Kto jest winien?
Kto pociąga za sznurki?
Kto za tym stoi?
Oczywiście Żydzi, masoneria, jezu
ici oraz członkowie rozmaitych taj
nych związków, mafii i stowarzy
szeń, których agenci są wszędzie,
i które sterują z ukrycia wszystkimi
wydarzeniami. Ma się rozumieć -
dla własnych, głęboko ukrytych ce
lów, które jednak, przy odrobinie
pomyślunku, można łatwo określić
i zdemaskować. Im chodzi o uzy
skanie absolutnej władzy nad świa
tem, o zdobycie bogactw i wpły
wów. Często oni żywią (i realizują)
także inne niecne zamiary: wynisz
czenie jakiejś rasy albo narodowo
ści, planowe szerzenie zgnilizny mo
ralnej, zepsucia, kłamstwa i zbrod
ni, wywoływanie katastrof... Histo
ria toczy się według przygotowane
go przez nich planu, którego diabo-
liczne założenia ustaliła na tajnych
zebraniach ściśle zakonspirowana
grupa Wybranych.
Teoriami spiskowymi można tłuma
czyć wszystko: od zmiany na stano
wisku przywódcy dowolnego pań
stwa, po kryzysy gospodarcze,
nadmierną śmiertelność no
worodków, zmiany klimatyczne
i wprowadzenie do sprzedaży
nowego napoju w puszkach. Wiara
w ów absurdalny konspiracjonizm
nad wyraz upraszcza nasze widze
nie świata, często obcego i wrogie
go. Przeświadczenie, iż wszelkie
działania podejmowane przez nas,
nie wtajemniczonych, są daremne
i bezsensowne, ponieważ decydują
o wszystkim agenci z Tel Awiwu,
emisariusze lóż masońskich, tajne
struktury Organizacji Narodów
Zjednoczonych - i tak dalej, spra
wia, iż ów świat staje się bardziej
wytłumaczalny i zrozumiały...
D A N I E L P I P E S
POTĘGA
SPISKU
WPŁYW PARANOICZNEGO
MYŚLENIA NA DZIEJE
LUDZKOŚCI
Przełożył
Sławomir Kędzierski
BEJ Service
Warszawa
DANIEL PIPES, syn Richarda Pipesa, byłego dyrektora do spraw Europy
Wschodniej w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego Stanów Zjednoczonych, znaw
cy spraw rosyjskich i publicysty, jest wybitnym amerykańskim politologiem, pisa
rzem i dziennikarzem, specjalizującym się w zagadnieniach bliskowschodnich.
Doktorat z historii uzyskał w 1978 w Uniwersytecie Harvarda, następnie podjął
trzyletnie studia za granicą, m.in. w Egipcie. Prowadził wykłady w Harvardzie,
University of Chicago, University of Pennsylvania i US Naval War College,
współpracował także z amerykańskim Departamentem Stanu i Departamentem
Obrony. W latach 1992-95 z ramienia J. William Fullbright Board of Foreign
Scholarships kierował programem międzynarodowej wymiany kadr. W latach
1986-93 był w Stanach Zjednoczonych dyrektorem Foreign Policy Research Insti
tute. Należał (dwukrotnie) do sztabu prowadzącego wyborczą kampanię prezy
dencką George'a Busha.
Jest również znanym w Ameryce komentatorem telewizyjnym; z jego usług
korzystają m.in. programy ABC World News, CBS This Morning, CBS Reports,
CNN Special Events, The Donahue Show, Firing Line, Good Morning America,
MacNeil/Lehrer Newshour, Nightline oraz The Today Show.
Publikował w następujących periodykach: „The Adantic Monthly", „Business
Week", „Commentary", „Foreign Affairs", „Foreign Policy", „National Interest",
„National Review", „New Republic", „The Weekly Standard". Teksty jego pióra
ukazywały się też na łamach tak znanych gazet codziennych, jak „The Christian
Science Monitor", „International Herald Tribune", „Los Angeles Times", „New
York Times", „Wall Street Journal" i „Washington Post". Był założycielem znanego
i opiniotwórczego pisma „Middle East Quarterly". Jego książki i artykuły prasowe
zostały przetłumaczone na piętnaście języków.
Jest autorem znanych książek poświęconych zagadnieniom związanym z isla
mem: The Rushdie Affair (1990), In the Path of God: hlam and Political Power
(1983), SUve Soldiers and Islam (1981). Trzy książki: Syria Beyond the Peace
Process (1996), Damascus Courts the West: Syrian Politics, 1989-91 (1991) i Gre
ater Syria (1990), poświęcił Syrii, zaś dwie: The Hidden Hand: Middle East Fears
of Conspiracy (1996), The Long Shadow: Culture and Politics in the Middle East
(1989) innym problemom związanym z Bliskim Wschodem. W książce An
Arabist's Guide to Colloquial Egyptian (1983) usystematyzował gramatykę języka
arabskiego używanego w Egipcie. Obecnie przygotowuje pionierskie dzieło Mus
lim America, poświęcone bardzo ważnemu zjawisku polityczno-społeczno-kultu-
rowemu ostatnich lat - ekspansji islamu w Stanach Zjednoczonych. Był również
współautorem dziewięciu książek oraz wydawcą zbiorów esejów: Middle East
Conflicts and America (1993) i Friendly Tyrants: An American Dilemma (1991).
Szkice zawarte w tym ostatnim zbiorze traktują o proamerykańskich reżimach
autorytarnych oraz o ich stosunkach ze Stanami Zjednoczonymi.
Mieszka w Filadelfii w stanie Pensylwania. Ma dwie córki, 12-letnią Sarah
i 10-letnią Ann. Lubi podróże, chętnie uprawia ćwiczenia fizyczne, jest miłośnikiem
muzyki klasycznej, jazzu i bluesa, lubi też dobrą literaturę, zwłaszcza pochodzącą
z krajów, których jeszcze nie odwiedził...
Dla Sarah Pipes, gorliwej czytelniczki
...błahostki, lekkie jak powietrze,
dh podejrzlitvych są niepodważalne
jak Pumo Święte
- American Mercury, 179Ψ
Jaki mógł mieć w tym motyw?
— książę Metternich na wiadomość
o śmierci rosyjskiego ambasadora2
Nie wierzę nikomu,
nawet samemu sobie
- Józef Stalin3
1
„American Mercury" z 12 VIII 1799. Cyt. wg V. S tauffer, Νου England and
the Bavarian Illuminati, New York, Columbia University Press 1918, s. 307.
2
Ks. Metternich, cyt. wgH.J. M o r g e n t h a u , Politics Among Nations: The
Struggle for Power and Peace, wyd. V, New York, Alfred A. Kempf 1973, s. 527.
Powiedzenie znane też w wersji: „Jestem ciekaw, dlaczego to zrobił", cyt. wg R. J e r
vis, Perception and Misperception in International Politics, Princeton N.J., Princeton
University Press 1976, s. 320.
3
Józef Stalin, cyt. wg E. C r a n k s h a w , Khrushchev Remembers, przekł. i red.
S. T a l b o t t , Boston: Little, Brown 1970, s. 307.
SPIS TREŚCI
Wstęp 11
1. Teorie spiskowe wszędzie wokół nas 15
2. Dom luster 39
3. Osaczanie teorii spiskowej 59
4. Początki: do roku 1815 77
5. Rozkwit: 1815-1945 106
6. Wędrówka na margines, od roku 1945 142
7. Dwie tradycje konspiracjonizmu 170
8. Prawicowe oszołomy, lewicowi wykwintnisie 201
9. Koszty konspiracjonizmu 222
Załącznik A: Łagodny antysemityzm 239
Załącznik B: Słaby punkt Stalina 246
Załącznik C: Internet 255
Indeks nazwisk 259
WSTĘP
Nowy sposób wyjaśniania zjawisk politycznych pojawił się niemal
równo dwieście lat temu, gdy niektórzy przeciwnicy rewolucji francu
skiej przypisali swoim wrogom wręcz nadludzkie zdolności w układaniu
planów oraz paskudne zamiary zawładnięcia światem. Ten zbiór obaw,
który powstał jako snute w środku nocy przemyślenia malkontentów,
w XIX wieku przybrał kształt zespołu koncepcji politycznych, które
określiłem mianem konspiracjonizmu. Występuje on w dwóch głów
nych postaciach. Jedna z nich skupia uwagę na niebezpieczeństwach
stwarzanych przez tajne stowarzyszenia, druga zajmuje się Żydami.
W miarę upływu czasu prezentowane przez wyznawców tych koncepcji
obawy narastały, obejmując swoim wpływem również i rządy — szczegól
nie Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Izraela. Konspiracjo-
nizm wytrwale zdobywał zwolenników przez wiek XIX, a pod jego
koniec przejęli również tę metodę bezwzględni działacze polityczni
i zaczęli propagować owe idee, nasycając je dodatkowo agresywnością
tonu, by wreszcie wykorzystać jako fundament ambitnych, radykalnych
ruchów. W okresie dwóch wojen światowych przywódcy polityczni
wykorzystali konspiracjonizm, by zdobyć władzę w Rosji i Niemczech,
a następnie posługiwali się nim, by usprawiedliwić agresję i wynikające
z niej zdobycze terytorialne. Przez mniej więcej dwa lata - od 1939 do
1941 roku - państwa te były o krok od zdobycia kontroli nad całym
światem. Popełnione gigantyczne błędy zapobiegły takiej ewentualności
i w następnych dziesięcioleciach dało się zauważyć, że konspiracjonizm
stopniowo słabnie, choć na pewno jeszcze nie umarł.
W książce tej przedstawiłem opracowaną przeze mnie jednolitą
interpretację konspiracjonizmu. Na dalszych stronach prezentuję histo
rię teorii spiskowych od ich początków w okresie krucjat (gdy pojawili
się dwaj główni wrogowie) do chwili obecnej (kiedy to zachowały
atrakcyjność przede wszystkim dla politycznego i geograficznego margi
nesu). W trakcie lektury czytelnik zetknie się z wieloma niezwykłymi
11
Potęga spisku
i niepokojącymi ludźmi, osobliwymi ideami i największymi tragediami
współczesności. Wśród występujących tu postaci znaleźli się zarówno
intelektualiści nieznani (Augustin de Barruel, Siergiej Niłus), jak i słyn
ni (John Atkinson Hobson, Oswald Spengler), podżegacze motłochu
(Wilhelm Marr, Louis Farrakhan) i ludzie z kart historii powszechnej
(Adolf Hitler, Józef Stalin). W spisie tych, którzy popierali konspiracjo-
nizm, pojawią się nawet nieoczekiwane nazwiska (Beniamin Disraeli,
Winston Churchill).
By zrozumieć współczesną rolę teorii spiskowych, należy koniecznie
zapoznać się z dwoma zagadnieniami: specyficznym mechanizmem,
który od I wojny światowej połączył tradycje antysemityzmu i walki
z tajnymi stowarzyszeniami, oraz opisem, jak koncepcje te zrodziły się
na prawicy, potem zostały przejęte przez lewicę i do chwili obecnej
odbijają się rykoszetem od jednego skrzydła sceny politycznej do dru
giego.
Niniejsza książka jest pracą interpretacyjną, a nie badawczą. Aby
ograniczyć jej rozmiary, skupiłem się na najbardziej oryginalnych lub
najważniejszych aspektach konspiracjonizmu. Głównym obiektem zain
teresowania są przede wszystkim idee, a nie informacje. Z góry przepra
szam za coś, co może zostać uznane za arbitralność doboru - na przykład
pominięcie autentycznych spisków (zdobycie władzy przez bolszewi
ków), czynników wyjaśniających zdobywanie coraz większej popularno
ści przez konspiracjonizm (w republice weimarskiej) albo jej utratę
(obecnie na Zachodzie), a także sprawy cech osobowości przyczyniają
cych się do podatności na konspiracjonizm (u członków milicji z Mon
tany). Prześlizguję się nad całymi stuleciami we wczesnym okresie
historii i nad dziesięcioleciami w czasach bardziej nam współczesnych.
Związek Radziecki jest tu częściej wspominany niż inne państwa totali
tarne (Niemcy nazistowskie czy maoistowskie Chiny) i być może wy
maga to wyjaśnienia. Model radziecki pojawił się pierwszy, trwał dłużej
i wywierał o wiele większy wpływ niż pozostałe. Stalin był osobnikiem
„głębszym i bardziej złożonym od Hitlera"1
, znajdował się w centrum
największej liczby najbardziej wyrafinowanych wersji spisków w stopniu
większym niż ktokolwiek inny w historii, zabił o wiele więcej osób
z powodów wynikających z politycznej paranoi2
i przyczynił się do
powstania wielu innych, niemal równie morderczych reżimów.
