MlodyTechnik_09-2013.pdf

nr 9. wrzesień 2013 e-suplement www.mt.com.pl Tu przejrzysz i kupisz ten numer • n1 Jak cywilizacja internetowa zmienia edukację w 21. wieku �Matematyka mc2 Fizyka • * Astronomia H20 Chemia � . Na warsztacie info zoom I o wiatrakach raz jeszcze I księżyce Jowisza, które wstrząsnęły historią nauki między tenisem a torusem I jak działa termofornierka I klub i szkoła wynalazców wehikuł czasu I kreatywne fotografowanie I mo bilne aplikacje - zorganizuj się w szkole , , . .

Więcej na: www.vipersat.pl Temat okładkowy Rozwój cywilizacji internetowej vvymusza głębokie, rewolucyjne zmiany w edukacji. 65% dzieci, które obecnie uczą się w szkołach podstawowych będzie pracowało w zawodach, których jeszcze nie wymyślono. Kto styszał 15 lat temu o takich zawodach jak pozycjoner czy content designer. Jak Wam się podoba szkoła przyszłości bez klas? A jeszcze lepiej szkoła bez szkoty. Brzmi nieźle, prawda? Szkoła 2.0, to fascynująca lektura dla uczniów i nauczycieli. Szkoły Nauczyciele Miesięcznik Młody Technik jest dostępny dla szkół podstawo­ wych i ponadpodstawowych w prenumeracie częściowo spon­ sorowanej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Szkoły opłacają 50% kosztów prenumeraty Młodego Technika. Dzięki tej prenumeracie Młody Technik trafia prawie do każdej hihlioteki szkolnej i jest czytany przez kilkaset tysięcy uczniów. Specjalnie dla uczniów oznacza­ my stopień trudności artykułów: • jeden punkt oznacza, że arty­ kuł powinni zrozumieć ucz­ niowie szkół podstawowych, • dwa punkty odpowiadają po­ ziomowi uczniów gimnazjum, • trzy punkty - poziom szkoły średniej . Szkoła 2.0 czyli rewolucja ante portas Szkoła obowiązkowa to wynalazek XIX wieku i do dziś model nauczania szkoh1ego wywodzi się z dziewiętnastowiecznych idei. W zderzeniu z cywilizacją internetową czeka nas rewolucja w edukacji. Ona już sil! dzieje, gdyż do szkołytrafiająroczniki digital native, które w wieku lat 5 już niemal wszystko widziały w tablecie, a w wieku lat 7-8 potrafią znależć w Internede wiedzt; na dowolny temat. Są w tym zder.ydowanie bieglejsze i sprawniejsze od nauczycieli. To po co im nauczyciele? 65% dzieci, które obecnie uczą się w szkołach podstawowych będzie pracowało w zawodach, których jeszcze nie wymyślono. Kto słyszał 15 lat temu o takich zawodach jak pozycjoner, content designer czy community manager. Coraz czt1ściej nauczyciele nie mają żadnej wiedzy w dziedzinach potrzebnych uczniowi wchodzącemu w dorosłe życie. To po co mu nauczyciele? Dlatego rewolucja jest ante portas. Rodzą się nowe koncepcje edukacji, na przykład szkoła hez klas, alho szkoła bez naur.zydeli, a najlepiej szkoła bez szkoły. Tak, tak, w USA już spory procent dzieci nie uczy się w szkołach. W Polsce też rośnie liczba dzieci, które uczą się w domu nie chodząc do szkoły (od września ponad 2000 dzieci będzie się uczyć w domu). Model działania szkoły XXI wieku musi się gruntownie zmienić. I nie chudzi już u osławioną „cyfrową szkołę'. Ocit1żałe ministerialne działania są ciągle spóźnione o epokę. Zanim za wielkie pieniądze wyposażono szkoły w ponad pół miliona komputerów, stały się one sprzętem przestarzałym, niemal muzealnym. Rozwijane przez MEN wizje e-pu

