TwOgr.3.18.pdf

Wiosenne grona Zioła na rabaty PORADY DOŚWIADCZONYCH OGRODNIKÓW DORADZAMY WAM JUŻ 16 LAT! Maj – czerwiec 2018 Nr 3 (182) co, kiedy, jak robić w ogrodzieproste rady i sposoby W MAJU: Dziwne owady na trawniku Warzywne pewniakiRóże na konfiturę Pomysłowe donice Cena 3,99 zł (w tym 8% VAT) Czarujące piwonie Czereśnie bez robaków i chemii W SPRZEDAŻY WYSYŁKOWEJ NOWE ROŚLINY INDEKS371300ISSN1897-1563 9771897156705 03 Działka po budowie NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

Świerk pospolity ‘Acrocona’ przykuwa uwagę wiosną, kiedy to na końcach pędów tego niedużego drzewka pojawiają się soczyście zielone przyrosty i młode szyszki o wyrazistym czerwonym zabarwieniu. Ma nieregularny pokrój oraz większe wymagania niż gatunek zakwita na przełomie maja i czerwca. Duże, bo aż około 4 cm średnicy, kwiaty są jego główną ozdobą i wyróżniają się na tle drobnych, raczej niepozornych listków Aster alpejski ‘Happy End’ Tawlina jarzębolistna ‘Sem’ jest cenna ze względu na ognisty, różowopomarańczo- wy kolor młodych liści. W czerwcu jej ozdobą są też białe wiechy kwiatów. Bardzo łatwa w uprawie to roślina rabatowa, która wyróżnia się oryginalnym, niejed- nolitym zabarwieniem kwiatów oraz wcze- snym kwitnieniem – jej kwiaty rozwijają się już w czerwcu. Lubi słońce i wodę Nemezja ‘Little Orange’ Jabłoń ozdobna ‘Royalty’ jest wolno rosnącym drzewem o zwar- tym pokroju. Warto posadzić je dla czerwonobordowych, błyszczących liści oraz pięknego wcze- snowiosennego kwit- nienia. Nadaje się do małych ogrodów Różanecznik ‘Gristede’ zakwita w połowie maja fioletowoniebieskimi kwiata- mi, które są zebrane w regularne kuliste pęki. Przy- rasta bardziej na szerokość niż wzwyż. Potrzebuje osłoniętego miejsca i dokładnego zimowego okrycia OZDOBNE W MAJU I CZERWCU NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

W maju-czerwcu ogród i rośliny odwdzięczają się nam za całoroczną pielęgnację i troskę. Wszystko rozkwi- ta, zieleń jest świeża i bujna, pojawia- ją się pierwsze owoce i warzywa. Jest ciepło, ale jeszcze nie gorąco, dzięki czemu możemy spędzać pośród ukochanych roślin całe dnie. Chłodne noce odchodzą powo- li w niepamięć, można obsadzać skrzynki i rabaty kolorowymi kwiatami rabatowymi. Jeśli szukacie pomysłu na deli- katne, eleganckie kwitnące donice, zajrzyjcie na s. 10. Dla tych, którzy co roku zamiast zajadać się czere- śniami, wyrzucają kilogramy roba- czywych owoców, mamy rozwiązanie: wyprzedźcie robaki sadząc wczesne odmiany (s. 11). A tym z Was, którzy dopiero rozpoczynają przygodę z uprawą własnych warzyw podpo- wiadamy, które są łatwe w uprawie i dlatego warto zacząć właśnie od nich (s. 15). Możecie też posadzić na kwiatowych rabatach zioła, służące i Wam, i owadom. Cieszcie się swoim ogrodem! redaktor naczelna MAJ – CZERWIEC 2018 NR 3 (182) Różowy krwawnik Zbieraj szkodniki W NASZYM REDAKCYJNYM OGRODZIE 4 Pełnia wiosny ROŚLINY W OGRODZIE 6 Piwonie o wielu obliczach 8 Zioła na rabaty 12 Wiosenne grona kwiatów NA BALKON I TARAS 10 Subtelne kompozycje W SADZIE 11 Czereśnie bez robaków POMYSŁ NA OGRÓD 14 Dodaj koloru iglakom! W WARZYWNIKU 15 Jarzynowe pewniaki PORTRETY ROŚLIN 16 Dereń kwiecisty 17 Krwawnik pospolity ‘Cerise Queen’ RADY I SPOSOBY 18 Dokarmiamy rośliny pokojowe Przytnij brzoskwinię po kwitnieniu 19 Tnij zagęszczone krzewy Koś często Nawożenie drzew 20 Zbieraj szkodniki Groźna zaraza OCHRONA ROŚLIN 21 Najczęstsze choroby bakteryjne KŁOPOTY Z ROŚLINAMI 22 Suche pędy perukowca Dziwne owady na trawniku 23 Powojnik słabo kwitnie Jak to jest z tym bluszczem? Róże na konfiturę DOBRA ZIEMIA 24 Ugór pobudowlany – jak sobie z nim radzić? OGRODOWE ZAROŚLA 28 Strach na wróble niemile widziany tematy z okładki zaznaczono na zielono 4 17 20 Nawoź drzewa W naszym ogrodzie DrodzyCzytelnicy OFERTA WYSYŁKOWA PIĘKNYCH ROŚLIN 29-36 19 SPIS TREŚCI NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