***
Natrafiłem na to zagadnienie w czasie pisania The Hidden Hand
studium teorii spiskowych na Bliskim Wschodzie, czyli w rejonie,
w którym się specjalizuję. Starając się odkryć genezę paranoidalnych
idei, których wyrazicielami byli tacy przywódcy jak Gamal Abdel Naser,
12
Wstęp
ajatollah Chomeini czy Saddam Husajn, przekonałem się, że ich lęk
przed spiskami nie miał samoistnego charakteru, ale w ogromnej części
jego podstawą były europejskie i amerykańskie źródła. W efekcie punkt
ciężkości moich badań przesunął się z zagadnień aktualnej polityki
arabskiej i irańskiej na intelektualną historię Zachodu. Ponieważ jednak
temat ten nie mieścił się w ramach pracy o Bliskim Wschodzie, traktu
jący o nim szkic spoczął w cichym zakątku mojego twardego dysku do
chwili, gdy Bruce Nichols z Free Press skłonił mnie, bym zmienił ów
fragmencik w coś bardziej nadającego się do publikacji. Dziękuję mu za
ten impuls - niniejsza książka jest jego efektem.
Chcę również podziękować zarządowi, sponsorom i pracownikom
Forum Bliskowschodniego (Middle East Forum), mojej uniwersyteckiej
instytucji, za zapewnienie mi właściwej atmosfery do napisania tej
książki. Roger Donway, Paul Hollander, Richard Pipes, Gerald Posner
i Arthur Waldron łaskawie odpowiedzieli na moje powtarzające się
pytania odwołujące się do ich specjalistycznej wiedzy. Moi asystenci
Leora Aster, Seyit Ali Avcu, J. Michael Barrett, Nick Beckwith, Randy
Figatner, Seth Lasser, Tamala T. Montgomery, Jacqueline Portugese,
Erika Triscari i Zena Yoslov dokonali wspaniałego dzieła w toku pracy
w bibliotekach i przy lekturach, z entuzjazmem przechodząc od jednego
zagadnienia do następnego - całkowicie nie związanego z poprzednim.
Niewielkie fragmenty tej książki umieściłem już wcześniej w „Com
mentary", „New Republic" i „Wall Street Journal".
Nie chcąc obciążać publikacji niezliczonymi zastrzeżeniami, stoso
wanymi do dystansowania się od tekstu („rzekomy", „jakby", „podob
no"), proszę czytelników, by podczas lektury umieszczali je w stosow
nych miejscach.
D.P.
FiUdelfia
Luty 1997 r.
PRZYPISY
1
R. C o n q u e s t , The Great Terror: A Reassessment, New York, Oxford Univer
sity Press 1990, s. 65.
2
R.J. R u m m e l , Death by Government, New Brunswick, N.J., Transaction
1994, s. 8, ocenia, że Stalin zabił ok. 43 milionów własnych obywateli w porównaniu
z 21 milionami ludzi zamordowanych przez Hitlera. Rummel przypisuje również
38 milionów zabójstw przewodniczącemu Mao, jednemu z wielu uczniów Stalina.
UWAGA OGÓLNA DO PRZYPISÓW
Rzetelni naukowcy i faktyczni wyznawcy teorii spiskowych mogą
być zdezorientowani (wyjaśnia to rozdział 3 pt. „Wysoce paranoidal-
na nauka"). Aby dopomóc im w identyfikacji, przypisy podają nazwi
ska niespiskowych teoretyków normalnym drukiem, natomiast na
zwiska teoretyków spiskowych wersalikami. W przypadku osób, któ
re związane są z teoriami spiskowymi od czasu do czasu (Gary Sick,
Jonathan Vankin), zapis zmienia się, sygnalizując w ten sposób ich
rozmaite poglądy.
By dać czytelnikom pojęcie, jak obszerna jest literatura dotycząca
konspiracjonizmu, przypisy odwołują się do głównych prac, w tym
również do takich, które nie są cytowane w tekście niniejszej książki.
Wszystkie podkreślenia w cytatach pochodzą z oryginalnego zapisu.
Rozdział pierwszy
Teorie spiskowe wszędzie
wokół nas
Teorie spiskowe - lęk przed nie istniejącymi spiskami - w Stanach
Zjednoczonych kwitną wspaniale. Rywalizujący o prezydenturę kandydaci
z Partii Republikańskiej, Demokratycznej i niezależni są ich zagorzałymi
orędownikami. Dla rozwijających się organizacji politycznych („Naród
Islamu", milicje) są wręcz racją bytu. Większość Amerykanów deklaruje
przekonanie, że John F. Kennedy nie został zabity przez samotnego
zamachowca, ale zginął w wyniku spisku, a większość czarnych Ameryka
nów obarcza rząd Stanów Zjednoczonych odpowiedzialnością za nasilanie
się zjawiska narkomanii. Słynny stał się sposób, w jaki OJ. Simpson
uwolnił się od odpowiedzialności karnej, przekonując ławę przysięgłych do
zaprezentowanej przez siebie teorii spiskowej, według której policja z Los
Angeles sfabrykowała obciążające go dowody. Dwaj młodzi ludzie, którym
zawróciły w głowie teorie spiskowe, głoszące że Waszyngton odbiera Ame
rykanom wolność, wysadzili budynek federalny w Oklahoma City, zabija
jąc 168 osób (w tym 19 dzieci) i raniąc 550.
Takie pełne podejrzliwości podejście ma również wpływ na działa
nia władz. Ustawa stanu Nowy Jork wymaga, by w szkołach nauczano
o „ziemniaczanym głodzie" w Irlandii. Gubernator stanu Nowy Jork,
George E. Pataki, stwierdził, podpisując stosowne zarządzenie, że infor
macja ta ma uświadomić uczniom, iż klęska głodu była „rezultatem
świadomych działań Brytyjczyków, przedsięwziętych w celu pozbawie
nia Irlandczyków niezbędnej do przeżycia żywności"1
. Zaplanowana na
grudzień 1995 roku Konferencja Stanowa w Filadelfii miała umocnić
władze stanowe kosztem instytucji federalnych. Gdy jednak skrajna
prawica dowiedziała się o tym przedsięwzięciu, zaczęła głosić teorie
spiskowe, według których miała to być perfidna próba obalenia konsty
tucji i podporządkowania Stanów Zjednoczonych władzy ogólnoświa
towego rządu. Potwierdzać miała to chronologiczna zbieżność terminu
15
Potęga spisku
konferencji z 50 rocznicą ONZ. Przeprowadzona przez skrajną prawicę
kampania okazała się do tego stopnia skuteczna, że poszczególne stany
zaczęły wycofywać się jeden po drugim. Konferencję trzeba było odwo
łać, a dyskusję na temat federalizmu uniemożliwiono.
Badania teorii spiskowych funkcjonujących w amerykańskim życiu
społecznym wykazują, że mają one tendencję do pojawiania się w nie
proporcjonalnie wielkim stopniu w dwóch wielkich grupach społecz
nych - politycznie niezadowolonych i kulturowo podejrzliwych.
Niezadowoleni
Teoria spiskowa jest wyrafinowaniem ignorantów
— Richard Grenier
Wśród grup malkontentów politycznych najbardziej podatne na teorie
spiskowe okazują się czarna społeczność i skrajna prawica. Obie grupy
są niezadowolone z istniejącego porządku i propagują radykalne metody
przeprowadzania zmian. Obie też odwołują się do poglądów, które
w dużym stopniu bazują na istnieniu potężnych sił zaangażowanych
w spiskowe działania.
***
Zapewne teorie spiskowe są najbardziej rozpowszechnione pośród
„czarnej Ameryki". Felietoniści nazywają je „siłą napędową afroamery-
kańskiej społeczności"3
, natomiast psycholog kliniczny stwierdza, że
„zapewne nie ma spisku wymierzonego przeciwko Afroamerykanom,
który byłby uznany za zbyt naciągany, fantastyczny czy pokrętny". Pani
ta wymienia cztery dyżurne tematy, z których każdy dotyczy działań
rządu Stanów Zjednoczonych: wykorzystywanie czarnych w roli króli
ków doświadczalnych, zaszczepianie im złych nawyków, dążenie do
eliminacji ich przywódców i dziesiątkowanie czarnoskórej populacji4
.
Jednakże poczucie okrążenia przez złoczyńców pojawia się w wielo
rakiej postaci i na różną skalę - od drobnej po kosmiczną i nie zawsze
obiektem oskarżeń jest rząd. Drobnym, acz pouczającym przykładem
jest tu sprawa nowego, taniego napoju o nazwie „Tropical Fantasy",
który pojawił się na rynku w północno-wschodniej części Stanów Zjed
noczonych we wrześniu 1990 roku i przez następne sześć miesięcy
sprzedawał się wyjątkowo dobrze w rejonach zamieszkanych przez osoby
o niskich dochodach. Fakt, że większość zatrudnionych przy jego pro
dukcji w firmie mieszczącej się w Brooklynie w Nowym Jorku stanowili
16
Teorie spukowe wszędzie wokal nas
czarni, czynił ów napój jeszcze bardziej atrakcyjnym. Jednakże na
początku 1991 roku w zamieszkanych przez czarnoskórą ludność dziel
nicach pojawiły się anonimowe ulotki ostrzegające, że recepturę napoju
opracował Ku Klux Klan i „Tropical Fantasy" zawiera „środki powodu
jące bezpłodność czarnoskórych mężczyzn". Chociaż śledztwa przepro
wadzone przez policję i dziennikarzy wykazały, że zarzut jest niepra
wdziwy, znalazł on jednak odzew u konsumentów i spowodował spadek
sprzedaży o 70%.
Inne produkty, takie jak papierosy Kool i Uptown, odzież Troop
Sport, „smażone kurczaki Churcha" oraz napój bezalkoholowy Snapple
również były obiektem podobnych oszczerczych kampanii, w których
oskarżano je, że są narzędziem, za pomocą którego KKK powoduje
impotencję5
.
One również przyniosły producentom znaczne straty handlowe.
Spiskami o większym ciężarze gatunkowym, wciąż z podejrzliwością
traktowanymi przez czarnych, są zabójstwa Malcolma X i Martina
Lutłiera Kinga Jr. Przywódcy „Narodu Islamu" występują z oskarże
niem, że FBI nie ochraniało Malcolma X, w odniesieniu zaś do Kinga
twierdzą, że rząd Stanów Zjednoczonych „zorganizował jego śmierć"6
.
Joseph Lowery, inny czarnoskóry przywódca, zgadza się z tym stanowi
skiem. „Nigdy nawet przez chwilę nie przestaliśmy wierzyć, że rząd był
w jakimś stopniu współuczestnikiem zabójstwa Martina Kinga Jr."7
Aktywista Dick Gregory, komik, który już dawno temu zrezygno
wał z rozśmieszania ludzi na rzecz zajmowania się teoriami spiskowymi,
również głosi, że King stał się ofiarą rządowego spisku, podobnie jak
28 czarnoskórych mężczyzn zamordowanych w tajemniczych okolicz
nościach w Atlancie w latach 1979-1989 (w tym drugim wypadku
przypisuje zabójstwa rządowym naukowcom, którzy pobierali ofiarom
czubki penisów w celu sporządzenia surowicy przeciwrakowej).
Jednakże dwie główne teorie spiskowe dotyczą obaw, że rząd
Stanów Zjednoczonych podejmuje działania wymierzone przeciwko
czarnej społeczności, a także zawierają cały zestaw oskarżeń wysuwanych
przez Louisa Farrakhana i „Naród Islamu".
AIDS I NARKOTYKI. Nieproporcjonalnie wysoka liczba przypad
ków AIDS oraz szerząca się wśród czarnych plaga narkomanii skłania
prominentne postacie z ich kręgów do wysuwania teorii spiskowych,
według których za kulisami tych epidemicznych zjawisk kryje się rząd
Stanów Zjednoczonych. Komik Bill Cosby zapewnia, że AIDS został
„wywołany przez istoty ludzkie, aby zlikwidować tych, których nie
lubiły"8
. Reżyser filmowy Spike Lee rozpowszechnił zarzut (reklama
sklepów odzieżowych Benettona), że AIDS jest „wyprodukowaną przez
rząd chorobą"9
. W nocnej telewizji raper Karol Moe Dee przedstawił
17
Potęga spisku
AIDS jako ludobójczy spisek przeciwko czarnym, nie spotykając się ze
sprzeciwem gospodarza programu, Arsenio Halla. Wielkonakładowe
czasopismo dla czarnych opublikowało obszerny artykuł AIDS: Is it
Genocide? („AIDS: Czy to ludobójstwo?")10
jako główny materiał nu
meru.