Więcej na: www.vipersat.pl STAŁY KONI

9/2013 Jak działa.„ termofornierlia

Więcej na: www.vipersat.pl List Forum Facebook Coś Cię poruszylo? Chcesz podzielić się z Redakcją i CzytelnikamiMT swoją opinią, wiedzą komentarzem? Wyślij e-mail na adres: activereader@mt.com.pl lub list na adres ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa. rList• • m1es1ąca Nowe przedmioty szkolne nagroda: 3 płyty wybrane z listy 100 Programowanie i algorytmika to przedmioty, które dosyć powoli wkraczają do szkól na zachodzie. Nie idzie to jednak w zgodzie z tym, że w przyszłości najwięcej pracy będzie właśnie w sektorze II W Polsce informatyka jest przedmiotem obowiązkowym zarówno w szko­ le podstawowej, jak i na późniejszych etapach nauki. W podstawie programowej są zapisy o algorytmice, aczkolwiek w ilościach śla­ dowych. Spójrzmy prawdzie w oczy: lekcje informatyki w szkołach podstawowych, gimnazjach oraz liceach ograniczają się do obsługi komputera na poziomie użytkowym (operacje na programach biurowych oraz podstawowe elementy obróbki graficznej). W niektórych szkołach ponadpodstawowych realizowane są również zajęcia z informatyki na poziomie rozszerzonym, co jest oczywiście pocieszające. Pytanie tylko, czy nie jest wtedy za późno? Być moźe wielu uczniów, którzy liznęliby podstawy programowania oraz algorytmiki w szkole podstawowej, obrałoby zupełnie inną ścieżkę w przyszłości? Nie oszukujmy się, polski system edukacji w obecnym kształcie jest nastawiony przede wszystkim na edukację humanistyczną. W tej chwili nawet przedmiot technika nie rozszerza technicznej wiedzy uczniów, ani nie uczy logicznego myślenia. Kiedy przyjdzie czas w polskich szkołach na algorytmikę, programowanie, TRIZ, szachy oraz elektronikę juź od najwcześniejszych etapów nauki? To raczej nie jest możliwe, spoglądając na nową podstawę programową, wyniki egzaminów z matematyki, jak i ograniczenie materiału z fizyki oraz matematyki do minimum. Cale szczęście, źe istnieją jeszcze takie czasopisma jak Młody Technik, które propagują TR/Z (wspo dm·na­ jąc wspaniałe artykułyJana Borytańskiego), matematykę z ludzką twarzą oraz fizykę (której ostatnio trochę za mało), jak i majsterkowanie. Czy algorytmika powinna zagościć w polskich szkołach? Zapraszam do dyskusji na forum MI Przepraszamy Gdynię i wszystkich Czytelników? W MT pojawi! się bląd. Na str. 97 jest napisane o Darze Pomorza: stacjontije w centmlnym Mtizetim lvlorskim w Gdmisku!'!!Jest to wielki bląd, ponieważ Dar Pomorza stacjonuje w Gdyni. Mam nadzieję, że zostanie to sprostowane. Stanisław Rak Redakcja Przepraszamy Gdynię i wszystkich Czytelników. FORUM Fundusze dla wynalazców Cl1cialbym Wam trochę opowiedzieć o tym jak spelniać Od Redakcji Nelliusz Frącek swoje projekty i marzenia za pomocąfinansowania spo­ lecznościowego. Crowdfunding {finansowanie spolecz­ nościowe) na świecie to dość świeża koncepcja. Istnieje zaledwie kilka lat. Wygląda ona następująco: Masz pomysl na fajne urządzenie, gadżet bądź cokol­ wiek co może spodobać się innym? Świetnie!Zarnjestrnj się na platfonnie, któm umożliwi Ci zalożenie projekttI na ten temat (najlepiej tę, ktńm l,i w tym pomoże, jak ta, dla kturej pmcuję ja). Następnie wspólnie 11'.Y­ promujcie pomysi. Ty pośród znajomych, my pośród naszycl1 partnerów, a następnie innych użytkowników InternettI. Jeżeli Twój pomysl przypadnie im do gtistu, wesprą gofinansowo w zamian za nagrodę, którą Autorów op11hlikowanyc.h listów. hędąc.v�h prenumeratorami MT, nagradzamy płytami z najwyższej półki. Mamy ponad 100 tytułów wspaniałych albumów muzycznych. Prosimy Autorów listów, aby z listy „Płyty z najwyższej półki", publikowanej w każuym wyuaniu miesięcznika „Audio", wybrali płytę dla siebie i napisali do redakcji (e-mail: redakcja@mt.com.pl] list zawierający: - tytuł wybranej płyty (Autor „Listu miesiąca" ma prawo do nagrody w postaci 3 płyt wybranych z w/w listy); - numer prenumeratora MT. Wybraną płytę wyślemy wraz z przesyłką najbliższego numeru MT.

Więcej na: www.vipersat.pl Gorące tematy na Forum mt.com.pl Dołącz do Forumowiczów Społeczność MT komunikuje się na Facebooku www.facebook.com/magazyn MlodyTechnik Spotkasz tam swoich znajomychi poznasz wielu fajnych ludzi. będziesz zobowiązany im dostarczyć (jak na p1zyklad wspomniane urządzenie, bądź gadżet).Jeżeli uda Ci się zebrać 100% sumy zadeklarowanej, Twój projekt uzyska fundusze.Je.śli nie, pieniądze zostaną zwrór.one du wspierającycl1, a ty 11ie będziesz musial dostarczać żadnych nagród. Dlaczego warto? Wcześniej nie było okazji J111yjścia z garażu ze swoimi pomyslami i pokazania ich szerszej publice. Dziś dzięki finansowaniu spolecznościowemu można je zaprn­ zentować bezpośrndnio potencjalnym użytkownikom. \.1;'jr,�tarr.zy ir.h pru:knnać do swojego projektu, a .rnkr.es gwara11tuwm1y! KcKrzysztof Jak patentować? P1zygotowuję się do opatentowania pewnego wynalazku i mam kilka pytm1 do osób, które mają już patent lub orientują się w procedurach: 1. O jaki patent się starać - europejski czy kmjowy?Jakie są zalety i wady tyr.h możliwośr.i (jakie są koszty)? 2. Czy kwzystać z pu111ucy rzecz11ika pate11tuwegu jaku pośrednika skladającego moje zgłoszenie w urzędzie patentowym? Ile to może kosztować? 3. Czy jeśli np. chciałbym opatentować innowacyjny kształt sprężyny specjalnego rodzaju, to czy nie bę­ dzie wymagane podanie z jakiego materiału ma być wykonana? Ostatnie pytmiie bierze się stąd, że chcialbym żeby mój patent byl jak najbmdziej ogólny i nie r.hr.ę okre.ślać mate- 1ialów, z których będzie wykonany mój wynalazek. w.a.smieszek 1. Jak na razie proponowałbym krajowy {„.). Koszt początkowy patentu/wzoru użytkowego/znaku towaro­ wego to (z tego, co pamiętam) 540 zł i to jest za postę­ powanie patentowe. Jeżeli wszystkie pror.edmyprzejdą pomy.ślnie, to masz na 5 lat spokój i nwżesz spokojnie cu1pać kasę za wyku1zystywa11it: Twujegu wzoru użyt­ kowego przez jakieś przedsiębiorstwa. Dalej, jeżeli chcesz kontynuować swój patent itp. mu­ sisz wpłacić kasę, ale maksymalnie można przedltiżyć do 20 lat. Z racji tego, że (teoretycznie) po 20 latacl1 nauka i technika idzie tak do przodu, że stary patent jest zastępowany czymś nor1!J!m. 2. {...) Knnystanie z ner.znika jest dobn:, jeżdi się na tym du ku1lca 11ie z11asz {„.). Jakie są kosztypu111ucy 1zecz11ika? Nie mam pojęcia. Trzeba poszperać w necie (...). 3. Ogólnie rzecz biorąc, będziesz robi! wzór użytkowy: Patent dotyczy czegoś, czego jeszcze nie wynaleziono, natomiast wzór użytkor1!)! dotyczy usprawnie11 obec­ nych mządze11, zmiany ich ksztaitu, kolom itp. MAJSTER KLEPKA FACEBOOK MT: Niedziela wieczór to dobra pora na przegląd sierp­ niowego numeru naszego pisma. W tym miesiąr.u szr.ze­ gólnie poler.omy: • ua 157 uro

