykonane. Mellon domagał się zwrotu nadpłaty
w wysokości stu trzydziestu dziewięciu tysięcy dolarów. Urzędnicy ustalili, że był on winien
państwu trzy miliony osiemdziesiąt dziewięć tysięcy dolarów. Władze wniosły do sądu zarzut
o uchylanie się od płacenia podatków, jednak ława przysięgłych nie zdecydowała się wszcząć
procesu. Roosevelt, niezrażony, polecił Departamentowi Sprawiedliwości wejście na drogę
postępowania cywilnego; proces toczył się przed Podatkowym Sądem Apelacyjnym i trwał
czternaście miesięcy, podczas których składano zeznania i dostarczano dowody. Zakończył się
zaledwie kilka tygodni wcześniej.
Znajdowali się w Gabinecie Owalnym na piętrze, ulubionym miejscu Roosevelta w Białym
Domu, gdzie załatwiał sprawy służbowe. Było to powszechnie znane, przesadnie zatłoczone
meblami pomieszczenie, pełne regałów na książki, modeli statków i porozrzucanych wszędzie
stosów papieru. W kominku wściekle płonął ogień. Prezydent zostawił swój wózek inwalidzki
i usiadł na sofie; obok niego znajdował się prokurator generalny Homer Cummings. Mellonowi
towarzyszył David Finley, bliski współpracownikbyłego sekretarza.
Roosevelt i Cummings czytali treść oferty Mellona.
Zawierała ona propozycję powołania muzeum sztuki, zlokalizowanego w National Mall, które
Mellon deklarował wznieść własnym sumptem. Budynek miałby się stać nie tylko miejscem
przechowywania bogatych zbiorów samego Mellona, lecz także wszelkich przyszłych nabytków.
I miałby nosić nazwę Narodowej Galerii Sztuki.
– Nie „Galerii imienia Andrew W. Mellona”? – zapytał prezydent.
– Nie chcę, żeby w powszechnej świadomości moje nazwisko wiązano z tym budynkiem.
Roosevelt taksował wzrokiem gościa, który siedział prosto, jakby połknął kij, z wysoko uniesioną
głową, nieruchomo, jak gdyby prezydenci wciąż pochylali się nad każdym jego życzeniem.
Zastanawiał się zawsze, dlaczego aż trzech kolejnych prezydentów brało tego człowieka do
swojej administracji. Pierwszego z nich Roosevelt mógłby jeszcze zrozumieć – Hardinga,
słabego i nieudolnego głupca – a może nawet i drugiego, Coolidge’a, który dokończył kadencję
Hardinga, gdy ten miał przynajmniej na tyle rozsądku, by umrzeć po dwóch latach sprawowania
władzy. Ale w roku 1924, kiedy to Coolidge sam zdobył sobie kolejne cztery lata, dlaczego nie
wyznaczył nowego sekretarza skarbu? To byłoby normalne. Takczynił każdy prezydent. A potem
ten sam błąd powtórzył jeszcze Hoover, ponownie mianując Mellona na stanowisko w 1929 roku,
po to, by trzy lata później w końcu się go pozbyć.
– Tu jest napisane, że galeria będzie zarządzana przez prywatną radę dziewięciu powierników,
z których pięciu mianuje pan. A wydawało mi się, że ta instytucja miałaby być administrowana
przez Instytut Smithsona.
– I tak będzie. Chcę jednak, żeby w kwestiach wewnętrznych galeria pozostawała całkowicie
wolna od nacisków rządu, czym obecnie cieszy się Instytut Smithsona. Ten punkt nie podlega
negocjacjom.
Roosevelt zerknął na prokuratora generalnego, który skinieniem głowy wyraził akceptację.
Pierwszy raz Mellon złożył swoją ofertę rok wcześniej. Budynek miał kosztować od ośmiu do
dziewięciu milionów dolarów. Własna kolekcja sztuki Mellona, warta dwadzieścia milionów,
stałaby się jądrem zbiorów. Planowano również zakupy i ekspozycję nowych, wartościowych
prac – chodziło w tym wszystkim o to, aby Waszyngton awansował na jedną ze stolic
artystycznego świata. Mellon planował włożyć w tę instytucję pięć milionów dolarów, a dochód
miał być przeznaczony na wypłatę wynagrodzeń dla personelu zarządzającego oraz zakupy
kolejnych dzieł. Rząd brałby na siebie koszty utrzymania i konserwacji budynku. Nad
uzgodnieniem szczegółów toczyły się wielomiesięczne, zakulisowe negocjacje, które ostatecznie
doprowadziły do tego spotkania. Prokurator generalny Cummings cały czas na bieżąco
informował prezydenta o wszystkim, ale miejsca na kompromis nie było zbyt wiele. Podobnie
jakw biznesie, w kwestii sztuki Mellon targował się ostro.
Jednakwciąż do rozwiązania pozostawał jeden problem.
– Twierdzi pan – powiedział Roosevelt – że wszystkie fundusze na ów budynek oraz na zakupy
dzieł sztuki będą pochodzić z pańskiego trustu dobroczynnego. Ale to właśnie ten trust, naszym
zdaniem, jest winny państwu ponad trzy miliony dolarów zaległych podatków.
Kamienne oblicze Mellona nawet nie drgnęło.
– Jeśli chce pan tych pieniędzy, to są właśnie te podatki.
Prezydent zdawał sobie sprawę, że gość nim manipuluje. Nie przeszkadzało mu to jednak. Sam
prosił o to spotkanie.
– Chciałbym porozmawiać z panem Mellonem na osobności.
Widać było, że prokuratorowi generalnemu nie spodobał się ten pomysł, wiedział jednak, że
nie jest to prośba. Cummings i Finley wyszli z gabinetu. Roosevelt odczekał, aż zamkną się za nimi
drzwi, i powiedział:
– Pan zdaje sobie sprawę, że nim gardzę.
– Nie dbam o to, co pan o mnie sądzi. Pan się nie liczy.
Prezydent zachichotał.
– Nazywano mnie arogantem. Leniem. Głupcem. Manipulantem. Ale nigdy człowiekiem,
który się nie liczy. To mnie naprawdę obraża. Uważam siebie za kogoś mającego wpływ na
naszą obecną sytuację gospodarczą, za której powstanie, dodajmy, pan ponosi pewną
odpowiedzialność.
Mellon wzruszył ramionami.
– Gdyby Hoover mnie posłuchał, wielki kryzys nie potrwałby długo.
Mijało już siedem lat od tamtego fatalnego piątku w roku 1929, kiedy rynki załamały się,
pociągając za sobą upadek banków. Hoover stracił urząd, ale republikanie przetrwali i ciągle
kontrolowali Kongres i Sąd Najwyższy, co wystarczało, by polityka Nowego Ładu otrzymywała
jeden legislacyjny cios za drugim. Roosevelt stanął w obliczu takiej mnogości przeszkód, że
postanowił zawrzeć pokój ze swymi przeciwnikami, włącznie z tym demonem. Ale nie wcześniej,
niż powie on to, co ma do powiedzenia.
– Zobaczmy, czy mam dobrą pamięć. Jako sekretarz skarbu doradził pan Hooverowi
uregulować kwestie pracy, akcji, rolników i nieruchomości. Oczyścić system ze zgnilizny. Kiedy
to się dokona, twierdził pan, ludzie będą pracować jeszcze ciężej i wieść życie – jak pan to ujął –
bardziej moralne. Po czym ogłosił pan, że na tej sytuacji skorzystają jednostki najbardziej
przedsiębiorcze, kosztem mniej obrotnych.
– To była mądra rada.
– Pochodząca od człowieka posiadającego setki milionów. Rozumiem, że mógł pan mieć takie
poglądy. Wątpię, by przyjął pan tę postawę, gdyby umierał pan z głodu i pozostawał bez pracy
i nadziei.
Roosevelta głęboko zdumiewał fizyczny wygląd Mellona. Jego twarz była wyniszczona,
wysoka postać wydawała się jeszcze chudsza, niż zapamiętał. Skórę miał bladą jak płótno, oczy
zmęczone, patrzące jakby tęsknie. Od nozdrzy do kącików ust biegły dwie głębokie bruzdy,
częściowo przesłonięte przez charakterystyczne wąsy. Prezydent wiedział, że Mellon ma
osiemdziesiąt jeden lat, ale wyglądał na ponad setkę. Jedno pozostawało oczywiste – ten człowiek
wciąż budził respekt.