Steven Cokely, znany były członek władz municypalnych Chicago,
dodał temu spiskowi antysemickie zabarwienie, opowiadając o żydo
wskich lekarzach wstrzykujących AIDS czarnoskórym noworodkom
w ramach spisku, który miał doprowadzić do przejęcia władzy nad
światem.
Narkotyki i przestępczość wywołują podobne obawy. W wysoko
ocenionym filmie z 1991 roku Boyz „N" the Hood o życiu czarnej
społeczności jedna z postaci przedstawia rozbudowaną teorię spiskową,
według której crack i broń są dostępne dla czarnych, ponieważ „oni
chcą, żebyśmy się pozabijali. Sprawiają, że to, czego nie mogli nam
zrobić w epoce niewolnictwa, my robimy teraz sami sobie".
Skoro przywódcy społeczności murzyńskiej prześcigają się nawzajem
w propagowaniu takich idei, trudno się dziwić, że badania ankietowe
wykazały w 1990 roku, iż 29% czarnoskórych nowojorczyków deklaro
wało przekonanie o rozmyślnym „stworzeniu AIDS w laboratoriach
w celu zakażenia czarnych ludzi", a 60% sądziło, że rząd „z premedyta
cją ułatwia czarnej biedocie dostęp do narkotyków"11
.
Poglądy te stworzyły fundament dla ogromnej popularności, z jaką
spotkał się artykuł Dark Alliance („Mroczny sojusz"), opublikowa
ny w trzech odcinkach w sierpniu 1996 roku w „San Jose Mercury
News". Jego autor, Gary Webb, zdecydowanie dawał do zrozumienia,
że CIA, Centralna Agencja Wywiadowcza, wiedziała o handlu narkoty
kami prowadzonym w Los Angeles przez Nikaraguańczyków walczą
cych z komunistycznymi władzami w swoim kraju, ale nie przeciwdzia
łała temu procederowi, ponieważ agencji był na rękę fakt, że zdobyte
w ten sposób fundusze są przekazywane contras. W swoim pierwszym
artykule Webb twierdzi, że „dopóki pracownicy Centralnej Agencji
Wywiadowczej nie zaczęli sprzedawać kokainy w dzielnicy South-Cen
tral po nieprawdopodobnie okazyjnych cenach, była ona zupełnie
nieosiągalna w zamieszkanych przez czarnych dzielnicach". Ta sieć
handlu narkotykami „otworzyła pierwszy kanał przerzutowy pomiędzy
kolumbijskim kartelem narkotykowym a czarnymi rejonami L.A."
Nikaraguańscy dostawcy, utrzymuje również Webb, „spotykali się tak
że z agentami CIA zarówno przed, jak i w czasie sprzedawania narkoty
ków w L.A."12
Ów cykl artykułów sugeruje więc, że rząd jest wspólni
kiem w procederze rozpowszechniania crack pochodnej kokainy.
„Mercury News" jeszcze silniej zaakcentował to powiązanie w Inter
necie. Jego strona internetowa (WWW Wide World Web) zawiera
18
Teorie spiskowe wszędzie wokół nas
odznakę CIA nałożoną na wizerunek człowieka palącego crack. W wy
wiadzie radiowym dostępnym na najnowocześniejszej z możliwych stro
nie WWW „Mercury News" Gary Webb zapewnia, że „kokaina, którą
posłużono się do produkcji crack zalewającego na początku lat osiem
dziesiątych Los Angeles, została dostarczona przez armię CIA".
Poza wewnętrznym dochodzeniem CIA, śledztwami przeprowadzo
nymi przez senacką komisję wywiadu oraz szeryfa Los Angeles, które nie
znalazły żadnych dowodów potwierdzających spiskową teorię Webba,
również w szeregu artykułów zajmujących się dociekliwie tą sprawą
zwrócono uwagę na fakt, że autor „Mrocznego sojuszu" nie przedstawił
żadnych materiałów dowodowych podtrzymujących jego oskarżenia.
„Washington Post" uznał, że „dostępne informacje nie potwierdzają
tezy, iż popierani przez CIA contras — czy też ogólnie rzecz biorąc
Nikaraguańczycy - odegrali większą rolę w pojawieniu się crack jako
popularnie stosowanego w całych Stanach Zjednoczonych narkoty
ku"13
. „Los Angeles Times" stwierdził wprost: „Epidemia używania crack
w Los Angeles nie stanowiła realizacji żadnych planów. Nie była stero
wana przez contras, CIA ani też przez żadną pojedynczą organizację
handlu narkotykami"1
'*. „New York Times" uznał, że oskarżenia poparte
są „skąpymi dowodami"15
. Te i inne głosy krytyczne16
zmusiły „Mercury
News" do częściowego zdystansowania się od przedstawionego materia
łu. Wydawca oświadczył, że artykuł „Mroczny sojusz" stwierdzał jedy
nie, iż osoby związane z CIA sprzedały kokainę, która znalazła się na
ulicach Los Angeles, a nie że CIA aprobowała tę sprzedaż. Ponadto ze
strony internetowej znikła odznaka CIA.
Wycofanie się z zajmowanego stanowiska miało jednak niewielki
wpływ na opinię czarnej społeczności, która powszechnie uznała tezy
„Mrocznego sojuszu" za prawdziwe. Jej przywódcy podchwycili je
natychmiast. Jessie Jackson oskarżył rząd, że za pośrednictwem CIA jest
„wmieszany w finansowanie narkotyków"17
. Dick Gregory pozwolił się
aresztować w centrali CIA i oświadczył: „W tych budynkach znajdują
się dowody potwierdzające fakt, że agencja pomagała niszczyć czarno
skórą ludność. To nazywa się ludobójstwem"18
. Maxine Waters, człon
kini Kongresu z Los Angeles South-Central, oświadczyła na wiecu:
„Ludzie na wysokich stanowiskach wiedzą o tym, ale robią głupie miny,
puszczają perskie oko, gdy tymczasem w Los Angeles South-Central
czarne dzieci umierają"19
.
Czarnoskórzy dziennikarze podchwycili temat i rozwinęli go. De
rrick Z. Jackson napisał w swoim felietonie w „The Boston Globe":
„nasuwa się jedyny wniosek - Ronald Reagan wyraził zgodę na crack
i zniszczenie czarnych ludzi w kraju po to, by finansować zabijanie
komuchów za granicą"20
. William Tatum, wydawca .Amsterdam News"
uznał tę tezę za „całkowicie wiarygodną"21
. Karykatura redakcyjna
19
Potęga spisku
przedstawiała jadący przez czarną dzielnicę samochód pełen agentów
CIA, którzy wyrzucają przez okna pakieciki z crack. Ta teoria spiskowa
zrodziła nawet formę komercyjną, ponieważ handlarze w Los Angeles
sprzedawali czapeczki baseballowe z napisem „CIA. Crack Inforcement
Agency"*.
Teorie dotyczące CIA stały się również punktem wyjścia do formu
łowania oskarżeń zakrojonych na szerszą skalę. Kobie Kwasi Harris,
przewodniczący wydziału studiów afroamerykańskich na Uniwersytecie
Stanowym San Jose, przedstawił o wiele rozleglejszy schemat działania:
„Gdyby Ameryka dysponowała możliwością wyboru, przedłożyłaby zde
zorganizowaną i skryminalizowaną czarną społeczność nad zorganizowa
ną i radykalną"22
. Barbara Bourdeaux z wydziału oświaty Los Angeles
ogłosiła istnienie „wielkiego planu masowego ludobójstwa, którego
ofiarami mają być dzieci urodzone na całym świecie, a szczególnie w Los
Angeles i Compton"23
.
LOUIS FARRAKHAN I „NARÓD ISLAMU". Louis Farrakhan
zasługuje na bliższe zainteresowanie jego osobą, ponieważ stał się on nie
tylko czołowym specjalistą w sprawach spisków wymierzonych przeciw
ko czarnym, ale również najsłynniejszym amerykańskim antysemitą.
Farrakhan częściowo powtarza teologiczne założenia „Narodu Islamu",
według których samo istnienie białej rasy jest spiskiem mającym na celu
eliminację czarnych. Współpracownicy Farrakhana podczas Konferencji
Holocaustu Czarnej Narodowości, która odbyła się tuż przed Marszem
Miliona Mężczyzn w październiku 1995 roku, kierując się tymi wytycz
nymi, obciążyli białych odpowiedzialnością za 600 milionów śmiertel
nych ofiar czarnych w ciągu ostatnich sześciu tysięcy lat24
. Czasopismo
Farrakhana oskarża białych, że dążą do tego celu wykorzystując wiele
środków, wśród których najczęściej wymieniany jest AIDS: „choroba
stworzona przez człowieka w celu zabicia nas wszystkich"25
. (Określe
niem „nas" Farrakhan obejmuje również Afrykanów. Twierdzi, że rząd
amerykański wysłał do Afryki milion „jednostek" AIDS w celu zgładze
nia całej ludności kontynentu.) Innymi mechanizmami są: propaganda
głosząca umysłową niższość czarnych, obniżany poziom wykształcenia,
długie wyroki więzienia, a także dostępność broni, narkotyków i „śmie
ciowej" żywności. Pozbycie się czarnoskórych mężczyzn dzięki narkoty
kom, osadzaniu w więzieniach i śmierci przynosi również dodatkową
korzyść, ponieważ w tej sytuacji czarnoskóre kobiety stają się dostępne
dla białych mężczyzn, a ci następnie sprawują nad nimi kuratelę poprzez
śmiercionośne połączenie kontroli urodzin, aborcji i pomocy społecznej.
Farrakhan wykracza poza te teologiczne założenia odziedziczone po
swoim nauczycielu Elijahu Muhammadzie i demonstruje globalny kon-
spiracjonizm własnego pomysłu. Wszystko zaczyna się od sprawy śmier-
20
Teorie spiskowe wszędzie wokół nas
ci Elijahu Muhammada w 1975 roku. Farrakhan odrzuca oficjalnie
ustalone przyczyny zgonu (zawał serca oraz choroba wieńcowa) i utrzy
muje, że spowodowali ją: członkowie rodziny, rząd Stanów Zjednoczo
nych i Arabowie-sunnici. Farrakhan zwraca również uwagę na Żydów,
którzy początkowo znajdowali się poza obrębem zainteresowania „Na
rodu Islamu". Czyni to, przejmując szereg klasycznych tez. Twierdzi, że
Żydzi ponoszą odpowiedzialność za zaistnienie kapitalizmu i komuni
zmu, wybuch obu wojen światowych, finansowanie Hidera, sprawowa
nie kontroli nad Federalnym Bankiem Rezerw i Hollywood, doprowa
dzenie do powstania długu państwowego Stanów Zjednoczonych. Zdo
minowali oni również życie polityczne Ameryki („wszyscy prezydenci od
1932 roku są marionetkami Żydów") i środki przekazu („każde czaso
pismo, które odmawia poddania się ich kontroli, zostaje rzucone na
kolana wskutek wycofania ogłoszeń. Jeżeli ten sposób zawodzi, Żydzi
wstrzymują dostawy farby i papieru gazetowego")26
. Ogólnie rzecz
biorąc, „85% ludzi na Ziemi to ofiary Żydów"27
. „Naród Islamu"
kolportuje na swoich zebraniach Protokoły mędrców Syjonu, osławiony
antysemicki falsyfikat, i publikuje własną spiskologiczno-antysemicką
literaturę28
.
Farrakhan przedstawia również nowe rewelacje na temat Żydów.
Według niego prowadzili oni handel niewolnikami między Afryką
i Ameryką, który jego zdaniem spowodował śmierć 100 milionów
Afrykanów.
Żydzi byli właścicielami trzech czwartych ogólnej liczby niewolni
ków i podtrzymywali finansowanie systemu niewolniczego. Wstrzykują
oni wirusa AIDS czarnym noworodkom i spowodowali powstanie dziu
ry ozonowej.
Szczególnie zgrabnym zabiegiem rewizjonistycznym ze strony Far-
rakhana jest dokonana przez niego całkowita reinterpretacja trwałego
i aktywnego udziału Żydów w walce o prawa obywatelskie dla czar
nych. Twierdzi on, że postępowali tak we własnym interesie. Pomagając
czarnym w integracji, Żydzi zdołali zniszczyć niezależne instytucje go
spodarcze czarnych i sami przejęli ich działalność. Namawiając czar
nych, by działali raczej w ramach systemu, a nie kontestowali go, Żydzi
uniemożliwili im wydostanie się poza ograniczenia narzucane przez
białych. Ogólnie rzecz biorąc, żydowscy „krwiopijcy" skutecznie zablo
kowali emancypację czarnych.