o o • E o .N o o.... I�1 H w1i�ceb· na: vyww.vipersat.pl � oryzonty mg ą s ow1m Autorzy artykułu „Bać się czy nie bać wiatraków" (MT 6/2013) zabierają głos w dyskusji, jaka rozgorzała po ich publikacji. O W I ATRA K ACH RAZ JESZCZE Miła dla autorów jest taka sytuacja, w której ich vraca svotyka si<;: z zainteresowaniem Czytelników i wzbudza ożywioną dyskusję. Tak właśnie stało się po opublikowaniu naszego artykułu na temat elek­ trowni wiatrowych w ma­ jowym numerze „Młodego Technika". Za to zainte­ resowanie chcielibyśmy C:zytelnikorn podzittkowaf:, a w szczególności Koledze Piotrowi Waclrnlcowi, którego list został opub­ likowany w "Młodym Techniku" z lipca tego roku. Całkowicie zgadza­ my się, :i:e nasz artykuł traktuje sprawę elektrowni wiatrowyr:h w sposób ogólny. Chcieliśmy raczej zasygnalizować najważ­ niejsze (naszym zdaniem) problemy, niż je dokładnie omówić. Na więcej nie pozwoliłaby ilość miej­ sca, które mogliśmy zająć w „Młodym Ter:hnikn". Na temat elektrowni wiatro­ wych istnieją dziesiątki książek i kilka tysięcy arty­ kułów naukowych - mamy na myśli tylko publikacje w języku polskim. Żeby się o tym przekonać wystarczy wejść na strony interne­ towe hihliotek wyższyr:h uczelni i vrzejrzeć ich katalogi dostępne on-line. Dokładniejszego omówienia prawie wszystkich, zasygnalizowanych przez nas problemów dokonał Redaktor Naczelny Profesor Wiesław Marciniak pisząc artykuł „Stop wiatra­ kom", (opublikowany te:i: w lipcowym numerze „Młodego Technika", na str. 16-18). Za to składamy Panu Redaktorowi bardzo serder:zne podzittkowanie. ChcieliLyśmy natomiast zająć si<;: obawami vrzed szkodliwością pól magnetycznych, o których mówią przeciwnicy wiatraków. O tych polach nie pisze Redaktor Naczelny, natomiast zapytuje o nie Kolega Piotr Wachulec. Źródłem prądu elektrycznego w każdej elektro­ wni wiatrowej jest prądnir:a prądn przemiennego, ., inar:zej generator, narttdzany przez wirnik z łopata­ mi, wvrawiany w ruch obrotowy energią wiejącego wiatru. Przeniesienie napędu odbywa się za pomocą wału, (na którym osadzony jest wirnik) i przekładni. Z tego powodu prądnica znajduje się w tzw. gondoli - obudowie umieszczonej na szczycie wieży elektrowni wiatrowej. Prąd elektryczny, dostarczany do sieci ener­ getycznej musi mieć częstotliwość 50 Hz (w Stanach Zjednor:zonyr:h fiO Hz). Ponieważ wirnik ohrar:a sitt ze znacznie mniejszą cz1;:stotliwością, to konieczna jest przekładnia zwiększająca obroty prądnicy. Oprócz tego elektrovvnia wiatrowa wyposażona jest w układ sterowania, zapewniający stałą częstotliwość obrotów wirnika, niezależnie od prędkości wiatru, albo unie­ ruchomienie wirnika, gdy prędkość ta jest zbyt mała. Odbywa się to przez odpowiednie ustawienie łopat wirnika i r:ałej gondoli względem kierunku wiatru.

Więcej na: www.vipersat.pl Jak wiadomo, w prądnir.y wykorzystuje siP, zja­ wisku indukcji elektromagnetycznej. Odbywa się tu w ten sposób, że zmienny strumień pola magnetycz­ nego, wytwarzany dzięki obrotom namagnesowanego wirnika, przechodzi przez uzwojenia stojana, w któ­ rych indukowany jest przez to prąd elektryczny. Pole magnetyczne charakteryzuje wielkość nazywana indukcją magnetyczną i mierzona w teslach (sym­ bol TJ. W elektrowniach wiatrowych o dużej mocy (w granicar.h kilku MW), indukr.ja pola rnagnetyr.z­ negu wewnątrz vrądnicy może wynosić ok. 1 T. Dużo to, czy mało? Dla porównania: indukcja pola magnetycznego Ziemi to średnio ok. 0,00002 T; mag- nesy, których używamy do przytrzymywania kartek na tablicy, czy lodówce wytwarzają na swojej po­ wierzchni pole o indukcji ok. 0,01-0,1 T. Trzeba jed­ nak zauważyć zasadniczą różnicę - pole magnesów jest r.ałkowicie rozproszone w ir.h otor.zeniu, nato­ miast pole rn agm:tyr.zne w prądnir.ar.h (a także w si­ nikach elektrycznych i transformatorach) jest vrawie całkowicie zamknięte w ich wnętrzu. Ponadto, in­ dukcja pola rozproszonego maleje zgodnie z trzecią potęgą odległości od jego źródła. Oznacza to, że np. zwiększając 2 razy odległość, spowodujemy zmniej­ szenie indukcji pola 8 razy. Świadczy o tym choćby fakt, iż magnesy znacznie słabiej utrzymują grubsze kawałki tektmy, niż kartki. Przeprowadzone przez nas vumiary indukcji ruzvruszunegu vula magnetycz­ nego za pomocą teslomierza w odległości ok. 1 0 m od podstawy wieży elektrowni wiatrowej o mocy 1 MW (najmniejsza odległość, na którą mogliśmy podejść do ogrodzenia), wykazały wartość poniżej czułości przyrządu 0,001 T. Czasem słyszy się opinie, że ponieważ pole mag­ netyczne jest zmienne, więc elektrownie wiatrowe wypromieniują fale elektromagnetyczne. Okazuje siP, jednak, że moc tego vrumieniuwania jest vumijal- nie mała ze względu na bardzo niską częstotliwość (50 Hz) zmian indukcji. Dla porównania, w radio­ technice występują częstotliwości kilohercowe lub megahercowe, a więc dziesiątki lub dziesiątki tysięcy razy większe. W elektrowniach wiatrowych stosuje się też transformatory, ale umieszczane są na po­ wierzr.hni Ziemi - zwykle w kontenerar.h, stojąr.yr.h obok podstawy wieży i ir.h pole rozproszone jest również znikomo małe. Może się natomiast zdarzyć, że dawniej zbudowane transformatory elektroener­ getyczne o dużej mocy, używane do zasilania całych rejonów miast, miały gorszą jakość. Skutkiem tego indukcja pola rozproszonego była wyższa, a ponadto można było usłyszeć charakterystyczne buczenie. Stare przepisy pozwały na umieszr.zanie takir.h transformatorów w pobliżu budynków mieszkalnyr.h, a nawet w ich wnętrzu (w svecjalnie wydzielonych komorach transformatorowych) . Dlatego też transfor­ matory te mogą być źródłem zakłócei1 radioelektro­ nicznych i powodować inne uciążliwości dla miesz­ ka!1ców, o których wspomina Kolega Piotr Wachulec. Na zakoi1czenie warto zwrócić uwagę na ogólne prawidłowości, dotyczące wszelkiego rodzaju no­ wyr.h rozwiązafJ ter.hnir.znyr.h. Każde z tyr.h rozwią­ zafJ ma swoje wady i zalety - usuwa jeden problemy, ale też stwarza nowe. Żeuy się u tym vrzekonać wystarczy choćby zajrzeć do stałego działu „Klub wynalazców" w „Młodym Techniku''. Rzetelna ocena każdego rozwiązania technicznego polega na zesta­ wieniu wszystkich zalet i wad oraz zysków i strat, które dają one użytkownikom. Najlepiej zrobić to w skali punktowej - zaletom i korzyściom przypisu­ jemy punkty dodatnie, a wadom i stratom ujemne. Po zsumowaniu ilości vuuktów można mówić u rzetel­ nej ocenie. Prawdą jest też, że nowe rozwiązania lub technologie spotykają się z dużym zainteresowaniem społeczeństwa i u jednych jego członków wzbudzają entuzjazm, a u innych obawy lub nawet strach. Oto dwa spektakularne przykłady. Po uruchomieniu w Anglii pierwszych połączeń kolejowych z loko­ motywami parowymi, obawiano siP,, że dym z komi­ nów varuwuzów całkowicie zasłoni nieuu i na stałe zapadnie noc. Gdy Maria i Piotr Curie odkryli nowe substancje promieniotwórcze, zaczęto dodawać je do wielu produktów codziennego użytku, m.in. do kos­ metyków. Wyciągnięcie wniosków z tych przykładów pozostawiamy Czytelnikom. drhab. Stanisław Bednarek prof dr Ryszard Wojtkiewicz