Roosevelt gwałtownie wyciągnął papierosa z pudełka leżącego na bocznym stoliku i wsunął go
do cygaretki z kości słoniowej. Papieros o miękkim koniuszku, wystający z jego zaciśniętych ust
pod zawadiackim kątem czterdziestu pięciu stopni, stanowił oznakę pewności siebie i optymizmu
prezydenta. Bóg wiedział, że krajowi potrzebne było jedno i drugie. Roosevelt zapalił i z wyraźną
rozkoszą zaciągnął się głęboko, każdy wdech przynosił mu ukojenie.
– Rozumie pan chyba, że nie będzie żadnej zmiany naszego stanowiska wobec sprawy
rozpatrywanej obecnie przez Podatkowy Sąd Apelacyjny. Pański dar nie wpłynie na proces.
– Ależ przeciwnie, wpłynie.
To wzbudziło ciekawość Roosevelta.
– Narodowa Galeria Sztuki powstanie – rzekł Mellon. – Nie może pan mi odmówić i tego nie
zrobi. Mój dar jest zbyt znaczący, by go zignorować. Kiedy galeria zostanie już otwarta, stanie
się najważniejszym w kraju miejscem wystawowym dla sztuki. Pański małostkowy proces
o podatki będzie już dawno zakończony. I o nim zapomną. Ale galeria zostanie tu na zawsze,
wszyscy będą o niej pamiętać.
– Rzeczywiście jest pan największym cwaniakiem wśród bardzo zamożnych złoczyńców.
– Pamiętam ten cytat z pana, opisujący mnie w ten sposób. Właściwie potraktowałem pańskie
słowa jako komplement. Ale ponieważ pochodzą od zawodowego polityka, zainteresowanego
tylko głosami wyborców, nie mają dla mnie takiego znaczenia, jaksię panu wydaje.
– Bronię tego kraju przed takimi jakpan.
– Zajmuje się pan jedynie tworzeniem całej rzeszy nowych rad i agencji, których
kompetencje dublują się z uprawnieniami już istniejących departamentów. Ci ludzie nic nie
robią, powodują tylko rozdymanie budżetu i wzrost podatków. Skutki będą opłakane. „Więcej” to
nigdy „lepiej”, zwłaszcza jeśli chodzi o rząd. Niech Bóg ma w opiece ten kraj, kiedy pan zakończy
swoje działania. Na szczęście mnie już nie będzie i nie zobaczę smutnych konsekwencji pańskich
poczynań.
Roosevelt zaciągnął się papierosem.
– Ma pan rację, odmowa przyjęcia pańskiego podarunku oznaczałaby polityczne
samobójstwo. Pańscy republikańscy przyjaciele z Kongresu nie przyjęliby tego radośnie.
A ponieważ, jaktu słyszałem, to jest dar od pana, wolno panu stawiać warunki. Dlatego ta pańska
wielka narodowa galeria powstanie.
– Nie był pan pierwszy, wie pan.
Prezydent zastanawiał się, co stary człowiekma na myśli.
– Robiłem to na długo przedtem, nim pan w ogóle o tym pomyślał.
Nagle Roosevelt zrozumiał.
Dwa miesiące temu zmarł James Couzens, który czternaście lat zasiadał w Senacie Stanów
Zjednoczonych. Przed trzynastoma laty senator Couzens zainicjował śledztwo kongresowe
w sprawie zwrotów podatków firmom należącym do ówczesnego sekretarza skarbu Mellona.
W trakcie dochodzenia ustalono, że Mellon wcale nie zrezygnował z kontroli nad owymi firmami,
co miał obowiązek uczynić przed objęciem posady państwowej. Pojawiły się głosy wzywające
do dymisji Mellona, ten jednakprzetrzymał burzę, a w 1924 roku Coolidge znów mianował go na
stanowisko sekretarza. Wtedy z kolei Mellon nasłał urząd skarbowy na Couzensa; audyt wykazał
jedenaście milionów dolarów zaległych podatków. Jednakże Podatkowa Rada Odwoławcza miała
całkowicie odmienne zdanie w tej kwestii i uznała, że Couzensowi przysługuje zwrot nadpłaconej
kwoty.
– Czyż nie było to dla pana największe upokorzenie? – spytał Roosevelt. – Rada Odwoławcza
opowiedziała się przeciwko panu. Pańska wendeta wobec Couzensa wyszła na jaw.
Mellon wstał.
– Absolutnie tak, panie prezydencie.
Gość wpatrywał się w Roosevelta z góry oczyma czarnymi jak węgiel. Prezydent czerpał
satysfakcję z faktu, że to on zawsze dominował w tym gabinecie, umiejąc przejąć kontrolę nad
każdą sytuacją. Tym razem jednaków żywy ludzki posąg sprawiał, że poczuł się nieswojo.
– Umieram – powiedział Mellon.
O tym Roosevelt nie wiedział.
– Rak zabije mnie przed końcem przyszłego roku. Nigdy nie należałem do tych, co jęczą
i płaczą. Kiedy miałem władzę, korzystałem z niej. To, co pan robił mnie, swemu rzekomemu
wrogowi, nie różniło się niczym od tego, co ja robiłem moim przeciwnikom. Na szczęście nadal
mam pieniądze i środki, by dać sobie radę. Muszę coś jednak powiedzieć. Niszczyłem swoich
wrogów, ponieważ oni chcieli zniszczyć mnie. Zadawałem ciosy wyłącznie w samoobronie.
Pański atak na mnie był niewątpliwie zaczepny. Zdecydował się pan uderzyć we mnie po prostu
dlatego, że mógł pan to uczynić. Ja zaś nie zrobiłem niczego ani dla pana, ani przeciwko niemu.
Co sprawia, że nasz konflikt jest… inny.
Roosevelt pozwolił, by dla uspokojenia nerwów nikotyna zalała mu płuca. Zabronił sobie
okazywania choćby odrobiny zaniepokojenia lub strachu.
– Pozostawiam krajowi dar w postaci kolekcji sztuki. To będzie moja publiczna spuścizna. Dla
pana, panie prezydencie, mam osobny prezent, bardziej prywatny.
Mellon wyciągnął z wewnętrznej kieszeni płaszcza złożoną na trzy kartkę papieru i podał ją
rozmówcy.
Roosevelt wziął kartkę i przeczytał to, co było na niej napisane.
– To jakiś bełkot.
Na twarzy Mellona mignął przebiegły uśmieszek. Niemalże uśmiech. Cóż za dziwny widok.
Prezydent nie pamiętał, by na twarzy tego człowieka widniało kiedykolwiek coś innego poza
grymasem.
– Wręcz przeciwnie – powiedział Mellon. – To trop. Osobiście przygotowałem go tylko dla
pana.
– Po co?
– To coś, co może wykończyć zarówno pana, jaki ten pański Nowy Ład.
Roosevelt machnął kartką papieru.
– Czy to groźba? Chyba zapomniał pan, do kogo się zwraca.
Jego błąd sprzed dwóch lat stał się już aż nadto oczywisty. Jak brzmiała ta maksyma? „Jeśli
chcesz zabić króla, musisz być zdecydowany”. Ale jemu się nie udało. Prokurator generalny
Cummings już wcześniej twierdził, że Podatkowa Rada Odwoławcza wyda orzeczenie przeciwko
rządowi, a na korzyść Mellona, i to we wszystkich punktach. Nie było żadnych zaległych
podatków. Nie doszło do naruszenia prawa.
Całkowita porażka.
Prezydent polecił swemu sekretarzowi skarbu, aby informacja o wyroku dotarła do opinii
publicznej możliwie jak najpóźniej. Nie obchodziło go, jak sekretarz to zrobi, po prostu tak miało
się stać. A jednakteraz miał wątpliwości. Czyżby jego gość już o tym wiedział?
– Człowiek robi zawsze wszystko z dwóch powodów – rzekł Mellon. – Ma dobry powód oraz
powód prawdziwy. Przyszedłem tu dzisiaj, na pańskie zaproszenie, żeby porozmawiać uczciwie
i szczerze. Kiedyś w końcu wszyscy ludzie sprawujący władzę, włącznie z panem, umrą. Ja też
umrę. Ale Galeria Narodowa będzie trwać, a jest to coś, czego ten kraj potrzebuje. Oto mój
dobry powód, by zrobić to, co zrobiłem. Natomiast prawdziwy powód brzmi następująco:
w przeciwieństwie do pana jestem patriotą.