Jednak nie odkładamy sekatorów na półkę – powinnyśmy właśnie odcinać przekwitłe kwiatostany krze- wów, które kończą kwitnienie. Zaczy- namy od wiosennych tawuł. Dzięki cięciu poprawiamy ich kształt, uwalniamy je od zbędnego balastu, jakim są wytwarzające się nasiona i kierujemy siłę wzrostu do młodych tegorocznych pędów, które zakwitną obficie w przyszłym roku. Maj i czerwiec to wspaniały wiosenny czas – nasz ogród prawdziwie rozkwita. Kolory kwia- tów są mocne, zieleń świeża, a przed nami jeszcze wiele radosnych miesięcy spędzanych wśród ukochanych roślin. Kwitnące azalie japońskie i wielkokwiatowe, rosnące na lekko ocie- nionej rabacie tuż przy podjeździe, podlewamy, nawozimy i jeśli trzeba, przycinamy, by poprawić ich kształt i zagęścić je. Warto czasem zacisnąć zęby i odciąć kilka rachitycznych gałązek, nawet, jeśli mają jakieś smęt- ne kwiatki, aby w kolejnych sezonach cieszyć się zgrabnym i gęstym krzewem. Azalie japońskie mają skłonność do łysienia, dlatego po kwitnieniu warto je przyciąć. Natomiast azalie wielkokwiatowe potrafią wypuścić długie, pozbawione liści i bocznych gałązek pędy, które nawet, jeśli wiosną zakończone są kwiatami, to nie wyglądają najlepiej. Możecie je przyciąć (my robimy to pod koniec kwitnienia) lub uformować z nich zachwycające drzewko. Jak to zrobić, opisałyśmy krok po kroku w naszej książce „Szkoła cięcia” (patrz s. 26). Na rabatach bylinowych zabójczo kwitną miniaturowe irysy. Z roku na rok coraz bardziej doceniam ich urok i urodę, intensywne kolory kwiatów i obfitość kwitnienia. Warto sadzić je nie tylko na skalniaku, ale też na brzegach rabat czy w towarzystwie iglaków, które właśnie rozświetlają ogród młodymi, świeżymi przyrostami. Bardzo lubię młode pędy choiny kanadyjskiej, rosnącej w naszym ogrodzie skalnym wśród zawciągów nadmorskich, goryczki Klusjusza, smagliczki skalnej, dębika i ubiorka wiecznie zielonego. Teraz, gdy przyrosty już się rozwinęły, nie wolno przycinać roślin iglastych, dlatego ze zmniejszaniem jej rozmiarów poczekamy do lata. wiosnyPełnia 4 W NASZYM REDAKCYJNYM OGRODZIE NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

03/2018 Choina kana- dyjska w towa- rzystwie roślin skalnych Kosaćce (irysy) minia- turowe kwitną zabójczo Lubię obserwować od- wiedzających nasz ogród gości: w tym roku już od wiosny zagląda do nas ruda wiewiórka; ostatnio zauważyłam, że często wskakuje w koronę świerka kłującego, który dzięki re- gularnemu cięciu utworzył gąszcz gałązek – chyba ma tu gniazdo. Kwitnące byliny, poza rojem pszczół zwabiły pięknego motyla – pazia królowej, który jest coraz rzadziej spotykany w Polsce, a szkoda, bo jego uroda jest niezwykła. Dzieje się tak dlatego, że coraz mniej jest łąk porośniętych dzikimi gatunkami warzyw, których liście są przysma- kiem gąsienic tego motyla. Jeśli chcecie, aby zaglądał i do Waszych ogrodów, poza roślinami miododaj- nymi siejcie na rabatach marchew, koper, pietruszkę, rutę zwyczajną i nie wpadaj- cie w panikę, jeśli wśród ich liści dostrzeżecie dorodną, zielono-czarno-pomarań- czową gąsienicę. Teraz jest też dobry czas, aby uzu- pełnić obsadzenie skalniaka. Poza rarytasami, sadzimy wiele odmian rojników, które mają tę zaletę, że szybko się rozrastają, są absolutnie niekłopotliwe i nie wymagają od nas pielęgnacji. W maju sadzonki pomidorów wędrują w końcu do szklarni. Wyleczyłyśmy się już zupełnie z prób uprawy pomidorów pod gołym niebem. Zarówno zaraza ziemnia- czana, jak i niesamowicie ulewne deszcze, nawiedzające nasz ogród latem albo odwrotnie, dzikie upały wysuszające wszystko na skwarkę, skutecznie uniemożliwiają uprawę tych pysznych warzyw na grządkach. Dlatego my sadzimy je wyłącz- nie w szklarence – tutaj możemy zapewnić sadzonkom w miarę stabilne warunki, dach nad głową i odpowiednie podlewanie, co, jak zapewne wiecie, jest sztuką samą w sobie: pomidory na przelanie, jak i przesuszenie reagują