'0 �o o Q) N,_ Q_ N (J) Q) N o E Q) c o O'J � l°'I Info Zoom Więcej na: www.vipersat.pl NOWATORSKIE NANOBATERIE Baterie z drewna a http://goo.gl/ak6Cx Brzmi to dość ekstrawagancko. Jednak, kto wie, czy to w tym mate­ riale nie tkwi klucz do przyszłości magazynowania energii elektrycz­ nej. Eksperymentatorzy z amerykai1skiego Uniwersytetu Maryland badali, jak sprawdza się drewno jako pojemnik dla opartego na sodzie elektrolitu. Sńrl w bateriach to też pomysł nietypowy. Wykorzystany zost<1J jaku substancja bardziej przyjazna środowisku niż tradycyjny lit. Ten ostatni wprawdzie ma lepsze zdolności magazynowania energii, jed­ nak wykorzystując sód daje się magazynować większe zasoby energii jednorazowo, np. w panelach słonecznych. Warstwy drewna użyte w eksperymentalnych ogniwach są tysiąc razy cie1isze niż kartka papieru. Zdaniem badaczy, elastyczność drew­ na pozwala na kilkaset ładowań. Drewno bowiem okazało się odpor­ niejsze na zużycie niż tradycyjnie stosowane w bateriach metale. Z KINA DO REALU Latający rower śmigłowy a http://goo.gl/j07nU Jedyny latający rower, jaki pamiętamy, to ten z filmu „E. T.", w któ­ rym chłopiec unosi się wraz z pojazdem i kosmitą siedzącym na ramie. W fabule filnm orlpowiarlał za to ów kosmita i jego tajemnicze moce. Pu latach znów zobaczyliśmy, dzit;!ki pomysłowości całkiem ziemskich, czeskich inżynierów, unoszący się bicykl. Pięć minut latał na elektrycznym rowerze manekin na siodełku. Wyposażona w baterie konstrukcja waży 95 kilogramów i ma kilka śmi­ gieł - z przodu, z tyłu i po jednym z każdego boku. Od razu pojawili się entuzjaści mówiący o „przełomie" w komunikacji miejskiej. Jednak sami konstruktorzy uważają, że aby mógł na tym latać człowiek, potrzeba znacznie potężniejszych baterii. . , Najpierw media podały wia­ domość o przeszukiwaniu przez amerykańską agencje bezpieczei.1- stwa narodowego (NSA) i F BI serwerów potentatów rynku tech­ nologii i Internetu, jak Google, Facebook, Youtuhe, Microsoft, Apple i innych. Szperać po ich zasobach już ud 2007 roku miał supertajny i wysoce za­ awansowany program PRISM. Zainteresowane firmy na począt­ ku twierdziły, że nic o tym nie wiedzą, potem pojawiły się inne oświadczenia. Według dziennikarzy, PRISM konr.entrował się na kontrolo­ waniu pochodzącej z zagranicy komunikacji, która przechodzi przez amerykańskie serwery, na­ wet, jeśli jest wysyłana poza USA. W czterech tajnych orzeczeniach sąd zgodził się na dostęp do

WIELKA INWIGILACJA Program PRISM i Snowden ogromnych zbiorów danych, podkreślając, że rząd dysponuje odpowiednimi procedurami, które do minimum ograniczą zbieranie danych na temat obywateli USA bez nakazu. Od tego się zaczęło. Potem media więcej pisały o losach Edwarda Snowdena, byłego pracownika CIA i NSA, który, jak się okazało był źródłem przecieku do mediów. Amerykanie próbowali go znaleźć i ściągnąć do siebie. On zniknął gdzieś, a potem o