Roosevelt zachichotał, słysząc tę zniewagę.
– Jednakchętnie pan przyznaje, że to, co trzymam w ręku, stanowi zagrożenie dla przywódcy
pańskiej ojczyzny.
– Zapewniam pana, że są rzeczy, których pan nie wie o tym rządzie. Które mogłyby okazać
się… katastrofalne w skutkach. Trzyma pan w ręku informację o dwóch takich rzeczach, panie
prezydencie.
– Więc może lepiej po prostu mi o tym powiedzieć i od razu mieć swoją przyjemność?
– Po co miałbym to robić? Przez ostatnie trzy lata pan mną poniewierał. Wytaczano mi
procesy, przylepiono łatkę oszusta i szalbierza, upokarzano mnie. Wszystko dlatego, że pan
nadużywał swojego urzędu i władzy. Uznałem za stosowne odpłacić pięknym za nadobne. Mój
dar stanowi wyzwanie. Chcę, żeby pan nad nim popracował, pan też mnie zmusił do wysiłku.
Roosevelt zwinął papier w kulę i rzucił nią na drugi koniec pomieszczenia.
Mellon wydawał się niewzruszony.
– To nie było zbyt mądre.
Prezydent wymierzył w gościa cygarniczkę, jakby to była broń.
– Na szlaku kampanii wyborczej, jeszcze w trzydziestym drugim, w oknach sklepów wiele razy
widziałem pewien plakat. Wie pan, co było na nim napisane?
Mellon milczał.
– „Hoover dmuchnął w gwizdek, Mellon słowa mielił. Wall Street dała sygnał i kraj diabli
wzięli. Niech żyje Roosevelt”. Takwłaśnie myślą o mnie obywatele.
– Wolę to, co powiedział o panu senator Harry Truman. „Kłopot z prezydentem jest ten, że
kłamie”.
Zapadła chwila pełnej napięcia ciszy.
Wreszcie Roosevelt powiedział:
– Niczego bardziej nie kocham niż porządnej walki.
– W takim razie teraz będzie pan zadowolony.
Mellon sięgnął do kieszeni i wyjął z niej szeleszczący banknot jednodolarowy.
– To jeden z tych nowych. Podobno osobiście zatwierdził pan ich projekt.
– Uznałem, że stare pieniądze powinny pójść na emeryturę. Przynosiły odrobinę za dużo
pecha.
W 1935 roku Departament Skarbu wypuścił banknot jednodolarowy w zmienionej szacie
graficznej: wśród zmian stylistycznych znalazł się wizerunek Wielkiej Pieczęci Stanów
Zjednoczonych. Nowe banknoty znajdowały się w obiegu już ponad rok. Mellon wyjął z innej
kieszeni pióro i podszedł do jednego ze stolików. Roosevelt przyglądał się, jaktamten rysuje jakieś
linie na awersie banknotu.
Wreszcie Mellon podał dolara prezydentowi.
– To dla pana.
Prezydent mógł się przekonać, że na rewersie Wielkiej Pieczęci Mellon narysował dwa
trójkąty.
– Pentagram?
– Jest sześciokątna.
Roosevelt skorygował swoją wypowiedź.
– Gwiazda Dawida. Czy to ma coś symbolizować?
– To wskazówka z naszej historii. W przeszłości żyli u nas ludzie, którzy wiedzieli, że któregoś
dnia nadejdzie człowiektaki jakpan – arystokrata o usposobieniu tyrana. Uznałem, że to pasuje do
tej historii – Mellon wskazał na banknot – i że początkiem poszukiwań powinna być ta anomalia.
Jak pan widzi, trójkąty narysowano tak, by łączyły się z pięcioma literami. O S A M N. To
anagram.
Roosevelt przyglądał się banknotowi.
– Mason. Tworzą słowo „mason”.
– Owszem.
– Co to oznacza? – zapytał prezydent wbrew sobie.
– Pański koniec.
Mellon stał wyprostowany, w postawie żołnierskiej, z głową lekko opuszczoną, jakby otwarcie
drwił z niezdolności prezydenta do wstania z sofy. Z płomieni w kominku wypadło syczące polano
i obsypało ich iskrami.
– Znam ja sny osobliwsze i jakoby wieszcze, godne tego nazwania, albo inne jeszcze,
przedstawiające „dziwną zbieżność”, że wyrażę, tak jak się wyrażają sądów luminarze.1 – Mellon
przerwał. – Lord Byron. Uznałem, że to odpowiedni cytat.
Gość skierował się do drzwi.
– Jeszcze nie skończyłem z panem rozmawiać! – zawołał Roosevelt.
Mellon zatrzymał się i odwrócił.
– Będę na pana czekał, panie prezydencie.
I wyszedł.
CZASY
WSPÓŁCZESNE
Darmowe eBooki: www.eBook4me.pl
Rozdział 1
WENECJA, WŁOCHY
PONIEDZIAŁEK, 10 LISTOPADA. GODZINA 22.40
Cotton Malone dał nura na podłogę w chwili, gdy pociski zabębniły o szklaną ścianę. Na szczęście
nie roztrzaskała się przezroczysta tafla, która dzieliła pomieszczenie na dwie części. Cotton
zaryzykował spojrzenie w głąb rozległego sekretariatu i w półmroku dostrzegł błyski
wydobywające się z lufy broni. Szkło między nim a napastnikiem było niewątpliwie szczególnie
wytrzymałe; Malone w duchu podziękował za czyjąś zdolność przewidywania.
Miał dość ograniczone możliwości.
O układzie siódmego piętra budynku wiedział niewiele – bądź co bądź był tu po raz pierwszy.
Miał potajemnie obserwować dwadzieścia milionów dolarów, upchniętych do dwóch sporych
worków, przeznaczonych do transportu do Korei Północnej. Tymczasem doszło do krwawej łaźni:
w pobliskim biurze zginęło czterech mężczyzn, a ich zabójca – Azjata o krótkich, ciemnych
włosach, w stroju ochroniarza – skierował teraz uwagę na Malone’a.
Agent musiał znaleźć sobie jakąś kryjówkę.
Przynajmniej był uzbrojony w berettę od Magellan Billet i dwa zapasowe magazynki.
Możność podróżowania z pistoletem stanowiła przywilej wiążący się z odznaką funkcjonariusza
Departamentu Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych. Cotton zgodził się przyjąć to chwilowe
zadanie, aby nie myśleć o tym, co wydarzyło się w Kopenhadze, oraz by trochę zarobić –
obecnie bowiem całkiem nieźle płacono za pracę szpiega.
Myśl.
Tamten przewyższał go siłą ognia, ale nie inteligencją.
Kontroluj to, co jest wokół ciebie, a będziesz miał wpływ na wynik starcia.
Rzucił się w lewo, w głąb korytarza, po szorstkiej dekoracyjnej posadzce, dokładnie w chwili,
gdy kolejna seria unicestwiła wreszcie szklaną ścianę. Minął wnękę, po obu stronach której
znajdowały się drzwi do toalety, i biegł dalej. Niedaleko stał samotnie wózek, używany przez
sprzątaczki. Cotton dostrzegł półotwarte drzwi do pobliskiego biura, a następnie kobietę
w uniformie, kulącą się ze strachu w jego ciemnym wnętrzu.
– Schowaj się pod biurkiem i siedź cicho – wyszeptał po włosku.
Zrobiła, co jej kazano.
Ten cywil mógł stanowić pewien problem. W raportach dla Magellan Billet używali terminu
„straty uboczne”. Malone nie cierpiał tego zwrotu. Należałoby przecież powiedzieć, że zginął
czyjś ojciec, matka, brat, siostra. Osoby niewinne, które dostały się w ogień krzyżowy.
Azjata pojawi się tu za kilka chwil.
Cotton zobaczył kolejne drzwi do gabinetu i ruszył w kierunku mrocznego pomieszczenia za
nimi. Typowe meble biurowe stały w nieładzie. Drugi korytarz prowadził do sąsiedniego pokoju,
spod jego półotwartych drzwi sączyło się światło. Szybkie spojrzenie do środka upewniło go, że
pomieszczenie wychodzi na hol.
