MlodyTechnik_12-2013.pdf

nr 12. grudzień 2013 Ciekawi świata są zawsze młodzi e-suplement www.mt.com.pl Każdy myślący ałowiek musi mieć ten numer w swoich zbiorach , Wielki Konkurs Swiąteczny

Więcej na: www.vipersat.pl PROTOTYPY, MODELE PRZESTRZENNE I ELEMENTY UŻYTl

Więcej na: www.vipersat.pl m.mthGieka'Ni świata sązaws2e młodzi e-suplemenlww.v.mtcom.pl 50WYDARZEŃ ROKU 2013 Wielki Konkurs świąteczny Wszyscy uczestnicy wygrywają nagrody - str. 40 Temat okładkowy W tym wydaniu prezentujemy listę 50 najważniejszych wydarzeń naukowo­ -technicznych 2013 roku. Znalazły się na niej zarówno wydarzenia, które powracały do nas w kolejnych odsłonach, jak i te o znaczeniu raczej incydentalnym, choć one również pokazują, czym interesuje się nauka i w jal

Więcej na: www.vipersat.pl STAŁY KONKURS A.ctive Reader Supernagrody! ... --- .L_ -•---�· - Szczegóły na stronie 118 KSIĄZKI GRY PŁYTY MODELE NARZĘDZIA SPRZĘT AKCESORIA

Rozdaiem11 ś iąreczne hoinki 12/2013 • • - • • 4 - . . - . 11----

Więcej na: www.vipersat.pl List Forunt Facebook Coś Cię poruszyło? Chcesz podzielić się z Redakcją i Czytelnikami MT swoją opinią, wiedzą, komentarzem? Wyślij e-mail na adres : activereade r@mt.com.pl lub list na adres ul. Leszczynowa l l , 03-197 Warszawa. List• • m1es1ąca nagroda: 3 płyty wybrane z listy 100 Od Redakcji: „Młody Technik" trafia również do Polonii rozsianej po całym świecie. Autor nowej rubryki szachowej, dr inż. Jan Sobótka, udostępnił nam miły list, który otrzymał od pana Jana Junglinga, animatora życia szachowego w środowisku Polaków na terenie Bawarii, nauczyciela szachów w kilku niemieckich szkołach podstawowych, organi­ zatora corocznych turniejów szachowych w Norymberdze. Drogi Panie Janie, ten trzeci artykuł jest najwspanialszy! Przeczytałem go już kilkakrotnie i za każdym razem doznaję przyjemnych wrażeń związanych z grą szachową. Uzewnętrznił Pan w nim wielkie bogactwo uczuć i przeżyć związanych z szachami. Nawet moja małżonka po tej lekturze zaczęła ukradkiem grać w szachy ze swoim komputerem. Z początkiem października rozpocząłem nauczanie szachów w trzech szkołach podstawowych w Fi.irth. Jakoś udaje mi się zafascynować szachami całe rodziny, bo mam w sumie ok. 75 uczniów i po jednych roku szkolnym moi wychowankowie nie ustępują siłą gry najlepszym rówieśnikom z okolicy. Z zaawansowanymi grywam osobiście i stwarzam im warunki do brawurowych ataków na szachownicy. W tym samym stylu przystąpiłem do gry w klubie i wyszła miniaturka zakończona matem: 1.e4 d6 2.d4 5f6 3.Ld3 c5 4.e5 de 5.de Sdl 6.e6 fe 7.Dh5+ g6 8.Dxg6+ hg 9.Lxg6#. Niestety, ja miałem czarne. Sensacja była ogromna i zaraz następny zawodnik wyzwał mnie na pojedynek w ramach mistrzostw klubu. Ale w tym drugim „Pircu" pokazałem się już z innej strony i po 4-godzinnej walce wygrałem trudną końcówkę wieżowo-pionową. Gratuluję Panu tej miniaturki w Polanicy. Zdjęcie na ławeczce Akiby pobudza mnie do refleksji. Po zdjęciu okularów wyglą­ dacie jak bracia bliźniacy. A może jednak ta miłość do szachów podlega reinkarnacji. Ja też bardzo lubię szachy i dużo robię dla ich popularyzacji. Po Pańskim artykule zaczynam marzyć, aby zafundować sobie i małżonce wyjazd do Polanicy, tym bardziej że siostra mojej małżonki była tam w tym roku na wczasach zdrowotnych dla nauczycieli. Ale muszę się pospieszyć, bo jak się ukaże listopadowe wydanie „Młodego Technika", to połowa Polski tam się zgłosi. Zadania do samodzielnego rozwiązania są bardzo ciekawe i na wysokim poziomie. Rozwiązałem dwa, ale tylko dlatego, że je już kiedyś widziałem... Oczywisty Nobel Niedawno wpadl mi w Tęce zeszlomcznygmdniowy numer MT, w któ1ym znajduj e się wy wiad z laurnatem Nagrody Nobla z fizyki. Wielkie gratular:je . Dnsta(: ekskluzywny wywiad z zwblistq tu wyczyn nie lada. Tegoroczny N obel za cząstkę Higgsa chyba nie zmo­ bilizowal redakcji MT do podobnych wyczynów, bo o tym odkryciu już rok temu wszędzie i wszystko napi­ sano. A co slyclwć o tegorocznym IgNoblu (żmtobliwa nagroda za „tandetę" nmzkowq)? ].T. --- .L_ -•---�· - Jan Jungling Redakcja. Dziękujemy za gratulacje. Rzeczywiście, w zeszłym roku profesor D.J. Wineland mile nas zaskoczył zgodą na przeprowadzenie wywiadu dla „Młodego Technika". To kolejny dowód na otwartość Amerykanów, zar.hownjąr.yr.h się naturalnie i hez za­ dzierania nosa. Higgs jest Anglikiem, a to inna bajka. Ale zgoda, o cząstce Higgsa napisano już wszystko rok temu, więc nie mamy wielkiego zapału do cele­ browania na łamach MT tej Nagrody Nobla. W tym roku IgNobla z fizyki przyznano 1 2 wrześ­ nia zespołowi z Uniwersytetu Mediola11skiego, pod