***
Prawica tworzy drugą zorganizowaną grupę malkontentów. W cza
sie zimnej wojny obawiała się, że zakonspirowane gremium Ameryka
nów, znane pod różnymi nazwami, takimi jak „Władza Pieniądza",
21
Potęga spisku
„Wtajemniczeni", „Tajny Zespół" lub „Kabała", gotowe jest sprzedać
ich kraj Związkowi Radzieckiemu, który wówczas ustanowi ogólnoświa
towy rząd. Wbrew oczekiwaniom rozpad bloku sowieckiego nie usunął
tych obaw. Wielu prawicowców wciąż obawia się Kremla i traktuje
z podejrzliwością upadek Związku Radzieckiego, uważając, że to wybieg
mający osłabić czujność Amerykanów. Większa ich liczba w dalszym
ciągu lęka się powstania ogólnoświatowej władzy, zmieniając jednak
obiekt swoich obaw. Zamiast (potężnego) Związku Radzieckiego narzu
cającego komunizm boją się teraz (bezsilnej) Organizacji Narodów
Zjednoczonych, pragnącej wprowadzić Nowy Ład Świata. Podobień
stwa są tu wyraźne - tak jak Moskwa, ONZ dysponuje mechanizmami
działalności wywrotowej i wojskami okupacyjnymi29
.
Prawicowe ugrupowania spodziewają się najazdu na Stany Zjedno
czone wojsk pod dowództwem ONZ, nazywanych niekiedy Wielona
rodowymi Siłami Uderzeniowymi. Niektórzy są zdania, że inwazja ma
dopiero nastąpić, i uważają, iż odwrotne strony znaków na autostradach
zawierają zakodowane informacje dla wojsk napastniczych (na przykład
w Michigan kolor niebieski oznacza, że niedaleko znajduje się woda,
zielony — miejsce na biwak, a brązowy - paliwo). Inni sądzą, że najazd
już trwa i około 300 tys. Gurkhów oraz żołnierzy z Rosji i Hongkongu
zostało ukrytych w różnych miejscach rozsianych na terenie całych
Stanów Zjednoczonych. Informacje są niekiedy niezwykle konkretne
i lokalizują 40 tys. żołnierzy ONZ w San Diego, 14 tys. w Anchorage
oraz batalion Gurkhów w Montanie.
Federalna Agencja Zarządzania w Sytuacjach Kryzysowych (Federal
Emergency Management Agency - FEMA), powołana rzekomo w celu
koordynowania działań rządu w czasie klęsk żywiołowych, jako pierwsza
będzie nadzorować przebieg przejęcia władzy przez ONZ, a następnie
stanie się „tajnym rządem", który pokieruje Stanami Zjednoczonymi.
Jak przystało na instytucję zajmującą się planowaniem, FEMA przepro
wadziła już odpowiednie próby. Na przykład zaaranżowała zamieszki,
które nastąpiły w 1992 roku w Los Angeles po procesie Rodneya Kinga,
aby w ten sposób przetestować reakcje na powstanie zorganizowane
przez gangi. Czarne grupy przestępcze, takie jak Crips i Bloods, również
odegrają dużą rolę w zaprowadzaniu nowego ładu. Do innych instytu
cji, którym wyznaczone zostały ważne zadania w mającym nastąpić
przewrocie, zalicza się Agencję Ochrony Środowiska (Environmental
Protection Agency) - która będzie śledziła pojazdy - oraz Stowarzysze
nie Edukacji Narodowej (National Education Association) - które
zadba o to, by dzieci były wadliwie kształcone.
A gdzie w tym czasie będą się znajdowały siły zbrojne Stanów
Zjednoczonych? W odległych krajach, zaprowadzając Nowy Ład Świata
pod auspicjami Narodów Zjednoczonych. Oddanie wojsk Stanów Zjed-
22
Teorie spiskowe wszędzie wokół nas
noczonych pod oenzetowskie dowództwo w Somalii stworzyło prece
dens, który następnie podtrzymano w Bośni.
Nowy ład nie będzie sympatyczny. Imigranci przejmą władzę nad
krajem i Amerykanie utracą wszystkie swoje prawa obywatelskie, zwła
szcza prawo do noszenia broni. Wszyscy poddani zostaną bezprece
densowemu systemowi kontroli. „Tylko kwestią czasu będzie wytatuo
wanie wszystkim ludziom znaków", podobnych do symboli kodowych
w supermarketach30
. Albo też w pośladki Amerykanów zostaną wszcze
pione mikroczipy, za pomocą których śledzone będą działania poszcze
gólnych osobników i miejsce, gdzie się znajdują. (Timothy McVeigh,
skazany za wysadzenie budynku federalnego w Oklahoma City, jest
przekonany, że rząd wykonał na nim taką operację w czasie, gdy służył
w wojsku.) Nieposłusznych spotkają surowe konsekwencje. Nie oznako
wane czarne śmigłowce będą przewoziły dysydentów do miejsc odosob
nienia, zlokalizowanych w takich obiektach państwowych, jak na przy
kład bazy lotnicze. Niektóre z nich już zostały przygotowane. Na
przykład drut kolczasty wokół nie używanego lotniska w Kalifornii jest
założony tak, by uniemożliwić wyjście, ale nie wejście. Ostatnim ele
mentem w systemie przymusu mają być wybudowane w Stanach cztery
krematoria, z których każde jest w stanie przerobić 3 tys. zwłok dzien
nie, a może nawet 4 miliony rocznie.
By uniemożliwić realizację tego scenariusza, prawicowcy podejmują
różnorodne kroki. W 1994 roku skłonili Kongres stanu Oklahoma, by
przyjął rezolucję wzywającą Kongres Stanów Zjednoczonych do „zaprze
stania udzielania jakiegokolwiek poparcia tworzeniu Nowego Ładu
Światowego albo też innej formy ogólnoświatowego rządu"31
. Prowadzą
również aktywne działania z udziałem od dziesięciu do czterdziestu
tysięcy osób zorganizowanych w oddziały milicji, które ćwiczą z bronią
w leśnych zakątkach stanów Michigan, Montana i innych, przygotowu
jąc się do ostatecznego starcia. Zajmują się „śledzeniem błękitnych
hełmów", czyli wyszukiwaniem śladów obecności wojsk ONZ w Sta
nach Zjednoczonych, a także wypatrywaniem czarnych śmigłowców
(„Gdy widzę śmigłowiec bez oznakowań, uznaję go za maszynę wro
ga")32
. Zamalowują również znaki drogowe, sprawiając duże kłopoty
drogowcom, którzy tracą w ten sposób dane dotyczące konserwacji
dróg. Aby rozwiązać ten problem, wydział transportu stanu Indiana
zmienił system kodowania informacji w nadziei, że „uspokoi to kierow
ców, którzy żywili duże obawy"33
.
Milicje nie troszczą się wyłącznie sprawą obrony ojczyzny, lecz coraz
intensywniej kwestionują władzę rządu Stanów Zjednoczonych. Dla
wielu osób z prawicy Waszyngton został całkowicie i nieodwołalnie
stracony dla prawdziwych Amerykanów i są one głęboko przekonane
o konieczności zniszczenia instytucji rządowych. William Pierce, czoło-
23
Potęga spisku
wy propagator idei powstania, unika oskarżenia o wywrotową działal
ność spiskową, przedstawiając swoje koncepcje w formie powieściowej.
W The Turner Diaries, zwanej „biblią prawicowej ekstremy", z mrożą
cym krew w żyłach entuzjazmem opowiada historię Organizacji, białej
rasistowskiej grupy, która zdobywa fundusze drogą fałszerstw i rabun
ków żydowskich sklepów. Jej działalność osiąga punkt kulminacyjny
podczas rasistowskiego powstania i „Dnia Sznura", w którym biali
„zdrajcy swojej rasy" dziesiątkami tysięcy zawisają na latarniach. Potem
następuje masakra Żydów i czarnych. Ostatecznie Organizacja przejmu
je władzę. W drugiej powieści, pt. Hunter, pełen podziwu Pierce opo
wiada historię człowieka, który zabija mieszańców rasowych, Żydów
i innych, niegodnych życia w Ameryce jego marzeń34
. Pierce nie ukrywa
ambicji kierujących nim przy pisaniu tych powieści: „Nie piszę, by
dostarczyć jedynie rozrywki. Chcę wyjaśniać ludziom pewne sprawy.
Chciałbym zobaczyć Amerykę jako kontynent białych ludzi"35
.
Podejrzliwi
Humpty Dumty został zepchnięty'.
- naklejka na zderzaku samochodu,
Stany Zjednoczone, lau siedemdziesiąte
Paranoicy dysponująfaktami
- Oliver Stone36
Niekoniecznie trzeba mieszkać w ubogim rejonie śródmieścia albo
w Montanie, by obawiać się spisków. Teorie spiskowe kwitną rów
nież wśród wybrańców społeczeństwa. Wielu zamożnych, wykształco
nych ludzi o centrowej orientacji podziela te zapatrywania. Spotyka
my wśród nich zarówno kandydatów na stanowisko prezydenta
Stanów Zjednoczonych, jak również postacie silnie związane z kultu
rą masową.
***
Fakt, iż kilku niedawnych kandydatów aspirujących do prezydentury
Stanów Zjednoczonych jest orędownikami konspiracjonizmu, stanowi
wymowną ilustrację powszechności tego sposobu myślenia; natomiast fakt,
że każdemu z nich dość daleko było do zwycięstwa, zakreśla zarazem jego
granice. Wśród osób, o których wspomniałem wyżej, jest trzech republika
nów, jeden demokrata i dwóch niezależnych kandydatów.
24
Teorie spiskowe wszędzie wokół nas
Patrick Buchanan. Ubiegał się on o nominację Partii Republi
kańskiej w 1992 i 1996 roku i, zwłaszcza w tej drugiej kampanii,
przemawiał zgodnie z odwieczną tradycją amerykańskiego populizmu.
„Prawdziwa władza w Ameryce spoczywa w rękach Manhattańskiej
Władzy Pieniądza" - oświadczył37
, przywołując archaiczne określe
nie grupy interesów bankowo-finansowych. Wyciągnął straszak No
wego Ładu Światowego, rozumiejąc pod tym określeniem sytuację,
w której Amerykanie utracą pełną suwerenność. Kluczowe decyzje
podejmować będą: Organizacja Narodów Zjednoczonych, Między
narodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy, Trybunał Mię
dzynarodowy i Światowa Organizacja Handlu. Amerykańskich po
datników uznał za tych, którym „wyznaczono rolę kozłów ofiarnych
Nowego Ładu Światowego"38
.
Pat Robertson. Amerykański kaznodzieja i polityk Pat Robertson,
kandydat z 1988 roku, był osobą aspirującą do prezydentury, która
przedstawiała najbardziej drobiazgowo wypracowane koncepcje na te
mat spisku wymierzonego przeciwko Stanom Zjednoczonym. Jest być
może również najbardziej wpływowym głosicielem teorii spiskowych we
współczesnej Ameryce. Należy jednak zauważyć, że zaledwie kilka
z wymienionych niżej koncepcji sformułował sam Robertson i niemal
wcale nie występował z nimi w czasie kampanii w 1988 roku (chociaż
od czasu do czasu wspominał Radę Stosunków Międzynarodowych,
dyżurny wielki straszak amerykańskich konspiracjonistów). Dopiero
w 1991 roku w pełni przedstawił swoje poglądy w książce zatytułowa
nej The New World Order.