zrzucaniem zawiązków i owoców lub pękaniem skórki. I choć dopiero zaczynają kwitnąć, już trzeba uważać, aby miały wystarczająco wilgoci w nogach. Oprócz tego – regularnie je nawo- zimy, podwiązujemy i wyłamujemy wilki, czyli pędy pojawiające się w kącikach między głównym pędem i bocznymi łodygami. Niektórzy mogą spytać, po co tyle zachodu, jeśli pomidorów latem jest w bród na straganach – widać nie próbowali świeżo zerwanego, wygrzanego w słońcu i pachnącego pomidora, który rozpływa się w ustach! Poza tym – jak zawsze pielimy chwasty, podwiązujemy i podpiera- my byliny, dosiewamy warzywa na grządkach i rabatach i cieszymy się naszym ogrodem. mgr Alicja Grabowska, ogrodniczka O pomidory trzeba dbać cały czas: regularnie je podlewać, nawozić, podwiązywać i wietrzyć szklarnię Paź królowej 5 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

Ze względu na swą urodę oraz łatwość uprawy i długowieczność, piwonie cią- gle są bardzo popularne. Obecnie dostępne gatunki i odmiany wcale nie muszą przypominać tych, które wszyscy kojarzą z białymi lub karminowymi kwiatami z wazonu. cze, ciemnoróżowe. Dorasta do 60 cm, wytwarza dużo pędów z ciemnozielonymi liśćmi, od spodu sinawymi. Często zakwita już na początku maja; niestety szybciej przekwita od piwonii chińskiej. Jest bardzo długowiecz- na i w pełni mrozoodporna, lubi słoneczne miejsca oraz obecność wapnia w podłożu. Piwonia pośrednia (Paeonia intermedia) to azjatycki rarytas. Liście ma głęboko powcinane. Osiąga do 70 cm wysokości. Zakwita wcześnie, czasem już na przełomie kwietnia i maja. Kwiaty są różowe, nie pachną. Łatwa w uprawie, wymagania ma podobne do piwonii chiń- skiej. Piwonia delikatna (Paeonia tenuifolia) to botanicz- na perełka. Liście są pierzaste, przypominają koper. Na szczycie każdego pędu pojawia się jeden czerwony, duży kwiat. U odmiany ‘Rubra Plena’ kwiaty są pełne. Dodat- kową ozdobą są żółte pylniki. Nie jest wysoka (dorasta do 50 cm), dlatego świetnie nadaje się na skalniaki, Piwonie (Paeonia sp.) liczą około 30 gatunków i są przedstawicielami klimatu umiarkowanego. Najwięcej pochodzi z kontynentu azjatyckiego; kilka gatunków wy- stępuje dziko w południowej Europie. Ogrodnicy najczęściej dzielą piwonie na bylinowe (zielne) i krzewiaste (lub drzewiaste). U piwonii by- linowych cała część nadziemna zamiera przed zimą. Dotychczas otrzymano ponad 3 tysiące odmian wy- wodzących się przede wszystkim od piwonii chińskiej (Paeonia lactiflora). Mieszańce mogą mieć kwiaty w ko- lorze od czystej bieli, przez wszelkie odcienie różu, aż do karminowej czerwieni, często przyjemnie pachnące. Osiągają od 60 do około 100 cm wysokości, różnią się też czasem kwitnienia (maj lub czerwiec) oraz budową kwiatu (pełne, półpełne i pojedyncze). Część mieszańców o kwiatach karminowych i czer- wonych wywodzi się od piwonii lekarskiej (Paeonia officinalis). Czysty gatunek ma kwiaty duże, pojedyn- Piwonie o wielu obliczach Piwonia pośrednia Piwonia delikatna 6 ROŚLINY W OGRODZIE 6 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

CZEGO POTRZEBUJĄ, ABY PIĘKNIE KWITŁY Piwonie nie lubią przesadzania, dlatego trzeba dobrze przemyśleć stanowisko dla nich. Dla więk- szości gatunków musi być słoneczne (aby kwiatów było dużo i były ładnie wybarwione) oraz osłonięte od silnych wiatrów, ale raczej nie w pobliżu drzew i krzewów, z którymi będą konkurować o składniki pokarmowe. Ważne jest też podłoże, ani zbyt gliniaste, ciężkie i podmokłe (w takim piwonie kiepsko rosną i często gniją), ani bardzo piaszczyste i lekkie (nie sprzyja za- wiązywaniu pąków kwiatowych). Na gliniastej ziemi stosuj drenaż. Na glebach piaszczystych należy wzbo- gacać ziemię obornikiem lub kompostem. Za głęboko posadzona piwonia nie kwitnie przez kilka lat. Jeśli posadzisz ją zbyt płytko, pąki będą przesychać. Sadząc, umieść górę karpy na głębokości około 4 cm pod powierzchnią gruntu. Świeżo posa- dzone