'0 �o o Q) N\,_ Q_ N (J) Q) N o E Q) c o O'J � l°'I Info Zoom Więcej na: www.vipersat.p MATERIAŁY POROWATE Powiększanie przez ścisltanie Substancja, która, gdy się ją ściska, zwiększa swoją objętość? Wygląda to jak zaprzeczenie praw nauki, ale pozornie. Zespół z laboratorium Argonne, miesz­ czącego się pod Chicago, dokonał takiej operacji, którąchemicy porównują do ściskania kamienia w celu uzyskania gąbki. Rads

a http://goo.gl/gtzqE � � GPS, ujrzała światło dzienne i wielu zafascynowała. Mapa topografii podłoża skalnego dokładniej od­ wzorowuje ukształtowanie kontynentu, w tym Góry Gamburtseva, których szczyty dochodzą do 3000 m n.p.m. i są stale przykryte przez lód o grnhości ponad kilometra. Ukształtowanie powierzchni skalnej może dać na­ ukowcom wiele informacji o przyczynach i regułach ruchów antarktycznych lodowców. To z kolei może pomoże klimatologom badającym zmiany klimatycz­ ne na naszej planecie. GADZET DLA ZAMOZNYCH „Myśliwiec" dla ludzi biznesu Biznesmen, którego stać na prywatny odrzutowiec, zapewne pn,dzej czy później pomyśli, że jego „jet" jest truchtt nudny. Dlaczego nie miałby wyglądać jak myśliwiec przechwytujący? Ze zrozumieniem dla takich potrzeb podeszła firma Saker Aircraft. Opracowana przez nią konstrukcja - Si ma osiągać prawie 1 macha i wyglądem budzić respekt, zwłasz­ cza wśród biznesowej konkurencji. W kabinie zmieszczą się 2 osoby. Długość maszyny to 12,3 m, zaś wysokość 4,6 m, a rozpiętość skrzydeł ERGONOMICZNE PARKOWAN"IE Poziom Japonia Na górze - niepozorna hudka ahttp://goo.gl/iECVi i drzwiczki. Drzwiczki jednak - jeśli chcielibyśmy w Ja}Jouii skorzystać z tego systemu parkowania - są bramą do prawdziwej, wielopoziomowej, podziemnej przygody. Żegnamy [!] [!] się z nim a a on znika w czeluściach podziemnego systemu parkingowego, którego istnienia nawet nie podejrzewaliśmy. Witamy w systemie ECU-Cycle. Widoczny na ilustracji i na filmie zautomatyzowany parking pomieścić może do 204 rowerów w wielopoziomowej konstrukcji. „Odzyskać" swój pojazd, gdy już np. wychodzimy z pracy, możemy w czasie nie dłuższym niż 13 sekund. Co istotne w Japonii, konstrukcja podziemnego cylindra­ parkingu ma zabezpieczenia przeciw trzęsieniom ziemi. Na ulicach ja}Jońskich miast nie ma zbyt wiele miejsca. Mieszkaftcy tego kraju znani są z umiejętności zagospodarowywania każdego skrawka powierzchni. ECO-Cycle to kolejny przykład japoftskiej pomysłowości w tej dziedzinie. 8 m. U}Jływowa, „wojskowa" sylwetka samolotu, na}Jtt­ dzanego przez dwa silniki Williams FJ44-4, ma pozwo­ lić na obniżenie zużycia paliwa, nawet o jedną piątą. Sakerowi Si 457 do startu i lądowania wystarczą pasy poniżej 500 m. To niewiele, jak na jednostki tego typu. Dostępny będzie dopiero w 2019 roku, ale już teraz można składać zamówienia - cena ma nie przekraczać 7 milionów dolarów.

'0 �o o Q) N\,_ Q_ N (J) Q) N o E Q) c o OJ � l°'I Info Zoom KOLEJNY POJAZD NASA GROVER - łazik ziemski Eksplorujemy Marsa, Księżyc, wysyłamy sondy do odległych ciał niebieskich. Tymczasem spore połacie kuli ziemskiej nie zostały jeszcze dokładnie, z bliska zbadane. Na Grenlandii zaprezentowano ,,łazika ziemskiego" o nazwie GROVER, który zapuścić ma się w najhar

PRZEŁOM W FOTOGRAFII ODKRYCIE W MU2YCE Akcelerator odczytał wymazane, stare nuty Luigi Cheruhini hył czuły na uwagi krytyki. Kiedy po premierze jego opP.ry „MP.OP.a" w HJR7 rokn rP.cP.nZP.nr:i uznali, ŻP. jP.st za rlłnga, postanowił ją skrócić. Dokonał tego przez proste wymazanie części partytwy Starty fragment udało się obecnie odtworzyć dzięki sposobowi znanemu do tej pory z fizycznych bada11 cząstek elementarnych. Odczytali je naukowcy w kalifornijskim ośrodku SLAC (Stanford University's Linear Accelerator Center). Ich odkrycie wykorzystuje różnice składów tuszu stosowanego do druku pięciolinii oraz do zapisu nutowego. VV pierwszym przeważał cynk, w drugim - żelazo. Wiązka z akceleratora, natrafiając na ślady różnych pierwiastków dawała różniące się rozbłyski. Skanując nią całe karty, miału się odtworzyć zapis nutowy, którego nie było od dawna widać. Metoda ta służy do wielu innych odkryć, np. w historycznych manuskryptach i w starym malarstwie. Pożegnanie z optyltą? Jeśli opracowany w laboratoriach Bella (Bell Labs) wynalazek zostanie rozpowszechniony, to fotografię może czekać większa rewolucja niż przełom cyfrowy sprzed kilkunastu lat. Nowa technika oznacza bowiem całkowite pożegnanie z optyką w rejestracji obrazu. Fotografia cyfro­ wa wciąż opiera się na optycznych obiektywach. Jak poinformował zespół pod wodzą Gang Huanga ze wspomnianyc.h wyżP.j laboratoriów, nrlało się wykorzysta{: du rejestracji obrazu technikę określaną, jaku „cumpressi­ ve sensing", a co w praktyce oznacza, że zdjęcia zapi­ sywane są za pomocą matrycy składającej się z jednego piksela zdolnego do rejestracji trzech podstawowych ko­ lorów. Jako przesłony lub raczej systemu małych przesłon używa się tu panelu LCD. Nie ma żadnych soczewek. Obraz powstaje wskutek przejścia światła odbitego od przedmiotu przez różne (w przypadkowy sposóh) mikro­ przesłuny panelu LCD. Pojedynczy piksel matrycy odbiera więc wiele sygnałów, zaś uzyskany finalnie obraz jest wynikiem ich analizy. Zaletą potencjalnego aparatu wy­ korzystującego tę technikę są znacznie mniejsze rozmiary, po wyeliminowaniu szkieł. Wada to czas trwania operacji, gdyż zbieranie pikseli z mikroprzesłon i ich analiza nie dzieje się natychmiastowo.