Więcej na: www.vipersat.pl Gorące tematy na Forum mt.com.pl Dołącz do Forumowiczów Społeczność MT komunikuje się na Facebooku www.facebook.com/magazyn MlodyTeclmik. Spotkasz tam swoich znajomych i poznasz wielu fajnych ludzi. kierownictwem Alberto Minetti, za udowodnienie, że człowiek może chodzić (a nawet biegać) po powierzr.hni wody, g

Koniec roku zawsze skłania do robienia podsumowań, czym znaczącym mijający rok zapisał się w różnych dziedzinach życia. Od redakcji „Młodego Technika" ocze­ kuje się zestawienia najważniejszych osiągnięć naukowo-technicznych. Przez cały rok na bieżąco informujemy naszych Czytelników o wydarzeniach, odkry­ ciach, badaniach, które mają lub mogą mieć znaczący wpływ na postęp cywili­ zacyjny. Mamy też liczne kontakty z osobami zajmującymi się nauką i techniką w Polsce i na świecie. Po wielu naradach i konsultacjach przygotowaliśmy naszą redakcyjną listę 50 najważniejszych wydarzeń naukowo-technicznych 2013 roku. Podajemy je w układzie chronologicznym, przy czym pięć pierwszych wydarzeń było obecnych w mediach przez cały 2013 rok. Bardzo jesteśmy ciekawi opinii CzytelnikówMT. Zapraszamy Was do wzięcia udziału i głosowania w WIELKIM KONKURSIE ŚWIĄTECZNYM (szczegóły na str. 40).

NAJWAżNIEJSZVCH WYDARZEŃ ROKU 2013

'U � u o Q) N'--- Q_ N U) Q) N o E Q) c o ()) � l°'-1 Info Zoom Więcej na: www.vipersat.pl • 50 wydarzeń 2013 roku Wszechogarniająca inwigilacja Internetu przez National Security Agency, a także inne służby na świecie. Rewe laqe Eawarda Snowdena, jego przygody najpierw w Hongkongu, potem w Rosj i Międzynarodowa afera zaczęła się od tego, że media podały wiadomość o przeszukiwaniu przez amerykaf:tską agem:ję hezpier:zef:tstwa narodowego (NSA) i FBI serwerów potentatów rynku teclmulugii i Internetu, takich jak Google, Facebook, YouTube, Microsoft, Apple i innych. Już od 2007 roku szperać po ich zasobach miał supertajny, zaawansowany program PRISM. Zainteresowane firmy na początku twierdziły, że nic o tym nie wiedzą, potem pojawiły się inne oświadczenia. Według dziennikarzy, PRISM koncentrował się na kontrolowaniu pocho­ dzącej z zagranicy komunikacji, która przechodzi przez ameryka11skie serwery, nawet jeśli jest wysyłana poza USA. W tajnych orzeczeniach sąd zgodził się na dostęp do ogromnyr:h zhiorów danyr:h, podkreślając:, że rząd dysponuje odpowiednimi pror:ednrami, które do mini­ nmm ograniczą zbieranie

Więcej na: www.vipersat.pl Prace nad sztuczną inteligencją, fizycznymi i komputerowymi [I]?.modelami umysłu. Rozwój interfejsów łącząc�ch bezpośrednio mózg z maszyną oraz mózg z innym mózgiem Pod koniec 2012 roku dowiedzie­ liśmy się o 52-letniej Amerykance Jan Sr.heuermann, od 10 lat spa­ raliżowanej u