piwonie zabezpieczaj na zimę warstwą ściółki przez pierwsze 2-3 lata. Piwonie potrzebują sporo wody, zwłaszcza kiedy zawiązują, a następnie rozwijają pąki kwiatowe. Pod- lewając, staraj się nie moczyć liści. Powinieneś swoje piwonie też regularnie nawozić (obornikiem lub kom- postem, albo nawozem mineralnym o zwiększonej za- wartości fosforu i potasu). Jeśli twoja piwonia po kilkunastu latach uprawy słabiej rośnie i kwitnie, przesadź ją i podziel. jako soliter lub w grupie. Zakwita już w drugiej połowie kwietnia. Jest bardzo tolerancyjna co do gleby, jednak organiczne nawożenie sprzyja kwitnieniu. Dobrze jest ściółkować podłoże, by zapewnić jej stałą wilgotność. Woli miejsca lekko ocienione. Jest bardzo długowiecz- na, nie lubi przesadzania. Nie choruje i bez problemu znosi srogie mrozy, choć lekkie okrycie ze stroiszu bę- dzie wskazane dla młodych roślin. Piwonia Młokosiewicza (Paeonia mlokosewitschii) wyróżnia się nietypowymi, żółtymi kwiatami. Pokro- jem i potrzebami siedliskowymi przypomina piwonię chińską. Zakwita na początku czerwca bezwonnymi kwiatami. We wrześniu z jaskrawoczerwonych osnówek wyłaniają się czarne, lśniące nasiona, które po stratyfi- kacji można użyć do rozmnożenia. Siewki zakwitają po 4-5 latach. Łatwy i niewymagający gatunek. Piwonia drzewiasta (Paeonia suffruticosa) ma drewniejące pędy; po kilku latach osiąga 150-200 cm. Ze względu na wyjątkową urodę, warto wybrać dla niej specjalne miejsce, najlepiej słoneczne, lecz osłonięte od wiatru. Dostępne są odmiany o kwiatach we wszelkich odcieniach bieli, różu, czerwieni, czasem żółci, które są dużo większe niż u piwonii chińskiej; zwykle też rozwi- jają się około 10 dni wcześniej. Po kwitnieniu należy obrywać zawiązki nasion, by roślina nie osłabiała się. Krzewy te nie lubią gleb kwaśnych, więc warto pod- sypywać je dolomitem. Muszą być regularnie podlewa- ne, zwłaszcza do okresu kwitnienia. Nie chorują, nie potrzebują przycinania, poza usuwaniem martwych pę- dów po zimie. Zazwyczaj są szczepione na korzeniach piwonii bylinowych. Przy sadzeniu miejsce szczepienia powinno znaleźć się przynajmniej 5 cm poniżej pozio- mu gleby, którą wcześniej wzbogać dużą ilością kompo- stu lub obornika. Piwonie drzewiaste na zimę okrywaj, usypując kopczyk u podstawy rośliny i osłaniaj pędy stroiszem lub innym materiałem. Ciekawą drzewiastą piwonią jest piwonia żółta (Pa- eonia lutea var. ludlowii) o złocistych kwiatach. Osiąga nawet 300 cm wysokości. Wymagania ma podobne, jednak dużo lepiej znosi kwaśny odczyn gleby. Niekło- potliwa. mgr inż. Krzysztof Mielicki, ogrodnik Piwonia Młokosiewicza Piwonia drzewiasta Piwonia żółta ©MariaBrzostowska–Fotolia.com 7 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

Zioła na rabaty Zioła przeżywają prawdziwy renesans nie tylko z powodu wielu możliwości ich zasto- sowania, ale też ze względu na swą urodę. Wiele roślin zielarskich ma delikatną bu- dowę i pięknie prezentuje się w naturalistycznych ogrodach. Ich ozdobą są dekoracyjne kwiaty lub liście, często rozmaicie wybarwione. Warto je łą- czyć z ozdobnymi bylinami na mieszanych rabatach. Takie kompozycje są przyjemne dla oka oraz pełne zapachów, przyciągają pożyteczne owady, a także sprzyjają zdrowiu roślin. mgr inż. Katarzyna Fik-Juszczak, ogrodniczka Królowe pierwszego planu Niskie gatunki ziół warto wyko- rzystać do stworzenia pierwszego planu rabaty. Nieocenioną ozdobą są macierzanki, które dają zwarty dywanik i pięknie kwitną. Poszcze- gólne ich odmiany mogą mieć zło- ty (‘Goldstream’) lub biało-zielony (‘Silver Queen’) kolor liści. Cieka- we ulistnienie ma też szałwia le- karska w odmianach oraz oregano, niezastąpiony dodatek do wielu po- traw. Jego złotolistna odmiana ’Au- reum Gold’ pięknie się komponuje z ozdobnymi bylinami o dużych, błyszczących liściach lub fioleto- wych kwiatach, jak np. barwinek, bergenia czy funkie. Wśród niskich bylin możesz też