To może się udać.
Jego nozdrza wyczuły zapach roztworu czyszczącego; kilka metrów dalej spoczywał otwarty
metalowy kanister, zawierający kilkanaście litrów płynu. Na wózku sprzątaczki Malone zauważył
wcześniej paczkę papierosów i zapalniczkę.
Kontroluj to, co jest wokół.
Złapał oba przedmioty, po czym przewrócił metalowy pojemnik.
Na podłogę holu wylał się z bulgotem przezroczysty płyn, pokrywając płytki rzeką
zmierzającą w stronę, z której miał nadejść Azjata.
Malone czekał.
Pięć sekund później napastnik, uzbrojony w karabin automatyczny, wyjrzał ostrożnie zza rogu,
bez wątpienia ciekaw, gdzie też jego ofiara może się znajdować.
Malone odczekał jeszcze parę sekund, takby zostać zauważonym.
Ukazał się karabin.
Cotton rzucił się do wnętrza biura. Pociski z donośnym brzękiem zabębniły o wózek. Wcisnął
przycisk zapalniczki i podpalił paczkę papierosów. Papier, celofan i tytoń zapłonęły. Raz. Dwa.
Rzucił płonący pakiet za drzwi, tam gdzie podłogę holu pokrywał preparat czyszczący.
Rozległ się szum, po czym płyn zajął się ogniem.
Ruch w drugim pomieszczeniu potwierdził wcześniejsze przypuszczenia Malone’a. Azjata
schował się tam, uciekając z płonącej podłogi. Zanim nieprzyjaciel w pełni zdał sobie sprawę, co
się dzieje, Malone błyskawicznie przebiegł korytarz i rzucił się na faceta.
Karabin upadł z łoskotem.
Prawa ręka Cottona objęła szyję mężczyzny.
Ale jego przeciwnikbył silny.
I zwinny.
Dwukrotnie przeturlali się po podłodze, zderzając z biurkiem.
Malone nie zamierzał poluzować chwytu. Jednak Azjata wykonał obrót, a następnie przewrót
w tył i zawisł na moment nad głową przeciwnika. Odepchnąwszy Cottona, poderwał się na nogi.
Agent gotów był do dalszej walki, lecz nagle „ochroniarz” uciekł z pokoju.
Malone znalazł swój pistolet i zbliżył się do drzwi: serce biło mu mocno, płuca pracowały pełną
parą. Na posadzce wciąż tliły się resztki płynu. W holu nie było nikogo, mokre odciski stóp wiodły
na zewnątrz. Ruszył ich śladem. Na rogu zatrzymał się i rozejrzał, ale nikogo nie zobaczył.
Podszedł do dwóch wind i spojrzał na wyświetlacz ponad nimi: wskaźnikpozycji wskazywał u obu
ósemkę – właśnie to piętro, na którym się znajdował. Wcisnął przycisk „w górę” i odskoczył,
gotów wystrzelić.
Drzwi się otwarły.
Prawa winda była pusta. W lewej znajdowały się zakrwawione zwłoki, ubrane jedynie
w bieliznę. Prawdziwy ochroniarz, domyślił się Malone. Wpatrywał się w wykrzywioną twarz, na
której ziały dwie rany. Wyraźnie planowano nie tylko wyeliminować wszystkich
zaangażowanych w tę sprawę, ale także jakichkolwiek świadków. We wnętrzu windy zauważył
zniszczoną tablicę rozdzielczą. Również druga kabina została unieruchomiona. Pozostały schody.
Malone wszedł na klatkę schodową i nasłuchiwał. Ktoś zmierzał na dach. Cotton rzucił się przed
siebie, ale zachowując ostrożność.
Jakieś drzwi się otwarły, a potem zamknęły.
Na samej górze znajdowało się wyjście. Nagle Malone usłyszał wyraźny warkot turbiny
startującego helikoptera.
Szarpnięciem uchylił drzwi.
Śmigłowiec stał tyłem, jego ramię i statecznik znajdowały się blisko, kabina wyraźnie odcinała
się w ciemnościach nocy. Łopaty wirnika poruszały się szybko, podczas gdy Azjata pospiesznie
ładował do helikoptera dwa wielkie worki pieniędzy. Następnie sam wskoczył do środka.
Łopaty zakręciły się jeszcze szybciej, płozy uniosły ponad dach.
Malone otworzył drzwi na całą szerokość.
Smagnął go zimny wiatr.
Strzelać? Nie. Pozwolić im odlecieć? Wprawdzie przysłano go tutaj tylko dla obserwacji,
jednak sprawy przybrały zły obrót i teraz powinien zapracować na swoją gażę. Wcisnął pistolet
do tylnej kieszeni, zabezpieczył go i ruszył biegiem. Jeden skok i zdołał uchwycić wznoszącą się
płozę.
Śmigłowiec wystartował ku ciemnemu niebu.
Dziwne doznanie, lecieć bez osłony przez noc. Malone przywarł mocno do metalowej płozy,
trzymając się jej obiema rękoma. Helikopter wznosił się coraz szybciej, co nie ułatwiało mu
zadania.
Spojrzał w dół.
agusia1608
Arkusze
EBooki 
Tytuł oryginału: THE PATRIOT THREAT Copyright © 2015 by Steve Berry. All rights reserved Copyright © 2016 for the Polish edition by Wydawnictwo Sonia Draga Copyright © 2016 for the Polish translation by Wydawnictwo Sonia Draga Projekt graficzny okładki: Mariusz Banachowicz Redakcja: JacekRing Korekta: Marta Chmarzyńska, Aneta Iwan ISBN: 978-83-7999-643-8 WYDAWNICTWO SONIA DRAGA Sp. z o.o. Pl. Grunwaldzki 8-10, 40-127 Katowice tel. 32 782 64 77, fax 32 253 77 28 e-mail: info@soniadraga.pl www.soniadraga.pl www.facebook.com/wydawnictwoSoniaDraga E-wydanie 2016 Skład wersji elektronicznej: konwersja.virtualo.pl
Spis treści Dedykacja Podziękowania Motto Prolog Czasy współczesne Rozdział 1 Rozdział 2 Rozdział 3 Rozdział 4 Rozdział 5 Rozdział 6 Rozdział 7 Rozdział 8 Rozdział 9 Rozdział 10 Rozdział 11 Rozdział 12 Rozdział 13 Rozdział 14 Rozdział 15
Rozdział 16 Rozdział 17 Rozdział 18 Rozdział 19 Rozdział 20 Rozdział 21 Rozdział 22 Rozdział 23 Rozdział 24 Rozdział 25 Rozdział 26 Rozdział 27 Rozdział 28 Rozdział 29 Rozdział 30 Rozdział 31 Rozdział 32 Rozdział 33 Rozdział 34 Rozdział 35 Rozdział 36 Rozdział 37 Rozdział 38 Rozdział 39
Rozdział 40 Rozdział 41 Rozdział 42 Rozdział 43 Rozdział 44 Rozdział 45 Rozdział 46 Rozdział 47 Rozdział 48 Rozdział 49 Rozdział 50 Rozdział 51 Rozdział 52 Rozdział 53 Rozdział 54 Rozdział 55 Rozdział 56 Rozdział 57 Rozdział 58 Rozdział 59 Rozdział 60 Rozdział 61 Rozdział 62 Rozdział 63
Rozdział 64 Rozdział 65 Rozdział 66 Rozdział 67 Rozdział 68 Notka autora Przypisy
Dla Sama Berry’ego, mojego ojca.