'0 � u o Q) N'- Q_ N U) Q) N o E Q) c o ()) � l°'-1 Info Zoom Więcej na: www.vipersat.pl • 50 wydarzeń 2013 roku i kanadyjskir:h hadar.zy. Szr.zegóły anatomiczne dzieła, które na­ zwano BigBrain, widoczne są w rozdzielczości do 20 mikro­ nów. W celu sporządzenia tego niezwykłego modelu naukowcy z centrum badawczego Julich w Niemczech i Uniwersytetu Mr.Gill w Kanadzie za pomor.ą urządzenia zwanego micrutome pokroili zakonserwowany mózg 65-letniej kobiety na 7400 pla­ sterków. Każdy fragment mózgu został zeskanowany za pomocą urządzenia o wysokiej rozdziel­ czości MRI. Dane w postaci cy­ frowej zapisywano sukcesywnie w komputerze. Prawdziwym hitem naukowym 2013 roku była jednak „tele­ patia", czyli komunikacja bezpośrednia mózg-mózg za pomocą Internetu. Najpierw udało się to pomiędzy szczurami - jednym w Brazylii, drugim w Karolinie Północnej (USA). Dzięki implantom w korze mózgowej, wszczepionym zwierzętom przez naukowców z Duke University, udało się przekazać informację z jednego móz­ gu do drugiego. Szczury-odbiorcy sygnałów, które nie były treno­ wane w prawidłowej reakr.ji, nar.iskały właśr.iwą dźwignię tylko za a http://goo.gl/SJKSOS a http://goo.gl/uKviuJ sprawą sygnału od trenowanego nadawcy. W sierpniu, prawie pół roku po eksperymencie na szczurach, Rajesh Rao i Andrea Stocco, dwaj naukowcy z University of Washington połączyli swoje mózgi, dzięki czemu jeden z nich przez Internet przejął kontro- lę nad ruchami palca kolegi przebywającego w gabinecie położonym po drugiej stronie kampusu uczelni. Naukowcy założyli na głowy nafaszerowane elektrodami hełmy. Elektrody odczytywały aktywność kory mózgo­ wej i zamieniały ją w impulsy elektryczne. Upowszechnianie się sterowanych zdalnie oraz autonomicznych automatów, które mogą poruszać się w powietrzu, na lądzie i w wodzie Opisywany już na łamach MT superdron bojowy X-47B w czerwcu wystartował samodzielnie z lotni­ skowr.a. Test miał miejsr.e na jednostr.e USS George H.W. Bush, w pobliżu wybrzeży amerykaiiskiego stanu Wirginia. Na tym nie koniec, bo w następ­ nym miesiącu wykonał z powodzeniem manewr uważany za najtrudniejszy w morskim lotnictwie - bezpiecznie lądował na pokładzie lotniskowca i to trzy razy. To początek nowej ery - z pewnością jest to najbardziej spektakularne wydarzenie tego roku, jeśli chodzi o hezzałogowce. W tej dziedzinie nowośr.i pojawiają się niemal codziennie. Ameryka1iskie służby celne i graniczne wykorzy­ stują drony do namierzania przemytników i imigrantów nielegalnie przekraczających granice. Maszyny Global Hawk w służhie NASA --- .L_ -•---�· -

a http://goo.gl/B3QrLx Więcej na: www.vipersat.pl gromadzą dane po­ godowe i z bliska śledzą huragany. Bezzałogowce po­ magały naukowcom badać wulkany w Kostaryce, znale­ ziska archeologiczne w Rosji i Peru oraz konsekwencje powodzi w Dakocie Północnej . Nawet na Białorusi wykorzystuje się drony - do skutecznego namierzania nielegalnych bimbrowni w lasach. W Polsce mają z nich korzystać: drogówka przy namierzaniu piratów drogowych oraz służby meteorologiczne. Możliwości wykorzystania bezzałogowych statków jest bardzo wiele. Poza wojskiem, policją i służbami po­ rządkowymi również służby ratunkowe znajdą dla nich zastosowanie. Także nauka, na przykład oceanografia, r:oraz śmielej angażuje maszyny do hada!l . Z San Franr.isr:o do Zatoki Hervey w australijskim Queenslandzie jest ponad 1 6 tysięcy kilometrów i tyle właśnie przepłynął przez Pacyfik dzielny PacX Wave Gli

'0 � u o Q) N'- Q_ N U) Q) N o E Q) c o ()) � l°'-1 Info Zoom Więcej na: www.vipersat.pl • 50 wydarzeń 2013 roku Dla pływająr.yr.h i latająr.yr.h maszyn można znaleźć. też znar.znie hardziej pokojowe zadania. Kilka miesięcy temu w porcie Gijon na północy Hiszpanii zwodowano mecha­ niczną rybę. Konstruktorzy otwarcie przyznają, że nie ma co szukać lepszych rozwią­ zai1, skoro dziesiątki i setki milionów lat ewolucji już rozwiązały problem najlepszego systemu poruszania się w wodzie. Ich „rekin" porusza się dzięki płetwom imitującym naturalne ruchy poruszającej się ryby. Po ośmiu godzinach pracy musi jednak powrócić do portu lub innej bazy, aby naładować baterie. Jaskrawożółty dron z aluminium i włó- D http://goo.gl/lhga80 kiem węglowych ma służyć do wykrywania zanieczyszczei1 w wodach morskich. Naukowr.y r.zerpią inspirar.je także ze świata roślin. Lor.khee