posadzić rośliny zielarskie o łąko- wym i leśnym charakterze, takie jak lecznicze bodziszki i odstrasza- jące szkodniki czosnki niedźwie- dzie. Posadzone razem stanowią dobrą parę, bo gdy czosnek po kwitnieniu traci na urodzie, ukrywają to liście bodzisz- ka. Wartościowe rośliny na brzeg rabaty to popularna lawenda, hyzop lekarski, a także równie atrakcyjnie kwitnąca kocimiętka wła- ściwa, która może ci się przydać do celów kosme- tycznych, leczniczych i kuli- narnych. Podobny charakter wzrostu mają kocanka cur- ry i santolina, niezimujące w naszym klimacie. Mimo to warto je posadzić, ze względu na szaroniebieskie Krwawniki występują w wielu odmianach Kocimiętka jest idealna na pierwszy plan Kocanka curry ma ładne liście i kwiaty Pysznogłówka to piękny akcent na rabacie Kolorowe odmiany szałwii kontrastują z liśćmi bergenii 88 ROŚLINY W OGRODZIE NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

03/2018 liście oraz złote kwiatostany. Na trudne miejsca U ż y t e c z n y m ziołem na półcie- nistej rabacie będzie, stosowana w leczeniu chorób płuc, miodo- dajna miodunka plamista o biało nakrapianych liściach i lejkowa- tych, różowo-niebieskich kwiatach. W cieniu dobrze sobie też radzi przywrotnik pospolity, z którego ładnych, ząbkowanych, omszonych liści będziesz mógł zrobić napar ła- godzący oparzenia słoneczne oraz stany zapalne skóry. Na słonecznym stanowisku o kwaśnym pH gleby warto posa- dzić janowiec barwierski, dekora- cyjny krzew o delikatnych listkach i żółtych kwiatach. Szczególnie ozdobne są jego karłowe odmia- ny (‘Flore Pleno’ i ‘Royal Gold’). Mocne akcenty Mocnymi akcentami, ze względu na intensyw- nie żółty kolor kwiatów, są zioła takie jak wiesio- łek, dziurawiec zwyczajny (dorastający do 90 cm) oraz osiągający podob- ną wysokość żeleźniak Russela, którego kwiaty są ułożone w charaktery- stycznych okółkach. Rów- nie oryginalne, ale czerwo- ne kwiatostany ma pysznogłówka dwoista. Nie powinno jej zabrak- nąć na żadnej ziołowo-bylinowej rabacie. Jej świeże liście przydadzą się jako dodatek do sałatek, uspo- kajających herbat lub naparów do inhalacji. W sprzedaży znajdziecie odmiany mieszańcowe, które mogą mieć kwiaty różowe, różowofio- letowe, a nawet białe. Wyraźną formę stanowią też kłujące kwiaty różnych gatunków mikołajka oraz ostropestu plamistego, jednorocz- nej, wysokiej (do 120 cm) rośliny o efektownych kolczastych liściach z białym żyłkowaniem. Zawsze dobre klasyki Lekkości rabacie dodadzą po- pularne łąkowe zioła o jasnej barwie kwiatów jak krwawnik pospolity, wrotycz maruna, ślaz dziki, a kolor wniosą barwne od- miany i gatunki krwawnika (‘Ce- rise Queen’ i ‘Paprika’ o kwiatach różowych i czerwonych, krwawnik wiązówkowaty o żółtych kwiato- stanach). Kolorowe kwiaty mają też wrotycz pospolity oraz wrotycz szkarłatny ‘Robinson’s Red’ lub ‘Robinson’s Rose’. Niezastąpionym ziołowym klasykiem na rabaty są jeżówki o bardzo ozdobnych koszyczkach kwiatowych, które ukazują się od połowy lata do późnej jesieni i mają kwiaty w wielu kolorach. Warto je mieć w ogrodzie, aby pozyskiwać surowiec do produkcji wyciągów wzmacniających odporność. Żółć przywrotnika i oregano harmonizuje z trytomą Wiele gatunków i odmian bylicy ma niebieskie liście Macierzanka i oregano na pierwszym planie, w oddali dziewanny Szałwia omszona to typowo ozdobny gatunek Ostrogowiecma efektownekwiaty Kwiatyżeleźniaka 99 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