PODZIĘKOWANIA To moja pierwsza powieść wydana przez firmę Minotaur Books, należącą do Macmillan Publishers. Wiązało się z tym faktem wspaniałe doświadczenie. Szczere słowa podzięki kieruję do Johna Sargenta, szefa Macmillan, do Sally Richardson, która stoi na czele St. Martin’s, oraz do mojego redaktora prowadzącego Andrew Martina. Dług wdzięczności zaciągnąłem również u Hectora DeJeana z działu reklamy, Jeffa Dodesa oraz pozostałych osób z działu marketingu i sprzedaży, zwłaszcza u Paula Hochmana, a także u Jen Enderlin, wielkiej znawczyni wszystkiego, co jest publikowane w miękkich okładkach, u Davida Rotsteina, który projektował obwolutę, u Stevena Seighmana za znakomicie wykonany projekt wewnętrznego układu książki, jakrównież u Mary Beth Roche i kolegów z działu audio. Jakzawsze dzięki Ci, Simonie Lipskar, za kolejną świetną robotę. Mojej redaktorce, Kelley Ragland, chcę powiedzieć, że poznanie jej było przyjemnością. Kilka dodatkowych podziękowań: Meryl Moss i jej nadzwyczajnemu zespołowi redakcyjnemu (zwłaszcza dla Deba Zipfa i JeriAnn Geller), Jessice Johns i Esther Garver, dzięki którym Steve Berry Enterprises wciąż trzyma się na rynku, M. J. Rose, jednemu z pierwszych członków Plotters Club, oraz Richardowi Stammowi, kustoszowi Zamku Smithsona (który skierował mnie do właściwego sekretarzyka). Jak zwykle dziękuję mojej żonie Elizabeth. Nie przestaje być najbardziej wyjątkowa ze wszystkich ludzi. Powieść tę dedykuję Haroldowi Earlowi „Samowi” Berry’emu, imiennikowi Harolda Earla „Cottona” Malone’a. Jakto się stało, że obaj noszą takie imiona, pozostaje tajemnicą. Nie mam jednakże najmniejszych wątpliwości, że jeden i drugi wywarli wpływ na moje życie.
Nie ma większego, bardziej uszlachetniającego i świętszego uczucia niż patriotyzm. KIM IR SEN, WIECZNY PREZYDENT KOREAŃSKIEJ REPUBLIKI LUDOWO-DEMOKRATYCZNEJ
PROLOG BIAŁY DOM, CZWARTEK, 31 GRUDNIA 1936 ROKU, GODZINA 17.00 Franklin Roosevelt czuł się fatalnie, przebywając w jednym pomieszczeniu ze swym okrytym złą sławą gościem, zdawał sobie jednak sprawę, że trzeba tę rozmowę przeprowadzić. Stanowisko prezydenta sprawował od czterech lat, a za trzy tygodnie historia miała odnotować początek jego drugiej kadencji, przypadający na 20 stycznia. Dawniej przysięgę prezydencką składano zawsze 4 marca, dla upamiętnienia dnia z roku 1789, w którym po raz pierwszy zaczęła obowiązywać konstytucja kraju. Datę tę zmieniła dopiero dwudziesta poprawka. Właściwie był to dobry pomysł, skracający okres oczekiwania po listopadowych wyborach. Wcześniej wyautowany już polityk pozostawał zbyt długo przy władzy. Rooseveltowi podobała się ta zmiana. Nie cierpiał dotychczasowych rozwiązań. Szczególnie pogardzał zwolennikami „starego porządku”. Do których należał jego gość. Andrew Mellon przez dziesięć lat i jeden miesiąc pełnił funkcję sekretarza skarbu. Zaczynał za Hardinga w 1921 roku, potem pracował dla Coolidge’a i dopiero Hoover zwolnił go ze stanowiska. Ostatnim etapem jego kariery państwowej była funkcja ambasadora przy dworze brytyjskim, którą pełnił rok; na emeryturę odszedł ostatecznie w 1933. Mellon był zagorzałym republikaninem, jednym z najzamożniejszych ludzi w kraju, żywym ucieleśnieniem „starego porządku”, który projekt Nowego Ładu takbardzo chciał zmienić. – Oto, panie prezydencie, moja oferta. Mam nadzieję, że zostanie zrealizowana. Mellon podał Rooseveltowi kawałekpapieru. Prezydent zaprosił tego pariasa na popołudniową herbatę tylko dlatego, że zdaniem jego doradców „nie można już dłużej drażnić wściekłego psa”. A Mellona Roosevelt drażnił od trzech lat. Zaczął zaraz po inauguracji swej pierwszej kadencji. Polecił, by Biuro Dochodów Wewnętrznych przeprowadziło audyt zwrotów podatkowych Mellona za rok 1931. W Departamencie Skarbu przyjęto ów przejaw nadużywania władzy prezydenckiej z pewnym oporem – podkreślano, że departament nie może być wykorzystywany jako instrument gry politycznej – polecenie zostało jednak wykonane. Mellon domagał się zwrotu nadpłaty w wysokości stu trzydziestu dziewięciu tysięcy dolarów. Urzędnicy ustalili, że był on winien
państwu trzy miliony osiemdziesiąt dziewięć tysięcy dolarów. Władze wniosły do sądu zarzut o uchylanie się od płacenia podatków, jednak ława przysięgłych nie zdecydowała się wszcząć procesu. Roosevelt, niezrażony, polecił Departamentowi Sprawiedliwości wejście na drogę postępowania cywilnego; proces toczył się przed Podatkowym Sądem Apelacyjnym i trwał czternaście miesięcy, podczas których składano zeznania i dostarczano dowody. Zakończył się zaledwie kilka tygodni wcześniej. Znajdowali się w Gabinecie Owalnym na piętrze, ulubionym miejscu Roosevelta w Białym Domu, gdzie załatwiał sprawy służbowe. Było to powszechnie znane, przesadnie zatłoczone meblami pomieszczenie, pełne regałów na książki, modeli statków i porozrzucanych wszędzie stosów papieru. W kominku wściekle płonął ogień. Prezydent zostawił swój wózek inwalidzki i usiadł na sofie; obok niego znajdował się prokurator generalny Homer Cummings. Mellonowi towarzyszył David Finley, bliski współpracownikbyłego sekretarza. Roosevelt i Cummings czytali treść oferty Mellona. Zawierała ona propozycję powołania muzeum sztuki, zlokalizowanego w National Mall, które Mellon deklarował wznieść własnym sumptem. Budynek miałby się stać nie tylko miejscem przechowywania bogatych zbiorów samego Mellona, lecz także wszelkich przyszłych nabytków. I miałby nosić nazwę Narodowej Galerii Sztuki. – Nie „Galerii imienia Andrew W. Mellona”? – zapytał prezydent. – Nie chcę, żeby w powszechnej świadomości moje nazwisko wiązano z tym budynkiem. Roosevelt taksował wzrokiem gościa, który siedział prosto, jakby połknął kij, z wysoko uniesioną głową, nieruchomo, jak gdyby prezydenci wciąż pochylali się nad każdym jego życzeniem. Zastanawiał się zawsze, dlaczego aż trzech kolejnych prezydentów brało tego człowieka do swojej administracji. Pierwszego z nich Roosevelt mógłby jeszcze zrozumieć – Hardinga, słabego i nieudolnego głupca – a może nawet i drugiego, Coolidge’a, który dokończył kadencję Hardinga, gdy ten miał przynajmniej na tyle rozsądku, by umrzeć po dwóch latach sprawowania władzy. Ale w roku 1924, kiedy to Coolidge sam zdobył sobie kolejne cztery lata, dlaczego nie wyznaczył nowego sekretarza skarbu? To byłoby normalne. Takczynił każdy prezydent. A potem ten sam błąd powtórzył jeszcze Hoover, ponownie mianując Mellona na stanowisko w 1929 roku, po to, by trzy lata później w końcu się go pozbyć. – Tu jest napisane, że galeria będzie zarządzana przez prywatną radę dziewięciu powierników, z których pięciu mianuje pan. A wydawało mi się, że ta instytucja miałaby być administrowana przez Instytut Smithsona. – I tak będzie. Chcę jednak, żeby w kwestiach wewnętrznych galeria pozostawała całkowicie wolna od nacisków rządu, czym obecnie cieszy się Instytut Smithsona. Ten punkt nie podlega negocjacjom.