Więcej na: www.vipersat.pl Rozwój Internetu, zwłaszcza bezprzewodowego, coraz większa szybkość transm isj i danych, prace nad siecią SG Zaczniemy nie tyle chronologicznie, ile od najlepszego wy- niku - największej osiągniętej w tym roku szybkości trans­ misji danyr.h . Wyniosła ona 1 , fi eksahajta na sekundę. Jeden eksaLajt to trylion Litów (1018). Udało się to naukowcom amerykańskiego Uniwersytetu w Bostonie, dzięki „skręce­ niu" czterech promieni świetlnych w przewodzie w spiralę. Blednie przy tym osiągnięciu rekord firm NEC i Corning, które przesłały w styczniu światłowodem dane z prędkością jednego petabajta na sekundę. Przy tych osiągach postępy szybkościowe w dziedzinie Internetu mohilnego nie wyglądają tak imponująco. Jednak to w siedar.h hezprzewodowyr.h dzieje więr.ej. Od kilku miesięcy rekord szybkości bezprzewodowego transferu danych wynosi 40 Gb/s i należy do niemieckiego zespołu naukowców z Instytutu Technologii w Karlsruhe. Liczy się nie tylko przepustowość i szybkość łącza, lecz również odle­ głość. Niemcom udała się rekordowa transmisja na odległość około jednego kilometra, pomiędzy dwoma budynkami, przy częstotliwości sygnału sięgającej 240 GHz. Na razie to naukowe ek<>perymenty. Trwają jednor.ześnie prace nad tzw. siecią 5G. Testowana jest m.in. przez kore­ ai1skiego Samsunga. Firma ta pracuje nad wykorzystaniem pasma 28 GHz do powiększenia przepustowości sieci LTE. Docelowo chce osiągnąć szybkości kilkaset razy większe niż znane obecnie w 4G. Pomiędzy prototypowymi stacjami bazowymi Samsunga udało się osiągnąć transmisje nieco powyżej 1 Gb/s przy odległościach około 2 km. Zdaniem specjalistów, sieć 5G zacznie wcho­ dzić na rynek telekomunikacyjny, gdy 3G będzie już wszędzie, zaś 4G upowszechni się w większych miastach. Ostrożnie licząc, może to potrwać jeszcze kilkanaście lat. Jest jeszcze coraz powszechniejsza technologia LTE. Sam fakt uruchomienia usługi szerokopasmowego Internetu hezprzewodowego w ter.hnologii LTE nie jest w dzisiejszyr.h r.zasar.h r.zymś sensar.yjnym. Jednak gdy dowiadujemy się, że sieć LTE nie wymaga wymiany urządzef1, obsługują ją „stare" smartfony i tablety, to rzecz z pewnością jest godna uwagi. Usługę tego typu udostępnia jeden z koreai1Skich operatorów telekomunikacyj­ nych - KT Corp. Będzie to możliwe dzięki wykorzystaniu do LTE jednej częstotliwości, która jest dostępna dla starszych typów urządzef1. Ich właściciele mogą z niej korzystać w miarę możliwości swoich urządze1i. LTE (Long Term Evolution) to standard bezprzewodowego przesyłu danych będący następcą systemów trze­ ciej generacji, rozwijany przez konsorcjum 3GPP. Interfejs radiowy LTE używa technologii OFDM do transmisji danych od stacji bazowej do telefonu. Maksymalna szybkość w dół łącza w warstwie radiowej to 100 Mb/s przy szerokośd kanału 20 MHz. Maksymalna szyhkośf. w górę łąr.za - 50 Mh/s przy szerokośd kanału 20 MHz. Koreaf1ski operator telekomunikacyjny SK Telecom Co uruchomił w pierwszej połowie 2013 r. w Seulu i okoli­ cach najszybszą na świecie komercyjną sieć mobilną LTE-Advanced. Przesył danych sięga w niej 1 50 Mb/s. Jest to co najmniej dwukrotnie szybciej niż w mało jeszcze rozpowszechnionym 4G i 10-krotnie szybciej niż w sieci 3G. W poszukiwaniu szybkiego Internetu i wydajnego transferu danych sięgamy nawet w kosmos. Komercyjna rakieta Falcon 9, która wyniosła na orbitę ziemską sate­ litę kanadyjskiej agencji kosmicznej o nazwie Cassiope, wyniosła tym samym potężny kosmiczny „serwer" do przesyłu plików z prędkośdami, jakir.h Internet dotyr.h­ czas nie znał. System kanadyjskiej firmy MDA nazywa się Cascade i według ujawnionych parametrów pozwoli na transmisję danych z prędkościami do 2,1 Gb/s. Dla porównania - najszybsze komercyjne łącza światłowodo­ we (do pojedynczego odbiorcy) pozwalają na szybkości raczej nie większe niż 1 Gb/s. Usługa transferu satelitar­ nego przez Cascade skrojona jest na potrzeby klientów hiznesowyr.h.

'0 � u o Q) N'- Q_ N U) Q) N o E Q) c o ()) � l°'-1 Info Zoom Więcej na: www.vipersat.pl • 50 wydarzeń 2013 roku � Eskalacja cyberwojen na świecie Syryjskie oddziały hakerskie z Syrian Electronic Anny (Syryjska Armia Elektroniczna) wzięły na cel. Jednak to nie Pentagon i jego serwery były obiektami ataków trwających przez wiele miesięcy 2013 roku, lecz „obiekty r.ywilne". Najpierw, jeszr.ze w kwietniu, twitterowy profil agenr.ji Assor.iated Press, potem, latem, Google'a, Twittera jaku całość i domenę dziennika „New York Times". Syryjczycy byli dotychczas mniej znani z cybejwojaczki. Czego nie można powiedzieć o Chińczykach. Od lat krążyły różne plotki i domysły o chii1skich hakerach w wojskowych mundurach. Od początku 2013 r. , dzięki opublikowanemu przez amerykańską firmę Mandiant raportowi, wiadomo więcej o jednostce 61398 Chii1skiej Armii Ludowo-Wyzwolei1czej . Liczebność oddziału 61398 oszacowano na kilkaset osób. 97 proc. ataków ma związek z adresami IP z Szanghaju, co wskazuje, że prawdziwe mogą być pogłoski o tym, że w tym właśnie mieście stacjonują chii1- scy żołnierze cyberwojny. Amerykanie podają, że siedzibą jednostki jest prawdopodobnie budynek przy Datong Road w Gaoqiaozhen, dzielnir.y Szanghaju. Według ra1JUrtu firmy Man