Robertson proponuje dwa bardzo różniące się od siebie scenariusze
Nowego Ładu Światowego - jeden finansowy, drugi moralny. W pierw
szym przewiduje przechwycenie majątku Stanów Zjednoczonych przez
Europejczyków za pośrednictwem ogólnoświatowej waluty i pojedyn
czego, ogólnoświatowego banku. Spiskującym gremium jest „Władza
Pieniądza", a motywami jej działania połączenie chciwości oraz prostych
rozwiązań dyktatury zamiast komplikacji i bałaganu demokracji. Już
w 1865 roku europejscy bankierzy zorganizowali zabójstwo Abrahama
Lincolna, aby uniemożliwić mu wprowadzenie nie oprocentowanego
pieniądza, co zlikwidowałoby ich kontrolę nad emisją środków finanso
wych w Stanach Zjednoczonych. W 1912 roku, aby utrzymać tę kon
trolę, grupa interesów bankowych zorganizowała wyścig do prezydentu
ry z udziałem trzech kandydatów i pozwoliła wygrać Woodrow Wilso
nowi. Rok później Wilson i jego doradca, pułkownik Edward House,
zinstytucjonalizowali „Władzę Pieniądza", doprowadzając do uchwale
nia Szesnastej Poprawki, która pozwalała Kongresowi zbierać podatek
dochodowy, a także stworzyć Bank Rezerw Federalnych39
. Oba te
posunięcia są ze sobą ściśle powiązane, ponieważ bank centralny posłu-
25
Kto jest winien? Kto pociąga za sznurki? Kto za tym stoi? Oczywiście Żydzi, masoneria, jezu ici oraz członkowie rozmaitych taj nych związków, mafii i stowarzy szeń, których agenci są wszędzie, i które sterują z ukrycia wszystkimi wydarzeniami. Ma się rozumieć - dla własnych, głęboko ukrytych ce lów, które jednak, przy odrobinie pomyślunku, można łatwo określić i zdemaskować. Im chodzi o uzy skanie absolutnej władzy nad świa tem, o zdobycie bogactw i wpły wów. Często oni żywią (i realizują) także inne niecne zamiary: wynisz czenie jakiejś rasy albo narodowo ści, planowe szerzenie zgnilizny mo ralnej, zepsucia, kłamstwa i zbrod ni, wywoływanie katastrof... Histo ria toczy się według przygotowane go przez nich planu, którego diabo- liczne założenia ustaliła na tajnych zebraniach ściśle zakonspirowana grupa Wybranych. Teoriami spiskowymi można tłuma czyć wszystko: od zmiany na stano wisku przywódcy dowolnego pań stwa, po kryzysy gospodarcze, nadmierną śmiertelność no worodków, zmiany klimatyczne i wprowadzenie do sprzedaży nowego napoju w puszkach. Wiara w ów absurdalny konspiracjonizm nad wyraz upraszcza nasze widze nie świata, często obcego i wrogie go. Przeświadczenie, iż wszelkie działania podejmowane przez nas, nie wtajemniczonych, są daremne i bezsensowne, ponieważ decydują o wszystkim agenci z Tel Awiwu, emisariusze lóż masońskich, tajne struktury Organizacji Narodów Zjednoczonych - i tak dalej, spra wia, iż ów świat staje się bardziej wytłumaczalny i zrozumiały...
D A N I E L P I P E S POTĘGA SPISKU WPŁYW PARANOICZNEGO MYŚLENIA NA DZIEJE LUDZKOŚCI Przełożył Sławomir Kędzierski BEJ Service Warszawa
Tytuł oryginału CONSPIRACY How the Paranoid Styk Flourishes and Where it Comes From Copyright © 1997 by Daniel Pipes Originally published by The Free Press, a division of Simon & Schuster, Inc. © Copyright for the Polish edition by BEJ Service sp. z 0.0., 1998 Redakcja oraz indeks Bogusław Brodecki Korekta Zofia Banasiak Szef wydania Bartłomiej Zborski Projekt okładki Tomasz Krzymowski Skład i łamanie FELBERG ISBN 83-905585-3-X Wydanie pierwsze BEJ Service sp. z o.o., 1998 ul. Białostocka 7, 03-741 Warszawa tei. 619 66 74, fax 619 53 83 Dystrybucja, sprzedaż hurtowa i wysyłkowa: GROS sp. z o.o. tei. 618 85 03, fax 619 53 83 Druk: OWP TAURUS ul. Dantego 1/25 01-914 Warszawa tel./fax 783 66 82
DANIEL PIPES, syn Richarda Pipesa, byłego dyrektora do spraw Europy Wschodniej w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego Stanów Zjednoczonych, znaw cy spraw rosyjskich i publicysty, jest wybitnym amerykańskim politologiem, pisa rzem i dziennikarzem, specjalizującym się w zagadnieniach bliskowschodnich. Doktorat z historii uzyskał w 1978 w Uniwersytecie Harvarda, następnie podjął trzyletnie studia za granicą, m.in. w Egipcie. Prowadził wykłady w Harvardzie, University of Chicago, University of Pennsylvania i US Naval War College, współpracował także z amerykańskim Departamentem Stanu i Departamentem Obrony. W latach 1992-95 z ramienia J. William Fullbright Board of Foreign Scholarships kierował programem międzynarodowej wymiany kadr. W latach 1986-93 był w Stanach Zjednoczonych dyrektorem Foreign Policy Research Insti tute. Należał (dwukrotnie) do sztabu prowadzącego wyborczą kampanię prezy dencką George'a Busha. Jest również znanym w Ameryce komentatorem telewizyjnym; z jego usług korzystają m.in. programy ABC World News, CBS This Morning, CBS Reports, CNN Special Events, The Donahue Show, Firing Line, Good Morning America, MacNeil/Lehrer Newshour, Nightline oraz The Today Show. Publikował w następujących periodykach: „The Adantic Monthly", „Business Week", „Commentary", „Foreign Affairs", „Foreign Policy", „National Interest", „National Review", „New Republic", „The Weekly Standard". Teksty jego pióra ukazywały się też na łamach tak znanych gazet codziennych, jak „The Christian Science Monitor", „International Herald Tribune", „Los Angeles Times", „New York Times", „Wall Street Journal" i „Washington Post". Był założycielem znanego i opiniotwórczego pisma „Middle East Quarterly". Jego książki i artykuły prasowe zostały przetłumaczone na piętnaście języków. Jest autorem znanych książek poświęconych zagadnieniom związanym z isla mem: The Rushdie Affair (1990), In the Path of God: hlam and Political Power (1983), SUve Soldiers and Islam (1981). Trzy książki: Syria Beyond the Peace Process (1996), Damascus Courts the West: Syrian Politics, 1989-91 (1991) i Gre ater Syria (1990), poświęcił Syrii, zaś dwie: The Hidden Hand: Middle East Fears of Conspiracy (1996), The Long Shadow: Culture and Politics in the Middle East (1989) innym problemom związanym z Bliskim Wschodem. W książce An Arabist's Guide to Colloquial Egyptian (1983) usystematyzował gramatykę języka arabskiego używanego w Egipcie. Obecnie przygotowuje pionierskie dzieło Mus lim America, poświęcone bardzo ważnemu zjawisku polityczno-społeczno-kultu- rowemu ostatnich lat - ekspansji islamu w Stanach Zjednoczonych. Był również współautorem dziewięciu książek oraz wydawcą zbiorów esejów: Middle East Conflicts and America (1993) i Friendly Tyrants: An American Dilemma (1991). Szkice zawarte w tym ostatnim zbiorze traktują o proamerykańskich reżimach autorytarnych oraz o ich stosunkach ze Stanami Zjednoczonymi. Mieszka w Filadelfii w stanie Pensylwania. Ma dwie córki, 12-letnią Sarah i 10-letnią Ann. Lubi podróże, chętnie uprawia ćwiczenia fizyczne, jest miłośnikiem muzyki klasycznej, jazzu i bluesa, lubi też dobrą literaturę, zwłaszcza pochodzącą z krajów, których jeszcze nie odwiedził...
Dla Sarah Pipes, gorliwej czytelniczki
...błahostki, lekkie jak powietrze, dh podejrzlitvych są niepodważalne jak Pumo Święte - American Mercury, 179Ψ Jaki mógł mieć w tym motyw? — książę Metternich na wiadomość o śmierci rosyjskiego ambasadora2 Nie wierzę nikomu, nawet samemu sobie - Józef Stalin3 1 „American Mercury" z 12 VIII 1799. Cyt. wg V. S tauffer, Νου England and the Bavarian Illuminati, New York, Columbia University Press 1918, s. 307. 2 Ks. Metternich, cyt. wgH.J. M o r g e n t h a u , Politics Among Nations: The Struggle for Power and Peace, wyd. V, New York, Alfred A. Kempf 1973, s. 527. Powiedzenie znane też w wersji: „Jestem ciekaw, dlaczego to zrobił", cyt. wg R. J e r vis, Perception and Misperception in International Politics, Princeton N.J., Princeton University Press 1976, s. 320. 3 Józef Stalin, cyt. wg E. C r a n k s h a w , Khrushchev Remembers, przekł. i red. S. T a l b o t t , Boston: Little, Brown 1970, s. 307.
SPIS TREŚCI Wstęp 11 1. Teorie spiskowe wszędzie wokół nas 15 2. Dom luster 39 3. Osaczanie teorii spiskowej 59 4. Początki: do roku 1815 77 5. Rozkwit: 1815-1945 106 6. Wędrówka na margines, od roku 1945 142 7. Dwie tradycje konspiracjonizmu 170 8. Prawicowe oszołomy, lewicowi wykwintnisie 201 9. Koszty konspiracjonizmu 222 Załącznik A: Łagodny antysemityzm 239 Załącznik B: Słaby punkt Stalina 246 Załącznik C: Internet 255 Indeks nazwisk 259
WSTĘP Nowy sposób wyjaśniania zjawisk politycznych pojawił się niemal równo dwieście lat temu, gdy niektórzy przeciwnicy rewolucji francu skiej przypisali swoim wrogom wręcz nadludzkie zdolności w układaniu planów oraz paskudne zamiary zawładnięcia światem. Ten zbiór obaw, który powstał jako snute w środku nocy przemyślenia malkontentów, w XIX wieku przybrał kształt zespołu koncepcji politycznych, które określiłem mianem konspiracjonizmu. Występuje on w dwóch głów nych postaciach. Jedna z nich skupia uwagę na niebezpieczeństwach stwarzanych przez tajne stowarzyszenia, druga zajmuje się Żydami. W miarę upływu czasu prezentowane przez wyznawców tych koncepcji obawy narastały, obejmując swoim wpływem również i rządy — szczegól nie Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Izraela. Konspiracjo- nizm wytrwale zdobywał zwolenników przez wiek XIX, a pod jego koniec przejęli również tę metodę bezwzględni działacze polityczni i zaczęli propagować owe idee, nasycając je dodatkowo agresywnością tonu, by wreszcie wykorzystać jako fundament ambitnych, radykalnych ruchów. W okresie dwóch wojen światowych przywódcy polityczni wykorzystali konspiracjonizm, by zdobyć władzę w Rosji i Niemczech, a następnie posługiwali się nim, by usprawiedliwić agresję i wynikające z niej zdobycze terytorialne. Przez mniej więcej dwa lata - od 1939 do 1941 roku - państwa te były o krok od zdobycia kontroli nad całym światem. Popełnione gigantyczne błędy zapobiegły takiej ewentualności i w następnych dziesięcioleciach dało się zauważyć, że konspiracjonizm stopniowo słabnie, choć na pewno jeszcze nie umarł. W książce tej przedstawiłem opracowaną przeze mnie jednolitą interpretację konspiracjonizmu. Na dalszych stronach prezentuję histo rię teorii spiskowych od ich początków w okresie krucjat (gdy pojawili się dwaj główni wrogowie) do chwili obecnej (kiedy to zachowały atrakcyjność przede wszystkim dla politycznego i geograficznego margi nesu). W trakcie lektury czytelnik zetknie się z wieloma niezwykłymi 11