Roosevelt zerknął na prokuratora generalnego, który skinieniem głowy wyraził akceptację. Pierwszy raz Mellon złożył swoją ofertę rok wcześniej. Budynek miał kosztować od ośmiu do dziewięciu milionów dolarów. Własna kolekcja sztuki Mellona, warta dwadzieścia milionów, stałaby się jądrem zbiorów. Planowano również zakupy i ekspozycję nowych, wartościowych prac – chodziło w tym wszystkim o to, aby Waszyngton awansował na jedną ze stolic artystycznego świata. Mellon planował włożyć w tę instytucję pięć milionów dolarów, a dochód miał być przeznaczony na wypłatę wynagrodzeń dla personelu zarządzającego oraz zakupy kolejnych dzieł. Rząd brałby na siebie koszty utrzymania i konserwacji budynku. Nad uzgodnieniem szczegółów toczyły się wielomiesięczne, zakulisowe negocjacje, które ostatecznie doprowadziły do tego spotkania. Prokurator generalny Cummings cały czas na bieżąco informował prezydenta o wszystkim, ale miejsca na kompromis nie było zbyt wiele. Podobnie jakw biznesie, w kwestii sztuki Mellon targował się ostro. Jednakwciąż do rozwiązania pozostawał jeden problem. – Twierdzi pan – powiedział Roosevelt – że wszystkie fundusze na ów budynek oraz na zakupy dzieł sztuki będą pochodzić z pańskiego trustu dobroczynnego. Ale to właśnie ten trust, naszym zdaniem, jest winny państwu ponad trzy miliony dolarów zaległych podatków. Kamienne oblicze Mellona nawet nie drgnęło. – Jeśli chce pan tych pieniędzy, to są właśnie te podatki. Prezydent zdawał sobie sprawę, że gość nim manipuluje. Nie przeszkadzało mu to jednak. Sam prosił o to spotkanie. – Chciałbym porozmawiać z panem Mellonem na osobności. Widać było, że prokuratorowi generalnemu nie spodobał się ten pomysł, wiedział jednak, że nie jest to prośba. Cummings i Finley wyszli z gabinetu. Roosevelt odczekał, aż zamkną się za nimi drzwi, i powiedział: – Pan zdaje sobie sprawę, że nim gardzę. – Nie dbam o to, co pan o mnie sądzi. Pan się nie liczy. Prezydent zachichotał. – Nazywano mnie arogantem. Leniem. Głupcem. Manipulantem. Ale nigdy człowiekiem, który się nie liczy. To mnie naprawdę obraża. Uważam siebie za kogoś mającego wpływ na naszą obecną sytuację gospodarczą, za której powstanie, dodajmy, pan ponosi pewną odpowiedzialność. Mellon wzruszył ramionami. – Gdyby Hoover mnie posłuchał, wielki kryzys nie potrwałby długo. Mijało już siedem lat od tamtego fatalnego piątku w roku 1929, kiedy rynki załamały się, pociągając za sobą upadek banków. Hoover stracił urząd, ale republikanie przetrwali i ciągle
kontrolowali Kongres i Sąd Najwyższy, co wystarczało, by polityka Nowego Ładu otrzymywała jeden legislacyjny cios za drugim. Roosevelt stanął w obliczu takiej mnogości przeszkód, że postanowił zawrzeć pokój ze swymi przeciwnikami, włącznie z tym demonem. Ale nie wcześniej, niż powie on to, co ma do powiedzenia. – Zobaczmy, czy mam dobrą pamięć. Jako sekretarz skarbu doradził pan Hooverowi uregulować kwestie pracy, akcji, rolników i nieruchomości. Oczyścić system ze zgnilizny. Kiedy to się dokona, twierdził pan, ludzie będą pracować jeszcze ciężej i wieść życie – jak pan to ujął – bardziej moralne. Po czym ogłosił pan, że na tej sytuacji skorzystają jednostki najbardziej przedsiębiorcze, kosztem mniej obrotnych. – To była mądra rada. – Pochodząca od człowieka posiadającego setki milionów. Rozumiem, że mógł pan mieć takie poglądy. Wątpię, by przyjął pan tę postawę, gdyby umierał pan z głodu i pozostawał bez pracy i nadziei. Roosevelta głęboko zdumiewał fizyczny wygląd Mellona. Jego twarz była wyniszczona, wysoka postać wydawała się jeszcze chudsza, niż zapamiętał. Skórę miał bladą jak płótno, oczy zmęczone, patrzące jakby tęsknie. Od nozdrzy do kącików ust biegły dwie głębokie bruzdy, częściowo przesłonięte przez charakterystyczne wąsy. Prezydent wiedział, że Mellon ma osiemdziesiąt jeden lat, ale wyglądał na ponad setkę. Jedno pozostawało oczywiste – ten człowiek wciąż budził respekt. Roosevelt gwałtownie wyciągnął papierosa z pudełka leżącego na bocznym stoliku i wsunął go do cygaretki z kości słoniowej. Papieros o miękkim koniuszku, wystający z jego zaciśniętych ust pod zawadiackim kątem czterdziestu pięciu stopni, stanowił oznakę pewności siebie i optymizmu prezydenta. Bóg wiedział, że krajowi potrzebne było jedno i drugie. Roosevelt zapalił i z wyraźną rozkoszą zaciągnął się głęboko, każdy wdech przynosił mu ukojenie. – Rozumie pan chyba, że nie będzie żadnej zmiany naszego stanowiska wobec sprawy rozpatrywanej obecnie przez Podatkowy Sąd Apelacyjny. Pański dar nie wpłynie na proces. – Ależ przeciwnie, wpłynie. To wzbudziło ciekawość Roosevelta. – Narodowa Galeria Sztuki powstanie – rzekł Mellon. – Nie może pan mi odmówić i tego nie zrobi. Mój dar jest zbyt znaczący, by go zignorować. Kiedy galeria zostanie już otwarta, stanie się najważniejszym w kraju miejscem wystawowym dla sztuki. Pański małostkowy proces o podatki będzie już dawno zakończony. I o nim zapomną. Ale galeria zostanie tu na zawsze, wszyscy będą o niej pamiętać. – Rzeczywiście jest pan największym cwaniakiem wśród bardzo zamożnych złoczyńców. – Pamiętam ten cytat z pana, opisujący mnie w ten sposób. Właściwie potraktowałem pańskie
słowa jako komplement. Ale ponieważ pochodzą od zawodowego polityka, zainteresowanego tylko głosami wyborców, nie mają dla mnie takiego znaczenia, jaksię panu wydaje. – Bronię tego kraju przed takimi jakpan. – Zajmuje się pan jedynie tworzeniem całej rzeszy nowych rad i agencji, których kompetencje dublują się z uprawnieniami już istniejących departamentów. Ci ludzie nic nie robią, powodują tylko rozdymanie budżetu i wzrost podatków. Skutki będą opłakane. „Więcej” to nigdy „lepiej”, zwłaszcza jeśli chodzi o rząd. Niech Bóg ma w opiece ten kraj, kiedy pan zakończy swoje działania. Na szczęście mnie już nie będzie i nie zobaczę smutnych konsekwencji pańskich poczynań. Roosevelt zaciągnął się papierosem. – Ma pan rację, odmowa przyjęcia pańskiego podarunku oznaczałaby polityczne samobójstwo. Pańscy republikańscy przyjaciele z Kongresu nie przyjęliby tego radośnie. A ponieważ, jaktu słyszałem, to jest dar od pana, wolno panu stawiać warunki. Dlatego ta pańska wielka narodowa galeria powstanie. – Nie był pan pierwszy, wie pan. Prezydent zastanawiał się, co stary człowiekma na myśli. – Robiłem to na długo przedtem, nim pan w ogóle o tym pomyślał. Nagle Roosevelt zrozumiał. Dwa miesiące temu zmarł James Couzens, który czternaście lat zasiadał w Senacie Stanów Zjednoczonych. Przed trzynastoma laty senator Couzens zainicjował śledztwo kongresowe w sprawie zwrotów podatków firmom należącym do ówczesnego sekretarza skarbu Mellona. W trakcie dochodzenia ustalono, że Mellon wcale nie zrezygnował z kontroli nad owymi firmami, co miał obowiązek uczynić przed objęciem posady państwowej. Pojawiły się głosy wzywające do dymisji Mellona, ten jednakprzetrzymał burzę, a w 1924 roku Coolidge znów mianował go na stanowisko sekretarza. Wtedy z kolei Mellon nasłał urząd skarbowy na Couzensa; audyt wykazał jedenaście milionów dolarów zaległych podatków. Jednakże Podatkowa Rada Odwoławcza miała całkowicie odmienne zdanie w tej kwestii i uznała, że Couzensowi przysługuje zwrot nadpłaconej kwoty. – Czyż nie było to dla pana największe upokorzenie? – spytał Roosevelt. – Rada Odwoławcza opowiedziała się przeciwko panu. Pańska wendeta wobec Couzensa wyszła na jaw. Mellon wstał. – Absolutnie tak, panie prezydencie. Gość wpatrywał się w Roosevelta z góry oczyma czarnymi jak węgiel. Prezydent czerpał satysfakcję z faktu, że to on zawsze dominował w tym gabinecie, umiejąc przejąć kontrolę nad każdą sytuacją. Tym razem jednaków żywy ludzki posąg sprawiał, że poczuł się nieswojo.