Więcej na: www.vipersat.pl Z szacunków Kal iforn ijskiego Instytutu Technologicznego w�n ika, że w naszej Galaktyce Jest przynajmniej 100 miliardów planet. Droga Mleczna ma co najmniej tyle planet, ile gwiazd Podstawą wyliczef1 amerykaf1skich uczonych była obserwacja i analiza planet okrążająr.yr.h gwiazdę Kepler-32, która według nich jest reprezentatywna zośf. ze znalezionyr.h dotyr.hr.zas kilkuset planet została odkryta dzięki obserwar.ji pojedynr.zyr.h gwiazd i pomiarowi ich niewielkiego ruchu, wynikającego z grawitacyjnego przyciągania krążącej po orbicie planety. Część planet zdradziła swoją obecność, kiedy zaćmiły (częściowo zasłoniły) swe macierzyste gwiazdy. Metody te umożliwiają jednak odkrycie planet krążących stosunkowo blisko swoich słoiic. Demonstracja niem ieckiego lasera, przecinającego stalowe płyty na rekordową odległość 1,6 km Revolver Gun - działo laserowe o tej wdzięcznej nazwie potrafi razić i niszczyć obiekty na sporą już odległość. Firma Rheinmetall z Diisseldorfu testowała ten wojskowy laser o mocy 50 kW od wielu miesięcy i w kof1cu zdecydowała się opublikować wyniki prób. Rudząr.y respekt system obronny składa się właśr.iwie z dwór.h źródeł promie­ ni laserowych, wykonanych przez technologiczną firmę Oerlikun. Jeden z nich ma moc 20 kW, drugi - 30 kW. Łączą się, dzięki technice zwanej nakładaniem promieni (Beam Superimposing Technology - EST), w potężną wiązkę. A ta jest 7 na tyle silna, że zdołała podczas testów przeciąć oddalony o około 100 metrów stalowy pręt, a potem zniszczyć oddalone o dwa kilometry, nurkujące w kierunku ziemi, drony. Ale nie tylko o zasięg rażenia tu chodzi, lecz również o szybkość i celność. Niemieckie lasery zdołały namie­ rzyć i spalić metalową kulę o średnicy 8 3 mm, która, poruszając się w powietrzu z prędkością 50 m/s, imitowa­ ła pocisk moździerzowy. Jak podkreślają konstruktorzy, system obrony laserowej działa w mgnieniu oka i jest bardzo skuter.zny, nie­ zależnie ud warunków atmosferycznych. A te na szwajcarskim poligonie Ochsenbuden, gdzie odbyły się próby, były skrajnie zmienne - od śniegu i deszczu po ostre słm1ce. Trwają dalsze prace zarówno nad zwiększeniem mocy dział laserowych (do 100 kW), jak też nad połącze­ niem systemu z bronią konwencjonalną, np. działkiem przeciwlotniczym 35 mm. Konstruktorzy chcieliby też, aby system stał się mobilny i poruszał się np. po zainstalowaniu na wozach opancerzonych. Przy tej sprawności, celności i szybkości, jaką ma niemiecki laser, zmasowane ataki chmar latających robo­ tów bojowych przestają budzić grozę. Na wynalazek miecza odpowiada się wynalazkiem grubego, skutecznego panr.erza, r.zyli nir. nowego w historii wojskowośr.i.

'0 � u o Q) N'- Q_ N U) Q) N o E Q) c o ()) � l°'-1 Info Zoom Więcej na: www.vipersat.pl • 50 wydarzeń 2013 roku 8 Zespół badaczy z The Un iversity of Queensland i Austral ian National Un iversity stworzył potężny mikroskop wykorzystujący prawa fizyki kwantowej Badacze testowali to urządzenie, ohser­ wując cyto}Jlazmę żywych komórek drożdży, ponieważ proces badawczy nie uszkadza próbki, co było dotychczas prob­ lemem przy próbach dokładniejszego hada­ nia - spalenie w sytua­ cji zwiększania mocy. W kwantowym mikroskopie wykorzy­ stano efekty interakcji splątanych fotonów do uzyskania wyni­ ków pomiarowych hadanych ohiektów z }Jrecyzją nies}Joty­ kaną w aparaturze skaningowej . 9 Kolejny przełom w m i kroskopii - trójwymiarowe obrazy w czasie rzeczywistym Badaczom ze szwajcarskiej szkoły inżynieryjnej EPFL udało się skonstruować urządzenie łączące technikę komputerowego przetwarzania obrazów z mikroskopią holograficzną. To osiągnięcie w mikroskopii może ozna­ czać rewolucję w badaniach mikro- i nanoobiektów, z których składa się np. ludzki organizm. Dzięki nowej technice naukowcy z zespołu mikrowizji i mikrodiagnostyki EPFL uzyskali narzędzie do wizualizacji cząstek u }Jrzekruju mniejszym niż 100 urn. W swojej konstrukcji zastosowali nowy, innowacyjny system kalibracji, składający się z cienkiej warstwy aluminium z otworami o średnicy 70 nm, występującymi co 70 nm. Wynik zastosowania ich wynalazku to trójwy­ miarowe obrazy żyjących komórek. Co bardzo ważne, nowa metoda nie wymaga ingerencji w ohserwowane struktury, stosowania harwni­ ków i innych substancji, które zmieniają stan struktur komórkowych. Jest to ważny krok w kierunku przeprowadzania badai1 w czasie rzeczywistym. Badacze z EPFL we współpracy z neurobiologami przygotowali nagranie ukazu­ jące, klatka po klatce, rozwój komórki nerwowej i wzrost jej synaps. --- .L_ -•---�· -

Więcej na: www.vipersat.pl Meteory spadają na Rosję a http://goo.gl/3 1 DzAN Meteor r:zelahiński - tak nazywano przelot superholi