1. Koleus ‘Lime Time’ (Coleus) 2. Ostnica (Stipa tenuifolia) 3. Petunia Veranda ‘Lemon Bells’ (Petunia) 4. Begonia Solenia ‘Yellow’ (Begonia) Ze zwiewną trawą Z mgiełką wilczomlecza Z ażurowym nachyłkiem 1. Szałwia omączona ‘Rhea Blue’ (Salvia farinacea) 2. Wilczomlecz ‘Diamond Frost’ (Euphorbia) 3. Scewola ‘New Wonder’ (Scaevola) 1. Petunia ‘Queen of Hearts’ (Petunia) 2. Nachyłek ‘Imperial Sun’ (Coreopsis) 3. Uczep ‘Sweety’ (Bidens) 4. Petunia ‘Fiesta’ (Petunia) Subtelne kompozycje W trzeciej donicy dopeł- niają się wzajemnie mocna czerwień i cytrynowa żółć kwiatów. Dwukolorowe zabarwienie „trąbek” petunii jest tu mocniejszym akcentem. Natomiast lek- kości tej kompozycji dodaje nachyłek o wzniesionym ażurowym pokroju i wą- skich listkach. Drugi przykład to delikatny zestaw. Pędy roślin wzajemnie przenikają się, niczym na łące kwietnej. Niebieskofioletowe kwiato- stany szałwii i scewoli nie osiągają dużych rozmiarów. Jednak to wilczomlecz jest najsubtelniejszym elementem i zapewnia im mgiełkowatą oprawę. Pierwsza kompozycja utrzymana jest w żółto- -zielonej kolorystyce. Złotego koloru są kwiaty begonii i petunii oraz liście koleusa. Lekkości tej aranżacji dodaje ostnica, zwiewna trawa ozdobna umieszczona w centrum donicy. Dobre zwiewne akcenty to także smagliczka, lobelia czy liczne trawy ozdobne, zarówno bylinowe, jak i jed- noroczne. Pamiętaj, że taki akcent, jeśli ma nim pozostać przez cały sezon, nie może być posadzony pomiędzy bar- dziej ekspansywnymi, bądź docelowo wyższymi gatunkami, aby nie został przez nie zdominowany i przerośnięty. Sezonowe kompozycje, składające się wyłącznie z gatun- ków o wyrazistych formach liści i kwiatów, mogą wydawać się zbyt ciężkie i pstrokate. Bardziej harmonijnie prezen- tują się zestawienia, w których pomiędzy mocne formy wprowadzimy nieco powietrza delikatnością liści czy subtelnością drobnych kwiatów i pędów. mgr inż. Katarzyna Fik-Juszczak, ogrodniczka 1 1 2 1 2 3 4 3 2 3 4 10 NA BALKON I TARAS NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

Czereśnie bez robaków Czereśnie to bardzo lubiane owoce. Niestety drzewa czereśniowe najczę- ściej nie należą do małych i spraw- dzają się tylko w dużych ogrodach. Ich ogromną zaletą jest niepodatność na choroby i obfite plonowanie każ- dego roku. Częsty problem stanowią natomiast naloty szpaków, które po- trafią zjeść niemal całe plony. Owoce Wczesne odmiany: ‘Rivan’ to doskonała, jedna z najwcześniejszych odmian czereśni, dojrzewająca na przełomie maja i czerwca. Ma ciekawe pochodzenie, gdyż skrzyżowania dwóch odmian dokonano w Szwecji, a dalsze prace trwały już w Polsce. Owoce o masie 4-5 gramów są czerwone i wyjątkowo smaczne. Dojrzewają nierównomiernie, dlatego zbiór wykonuje się dwukrotnie. Przedwcześnie zebrane, niedojrzałe owoce są niesmaczne. Zapylacze: ‘Vega’, ‘Burlat’. ‘Rannaja Rozovinka’ to odmiana pochodzenia ukra- ińskiego, której owoce można zbierać już pod koniec pierwszego tygodnia dojrzewania czereśni, zwykle jest to koniec maja – początek czerwca. Owoce są małe, około 5-gramowe, żółte z czerwonym rumieńcem. Zapylacze są nieokreślone. ‘Burlat’ – drzewa tej odmiany rosną bardzo silnie, a owoce są duże, około 7-gramowe, szeroko sercowate, w pełni dojrzałe prawie czarne z czerwonym miąższem. Odmiana ta ma doskonały smak, dojrzewa w 3. tygodniu dojrzewania czereśni. Dobrymi zapylaczami są odmia- ny: ‘Vega’, ‘Van’, ‘Rainier’, ‘Hedelfińska’. ‘Karesova’ to odmiana czeska, która dojrzewa niemal równocześnie z odmianą ‘Burlat’, jednak ma mniejsze, około 6-gramowe owoce i niewielką pestkę. W prze- ciwieństwie do wyżej opisanej odmiany, owoce nie są podatne na pękanie, a drzewa charakteryzują się dużą zdrowotnością. Dobrymi zapylaczami są: ‘Wczesna Riversa’, ‘Vega’, ‘Schneidera Późna’. możemy uratować poprzez ostrożne cięcie ograniczające koronę i założe- nie na nią drobnej siatki utrudniają- cej dostęp ptakom. Równie częstym problemem są robaczywe owoce. Aby nie mieć robaków w czereśniach, można drzewa pryskać lub posadzić wczesne odmiany. dr inż. Tomasz Trelka, ogrodnik Robaki w owocach to nic innego jak nasionnica trześniówka (jedna z muchówek). Wiosną nasionnica przepoczwarza się w glebie pod drzewami czereśni. Dorosłe osobniki tego owa- da wylatują z kryjówek na przełomie maja i czerwca. Składają na owocach jaja, z których po 10-14 dniach wylęgają się białe