Potęga spisku i niepokojącymi ludźmi, osobliwymi ideami i największymi tragediami współczesności. Wśród występujących tu postaci znaleźli się zarówno intelektualiści nieznani (Augustin de Barruel, Siergiej Niłus), jak i słyn ni (John Atkinson Hobson, Oswald Spengler), podżegacze motłochu (Wilhelm Marr, Louis Farrakhan) i ludzie z kart historii powszechnej (Adolf Hitler, Józef Stalin). W spisie tych, którzy popierali konspiracjo- nizm, pojawią się nawet nieoczekiwane nazwiska (Beniamin Disraeli, Winston Churchill). By zrozumieć współczesną rolę teorii spiskowych, należy koniecznie zapoznać się z dwoma zagadnieniami: specyficznym mechanizmem, który od I wojny światowej połączył tradycje antysemityzmu i walki z tajnymi stowarzyszeniami, oraz opisem, jak koncepcje te zrodziły się na prawicy, potem zostały przejęte przez lewicę i do chwili obecnej odbijają się rykoszetem od jednego skrzydła sceny politycznej do dru giego. Niniejsza książka jest pracą interpretacyjną, a nie badawczą. Aby ograniczyć jej rozmiary, skupiłem się na najbardziej oryginalnych lub najważniejszych aspektach konspiracjonizmu. Głównym obiektem zain teresowania są przede wszystkim idee, a nie informacje. Z góry przepra szam za coś, co może zostać uznane za arbitralność doboru - na przykład pominięcie autentycznych spisków (zdobycie władzy przez bolszewi ków), czynników wyjaśniających zdobywanie coraz większej popularno ści przez konspiracjonizm (w republice weimarskiej) albo jej utratę (obecnie na Zachodzie), a także sprawy cech osobowości przyczyniają cych się do podatności na konspiracjonizm (u członków milicji z Mon tany). Prześlizguję się nad całymi stuleciami we wczesnym okresie historii i nad dziesięcioleciami w czasach bardziej nam współczesnych. Związek Radziecki jest tu częściej wspominany niż inne państwa totali tarne (Niemcy nazistowskie czy maoistowskie Chiny) i być może wy maga to wyjaśnienia. Model radziecki pojawił się pierwszy, trwał dłużej i wywierał o wiele większy wpływ niż pozostałe. Stalin był osobnikiem „głębszym i bardziej złożonym od Hitlera"1 , znajdował się w centrum największej liczby najbardziej wyrafinowanych wersji spisków w stopniu większym niż ktokolwiek inny w historii, zabił o wiele więcej osób z powodów wynikających z politycznej paranoi2 i przyczynił się do powstania wielu innych, niemal równie morderczych reżimów. *** Natrafiłem na to zagadnienie w czasie pisania The Hidden Hand studium teorii spiskowych na Bliskim Wschodzie, czyli w rejonie, w którym się specjalizuję. Starając się odkryć genezę paranoidalnych idei, których wyrazicielami byli tacy przywódcy jak Gamal Abdel Naser, 12
Wstęp ajatollah Chomeini czy Saddam Husajn, przekonałem się, że ich lęk przed spiskami nie miał samoistnego charakteru, ale w ogromnej części jego podstawą były europejskie i amerykańskie źródła. W efekcie punkt ciężkości moich badań przesunął się z zagadnień aktualnej polityki arabskiej i irańskiej na intelektualną historię Zachodu. Ponieważ jednak temat ten nie mieścił się w ramach pracy o Bliskim Wschodzie, traktu jący o nim szkic spoczął w cichym zakątku mojego twardego dysku do chwili, gdy Bruce Nichols z Free Press skłonił mnie, bym zmienił ów fragmencik w coś bardziej nadającego się do publikacji. Dziękuję mu za ten impuls - niniejsza książka jest jego efektem. Chcę również podziękować zarządowi, sponsorom i pracownikom Forum Bliskowschodniego (Middle East Forum), mojej uniwersyteckiej instytucji, za zapewnienie mi właściwej atmosfery do napisania tej książki. Roger Donway, Paul Hollander, Richard Pipes, Gerald Posner i Arthur Waldron łaskawie odpowiedzieli na moje powtarzające się pytania odwołujące się do ich specjalistycznej wiedzy. Moi asystenci Leora Aster, Seyit Ali Avcu, J. Michael Barrett, Nick Beckwith, Randy Figatner, Seth Lasser, Tamala T. Montgomery, Jacqueline Portugese, Erika Triscari i Zena Yoslov dokonali wspaniałego dzieła w toku pracy w bibliotekach i przy lekturach, z entuzjazmem przechodząc od jednego zagadnienia do następnego - całkowicie nie związanego z poprzednim. Niewielkie fragmenty tej książki umieściłem już wcześniej w „Com mentary", „New Republic" i „Wall Street Journal". Nie chcąc obciążać publikacji niezliczonymi zastrzeżeniami, stoso wanymi do dystansowania się od tekstu („rzekomy", „jakby", „podob no"), proszę czytelników, by podczas lektury umieszczali je w stosow nych miejscach. D.P. FiUdelfia Luty 1997 r. PRZYPISY 1 R. C o n q u e s t , The Great Terror: A Reassessment, New York, Oxford Univer sity Press 1990, s. 65. 2 R.J. R u m m e l , Death by Government, New Brunswick, N.J., Transaction 1994, s. 8, ocenia, że Stalin zabił ok. 43 milionów własnych obywateli w porównaniu z 21 milionami ludzi zamordowanych przez Hitlera. Rummel przypisuje również 38 milionów zabójstw przewodniczącemu Mao, jednemu z wielu uczniów Stalina.
UWAGA OGÓLNA DO PRZYPISÓW Rzetelni naukowcy i faktyczni wyznawcy teorii spiskowych mogą być zdezorientowani (wyjaśnia to rozdział 3 pt. „Wysoce paranoidal- na nauka"). Aby dopomóc im w identyfikacji, przypisy podają nazwi ska niespiskowych teoretyków normalnym drukiem, natomiast na zwiska teoretyków spiskowych wersalikami. W przypadku osób, któ re związane są z teoriami spiskowymi od czasu do czasu (Gary Sick, Jonathan Vankin), zapis zmienia się, sygnalizując w ten sposób ich rozmaite poglądy. By dać czytelnikom pojęcie, jak obszerna jest literatura dotycząca konspiracjonizmu, przypisy odwołują się do głównych prac, w tym również do takich, które nie są cytowane w tekście niniejszej książki. Wszystkie podkreślenia w cytatach pochodzą z oryginalnego zapisu.
Rozdział pierwszy Teorie spiskowe wszędzie wokół nas Teorie spiskowe - lęk przed nie istniejącymi spiskami - w Stanach Zjednoczonych kwitną wspaniale. Rywalizujący o prezydenturę kandydaci z Partii Republikańskiej, Demokratycznej i niezależni są ich zagorzałymi orędownikami. Dla rozwijających się organizacji politycznych („Naród Islamu", milicje) są wręcz racją bytu. Większość Amerykanów deklaruje przekonanie, że John F. Kennedy nie został zabity przez samotnego zamachowca, ale zginął w wyniku spisku, a większość czarnych Ameryka nów obarcza rząd Stanów Zjednoczonych odpowiedzialnością za nasilanie się zjawiska narkomanii. Słynny stał się sposób, w jaki OJ. Simpson uwolnił się od odpowiedzialności karnej, przekonując ławę przysięgłych do zaprezentowanej przez siebie teorii spiskowej, według której policja z Los Angeles sfabrykowała obciążające go dowody. Dwaj młodzi ludzie, którym zawróciły w głowie teorie spiskowe, głoszące że Waszyngton odbiera Ame rykanom wolność, wysadzili budynek federalny w Oklahoma City, zabija jąc 168 osób (w tym 19 dzieci) i raniąc 550. Takie pełne podejrzliwości podejście ma również wpływ na działa nia władz. Ustawa stanu Nowy Jork wymaga, by w szkołach nauczano o „ziemniaczanym głodzie" w Irlandii. Gubernator stanu Nowy Jork, George E. Pataki, stwierdził, podpisując stosowne zarządzenie, że infor macja ta ma uświadomić uczniom, iż klęska głodu była „rezultatem świadomych działań Brytyjczyków, przedsięwziętych w celu pozbawie nia Irlandczyków niezbędnej do przeżycia żywności"1 . Zaplanowana na grudzień 1995 roku Konferencja Stanowa w Filadelfii miała umocnić władze stanowe kosztem instytucji federalnych. Gdy jednak skrajna prawica dowiedziała się o tym przedsięwzięciu, zaczęła głosić teorie spiskowe, według których miała to być perfidna próba obalenia konsty tucji i podporządkowania Stanów Zjednoczonych władzy ogólnoświa towego rządu. Potwierdzać miała to chronologiczna zbieżność terminu 15
Potęga spisku konferencji z 50 rocznicą ONZ. Przeprowadzona przez skrajną prawicę kampania okazała się do tego stopnia skuteczna, że poszczególne stany zaczęły wycofywać się jeden po drugim. Konferencję trzeba było odwo łać, a dyskusję na temat federalizmu uniemożliwiono. Badania teorii spiskowych funkcjonujących w amerykańskim życiu społecznym wykazują, że mają one tendencję do pojawiania się w nie proporcjonalnie wielkim stopniu w dwóch wielkich grupach społecz nych - politycznie niezadowolonych i kulturowo podejrzliwych. Niezadowoleni Teoria spiskowa jest wyrafinowaniem ignorantów — Richard Grenier Wśród grup malkontentów politycznych najbardziej podatne na teorie spiskowe okazują się czarna społeczność i skrajna prawica. Obie grupy są niezadowolone z istniejącego porządku i propagują radykalne metody przeprowadzania zmian. Obie też odwołują się do poglądów, które w dużym stopniu bazują na istnieniu potężnych sił zaangażowanych w spiskowe działania. *** Zapewne teorie spiskowe są najbardziej rozpowszechnione pośród „czarnej Ameryki". Felietoniści nazywają je „siłą napędową afroamery- kańskiej społeczności"3 , natomiast psycholog kliniczny stwierdza, że „zapewne nie ma spisku wymierzonego przeciwko Afroamerykanom, który byłby uznany za zbyt naciągany, fantastyczny czy pokrętny". Pani ta wymienia cztery dyżurne tematy, z których każdy dotyczy działań rządu Stanów Zjednoczonych: wykorzystywanie czarnych w roli króli ków doświadczalnych, zaszczepianie im złych nawyków, dążenie do eliminacji ich przywódców i dziesiątkowanie czarnoskórej populacji4 . Jednakże poczucie okrążenia przez złoczyńców pojawia się w wielo rakiej postaci i na różną skalę - od drobnej po kosmiczną i nie zawsze obiektem oskarżeń jest rząd. Drobnym, acz pouczającym przykładem jest tu sprawa nowego, taniego napoju o nazwie „Tropical Fantasy", który pojawił się na rynku w północno-wschodniej części Stanów Zjed noczonych we wrześniu 1990 roku i przez następne sześć miesięcy sprzedawał się wyjątkowo dobrze w rejonach zamieszkanych przez osoby o niskich dochodach. Fakt, że większość zatrudnionych przy jego pro dukcji w firmie mieszczącej się w Brooklynie w Nowym Jorku stanowili 16
Teorie spukowe wszędzie wokal nas czarni, czynił ów napój jeszcze bardziej atrakcyjnym. Jednakże na początku 1991 roku w zamieszkanych przez czarnoskórą ludność dziel nicach pojawiły się anonimowe ulotki ostrzegające, że recepturę napoju opracował Ku Klux Klan i „Tropical Fantasy" zawiera „środki powodu jące bezpłodność czarnoskórych mężczyzn". Chociaż śledztwa przepro wadzone przez policję i dziennikarzy wykazały, że zarzut jest niepra wdziwy, znalazł on jednak odzew u konsumentów i spowodował spadek sprzedaży o 70%. Inne produkty, takie jak papierosy Kool i Uptown, odzież Troop Sport, „smażone kurczaki Churcha" oraz napój bezalkoholowy Snapple również były obiektem podobnych oszczerczych kampanii, w których oskarżano je, że są narzędziem, za pomocą którego KKK powoduje impotencję5 . One również przyniosły producentom znaczne straty handlowe. Spiskami o większym ciężarze gatunkowym, wciąż z podejrzliwością traktowanymi przez czarnych, są zabójstwa Malcolma X i Martina Lutłiera Kinga Jr. Przywódcy „Narodu Islamu" występują z oskarże niem, że FBI nie ochraniało Malcolma X, w odniesieniu zaś do Kinga twierdzą, że rząd Stanów Zjednoczonych „zorganizował jego śmierć"6 . Joseph Lowery, inny czarnoskóry przywódca, zgadza się z tym stanowi skiem. „Nigdy nawet przez chwilę nie przestaliśmy wierzyć, że rząd był w jakimś stopniu współuczestnikiem zabójstwa Martina Kinga Jr."7 Aktywista Dick Gregory, komik, który już dawno temu zrezygno wał z rozśmieszania ludzi na rzecz zajmowania się teoriami spiskowymi, również głosi, że King stał się ofiarą rządowego spisku, podobnie jak 28 czarnoskórych mężczyzn zamordowanych w tajemniczych okolicz nościach w Atlancie w latach 1979-1989 (w tym drugim wypadku przypisuje zabójstwa rządowym naukowcom, którzy pobierali ofiarom czubki penisów w celu sporządzenia surowicy przeciwrakowej). Jednakże dwie główne teorie spiskowe dotyczą obaw, że rząd Stanów Zjednoczonych podejmuje działania wymierzone przeciwko czarnej społeczności, a także zawierają cały zestaw oskarżeń wysuwanych przez Louisa Farrakhana i „Naród Islamu". AIDS I NARKOTYKI. Nieproporcjonalnie wysoka liczba przypad ków AIDS oraz szerząca się wśród czarnych plaga narkomanii skłania prominentne postacie z ich kręgów do wysuwania teorii spiskowych, według których za kulisami tych epidemicznych zjawisk kryje się rząd Stanów Zjednoczonych. Komik Bill Cosby zapewnia, że AIDS został „wywołany przez istoty ludzkie, aby zlikwidować tych, których nie lubiły"8 . Reżyser filmowy Spike Lee rozpowszechnił zarzut (reklama sklepów odzieżowych Benettona), że AIDS jest „wyprodukowaną przez rząd chorobą"9 . W nocnej telewizji raper Karol Moe Dee przedstawił 17