'0 � u o Q) N'- Q_ N U) Q) N o E Q) c o ()) � l°'-1 Info Zoom Więcej na: www.vipersat.pl • 50 wydarzeń 2013 roku 1 1 Pierwszy samochód, którego konstrukcja została wydrukowana w 3D Urbee 2 - samochodzik zapro­ jektowany przez Kanadyjczyka Jim Kora - nie jest zbyt uro­ dziwy. Wyróżnia go jednak to, że został. . . wydrnkowy w urządzeniu drukującym 3D, w niewielkim warsztacie. a http://goo.gl/fxVEVN Oczywiście nie z metalu. Proces wytwarzania karoserii Urbee 2 to nakładanie wielu warstw (o grubości ok. 0,04 mm każda) tworzywa o zróżnicowanej grubości i trwałości. W „drukarce" powstaje 50 elementów składowych, z których montuje się korpus pojazdu. Wyprodukowanie r.ałego, ważąr.ego niespełna 1100 kg Lulidu, zajmuje łącznie I-Jrawie 2,5 tysiąca godzin. Pojazd jest przeznaczony do ruchu miejskiego. Lekkość konstrukcji sprawia, że jazda nim staje się bardzo ekonomiczna. Konstruktorzy zapewniają, że Urbee 2 spełnia wszystkie wymogi bezpieczef1stwa, zaś drukowane w 3D elementy o strukturze przypo­ minającej ptasie kości są niezwykle wytrzymałe. 1 3 MSL odkrywa ślady po wodzie, która mogła. sprzyjać żywym organizmom Marsjaiiskie Laboratorium Naukowe (MSL), popu­ larnie zwane łazikiem Curiosity, odkryło ślady wody o neutralnym odczynie chemicznym - podała NASA. To kolejny krok przybliżający wyniki badaf1 do wa­ runków sprzyjająr.yr.h żyr.in. Dotychczas odkryte na }JUWierzclmi czerwonej planety ślady wskazywały wprawdzie na występo­ wanie w przeszłości wody, ale miała to być woda kwaśna. Nie są to zbyt sprzyjające żywym organi­ zmom warunki, choć całkowicie ich nie wykluczają. Przeanalizowane obecnie skały marsjaf1skie zawie­ rają ślady wody o odczynie obojętnym chemicznie, czyli takiej, która dla życia jest o wiele hardziej przyjazna. Nowe ślady tu minerały, zwane smektytami, któ­ re kiedyś musiały znajdować się na dnie zbiornika wodnego. MSL przeprowadziło w ostatnim czasie odwierty i badania chemiczne marsjaiiskich skał. W próbkach, oprócz pozostałości po wodzie, wykryto również siarkę, azot, wodór, fosfor i węgiel, czyli pierwiastki wchodzące w skład białek. 1 2 Powstaje Rapyuta - zbiorowa mądrość robotów w chmurze obliczeniowej Naukowr.y z pięr.in uniwersytetów w Europie urnr.homili platformę � w chmurze kum}Juteruwej dla ruLutów. Chmura u nazwie Ra}Jyuta }JUZwuli im wykonywać większe obliczenia, g' r:1 identyfikować obiekty i podejmować decyzje przez maszyny pracujące w terenie i połączone � L!J z bazą wiedzy. � • • Zasada jest taka, że skomplikowane procesy wykonywane są zdalnie, a nie osobno w każdej � z maszyn. Dzięki sieciowej mądrości bazy Rapyuta powstające w przyszłości roboty mogą być � taf1sze, mniejsze, lżejsze, szybsze i inteligentniejsze. Do tego system ma pozwolić na tworzenie zespołów robotów we wspólnej pracy. Roboty będą się „konsultować" z chmurą, podobnie jak r.złowiek zagląda do Internetu w poszukiwaniu odpowiedzi na nurtnjąr.e go pytania. _t_

Więcej na: www.vipersat.pl Pojawiają się wyświetlacze nie tylko dotykowe, ale równ ież trójwymiarowe i pachnące Multidotyk to już zdecydowanie za mało dla konstruktorów wy­ świetlar.zy w kompnterar.h i nrządzeniar.h mohilnyr.h . Nadszedł czas na trzy wymiary, zapachy i inne doznania. W laboratoriach Hewletta-Packarda inżynierowie pracują nad nową technologią obrazu 3D. Dominująca obecnie w telewizji i kinach technologia obrazu 3D właściwie nie nadaje się do zastosowania w przenośnych urządzeniach. Problemem jest głównie połączenie kilku różnych wymogów, np. szerokiego kąta widzenia, stosunkowo niewielkiej odległości oka od wyświetlacza i odpowiedniej rozdzielczości. Jak tłumar.zą naukowr.y, nowy rodzaj wyświetlar.za wykorzystuje „optykę dyfrakcyjną" - przez rowki w panelu wyświetlającym przechodzi światło. Dla każdego piksela przeznaczone są trzy rowki - dla czerwonego, zielonego i niebieskiego światła. Każda z kolorystycznych wersji pojedynczego piksela daje nieco inny 14 obraz, łącznie zaś powstaje 3D. Jak poinformował David Fattal z HP Labs, szef zespołu pracującego nad nową technologią obrazu 3D, do odbioru tych hologramów nie będą potrzebne okulary. W sam raz na pierwszy dzieli wiosny zapachową technologię opracował zespół pod kierownictwem Harnkiego Matsnknry z ter.hnologir.zno-rolnir.zego nniwersytetn w Tokio. Aromaty emitowane przez widor.zne na ekranie kwiaty czy kubek z kawą pochodzą z kapsułek wypełnionych zapachowym żelem, który paruje i za pomocą miniwentylatorków jest nadmuchiwany na wyświetlacz. Strumień pachnącego powietrza jest tak mo­ dyfikowany, aby zapach wydzielał się z tych części ekranu, na których widoczny jest „aromatyczny" przedmiot. Naukowcy ogłaszają, że znaleźli wreszcie ślady ciemnej materii 15 Naukowcy trafili na ślady świadczące o występowaniu owianej tajemniczą legendą tzw. ciemnej materii. O możliwej anihilacji cząsteczek tej materii w próżni poinformowano podczas konferencji Europejskiego Laboratorium Fizyki Cząstek Elementarnych CERN w Genewie. Detekr.ji owyr.h śladów dokonał Magnetyczny Spektrometr Alfa za­ montowany na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Jego zadaniem jest poszukiwanie w przestrzeni kosmicznej cząstek o wysokich ener­ giach. Naukowcy przyznali, że to, co wykrył detektor, może być także czymś innym niż efektem istnienia demnej materii, np. pozostałośdą po promieniowaniu pulsarów luli gwiazd neutronowych. Według teorii, ciemna materia może stanowić ponad jedną czwartą wszechświata. Problem w tym, że to tylko szacunki, gdyż sama jej „ciem­ na", czyli ukryta natura utrudnia ohserwar.je.