larwy drążące owoce, dlatego tylko w przypadku dość wcze- snych odmian czereśni, robaki nie zdążą się rozwinąć. Owad dorosły nasionnicy trześniówki ‘Rivan’ ‘Vega’ ‘Burlat’ ©EsinDeniz,isoarska,Anna,yang–Fotolia.com 1111 W SADZIE NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), czę- sto błędnie nazywana akacją, pochodzi z Ameryki Północnej, jednak bardzo zadomowiła się w naszym krajobrazie. Radzi sobie w każdych warunkach i jest często sadzona na terenach poprzemysłowych. Po- trzebuje jedynie dużo słońca. Kwitnie obficie, choć niezbyt długo (w maju), a kwiaty pachną obłędnie i są miododajne. Liście są również ładne, złożone i mają do 30 centymetrów długości. Typowy gatunek jest przeznaczony do dużych ogrodów, bo dorasta do 15 metrów wysokości, 10 metrów szerokości oraz daje obficie odrosty ko- rzeniowe, które musisz regularnie usuwać. Trzeba go sadzić w przemyślanym miejscu także ze względu na dosyć kruche gałęzie (najlepiej po zawietrznej stro- nie domu). Poza tym, jest praktycznie bezobsługowy. W małym ogrodzie posadź mniej ekspansyw- ną żółtolistną i równie pięknie kwitnącą odmianę ‘Frisia’. Dorasta ona do 8 metrów wysokości, a jej korona jest dwukrotnie węższa niż u zwykłej robinii. Ciekawa jest też odmiana ‘Tortuosa’ o pogiętych pę- dach i liściach, jednak kwitnie słabiej. Najczęściej sadzona jest kompaktowa, ale niestety niekwitnąca odmiana o kulistej koronie (‘Umbraculifera’). Robinia akacjowa Złotokap Złotokap pospolity (Laburnum anagyroides) nazywany „złotym deszczem”, to pochodzący z południowo-wschodniej Europy duży, długowiecz- ny krzew (4 m wysokości i 2 m szerokości). Największą ozdobą tej rośliny są grona żół- tych kwiatów, które pojawiają się na przełomie maja i czerwca, a potem ulegają przekształceniu w omszone strączki. Nie pachną. Soczyście zielone liście kształtem przypominają ulistnienie koniczyny. Malowniczy pokrój (lejkowata korona z lekko zwi- sającymi pędami) sprawia, że złotokap może być pięknym soliterem. Jest też wspaniałym uzupełnie- niem kompozycji z krzewów i bylin. W niedużym ogrodzie może odgrywać rolę drzewka. Możesz roz- świetlić nim półcienisty zakątek, albo posadzić go w słońcu, byle tylko miejsce było osłonięte przed mroźnymi wiatrami. Złotokap, tak jak robinia, nie ma specjalnych wymagań. Wszystkie części tej rośliny są trujące i lepiej nie sadź jej w zasięgu małych dzieci. Wiosenne Maj i czerwiec to czas kwitnienia roślin o efektownych gronach kwiatów takich jak robinia, złotokap i glicynia, które mają odpowiednio kwiaty białe, żółte, fioletowe. Występują też rzad- sze, nowe odmiany mieszańcowe,Glicynia kwiecista ‘Shiro-noda’ 12 ROŚLINY W OGRODZIE NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

03/2018 Glicynia Glicynia (Wisteria) nazywana też słodlinem to jedno z piękniejszych, silnie rosnących pnączy ozdob- nych, uprawiane dla imponujących gron fioletowych kwiatów, które pojawiają się w maju. U poszczegól- nych odmian mogą być też białe (np. glicynia chińska ‘Texas White’) lub różowe (glicynia kwiecista ‘Pink Ice’). W sierpniu roślina zakwita po raz drugi, choć mniej obficie. Przez cały sezon jej ozdobą są pierza- sto złożone i intensywnie zielone liście. Przyrasta od 1-3 metrów rocznie, dlatego wymaga silnych podpór, jak solidne pergole, altany lub druty rozpięte przy ścia- nie domu. Najczęściej spotykamy w sprzedaży glicynię kwie- cistą (Wisteria floribunda) o lewoskrętnym układzie pędów. Podobna jest glicynia chińska (Wisteria si- nensis) o przeciwnym kierunku splotu oraz większych kwiatach i krótszych kwiatostanach. Słodlin bywa kapryśny i nie zawsze chce kwitnąć. Aby móc cieszyć się kwiatami glicynii, trzeba spełnić jej wymagania. Potrzebuje słońca, osłoniętego miej- sca, żyznej ziemi i nawożenia (najlepiej obornikiem lub kompostem). Musi też mieć dostateczną ilość wil- goci i być regularnie cięta. Warto zakupić roślinę po- zyskaną z sadzonek lub odkładów, bo ta zakwitnie już w 3.