– Umieram – powiedział Mellon. O tym Roosevelt nie wiedział. – Rak zabije mnie przed końcem przyszłego roku. Nigdy nie należałem do tych, co jęczą i płaczą. Kiedy miałem władzę, korzystałem z niej. To, co pan robił mnie, swemu rzekomemu wrogowi, nie różniło się niczym od tego, co ja robiłem moim przeciwnikom. Na szczęście nadal mam pieniądze i środki, by dać sobie radę. Muszę coś jednak powiedzieć. Niszczyłem swoich wrogów, ponieważ oni chcieli zniszczyć mnie. Zadawałem ciosy wyłącznie w samoobronie. Pański atak na mnie był niewątpliwie zaczepny. Zdecydował się pan uderzyć we mnie po prostu dlatego, że mógł pan to uczynić. Ja zaś nie zrobiłem niczego ani dla pana, ani przeciwko niemu. Co sprawia, że nasz konflikt jest… inny. Roosevelt pozwolił, by dla uspokojenia nerwów nikotyna zalała mu płuca. Zabronił sobie okazywania choćby odrobiny zaniepokojenia lub strachu. – Pozostawiam krajowi dar w postaci kolekcji sztuki. To będzie moja publiczna spuścizna. Dla pana, panie prezydencie, mam osobny prezent, bardziej prywatny. Mellon wyciągnął z wewnętrznej kieszeni płaszcza złożoną na trzy kartkę papieru i podał ją rozmówcy. Roosevelt wziął kartkę i przeczytał to, co było na niej napisane. – To jakiś bełkot. Na twarzy Mellona mignął przebiegły uśmieszek. Niemalże uśmiech. Cóż za dziwny widok. Prezydent nie pamiętał, by na twarzy tego człowieka widniało kiedykolwiek coś innego poza grymasem. – Wręcz przeciwnie – powiedział Mellon. – To trop. Osobiście przygotowałem go tylko dla pana. – Po co? – To coś, co może wykończyć zarówno pana, jaki ten pański Nowy Ład. Roosevelt machnął kartką papieru. – Czy to groźba? Chyba zapomniał pan, do kogo się zwraca. Jego błąd sprzed dwóch lat stał się już aż nadto oczywisty. Jak brzmiała ta maksyma? „Jeśli chcesz zabić króla, musisz być zdecydowany”. Ale jemu się nie udało. Prokurator generalny Cummings już wcześniej twierdził, że Podatkowa Rada Odwoławcza wyda orzeczenie przeciwko rządowi, a na korzyść Mellona, i to we wszystkich punktach. Nie było żadnych zaległych podatków. Nie doszło do naruszenia prawa. Całkowita porażka. Prezydent polecił swemu sekretarzowi skarbu, aby informacja o wyroku dotarła do opinii publicznej możliwie jak najpóźniej. Nie obchodziło go, jak sekretarz to zrobi, po prostu tak miało
się stać. A jednakteraz miał wątpliwości. Czyżby jego gość już o tym wiedział? – Człowiek robi zawsze wszystko z dwóch powodów – rzekł Mellon. – Ma dobry powód oraz powód prawdziwy. Przyszedłem tu dzisiaj, na pańskie zaproszenie, żeby porozmawiać uczciwie i szczerze. Kiedyś w końcu wszyscy ludzie sprawujący władzę, włącznie z panem, umrą. Ja też umrę. Ale Galeria Narodowa będzie trwać, a jest to coś, czego ten kraj potrzebuje. Oto mój dobry powód, by zrobić to, co zrobiłem. Natomiast prawdziwy powód brzmi następująco: w przeciwieństwie do pana jestem patriotą. Roosevelt zachichotał, słysząc tę zniewagę. – Jednakchętnie pan przyznaje, że to, co trzymam w ręku, stanowi zagrożenie dla przywódcy pańskiej ojczyzny. – Zapewniam pana, że są rzeczy, których pan nie wie o tym rządzie. Które mogłyby okazać się… katastrofalne w skutkach. Trzyma pan w ręku informację o dwóch takich rzeczach, panie prezydencie. – Więc może lepiej po prostu mi o tym powiedzieć i od razu mieć swoją przyjemność? – Po co miałbym to robić? Przez ostatnie trzy lata pan mną poniewierał. Wytaczano mi procesy, przylepiono łatkę oszusta i szalbierza, upokarzano mnie. Wszystko dlatego, że pan nadużywał swojego urzędu i władzy. Uznałem za stosowne odpłacić pięknym za nadobne. Mój dar stanowi wyzwanie. Chcę, żeby pan nad nim popracował, pan też mnie zmusił do wysiłku. Roosevelt zwinął papier w kulę i rzucił nią na drugi koniec pomieszczenia. Mellon wydawał się niewzruszony. – To nie było zbyt mądre. Prezydent wymierzył w gościa cygarniczkę, jakby to była broń. – Na szlaku kampanii wyborczej, jeszcze w trzydziestym drugim, w oknach sklepów wiele razy widziałem pewien plakat. Wie pan, co było na nim napisane? Mellon milczał. – „Hoover dmuchnął w gwizdek, Mellon słowa mielił. Wall Street dała sygnał i kraj diabli wzięli. Niech żyje Roosevelt”. Takwłaśnie myślą o mnie obywatele. – Wolę to, co powiedział o panu senator Harry Truman. „Kłopot z prezydentem jest ten, że kłamie”. Zapadła chwila pełnej napięcia ciszy. Wreszcie Roosevelt powiedział: – Niczego bardziej nie kocham niż porządnej walki. – W takim razie teraz będzie pan zadowolony. Mellon sięgnął do kieszeni i wyjął z niej szeleszczący banknot jednodolarowy. – To jeden z tych nowych. Podobno osobiście zatwierdził pan ich projekt.
– Uznałem, że stare pieniądze powinny pójść na emeryturę. Przynosiły odrobinę za dużo pecha. W 1935 roku Departament Skarbu wypuścił banknot jednodolarowy w zmienionej szacie graficznej: wśród zmian stylistycznych znalazł się wizerunek Wielkiej Pieczęci Stanów Zjednoczonych. Nowe banknoty znajdowały się w obiegu już ponad rok. Mellon wyjął z innej kieszeni pióro i podszedł do jednego ze stolików. Roosevelt przyglądał się, jaktamten rysuje jakieś linie na awersie banknotu. Wreszcie Mellon podał dolara prezydentowi. – To dla pana.
Prezydent mógł się przekonać, że na rewersie Wielkiej Pieczęci Mellon narysował dwa trójkąty. – Pentagram? – Jest sześciokątna. Roosevelt skorygował swoją wypowiedź. – Gwiazda Dawida. Czy to ma coś symbolizować?
– To wskazówka z naszej historii. W przeszłości żyli u nas ludzie, którzy wiedzieli, że któregoś dnia nadejdzie człowiektaki jakpan – arystokrata o usposobieniu tyrana. Uznałem, że to pasuje do tej historii – Mellon wskazał na banknot – i że początkiem poszukiwań powinna być ta anomalia. Jak pan widzi, trójkąty narysowano tak, by łączyły się z pięcioma literami. O S A M N. To anagram. Roosevelt przyglądał się banknotowi. – Mason. Tworzą słowo „mason”. – Owszem. – Co to oznacza? – zapytał prezydent wbrew sobie. – Pański koniec. Mellon stał wyprostowany, w postawie żołnierskiej, z głową lekko opuszczoną, jakby otwarcie drwił z niezdolności prezydenta do wstania z sofy. Z płomieni w kominku wypadło syczące polano i obsypało ich iskrami. – Znam ja sny osobliwsze i jakoby wieszcze, godne tego nazwania, albo inne jeszcze, przedstawiające „dziwną zbieżność”, że wyrażę, tak jak się wyrażają sądów luminarze.1 – Mellon przerwał. – Lord Byron. Uznałem, że to odpowiedni cytat. Gość skierował się do drzwi. – Jeszcze nie skończyłem z panem rozmawiać! – zawołał Roosevelt. Mellon zatrzymał się i odwrócił. – Będę na pana czekał, panie prezydencie. I wyszedł.