'0 �o o Q) N\,_ Q_ N (J) Q) N o E Q) c o O'J � l°'I Info Zoom Więcej na: www.vipersat.pl Tele · ory ją cztery r większą rozdzielczość, · · odbior · · IID. Prognozy Strategy .Analytics mówią, że w 2016 roku będą znajdo ły się w 10 · · onach domów. DARMOWA SIEĆ 4G Pierwsza LTE-gmina na świecie jest w Polsce Według informacji podawanych niedawno przez media, pierwszą na świecie gmi­ ną z powszechnym dostępem do szerokopasmowego internetu w technologii LTE, są Ożarowir:e na Śląsku. Z bezprzewodowej sieci korzystają już gminne instytur:je. Wkrótr:e mają mief. tę rnożliwo.4f. wszyscy mieszkańcy. Większa część kosztów przedsięwzięcia sfinansowana została ze środków unijnych. Dzięki tej inwestycji Ożarowice przeszły skok cywilizacyjny ze strefy „białych plam" internetowych do epoki nowoczesnego i szybkiego Internetu bezprzewodowego. Technologicznym partnerem infrastruktury sieciowej jest firma Huawei. Pierwsze testy wykazują przepustowość 30 Mbps na pojedynczym terminalu LTE. Działają też radiolinie, które przenoszą od 200 do 800 Mhps. . , Naukowcy po­ dejrzewali to od dawna, ale teraz dopiP.ro, dzięki po­ słanen1u na Marsa MSL - Curiosity, przeprowadzono w przestrzeni mię­ dzyplanetarnej i na Marsie dokładne pomiary, których wyniki ukazały się w prP.stiżowyrn magazynie Science. Główną przeszkodą w podróży czło­ wieka na czerwoną planetę są zabójcze dla ludzi dawki prmnieniowania, jakie otrzymaliby podr:zas Iotu i po­ bytu na vlanecie. Dawki, o któ­ rych mowa gro­ ziłyby śmiałkom zapadnięciem na choroby nowotwo­ rowe, utratą wzroku

Więcej na: www.vipersat.pl EKSPLORACJA KOSMOSU Promieniowanie może uniemożliwić lot ludzi na Marsa i zaburzeniami pracy układu nerwowego. Takie właś­ nie niezbyt optymistyczne informacje mają dla chęt­ nych do podróży naukowcy z Southwest Research Institute z Boulder w amerykańskim stanie Kolorado. l.o ciekawe, groźniejsze niż zazwyr.zaj w takir.h przy­ padkach wymifmiane promieniowanie słoneczne - ukazały sit; „twarJe" promienie mit;JzygwiezJne. Łazik, który od sierpnia ubiegłego roku pracuje w marsja1iskim kraterze Gale, mierzył podczas trwa­ jącej 8 miesięcy podróży na Czerwoną Planetę ilość uderzających w niego cząstek o wysokiej energii. Zainstalowany w łaziku detektor RAD (Radiation Assessment Detector) był włączony przez większą cz11ść podróży z Ziemi na Marsa i mierzył nRt11żenie wysokoenergetyr.znyr.h r.ząstek - głównie protonów - vrzeuikających do kapsuły, w której znajdował się łazik. Do wnętrza kapsuły przenikało każdego dnia 1 ,84 miliSievertów (mSv) promieniowania. Oznacza to, że astronauci podczas podróży na Marsa, pobytu na tej planecie i powrotu otrzymają dawki promie­ niowania wielokrotnie przekraczające normy. KONIEC PUDEŁKOWATYCH KABIN Ciężarówki nowej ery Ciężarówki wyglądają jak ahttp//goo.gl/SXYVb wyglądają. Nie tylko przez swoje kanciaste, pn

'0 �o o Q) N,_ Q_ N (J) Q) N o E Q) c o O'J � l°'I Info Zoom Więcej na: www.vipersat.pl NIEBIAŃSKIE WIDOWISKO STULECIA - KOMETA ISON Warltocz, lttóry może zajaśnieć silniej niż l{siężyc Jeśli sprawdzą sitt optymistycz­ ue przepowieduie, tu kometa C/2012 Sl, nazywana krótko ISDN, zafunduje nam na niebie w listopa­ dzie i w grudniu widowisko. Przy sprzyjających warunkach, jak spo­ dziewają się niektórzy astronomicz­ ni progności, jej warkocz będzie tak jasny, że njrzymy go nawd za dnia. Astrouornowie zaliczają ISON-a do kategorii komet uie­ okresowych, poruszających się po hiperbolicznej orbicie i tzw. muska- Wykonane przez teleskop Hubble - zdjęcie komety ISON, kwiecień 2013 jących Słońce. Oznacza to, że w peryhelium swojej orbity zbliży się do naszej gwiazdy na odległość zaledwie ok. miliona kilometrów. Nastąpi to w listo­ padzie 2013 roku. Następnie, wyrzucona słoneczną grawitar:ją jak z katapnlty, ulP.r:i w

ZKOŁA 2.0 65% dzieci, które obecnie uczą się w szkołach podstawowych będzie pracowało w zawodach, których jeszcze nie wymyślono. Kto słyszał 15 lat temu o takich zawodach jak pozycjoner, content designer czy community manager. Coraz częściej nauczyciele nie mają żadnej wiedzy w dziedzinach potrzebnych uczniowi wchodzącemu w dorosłe życie. Nie mogą jej mieć, bo ona w momencie nauczania jeszcze nie istnieje. Dlatego rodzą się nowe koncepcje edukacji, np. szkoła bez klas (brzmi nieźle, prawda!?), albo szkoła bez nauczycieli (super!) czy szkoła bez szkoły (najlepiej !). Temat główny tego numeru - Szkoła 2.0, to fascynująca lektura dla uczniów i nauczycieli. Szkoła XXI wieku N11uk

o o • E o 'i'::i o o.... Więcej na: www.vipersat.pl TEMAT NUMERU Pomysł na szkołę bez tradycyjnych zeszytów i podręczników jest starszy niż epo­ ka rozkwitu smartfonów i tabletów. W 2006 w amerykańskiej Filadelfii otwarto szkołę przyszłości - West Philadelphia's School ofthe Future z laptopami na ławkach, bez papieru, kredy, tuszu i atramentu. Komputery wydawały się dość oczywistym sprzętem w tego typu projektach. Przed pojawieniem się iPada i rewolucją tabletową, tak właśnie wyobrażano sobie nowoczesną szkołę na wy­ sokim poziomie technologicznym. Nowoczesne wyposażenie szkolne WYP R A W K A K LASY H l -TECH Tablety. Gdy ruzpowszechuiły si