'0 � u o Q) N'- Q_ N U) Q) N o E Q) c o ()) � l°'-1 Info Zoom Więcej na: www.vipersat.pl • 50 wydarzeń 2013 roku 1 6 Rekordowo rozrzedzony aerożel z Chin Od pewnego czasu trwa rywalizacja, kto wyprodu­ kuje „najlżejszy" materiał. Słowo o masie ujmujemy w cudzysłów, gdyż chodzi tu raczej o gęstość, czyli ilość masy na jednostkę objętości. Rekord od kwiet­ nia należy do chif1skiego uniwersytetu Zhejiang w Hangzhou, gdzie zaprezentowano aerożel grafeno­ wy o gęstośr:i 0, 1 fi miligrama na r.entymetr sześr:ien­ ny. Tu mniej niż gęstość właściwa helu. Sun Haiyan, jeden z laborantów, którym udało się substancję wytworzyć, porównuje ją do konstrukcji nowoczesnego mostu lub stadionu. Węglowe na­ norurki sq tu dźwigarami, zaś grafen twony ściany - wyjaśnia. Nowy materiał jest „supergąbką" o nie­ zwykłej chłonności. Może absorbować płynną, gęstą substancję, np. olej w ilości wagowo przekraczającej jej masę ROO razy. Niektórzy zastanawiają się, dlaczego ten materiał, skoro jest tak lekki, nie unosi się w powietrzu. Otóż ta ekstremalnie porowata struktura nie wypiera powietrza, lecz wchłania je w siebie, co oznacza, że waży tyle, ile powietrze w porach plus masa samego aerożelu. 1 7 Superwydajne lampy LED (TLED) opracowane przez Ph i l i psa Firma Royal Philips Electronics przedstawiła innowację w oświetlenie LED, tworząc najbardziej energooszczęd­ ne obecnie lampy LED do zastosowania w oświetleniu ogólnym. Nowy prototyp lampy LED z każdego wata dostarcza 200 lumenów światła o wysokiej jakości, zmniejszając o połowę zużycie energii w porównaniu z ober.nymi lampami J .ED. Dla porównania skuter.zn ość. świetlna świetlówek kompaktowych tu 100 hu/W i tylko 15 lm/W w przypadku oświetlenia żarowego. Lampa TLED ma trafić na rynek dopiero w 2015 roku, w pierwszej kolejności do biur i zasto­ sowa(1 w przemyśle, a dopiero później będzie wyko­ rzystywana w gospodarstwach domowych. To kolejny przełom w oświetleniu LED, który będzie kontynuował transformację branży oświetle­ niowej. - Pn zanfern waniu LED-nwyr:h zamitmnikńw 11aśladujqcycl1 tradycyjne żarówki i zupel11ie nowych doświadczeniach z Philips Hue, prezent ujemy kolejny innowacyjny produkt pozwalający na podwojenie sku­ teczności świetlnej - oświadczył Rene van Schooten, dyrektor generalny ds. elektroniki i źródeł światła w Philips Lighting. 18 Pierwszy dom czerpiący energię w 100 proc. z alg pokaza no w Hamburgu Sensacją Międzynarodowej Wystawy Budowlanej w Hamburgu była prezentar.ja Rio Jntelligenr.e Quotient (RJQ) - budynku wykorzystu­ jącego algi jaku samowystarczalne źródłu energii. Projekt stworzyła firma inżynierska Arup. Jej inżynierowie we współpracy z firmami Splitterwerks z Austrii i SSC Strategie Scientific Consult z Niemiec zaprojektowali „bioreaktywną fasadę", która składa się z paneli wypełnionych algami. Bioreaktory przechwytują ciepło, które w procesie fotosyntezy wy­ twarzają glony, i zamieniają je w energię. Ponadto panele zapewniają algom dogodny mikroklimat, który sprzyja ich rozwojowi. W BIQ zaprojektowano 15 mieszkafi. Glony żywią się dwutlenkiem węgla i składnikami odżywczymi, które dostarczane są przez specjalne pompy wodne. Po zebraniu ir.h przek<>ztałr.a się je w biopaliwo, a następnie spala w generatorze w r.entrum budynku. --- .L_ -•---�· - I

