dr Głowacka glowa i szyja.pdf

Ocena stanu zdrowia. Badanie fizykalne głowy i szyi. Dr n. med. Mariola Głowacka

KOLEJNOŚĆ BADANIA FIZYKALNEGO WYWIAD OGLĄDANIE PALPACJA OPUKIWANIE OSŁUCHIWANIE

OLDCART • O – POCZĄTEK • L – LOKALIZACJA • D – CZAS TRWANIA • C – CHARAKTER • A – CZYNNIKI POGARSZAJĄCE • R- CZYNNIKI ŁAGODZĄCE • T – ZASTOSOWANE LECZENIE

Podstawy badania głowy i szyi Badanie głowy i szyi, obejmuje cechy, które mogą dotyczyć innych układów jak np. nerwowego, oddechowego, krążenia czy narządu wzroku. Badanie pielęgniarskie należy poprzedzić, oceną stanu świadomości pacjenta, poprzez określenie orientacji chorego co do miejsca, czasu i osób. Badanie to jest szczególnie ważne u pacjentów, którzy: przedawkowali leki, przebyli uraz głowy, byli resuscytowani, odzyskali przytomność, przeżyli stan odurzenia alkoholem, byli leczeni psychiatrycznie.

Badanie czaszki • należy zebrać wywiad i na jego podstawie ustalić lokalizację występowania bólu, charakter bólu, nasilenie oraz czas trwania. • następnie należy ocenić wielkość czaszki i wzajemne proporcje jej wymiarów • palpacyjnie: można określić nieprawidłowe kontury czaszki, bolesność na opukiwanie i ucisk

Czaszka- wielkość i kształt - Wielkogłowie (macrocephalia) - zwiększenie wymiarów głowy występuje w: • wodogłowiu wewnętrznym (hydrocephalus internus) - płyn mózgowo-rdzeniowy gromadzi się w komorach bocznych mózgu • akromegalii • chorobie Pageta • krzywicy (rachitis).

• - Małogłowie (microcephalia) - zmniejszenie wymiarów głowy - jest zaburzeniem rozwojowym; występuje w kretynizmie. - Czaszkę wieżową (oxycephalia) spotyka się: • we wrodzonej żółtaczce hemolitycznej • w przypadku przedwczesnego zarośnięcia szwów: strzałkowego i wieńcowego. - Czaszka kwadratowa (caput quadratum) - kanciastego kształtu, z dużymi guzami czołowymi i skroniowymi; występuje w • krzywicy - kości potylicy są spłaszczone , miękkie (craniotebes - zmiękczenie kości).

Obserwacje • OBSERWUJEMY: • włosy • symetria twarzy • skóra brwi w kierunku gnid • łuszczenie skóry • brwi ( łysieją w niedoczynności tarczycy) • czy nie ma obrzęków

• powieka powinna przykrywać górna część tęczówki, gdy powieka górna odkrywa białkówkę ( stanąć za pacjentem = wytrzeszcz albo neurologiczne zmiany w opadaniu powieki • łuk brwiowy ( gruczoły łzowe, przewody łzowe koło nosa, drenują się do nosa, gdy płaczemy, w kącie przynosowym mała plamka = ujście kanalika łzowego ( zaróżowienie, obrzęknięcie przy infekcji), przewód może być zaczopowany ropą, kamieniem ( pacjent ze skargą, że łzawi cały czas

Obserwacje c.d. • źródło światła na oko : • obserwujemy • przednią komorę ( twardówkę a tęczówkę ) - wypukła, przeźroczysta , światło przechodzi bez problemu • zabarwienie tęczówki, źrenice – jej kształt ( ten sam, rozmiar, regularny kształt)

• skurczenie się źrenicy ( kierujemy światło na jedno oko, patrzymy na zwężanie, na drugie oko, czy jednocześnie się obkurcza ( oko = światło = skurcz bezpośredni , drugie oko = skurcz pośredni , na drugie oko światło nie pada, potem odwrotnie) • światło rozproszone z tyłu głowy ( źrenice równe, okrągłe, reagują na światło)

Włosy Należy zwrócić uwagę na: • Ilość włosów (cienki, grube) • Rozmieszczenie (łysienie plackowate lub całe) • Struktura w dotyku 1. Chropowate – niedoczynność tarczycy 2. Cienkie – nadczynność tarczycy 3. Szorstkie i rzadkie – w obrzęku śluzowatym

Łysienie plackowate Łysienie rozlane Łysienie typu męskiego Łuszczyca pospolita głowy Łojotokowe zapalenie skóry

cd. Następnie należy rozchylić włosy i sprawdzić skórę głowy, gdzie mogą wystąpić guzy lub widoczne zmiany, łuszczenie (łuszczyca, cysta włosowa)