. vipersat. pl 3. IU.nect w klasie 4. Augmented Reality - geometria w klasie no kosztów tabletu

o o • E o 'i'::i o o.... Więcej na: www.vipersat.pl TEMAT NUMERU 5. Google Glass w okulary AR ich profesora, „uczestniczyć" w praw­ dziwej operacji. Inne zastosowanie mogłoby polegać na przekazywaniu na bieżąco szkolonych instrukcji dotyczących zada(1 i prac manualnych. Nie musie­ liby się wówczas odrywać od pracy, aby zajrzeć do podn,r.znika, instrnkr.ji, opisu zadania w książr.e czy nawet w komputerze. Nauka języka mogłaby się odbywać „w terenie". Wiele innych ćwiczeń, np. matematycznych można by przeprowadzać nie w formie abstrakcyjnych przykładów książkowych, lecz w rzeczywistości, przy jednoczesnej możliwości weryfikacji wyniku. Ciekawy przykład zastosowania platformy oku­ larów Google w nauce fizyki prezentuje nauczyciel z USA Andrew Vanden Heuvel (6) . Po otrzymaniu swojego testowego egzemplarza Google Glass, wybrał się na wycieczkę do Wielkiego Zderzacza Hadronów w CERN. Na filmie zamieszczonym na Youtube wi­ dzimy, jak przeprowadza z Google Glass na nosie lekcję fizyki dla klasy swoich studentów oddalonych o ponad sześć tysięcy kilometrów. Połączone z Internetem okulary AR pozwalają na to sarno, r.o tablet, r.zyli np. na nagranie lekr.ji, wykładu, skany i zdjęcia przeglądanych materiałów, tylko znacznie łatwiej i wygodniej. Z drugiej strony system rozpoznawania twarzy w Glass pozwoli na­ uczycielowi szybko sprawdzić obecność uczniów czy też studentów na wykładzie. Cyfrowa szkoła - świat zupełnie nowych gadżetów Du szkoły pełnej urządzeń przenośnych, zdigita­ lizowanej i multimedialnej, potrzeba często sporo dodatkowego oprzyrządowania. Np. delikatne i kosztowne tablety, iPady zwłaszcza, dobrze w ucz­ niowskich teczkach zabezpieczyć. Dlatego powstają specjalne teczki, jak np. Folio firmy Booq dla iPada, eleganckie skórzane opakowanie z gumowymi amor­ tyzatorami w środku (7). Z wiedzy o losie m:zniowskir.h toreb i niehezpie­ cze(1stwach czyhających na delikatue przedmioty w ich czeluściach wziął się pomysł na opancerzony pendrive LaCie RuggedKey 3 (8), w którym 150 MB danych, jest dzięki przypominającej kłódkę obudowie dobrze chronionych przez wstrząsami i wilgocią. Praktyczną odpowiedzią na wymogi nowoczesnej szkoły jest IRISNotes 2 Executive (9), czyli pióro, które automatycznie konwertuje odręczne notatki na zapis ., 6. Andrew Vanden Heuvel w CERN 2 Google Glass 7. Booq Folio dla iPada 8. LaCie RuggedKey - pancerny pendrive

Więcej na: www.vipersat.pl 9. IRISNotes 2 Executive r:yfrowy. Mały odhiornik połąr:zony jP.st z piórP.m w za­ kresie fal purlczerwunych. Teksty z urlLiurnika można przenieść następnie do komputerów lub innych urzą­ dze1i w systemie iOS. W dzisiejszych czasach uczniowie mogą nie tylko di­ gitalizować notatki za pomocą ręcznych pisaków. Mają do dyspozycji taki sprzęt jak Swann HD PenCam {10), który kojarzy się hardziej z filmami o agencie Jamesie RondziP. niż Zf: szkołą. NiP.pozornP. pióro ma howiP.m wLurluwaną mikrukamerktt i pamittć zrlulną du zapisu ośmiugodzin wideo lub 72 tysięcy zdjęć. Dane łatwo się przenosi do komputera za pomocą USB. Kolejnąwariacją na temat pióra, ołówka i pisaka jest 3Doodler (11), czyli drukarka 3D w formie poręczne­ go „zaczarowanego ołówka", dzięki której możemy włas­ noręcznie stworzyć dowolny obiekt 3D zwyczajnie rysu- jąc go plastikiem w przestrzeni. Słowa chyba nie są najlepszym spo­ suLem, aLy opisać działanie tego cze­ goś. Lepiej obejrzeć na filmie, na czym to polega i dlacze­ go jest takie fajne. Niektórzy mogą zar:ząf. żałowaf., ŻP. 10. Swann HD PenCam - ukryta kamera ahttp://goo.gl/lpStX ahttp://goo.gl/4Sl l z Szkoła 2.0 11. 3Doodler niedostatecznie przykładali się do lekcji rysunków„ . Twórr:y ::lDood]P.ra ohiP.r:nją ndostępniaf. szkir:P., którP. pumugą w tworzeniu wittkszych murleli 3D. Rysując po nich, a następnie składając utworzone elementy, da się skonstruować jeden, duży obiekt. !nterneto�e bogactwo wiedzy 1 narzędzi Sprzęt sprzętem, ale warto wiedzieć również, że sam IntP.rnP.t jP.st wiP.lkim zasohP.m narzędzi i ndo­ gudnief1, z których z powodzeniem mogą skorzystać zarówno uczniowie jak i nauczyciele. Ciekawe platformy to Edmodo czy Grockit. Ta pierwsza wygląda prawie jak Facebook. To społecz­ nościowe platformy, które służą szkołom i klasom, jako narzędzia komunikacji i integracji, a nawet do tzw. social learningu. Podobnie funkcjonuje platfor­ ma Ning. Jeśli ktoś chciałby klasę przenieść do blo­ gosfory, to nadajP. siP, do tP.go dohrzf: sP.rwis EdnRlogs, clwć oczywiście można też wykorzystać rlu tego inne znane narzttdzia, jak Word Press alLu Blogger. Nauczyciele, którzy chcieliby podjąć projekty polegające n a pracy zespołowej online, powinni rozważyć platformę Wikispaces, gdzie można udo­ stępniać prace, skrypty itp. Uczniowie i studenci poszukujący odpowiedzi na trudne pytania powinni zaintP.rP.sowaf. się sP.rwisP.rn Quora, który jP.st taką hardziP.j intP.raktywną WikipP.dią po]p,gająr:ą na za­ rlawaniu pytai1 i u