Więcej na: www.vipersat.pl Naukowcy budują baterię litowo-jonową o nadzwyczajnej wydajności i wielokrotn ie szybszym ładowaniu niż baterie tradycyjne Badacze z University of Illinois at Urbana-Champaign oprac.owali projekt baterii litowo-jonowej ładnjąr:ej się nawet 1000-krotnie szybciej i mającej 2000 razy większą gęstość mocy niż obecnie stosowane baterie. Zasada działania opiera się na klasycznych rozwiąza­ niach polimerowo-jonowych. Zmiany dotyczą elektrod. Naukowcy zmienili anody i katody w struktury prze­ strzenne, o gąbczastej, choć regularnej strukturze. 1 9 Pomiędzy elektrodami znajduje się warstwa polime­ ru pełniąca funkcję elektrolitu. Polimery wypełniają również przestrzeft wewnątrz komórek. Porowata struktura elektrod ma znacznie większą powierzchnię wymiany elektronów, dzięki czemu możliwe było zwiększenie pojemności elektrycznej ogniwa (LiMn02 na porowatym Ni) (NiSn na porowatym Ni) ze zmniejszeniem jego rozmiarów, co sprzyja także szybszemu ładowaniu baterii. SpaceShipTwo odpala po raz pierwszy silnik rakietowy V\lreszcie po około ośmiu latach prób firma Virgin Galactic dokonała pierwszego lotu rakietowego wehikułu SpaceShipTwo. Od kilku mie­ sięcy odbywały się testy lotów ślizgowych SpaceShipTwo, podczas któryr:h doszło do testowyr:h prób utleniar:za, jednak bez zapłonu. W koi1cu zdecydowano się odpalić rakietę. Rakietowy samolot wystartował z „portu kosmicznego" Mojave w Kalifornii, podwieszony do samolotu WhiteKnightTwo. Za sterami SSZ zasiadło dwóch pilotów. Po ok. 50 minutach lotu nastąpiło uwol­ nienie SSZ, a potem kilkunastosekundowe odpalenie silnika rakieto­ wego. Po zakof1czeniu pracy silnika SSZ rozpoczął się lot ślizgowy, zakoftczony po 10 minutach lądowaniem na lotnisku Mojave. Multisoczewkowy obiektyw im itujący oko owada Międzynarodowy zespół naukowr:ów opublikował informar:ję o skonstruowaniu pierwszego działającego ouiektywu naśladujące­ go budowę oka owadów. Uzyskany kąt widzenia to około 1 60 stop­ ni. „Owadzi obiektyw" składa się z 180 soczek. Na razie rejestruje obraz czarno-biały. Wśród potencjalnych zalet tej konstrukcji naukowcy wskazują na niezwykłą głębię ostrości, którą można w ten sposób osiągnąć. Do zera redukowana jest aberracja obrazu. O szerokim kącie wi­ dzenia już wspomniano. 20 2 1

'0 � u o Q) N'- Q_ N U) Q) N o E Q) c o ()) � l°'-1 Info Zoom Więcej na: www.vipersat.pl • 50 wydarzeń 2013 roku 22 RoboBee - najmniejszy dron w historii - rozpoczął loty Konstruktorzy z harvardzkiej szkoły inżynieryj­ nej stworzyli najmniejszego zdalnie sterowane­ go robota. Drun o nazwie RoboBee waży 80 mg, a rozpiętość jego skrzydeł wynosi zaledwie 3 cm. Porusza skrzydłami z częstotliwością 120 uderze:l1 na sekundę. Zresztą mogą one poruszać się ze zmienną prędkością, co po­ zwala manewrować w powietrzu. To pierwszy poruszający się w ten sposób aparat latający na świecie. Główny problem z robor.ikiem to zasila- nie. W laboratorium lata na uwięzi kabla. Inżynierowie dopiero pracują nad odpowiednio małą i pojemną baterią, którą będzie można umieścić w jego wnętrzu. W przyszłości miniroboty mają znaleźć zastosowanie w wojsku, w operacjach ratowni- czych, w trudno dostępnych pomieszczeniach, a nawet w rolnictwie. Przewiduje się, że mechaniczne owady będą potrafiły zapylaf. kwiaty, podobnie jak pszr:zoły. 23 Pistolet wydrukowany w drukarce 30 Maj przyniósł falę kontrowersji po ujawnieniu faktu, że powstała pierwsza na świecie sztuka broni wydruko­ wana w 3D, która strzelała prawdziwymi pociskami. Wprawdzie, jak się potem okazało, konstrukcja wytrzy­ mywała nie więcej niż kilka strzałów, niemniej bez wątpienia strzelała. Pistolet wykonany techniką 3D został przetestowany na strzelnir:y w pobliżu Austin w Tehasie przez grupę o nazwie Defense Distrihuted. Zdaniem lidera tej organizacji, Co

Więcej na: www.vipersat.pl Internet kwantowy pracuje już od dawna Podczas gdy świat miłośników nauki i technologii od miesięr:y emor:jonował się kolejnymi rekordami naukowych ośrodków w odległościach uraz ilościach przesłanych kwantowo danych, okazało się, że „su­ perbezpieczny, kwantowy internet" pracuje już od około dwu i pół roku w amerykaiJSkim instytucie Los Alamos National Labs. Poinformował o tym MIT Technology Review. Richard Hughes i jego zespół z Los Alamos ogło­ sili, że wykorzystują w kwantowych transmisjach danyr:h alternatywną woher: oher:nie testowanyr:h architekturę sieci, I-Jorówuywauą z kułem ze SZ}Jry­ chami, w którym komunikacja rozchodzi się promie­ niście od i do centralnego „huba" (piasty), którym dane konwertowane są z kubitów kwantowych na konwencjonalne bity informacji i odwrotnie - trady- cyjny sygnał zamieniany jest w splątany stan ozna- czający w fizyce kwantowej określoną porcję informacji. 24 Zastosowane w lahoratorinm w Los Alamos rozwiązanie nie jest r:ałkiem nowe. Dla nankowr:ów, którzy testowali taką architekturę sieci, głównym I-JruLlemem Lyłu tu, że }Jrzy zwiększaniu ilości