Twarz Oglądamy: • Symetrię i wyraz ( może wystąpić porażenie nerwu twarzowego, jakie wyraża emocje) • Skórę, jej zabarwienie, strukturę w dotyku i zmiany na powierzchni (trądzik, rak skóry, obrzęki) • Skórę brwi w kierunku gnid, a także łysienie brwi ( w niedoczynności tarczycy)

Twarz c.d. - W akromegalii - powiększenie żuchwy i prognetyzm, powiększenie warg, nosa, małżowin usznych, języka i krtani. - Twarz okrągła (facies lunaris) - typowa dla zespołu Cushinga. Policzki pucołowate, zaczerwienione i gorące; wargi i śluzówki ciemno-czerwone.

Twarz c.d. - Twarz Hipokratesa (facies hippocratica) - zapadnięte, blade policzki, silnie zaznaczone fałdy twarzy, zaostrzony nos, zapadnięte oczy, zimne uszy; skóra twarzy: bladosina, zimna, pokryta zimnym potem. Występuje w: · zapaleniu otrzewnej · niedrożności jelit · cholerze.

Twarz c.d. - Risus sardonicus - usta są jakby zastygłe w śmiechu przy zmarszczonym czole, jest wywołany tonicznym napięciem mięśni twarzy, występuje u chorych na tężec. - W porażeniu nerwu twarzowego występuje asymetria twarzy objawiająca się nieruchomością połowy twarzy i pociągnięciem jej na stronę zdrową. - Objaw Chwostka - lekkie uderzenie pnia nerwu twarzowego tuż przed małżowiną uszną powoduje skurcz mięśni mimicznych twarzy.

Twarz - Typowy wygląd twarzy z wytrzeszczem gałek ocznych w chorobie Gravesa- Basedowa: skóra twarzy cienka, delikatna, często spocona, pojawia się zaczerwienienie pod wpływem niewielkich podniet, charakterystyczny blask szeroko otwartych oczu. - W niedoczynności tarczycy wyraz twarzy jest apatyczny, tępy, spojrzenie martwe, zamglone; twarz nieruchoma, bez mimiki; skora sucha, chłodna, blada; pogrubiała i obrzękła skóra twarzy (obrzęk śluzowaty - myxaedema) doprowadza do zatarcia jej wyrazu.

Oczy - Wytrzeszcz gałek ocznych (exophthalmus) występuje w chorobie Gravesa-Basedowa. Jeśli jest znaczny, to powoduje zapalenie spojówek ,niedomykalność powiek oraz wysychanie rogówki. - Wytrzeszcz obustronny spotyka się w: · oksycephalii · zakrzepach zatoki jamistej. - Wytrzeszcz tętniczy (exophthalmus pulsans) jest najczęściej wywołany urazem uszkadzającym tętnice szyjne wewnętrzne.

Oczy c.d. - Jednostronny wytrzeszcz oczu jest objawem: · guza oczodołu · ropowicy · zakrzepowego zapalenia żył oczodołu. - Zapadnięcie gałek ocznych do oczodołu (enophthalmus) jest wywołane zanikiem tkanki oczodołu lub schorzeniem rdzenia. Obustronne zapadnięcie stwierdza się w: · chorobach wyniszczających · wymiotach i biegunkach · ostrej niewydolności krążenia

Oczy c.d. • Zespół Hornera jest spowodowany porażeniem nerwu współczulnego szyjnego unerwiającego m. tarczkowy, m. rozszerzacz źrenicy i m. oczodołowy. Na powiekach stwierdza się: · zmarszczkę nalestną (epicantus) - pionowy fałd skórny przesłaniający wewnętrzny kąt szpary powiekowej; występuje w zespole Downa. · opryszczkę powieki (herpes simplex) · jęczmień (hordeolum) · kępki żółte (xanthelasma palpebrarum) - stwierdza się w cukrzycy, miażdżycy tętnic, nadciśnieniu tętniczym i w okresie przekwitania.

Twarz c.d. • Twarz obrzękła (zwłaszcza obrzęk powiek) jest najczęściej wyrazem choroby nerek. • W kretynizmie - wyraz twarzy apatyczny, tępy, szpary powiekowe wąskie na skutek obrzęku powiek; skóra sucha o zabarwieniu woskowym, obrzęknięta.

Trądzik pospolity

cd. • Tiki - nagłe, szybkie krótkotrwałe i mimowolne ruchy np. szybkie mruganie, zaciskanie powiek, unoszenie brwi, gwałtowne ruchy głową, marszczenie nosa lub czoła, a także tiki głosowe – pochrząkiwanie, pokrzykiwanie. • Ruchy mimowolne, będące oznaką rozmaitych chorób układu pozapiramidowego np. drżenie, ruchy pląsawicze