Potęga spisku AIDS jako ludobójczy spisek przeciwko czarnym, nie spotykając się ze sprzeciwem gospodarza programu, Arsenio Halla. Wielkonakładowe czasopismo dla czarnych opublikowało obszerny artykuł AIDS: Is it Genocide? („AIDS: Czy to ludobójstwo?")10 jako główny materiał nu meru. Steven Cokely, znany były członek władz municypalnych Chicago, dodał temu spiskowi antysemickie zabarwienie, opowiadając o żydo wskich lekarzach wstrzykujących AIDS czarnoskórym noworodkom w ramach spisku, który miał doprowadzić do przejęcia władzy nad światem. Narkotyki i przestępczość wywołują podobne obawy. W wysoko ocenionym filmie z 1991 roku Boyz „N" the Hood o życiu czarnej społeczności jedna z postaci przedstawia rozbudowaną teorię spiskową, według której crack i broń są dostępne dla czarnych, ponieważ „oni chcą, żebyśmy się pozabijali. Sprawiają, że to, czego nie mogli nam zrobić w epoce niewolnictwa, my robimy teraz sami sobie". Skoro przywódcy społeczności murzyńskiej prześcigają się nawzajem w propagowaniu takich idei, trudno się dziwić, że badania ankietowe wykazały w 1990 roku, iż 29% czarnoskórych nowojorczyków deklaro wało przekonanie o rozmyślnym „stworzeniu AIDS w laboratoriach w celu zakażenia czarnych ludzi", a 60% sądziło, że rząd „z premedyta cją ułatwia czarnej biedocie dostęp do narkotyków"11 . Poglądy te stworzyły fundament dla ogromnej popularności, z jaką spotkał się artykuł Dark Alliance („Mroczny sojusz"), opublikowa ny w trzech odcinkach w sierpniu 1996 roku w „San Jose Mercury News". Jego autor, Gary Webb, zdecydowanie dawał do zrozumienia, że CIA, Centralna Agencja Wywiadowcza, wiedziała o handlu narkoty kami prowadzonym w Los Angeles przez Nikaraguańczyków walczą cych z komunistycznymi władzami w swoim kraju, ale nie przeciwdzia łała temu procederowi, ponieważ agencji był na rękę fakt, że zdobyte w ten sposób fundusze są przekazywane contras. W swoim pierwszym artykule Webb twierdzi, że „dopóki pracownicy Centralnej Agencji Wywiadowczej nie zaczęli sprzedawać kokainy w dzielnicy South-Cen tral po nieprawdopodobnie okazyjnych cenach, była ona zupełnie nieosiągalna w zamieszkanych przez czarnych dzielnicach". Ta sieć handlu narkotykami „otworzyła pierwszy kanał przerzutowy pomiędzy kolumbijskim kartelem narkotykowym a czarnymi rejonami L.A." Nikaraguańscy dostawcy, utrzymuje również Webb, „spotykali się tak że z agentami CIA zarówno przed, jak i w czasie sprzedawania narkoty ków w L.A."12 Ów cykl artykułów sugeruje więc, że rząd jest wspólni kiem w procederze rozpowszechniania crack pochodnej kokainy. „Mercury News" jeszcze silniej zaakcentował to powiązanie w Inter necie. Jego strona internetowa (WWW Wide World Web) zawiera 18
Teorie spiskowe wszędzie wokół nas odznakę CIA nałożoną na wizerunek człowieka palącego crack. W wy wiadzie radiowym dostępnym na najnowocześniejszej z możliwych stro nie WWW „Mercury News" Gary Webb zapewnia, że „kokaina, którą posłużono się do produkcji crack zalewającego na początku lat osiem dziesiątych Los Angeles, została dostarczona przez armię CIA". Poza wewnętrznym dochodzeniem CIA, śledztwami przeprowadzo nymi przez senacką komisję wywiadu oraz szeryfa Los Angeles, które nie znalazły żadnych dowodów potwierdzających spiskową teorię Webba, również w szeregu artykułów zajmujących się dociekliwie tą sprawą zwrócono uwagę na fakt, że autor „Mrocznego sojuszu" nie przedstawił żadnych materiałów dowodowych podtrzymujących jego oskarżenia. „Washington Post" uznał, że „dostępne informacje nie potwierdzają tezy, iż popierani przez CIA contras — czy też ogólnie rzecz biorąc Nikaraguańczycy - odegrali większą rolę w pojawieniu się crack jako popularnie stosowanego w całych Stanach Zjednoczonych narkoty ku"13 . „Los Angeles Times" stwierdził wprost: „Epidemia używania crack w Los Angeles nie stanowiła realizacji żadnych planów. Nie była stero wana przez contras, CIA ani też przez żadną pojedynczą organizację handlu narkotykami"1 '*. „New York Times" uznał, że oskarżenia poparte są „skąpymi dowodami"15 . Te i inne głosy krytyczne16 zmusiły „Mercury News" do częściowego zdystansowania się od przedstawionego materia łu. Wydawca oświadczył, że artykuł „Mroczny sojusz" stwierdzał jedy nie, iż osoby związane z CIA sprzedały kokainę, która znalazła się na ulicach Los Angeles, a nie że CIA aprobowała tę sprzedaż. Ponadto ze strony internetowej znikła odznaka CIA. Wycofanie się z zajmowanego stanowiska miało jednak niewielki wpływ na opinię czarnej społeczności, która powszechnie uznała tezy „Mrocznego sojuszu" za prawdziwe. Jej przywódcy podchwycili je natychmiast. Jessie Jackson oskarżył rząd, że za pośrednictwem CIA jest „wmieszany w finansowanie narkotyków"17 . Dick Gregory pozwolił się aresztować w centrali CIA i oświadczył: „W tych budynkach znajdują się dowody potwierdzające fakt, że agencja pomagała niszczyć czarno skórą ludność. To nazywa się ludobójstwem"18 . Maxine Waters, człon kini Kongresu z Los Angeles South-Central, oświadczyła na wiecu: „Ludzie na wysokich stanowiskach wiedzą o tym, ale robią głupie miny, puszczają perskie oko, gdy tymczasem w Los Angeles South-Central czarne dzieci umierają"19 . Czarnoskórzy dziennikarze podchwycili temat i rozwinęli go. De rrick Z. Jackson napisał w swoim felietonie w „The Boston Globe": „nasuwa się jedyny wniosek - Ronald Reagan wyraził zgodę na crack i zniszczenie czarnych ludzi w kraju po to, by finansować zabijanie komuchów za granicą"20 . William Tatum, wydawca .Amsterdam News" uznał tę tezę za „całkowicie wiarygodną"21 . Karykatura redakcyjna 19
Potęga spisku przedstawiała jadący przez czarną dzielnicę samochód pełen agentów CIA, którzy wyrzucają przez okna pakieciki z crack. Ta teoria spiskowa zrodziła nawet formę komercyjną, ponieważ handlarze w Los Angeles sprzedawali czapeczki baseballowe z napisem „CIA. Crack Inforcement Agency"*. Teorie dotyczące CIA stały się również punktem wyjścia do formu łowania oskarżeń zakrojonych na szerszą skalę. Kobie Kwasi Harris, przewodniczący wydziału studiów afroamerykańskich na Uniwersytecie Stanowym San Jose, przedstawił o wiele rozleglejszy schemat działania: „Gdyby Ameryka dysponowała możliwością wyboru, przedłożyłaby zde zorganizowaną i skryminalizowaną czarną społeczność nad zorganizowa ną i radykalną"22 . Barbara Bourdeaux z wydziału oświaty Los Angeles ogłosiła istnienie „wielkiego planu masowego ludobójstwa, którego ofiarami mają być dzieci urodzone na całym świecie, a szczególnie w Los Angeles i Compton"23 . LOUIS FARRAKHAN I „NARÓD ISLAMU". Louis Farrakhan zasługuje na bliższe zainteresowanie jego osobą, ponieważ stał się on nie tylko czołowym specjalistą w sprawach spisków wymierzonych przeciw ko czarnym, ale również najsłynniejszym amerykańskim antysemitą. Farrakhan częściowo powtarza teologiczne założenia „Narodu Islamu", według których samo istnienie białej rasy jest spiskiem mającym na celu eliminację czarnych. Współpracownicy Farrakhana podczas Konferencji Holocaustu Czarnej Narodowości, która odbyła się tuż przed Marszem Miliona Mężczyzn w październiku 1995 roku, kierując się tymi wytycz nymi, obciążyli białych odpowiedzialnością za 600 milionów śmiertel nych ofiar czarnych w ciągu ostatnich sześciu tysięcy lat24 . Czasopismo Farrakhana oskarża białych, że dążą do tego celu wykorzystując wiele środków, wśród których najczęściej wymieniany jest AIDS: „choroba stworzona przez człowieka w celu zabicia nas wszystkich"25 . (Określe niem „nas" Farrakhan obejmuje również Afrykanów. Twierdzi, że rząd amerykański wysłał do Afryki milion „jednostek" AIDS w celu zgładze nia całej ludności kontynentu.) Innymi mechanizmami są: propaganda głosząca umysłową niższość czarnych, obniżany poziom wykształcenia, długie wyroki więzienia, a także dostępność broni, narkotyków i „śmie ciowej" żywności. Pozbycie się czarnoskórych mężczyzn dzięki narkoty kom, osadzaniu w więzieniach i śmierci przynosi również dodatkową korzyść, ponieważ w tej sytuacji czarnoskóre kobiety stają się dostępne dla białych mężczyzn, a ci następnie sprawują nad nimi kuratelę poprzez śmiercionośne połączenie kontroli urodzin, aborcji i pomocy społecznej. Farrakhan wykracza poza te teologiczne założenia odziedziczone po swoim nauczycielu Elijahu Muhammadzie i demonstruje globalny kon- spiracjonizm własnego pomysłu. Wszystko zaczyna się od sprawy śmier- 20
Teorie spiskowe wszędzie wokół nas ci Elijahu Muhammada w 1975 roku. Farrakhan odrzuca oficjalnie ustalone przyczyny zgonu (zawał serca oraz choroba wieńcowa) i utrzy muje, że spowodowali ją: członkowie rodziny, rząd Stanów Zjednoczo nych i Arabowie-sunnici. Farrakhan zwraca również uwagę na Żydów, którzy początkowo znajdowali się poza obrębem zainteresowania „Na rodu Islamu". Czyni to, przejmując szereg klasycznych tez. Twierdzi, że Żydzi ponoszą odpowiedzialność za zaistnienie kapitalizmu i komuni zmu, wybuch obu wojen światowych, finansowanie Hidera, sprawowa nie kontroli nad Federalnym Bankiem Rezerw i Hollywood, doprowa dzenie do powstania długu państwowego Stanów Zjednoczonych. Zdo minowali oni również życie polityczne Ameryki („wszyscy prezydenci od 1932 roku są marionetkami Żydów") i środki przekazu („każde czaso pismo, które odmawia poddania się ich kontroli, zostaje rzucone na kolana wskutek wycofania ogłoszeń. Jeżeli ten sposób zawodzi, Żydzi wstrzymują dostawy farby i papieru gazetowego")26 . Ogólnie rzecz biorąc, „85% ludzi na Ziemi to ofiary Żydów"27 . „Naród Islamu" kolportuje na swoich zebraniach Protokoły mędrców Syjonu, osławiony antysemicki falsyfikat, i publikuje własną spiskologiczno-antysemicką literaturę28 . Farrakhan przedstawia również nowe rewelacje na temat Żydów. Według niego prowadzili oni handel niewolnikami między Afryką i Ameryką, który jego zdaniem spowodował śmierć 100 milionów Afrykanów. Żydzi byli właścicielami trzech czwartych ogólnej liczby niewolni ków i podtrzymywali finansowanie systemu niewolniczego. Wstrzykują oni wirusa AIDS czarnym noworodkom i spowodowali powstanie dziu ry ozonowej. Szczególnie zgrabnym zabiegiem rewizjonistycznym ze strony Far- rakhana jest dokonana przez niego całkowita reinterpretacja trwałego i aktywnego udziału Żydów w walce o prawa obywatelskie dla czar nych. Twierdzi on, że postępowali tak we własnym interesie. Pomagając czarnym w integracji, Żydzi zdołali zniszczyć niezależne instytucje go spodarcze czarnych i sami przejęli ich działalność. Namawiając czar nych, by działali raczej w ramach systemu, a nie kontestowali go, Żydzi uniemożliwili im wydostanie się poza ograniczenia narzucane przez białych. Ogólnie rzecz biorąc, żydowscy „krwiopijcy" skutecznie zablo kowali emancypację czarnych. *** Prawica tworzy drugą zorganizowaną grupę malkontentów. W cza sie zimnej wojny obawiała się, że zakonspirowane gremium Ameryka nów, znane pod różnymi nazwami, takimi jak „Władza Pieniądza", 21