o o • E o 'i'::i o o... Więcej na: www.vipersat.pl TEMAT NUMERU 12. IIllan Academy 13. Dotykowe panele - ławki działający podobnie ale nie tylko na polu matematy­ ki, EduCreations, aplikacja na iPada, CarrotSticks dla młodszych i wiele, wiele innych. Do planowania lekcji, gromadzenia materiałów, preztmtar.ji, pokazów, prar.y w r.hnrnrze klasowej, mogą służyć świetnie znane „ogólnodostępne" narzę­ dzia i serwisy sieciowe, takie jak Dropbox, Google Documents, Google Callendar, Evernote, Slideshare, Youtube czy TED-Ed. Zrób to sam - stół multi-touch Na koniec chcielibyśmy uświadomić czytelnikom MT, że samorlzielne wykonanie zaawansowanej technologicznie pomocy naukowej jest prostsze uiż ua pierwszy rzut oka się wydaje. Przekonują o tym polscy specjaliści działający w ramach technologicznej platformy edukacyjnej Natu Learn, którzy podzielili się w sieci informacjami, jak stosunkowo niedrogo i łatwo można zbudować stół w technologii „wielodotykowej" (multitouch) (13). Stół zbudowany według ich wskazówek wykorzystywany jest np. na lekcjach języka angielskiego w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Jarnielniku. Stół budowany jest metodą Rear Diffused Illumination (rozproszona projekcja tylna) . Potrzebne części to: komputer, projektor, emitery podczerwieni, kamera podczerwieni PS3 EYE, obiektyw, filtr pasmowo przepustowy, płyta pleksi do projekcji tylnej I szyba matowa z jednej strony ., diody podczerwieni .akamera podczerwieni, projektor 14. Stół multitouch - platforma natulearn I zwykła szyba albo pleksi + materiał projekcyjny, zasilacz do emiterów, wentylatory komputerowe, mocowanie projektora i obudowa (14) . Jeśli r.horlzi o projektor to najlepiej, jeśli jest tu projektor z krótkoogniskową, tzw. short tlrruw. Konstruktorzy z NatuLearn korzystali ze sprzętu Benq l'vfP 515 ST, ale polecają również Acer S1200 short throw. Emitery podczerwieni potrzebne nam są, aby oświetliły płytę projekcyjną od spodu, Można je ku­ pić w Internecie. Bardzo istotne są tu dane dotyczące długości fali wiązki podczerwieni. W omawianym przyparlkn to 850 nm. Istotne z lego względu, iż ma tu związek z filtrem, który trzeba zamuutuwać w ka­ merze. Autor rozwiązania wykorzystuje kamerę PS3 Eye, w której zamontowany jest filtr m12 85011111. Dodatkowo, aby uzyskać lepsze rezultaty wymienił obiektyw (na m12 3.6mm), Trzeba pamiętać o zakupie mocowania obiektywu (m12). Płyta do projekcji tylnej Evonik 7d006RP należy rlo rlroższyr.h elementów w projekde. Konstruktor umawianego stołu zapłacił za prostokąt u wymiarach 60X50 - 100 Euro. Można zamiast tego wykorzystać szybę matową, lub też zwykłą płytę pleksi/szybę, przy czym w drugim przypadku potrzebny będzie dodatkowo materiał projekcyjny, na którym zatrzyma się obraz wyświetlany przez projektor. Potrzebny jest też zasilacz do emiterów. W omawia­ nym rozwiązaniu podłączony jest do niego również wentylator, który r.hłorlzi wnętrze stolika. Tyle u ąirzęcie. Reszta tu software, który obsługuje nasz stolik multitouch. Oprogramowanie (CCV 1.3; CL Eye driver; W:in7 Hid driver), na którym działa sto­ lik jest darmowe, stworzone przez społeczność nuigroup, Oprogramowanie i sterowniki instaluje się na połączonym z kamerą komputerze. Konstrukcja i konfiguracja takiej pomocy naukowej może hyć rlla starszyr.h nr.zniów dekawym ćwir.zeniem w dziedzinie nowych tedmulugii. Dla młodszych zaś powstaje fantastyczne miejsce do nauki i zabawy, Opisane wyżej gadżety rozlokowane według planu w nowoczesnej szkole, tworzą zupełnie nowy rodzaj miejsca pracy dla uczniów, które tylko w odległy sposób kojarzy się z tradycyjnymi, znanymi od lat klasami. •

Więcej na: www.vipersat.pl Szkoła 2.0 Sugatra Mitra, Hindus, profesor w dziedzinie technologii edukacyjnych, przepro­ wadził taki eksperyment. Zostawił laptopa z łączem internetowym na zapadłej indyjskiej wsi, gdzie nikt nie znał ani komputerów, ani języków obcych. Gdy, po dwóch miesiącach wrócił tam, zobaczył dzieci grające w gry i szperające po Internecie (1). Zgłaszały uwagi, że mają za słabe łącze, oraz, że laptop był skonfigurowany po angielsku, w związku z czym musiały się tego nieznanego im języka. . . nauczyć. Gdzie jest przyszłość edukacji -- w KTO R EJ CH M U RZE-- KLASOW K A ? ODllW 2. www.edx.org - system globalnej edukacji pozbawione hyłyhy fizyr.znej oher.no.4r.i naur.zyr.ieli. OsoLy zaangażowane w proces kształcenia (u