CZASY WSPÓŁCZESNE
Darmowe eBooki: www.eBook4me.pl Rozdział 1 WENECJA, WŁOCHY PONIEDZIAŁEK, 10 LISTOPADA. GODZINA 22.40 Cotton Malone dał nura na podłogę w chwili, gdy pociski zabębniły o szklaną ścianę. Na szczęście nie roztrzaskała się przezroczysta tafla, która dzieliła pomieszczenie na dwie części. Cotton zaryzykował spojrzenie w głąb rozległego sekretariatu i w półmroku dostrzegł błyski wydobywające się z lufy broni. Szkło między nim a napastnikiem było niewątpliwie szczególnie wytrzymałe; Malone w duchu podziękował za czyjąś zdolność przewidywania. Miał dość ograniczone możliwości. O układzie siódmego piętra budynku wiedział niewiele – bądź co bądź był tu po raz pierwszy. Miał potajemnie obserwować dwadzieścia milionów dolarów, upchniętych do dwóch sporych worków, przeznaczonych do transportu do Korei Północnej. Tymczasem doszło do krwawej łaźni: w pobliskim biurze zginęło czterech mężczyzn, a ich zabójca – Azjata o krótkich, ciemnych włosach, w stroju ochroniarza – skierował teraz uwagę na Malone’a. Agent musiał znaleźć sobie jakąś kryjówkę. Przynajmniej był uzbrojony w berettę od Magellan Billet i dwa zapasowe magazynki. Możność podróżowania z pistoletem stanowiła przywilej wiążący się z odznaką funkcjonariusza Departamentu Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych. Cotton zgodził się przyjąć to chwilowe zadanie, aby nie myśleć o tym, co wydarzyło się w Kopenhadze, oraz by trochę zarobić – obecnie bowiem całkiem nieźle płacono za pracę szpiega. Myśl. Tamten przewyższał go siłą ognia, ale nie inteligencją. Kontroluj to, co jest wokół ciebie, a będziesz miał wpływ na wynik starcia. Rzucił się w lewo, w głąb korytarza, po szorstkiej dekoracyjnej posadzce, dokładnie w chwili, gdy kolejna seria unicestwiła wreszcie szklaną ścianę. Minął wnękę, po obu stronach której znajdowały się drzwi do toalety, i biegł dalej. Niedaleko stał samotnie wózek, używany przez sprzątaczki. Cotton dostrzegł półotwarte drzwi do pobliskiego biura, a następnie kobietę w uniformie, kulącą się ze strachu w jego ciemnym wnętrzu. – Schowaj się pod biurkiem i siedź cicho – wyszeptał po włosku.
Zrobiła, co jej kazano. Ten cywil mógł stanowić pewien problem. W raportach dla Magellan Billet używali terminu „straty uboczne”. Malone nie cierpiał tego zwrotu. Należałoby przecież powiedzieć, że zginął czyjś ojciec, matka, brat, siostra. Osoby niewinne, które dostały się w ogień krzyżowy. Azjata pojawi się tu za kilka chwil. Cotton zobaczył kolejne drzwi do gabinetu i ruszył w kierunku mrocznego pomieszczenia za nimi. Typowe meble biurowe stały w nieładzie. Drugi korytarz prowadził do sąsiedniego pokoju, spod jego półotwartych drzwi sączyło się światło. Szybkie spojrzenie do środka upewniło go, że pomieszczenie wychodzi na hol. To może się udać. Jego nozdrza wyczuły zapach roztworu czyszczącego; kilka metrów dalej spoczywał otwarty metalowy kanister, zawierający kilkanaście litrów płynu. Na wózku sprzątaczki Malone zauważył wcześniej paczkę papierosów i zapalniczkę. Kontroluj to, co jest wokół. Złapał oba przedmioty, po czym przewrócił metalowy pojemnik. Na podłogę holu wylał się z bulgotem przezroczysty płyn, pokrywając płytki rzeką zmierzającą w stronę, z której miał nadejść Azjata. Malone czekał. Pięć sekund później napastnik, uzbrojony w karabin automatyczny, wyjrzał ostrożnie zza rogu, bez wątpienia ciekaw, gdzie też jego ofiara może się znajdować. Malone odczekał jeszcze parę sekund, takby zostać zauważonym. Ukazał się karabin. Cotton rzucił się do wnętrza biura. Pociski z donośnym brzękiem zabębniły o wózek. Wcisnął przycisk zapalniczki i podpalił paczkę papierosów. Papier, celofan i tytoń zapłonęły. Raz. Dwa. Rzucił płonący pakiet za drzwi, tam gdzie podłogę holu pokrywał preparat czyszczący. Rozległ się szum, po czym płyn zajął się ogniem. Ruch w drugim pomieszczeniu potwierdził wcześniejsze przypuszczenia Malone’a. Azjata schował się tam, uciekając z płonącej podłogi. Zanim nieprzyjaciel w pełni zdał sobie sprawę, co się dzieje, Malone błyskawicznie przebiegł korytarz i rzucił się na faceta. Karabin upadł z łoskotem. Prawa ręka Cottona objęła szyję mężczyzny. Ale jego przeciwnikbył silny. I zwinny. Dwukrotnie przeturlali się po podłodze, zderzając z biurkiem. Malone nie zamierzał poluzować chwytu. Jednak Azjata wykonał obrót, a następnie przewrót
w tył i zawisł na moment nad głową przeciwnika. Odepchnąwszy Cottona, poderwał się na nogi. Agent gotów był do dalszej walki, lecz nagle „ochroniarz” uciekł z pokoju. Malone znalazł swój pistolet i zbliżył się do drzwi: serce biło mu mocno, płuca pracowały pełną parą. Na posadzce wciąż tliły się resztki płynu. W holu nie było nikogo, mokre odciski stóp wiodły na zewnątrz. Ruszył ich śladem. Na rogu zatrzymał się i rozejrzał, ale nikogo nie zobaczył. Podszedł do dwóch wind i spojrzał na wyświetlacz ponad nimi: wskaźnikpozycji wskazywał u obu ósemkę – właśnie to piętro, na którym się znajdował. Wcisnął przycisk „w górę” i odskoczył, gotów wystrzelić. Drzwi się otwarły. Prawa winda była pusta. W lewej znajdowały się zakrwawione zwłoki, ubrane jedynie w bieliznę. Prawdziwy ochroniarz, domyślił się Malone. Wpatrywał się w wykrzywioną twarz, na której ziały dwie rany. Wyraźnie planowano nie tylko wyeliminować wszystkich zaangażowanych w tę sprawę, ale także jakichkolwiek świadków. We wnętrzu windy zauważył zniszczoną tablicę rozdzielczą. Również druga kabina została unieruchomiona. Pozostały schody. Malone wszedł na klatkę schodową i nasłuchiwał. Ktoś zmierzał na dach. Cotton rzucił się przed siebie, ale zachowując ostrożność. Jakieś drzwi się otwarły, a potem zamknęły. Na samej górze znajdowało się wyjście. Nagle Malone usłyszał wyraźny warkot turbiny startującego helikoptera. Szarpnięciem uchylił drzwi. Śmigłowiec stał tyłem, jego ramię i statecznik znajdowały się blisko, kabina wyraźnie odcinała się w ciemnościach nocy. Łopaty wirnika poruszały się szybko, podczas gdy Azjata pospiesznie ładował do helikoptera dwa wielkie worki pieniędzy. Następnie sam wskoczył do środka. Łopaty zakręciły się jeszcze szybciej, płozy uniosły ponad dach. Malone otworzył drzwi na całą szerokość. Smagnął go zimny wiatr. Strzelać? Nie. Pozwolić im odlecieć? Wprawdzie przysłano go tutaj tylko dla obserwacji, jednak sprawy przybrały zły obrót i teraz powinien zapracować na swoją gażę. Wcisnął pistolet do tylnej kieszeni, zabezpieczył go i ruszył biegiem. Jeden skok i zdołał uchwycić wznoszącą się płozę. Śmigłowiec wystartował ku ciemnemu niebu. Dziwne doznanie, lecieć bez osłony przez noc. Malone przywarł mocno do metalowej płozy, trzymając się jej obiema rękoma. Helikopter wznosił się coraz szybciej, co nie ułatwiało mu zadania. Spojrzał w dół.