Potęga spisku „Wtajemniczeni", „Tajny Zespół" lub „Kabała", gotowe jest sprzedać ich kraj Związkowi Radzieckiemu, który wówczas ustanowi ogólnoświa towy rząd. Wbrew oczekiwaniom rozpad bloku sowieckiego nie usunął tych obaw. Wielu prawicowców wciąż obawia się Kremla i traktuje z podejrzliwością upadek Związku Radzieckiego, uważając, że to wybieg mający osłabić czujność Amerykanów. Większa ich liczba w dalszym ciągu lęka się powstania ogólnoświatowej władzy, zmieniając jednak obiekt swoich obaw. Zamiast (potężnego) Związku Radzieckiego narzu cającego komunizm boją się teraz (bezsilnej) Organizacji Narodów Zjednoczonych, pragnącej wprowadzić Nowy Ład Świata. Podobień stwa są tu wyraźne - tak jak Moskwa, ONZ dysponuje mechanizmami działalności wywrotowej i wojskami okupacyjnymi29 . Prawicowe ugrupowania spodziewają się najazdu na Stany Zjedno czone wojsk pod dowództwem ONZ, nazywanych niekiedy Wielona rodowymi Siłami Uderzeniowymi. Niektórzy są zdania, że inwazja ma dopiero nastąpić, i uważają, iż odwrotne strony znaków na autostradach zawierają zakodowane informacje dla wojsk napastniczych (na przykład w Michigan kolor niebieski oznacza, że niedaleko znajduje się woda, zielony — miejsce na biwak, a brązowy - paliwo). Inni sądzą, że najazd już trwa i około 300 tys. Gurkhów oraz żołnierzy z Rosji i Hongkongu zostało ukrytych w różnych miejscach rozsianych na terenie całych Stanów Zjednoczonych. Informacje są niekiedy niezwykle konkretne i lokalizują 40 tys. żołnierzy ONZ w San Diego, 14 tys. w Anchorage oraz batalion Gurkhów w Montanie. Federalna Agencja Zarządzania w Sytuacjach Kryzysowych (Federal Emergency Management Agency - FEMA), powołana rzekomo w celu koordynowania działań rządu w czasie klęsk żywiołowych, jako pierwsza będzie nadzorować przebieg przejęcia władzy przez ONZ, a następnie stanie się „tajnym rządem", który pokieruje Stanami Zjednoczonymi. Jak przystało na instytucję zajmującą się planowaniem, FEMA przepro wadziła już odpowiednie próby. Na przykład zaaranżowała zamieszki, które nastąpiły w 1992 roku w Los Angeles po procesie Rodneya Kinga, aby w ten sposób przetestować reakcje na powstanie zorganizowane przez gangi. Czarne grupy przestępcze, takie jak Crips i Bloods, również odegrają dużą rolę w zaprowadzaniu nowego ładu. Do innych instytu cji, którym wyznaczone zostały ważne zadania w mającym nastąpić przewrocie, zalicza się Agencję Ochrony Środowiska (Environmental Protection Agency) - która będzie śledziła pojazdy - oraz Stowarzysze nie Edukacji Narodowej (National Education Association) - które zadba o to, by dzieci były wadliwie kształcone. A gdzie w tym czasie będą się znajdowały siły zbrojne Stanów Zjednoczonych? W odległych krajach, zaprowadzając Nowy Ład Świata pod auspicjami Narodów Zjednoczonych. Oddanie wojsk Stanów Zjed- 22
Teorie spiskowe wszędzie wokół nas noczonych pod oenzetowskie dowództwo w Somalii stworzyło prece dens, który następnie podtrzymano w Bośni. Nowy ład nie będzie sympatyczny. Imigranci przejmą władzę nad krajem i Amerykanie utracą wszystkie swoje prawa obywatelskie, zwła szcza prawo do noszenia broni. Wszyscy poddani zostaną bezprece densowemu systemowi kontroli. „Tylko kwestią czasu będzie wytatuo wanie wszystkim ludziom znaków", podobnych do symboli kodowych w supermarketach30 . Albo też w pośladki Amerykanów zostaną wszcze pione mikroczipy, za pomocą których śledzone będą działania poszcze gólnych osobników i miejsce, gdzie się znajdują. (Timothy McVeigh, skazany za wysadzenie budynku federalnego w Oklahoma City, jest przekonany, że rząd wykonał na nim taką operację w czasie, gdy służył w wojsku.) Nieposłusznych spotkają surowe konsekwencje. Nie oznako wane czarne śmigłowce będą przewoziły dysydentów do miejsc odosob nienia, zlokalizowanych w takich obiektach państwowych, jak na przy kład bazy lotnicze. Niektóre z nich już zostały przygotowane. Na przykład drut kolczasty wokół nie używanego lotniska w Kalifornii jest założony tak, by uniemożliwić wyjście, ale nie wejście. Ostatnim ele mentem w systemie przymusu mają być wybudowane w Stanach cztery krematoria, z których każde jest w stanie przerobić 3 tys. zwłok dzien nie, a może nawet 4 miliony rocznie. By uniemożliwić realizację tego scenariusza, prawicowcy podejmują różnorodne kroki. W 1994 roku skłonili Kongres stanu Oklahoma, by przyjął rezolucję wzywającą Kongres Stanów Zjednoczonych do „zaprze stania udzielania jakiegokolwiek poparcia tworzeniu Nowego Ładu Światowego albo też innej formy ogólnoświatowego rządu"31 . Prowadzą również aktywne działania z udziałem od dziesięciu do czterdziestu tysięcy osób zorganizowanych w oddziały milicji, które ćwiczą z bronią w leśnych zakątkach stanów Michigan, Montana i innych, przygotowu jąc się do ostatecznego starcia. Zajmują się „śledzeniem błękitnych hełmów", czyli wyszukiwaniem śladów obecności wojsk ONZ w Sta nach Zjednoczonych, a także wypatrywaniem czarnych śmigłowców („Gdy widzę śmigłowiec bez oznakowań, uznaję go za maszynę wro ga")32 . Zamalowują również znaki drogowe, sprawiając duże kłopoty drogowcom, którzy tracą w ten sposób dane dotyczące konserwacji dróg. Aby rozwiązać ten problem, wydział transportu stanu Indiana zmienił system kodowania informacji w nadziei, że „uspokoi to kierow ców, którzy żywili duże obawy"33 . Milicje nie troszczą się wyłącznie sprawą obrony ojczyzny, lecz coraz intensywniej kwestionują władzę rządu Stanów Zjednoczonych. Dla wielu osób z prawicy Waszyngton został całkowicie i nieodwołalnie stracony dla prawdziwych Amerykanów i są one głęboko przekonane o konieczności zniszczenia instytucji rządowych. William Pierce, czoło- 23
Potęga spisku wy propagator idei powstania, unika oskarżenia o wywrotową działal ność spiskową, przedstawiając swoje koncepcje w formie powieściowej. W The Turner Diaries, zwanej „biblią prawicowej ekstremy", z mrożą cym krew w żyłach entuzjazmem opowiada historię Organizacji, białej rasistowskiej grupy, która zdobywa fundusze drogą fałszerstw i rabun ków żydowskich sklepów. Jej działalność osiąga punkt kulminacyjny podczas rasistowskiego powstania i „Dnia Sznura", w którym biali „zdrajcy swojej rasy" dziesiątkami tysięcy zawisają na latarniach. Potem następuje masakra Żydów i czarnych. Ostatecznie Organizacja przejmu je władzę. W drugiej powieści, pt. Hunter, pełen podziwu Pierce opo wiada historię człowieka, który zabija mieszańców rasowych, Żydów i innych, niegodnych życia w Ameryce jego marzeń34 . Pierce nie ukrywa ambicji kierujących nim przy pisaniu tych powieści: „Nie piszę, by dostarczyć jedynie rozrywki. Chcę wyjaśniać ludziom pewne sprawy. Chciałbym zobaczyć Amerykę jako kontynent białych ludzi"35 . Podejrzliwi Humpty Dumty został zepchnięty'. - naklejka na zderzaku samochodu, Stany Zjednoczone, lau siedemdziesiąte Paranoicy dysponująfaktami - Oliver Stone36 Niekoniecznie trzeba mieszkać w ubogim rejonie śródmieścia albo w Montanie, by obawiać się spisków. Teorie spiskowe kwitną rów nież wśród wybrańców społeczeństwa. Wielu zamożnych, wykształco nych ludzi o centrowej orientacji podziela te zapatrywania. Spotyka my wśród nich zarówno kandydatów na stanowisko prezydenta Stanów Zjednoczonych, jak również postacie silnie związane z kultu rą masową. *** Fakt, iż kilku niedawnych kandydatów aspirujących do prezydentury Stanów Zjednoczonych jest orędownikami konspiracjonizmu, stanowi wymowną ilustrację powszechności tego sposobu myślenia; natomiast fakt, że każdemu z nich dość daleko było do zwycięstwa, zakreśla zarazem jego granice. Wśród osób, o których wspomniałem wyżej, jest trzech republika nów, jeden demokrata i dwóch niezależnych kandydatów. 24
Teorie spiskowe wszędzie wokół nas Patrick Buchanan. Ubiegał się on o nominację Partii Republi kańskiej w 1992 i 1996 roku i, zwłaszcza w tej drugiej kampanii, przemawiał zgodnie z odwieczną tradycją amerykańskiego populizmu. „Prawdziwa władza w Ameryce spoczywa w rękach Manhattańskiej Władzy Pieniądza" - oświadczył37 , przywołując archaiczne określe nie grupy interesów bankowo-finansowych. Wyciągnął straszak No wego Ładu Światowego, rozumiejąc pod tym określeniem sytuację, w której Amerykanie utracą pełną suwerenność. Kluczowe decyzje podejmować będą: Organizacja Narodów Zjednoczonych, Między narodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy, Trybunał Mię dzynarodowy i Światowa Organizacja Handlu. Amerykańskich po datników uznał za tych, którym „wyznaczono rolę kozłów ofiarnych Nowego Ładu Światowego"38 . Pat Robertson. Amerykański kaznodzieja i polityk Pat Robertson, kandydat z 1988 roku, był osobą aspirującą do prezydentury, która przedstawiała najbardziej drobiazgowo wypracowane koncepcje na te mat spisku wymierzonego przeciwko Stanom Zjednoczonym. Jest być może również najbardziej wpływowym głosicielem teorii spiskowych we współczesnej Ameryce. Należy jednak zauważyć, że zaledwie kilka z wymienionych niżej koncepcji sformułował sam Robertson i niemal wcale nie występował z nimi w czasie kampanii w 1988 roku (chociaż od czasu do czasu wspominał Radę Stosunków Międzynarodowych, dyżurny wielki straszak amerykańskich konspiracjonistów). Dopiero w 1991 roku w pełni przedstawił swoje poglądy w książce zatytułowa nej The New World Order. Robertson proponuje dwa bardzo różniące się od siebie scenariusze Nowego Ładu Światowego - jeden finansowy, drugi moralny. W pierw szym przewiduje przechwycenie majątku Stanów Zjednoczonych przez Europejczyków za pośrednictwem ogólnoświatowej waluty i pojedyn czego, ogólnoświatowego banku. Spiskującym gremium jest „Władza Pieniądza", a motywami jej działania połączenie chciwości oraz prostych rozwiązań dyktatury zamiast komplikacji i bałaganu demokracji. Już w 1865 roku europejscy bankierzy zorganizowali zabójstwo Abrahama Lincolna, aby uniemożliwić mu wprowadzenie nie oprocentowanego pieniądza, co zlikwidowałoby ich kontrolę nad emisją środków finanso wych w Stanach Zjednoczonych. W 1912 roku, aby utrzymać tę kon trolę, grupa interesów bankowych zorganizowała wyścig do prezydentu ry z udziałem trzech kandydatów i pozwoliła wygrać Woodrow Wilso nowi. Rok później Wilson i jego doradca, pułkownik Edward House, zinstytucjonalizowali „Władzę Pieniądza", doprowadzając do uchwale nia Szesnastej Poprawki, która pozwalała Kongresowi zbierać podatek dochodowy, a także stworzyć Bank Rezerw Federalnych39 . Oba te posunięcia są ze sobą ściśle powiązane, ponieważ bank centralny posłu- 25