-4. roku uprawy, w odróżnieniu od tych z siewu, u których na kwiaty możemy poczekać nawet 10 lat. grona kwiatów które mogą wyróżniać się odmiennym zabarwieniem kwiatów, długością kwiatostanów, czasem kwitnienia, a nawet kolorem liści. Wybór jest więc duży i każdy może znaleźć roślinę dla siebie. mgr inż. Katarzyna Fik – Juszczak, ogrodniczka Ciekawostki gatunkowe i odmianowe Podobny do złoto- kapu pospolitego złotokap Waterera w odmianie ‘Vossi’ o bardzo długich kwiatostanach Odmiany robinii o kolorowych liściach to złota ‘Frisia’ i ‘Karolina Zamoyska’ z bia- łym marmurkiem Ciekawostką jest robinia akacjowa o pogiętych pę- dach i falowanych listkach (odmiana ‘Tortuosa’) Różowo kwitnące robinie to m.in. robinia lepka i robinia Małgorza- ty ‘Pink Cascade’ (ciemny róż) Glicynia amery- kańska ‘Longwood Purple’ powtarza kwitnienie późnym latem ©dadalia,Alois,Route16–Fotolia.com 1313 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

Świerki białe w towarzystwie ostnic, kostrzewy sinej, żurawek, bodziszków i roślin o kolorowych liściach Żywopłot z tui podsadzony trzmieliną Fortu- ne’a ‘Emerald Gaiety’ Ciemną zieleń iglaków przełamują kępy wrzosów o złotych i pomarańczowych liściach iglakom! Dodaj koloru Ogrody, w których przeważają krze- wy i drzewa iglaste, są dość mo- notonne i wyglądają smutno. Jeśli chcesz dodać trochę koloru swoim iglakom, posadź wśród nich niekło- potliwe gatunki bylin i traw. Będą wyglądać najlepiej, jeśli stworzysz z nich duże jednolite poletka. wyglądają u stóp iglaków rośliny o białych kwiatach lub liściach – może to być zarówno jednoroczny wilczomlecz ‘Diamond Frost’ tworzący zwiewną mgiełkę, rogownica lub wieloletnia, zawsze zielona trzmielina Fortune’a ‘Emerald Gaiety’. Dobierając rośliny, które uzupełniają rabatę z igla- kami, pamiętaj, aby dopasować je do panujących warunków, zapewnić dobre podłoże oraz regular- nie podlewać i nawozić, gdyż rośliny iglaste wycią- gają z ziemi bardzo dużo wilgoci i składników pokarmowych. Najszybszy i całoroczny efekt uzyskasz sadząc kępy kostrzewy sinej o niebieskich wąskich liściach i żurawek, których liście mają różne kolory: od żółci do bordo. Ostnice cieniutkie są świetnym uzupełnieniem takiej rabaty, gdyż sprawiają wrażenie ruchu. Złocistej barwy doda hakonechloa smukła ‘Aureola’. Bodziszki kantabryjskie to wieloletnie byliny, które tworzą piękny dywan i obficie kwitną, a ich liście przebarwiają się jesienią na czerwono. Również rozchodniki w odmianach, od najniższych do tych wysokich, kwitnących jesienią, świetnie dadzą sobie radę w takim towarzystwie. Rośliny warto sadzić dużymi jednogatunkowymi plamami. Iglaki możesz podsadzić też kwiatami rabatowymi i zmieniać obsadzenie co roku; wybierz np. koleusy o kolorowych dużych liściach, złocienie krzewiaste, niskie dalie, begonie rabato- we, stokrotki afrykańskie (osteospermum). Szczególnie ładnie 14 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

03/2018 Jarzynowe pewniaki W okresie wiosennym możesz wysiać sałaty. W handlu jest ogrom- ny wybór odmian. Godne uwagi są sałaty masłowe np. ‘Królowa Ma- jowych’ czy ‘Ewelina’, kruche i te o skręconych liściach typu ’Lollo Rossa’. Niestety wszystkie trzeba chronić przed ślimakami. Sałata wy- siana do pojemników wymaga roz- sadzenia lub rozpikowania. Kolejnym pewniakiem są rzod- kiewki, których nie może zabrak- nąć w żadnym ogrodzie. Rzodkiew- kę wysiewamy wczesną wiosną i przykrywamy włókniną, nie może być siana zbyt późno, gdyż wybija w pędy kwiatostanowe. Sprawdzone odmiany to: ’Carmen’, ‘Opolanka’, ‘Sopel Lodu’. Miłośnikom zieleniny polecam pietruszkę naciową. Jej specjalne odmiany o zwyczajnych (‘Festival’) lub karbowanych liściach (‘Moss Curled’), nie tworzą zgrubień ko- rzeniowych, a jedynie masę smacz- nych liści. Pietruszka wschodzi wolno, dlatego dobrze zaznaczcie rzędy z wysiewami, aby podczas od- chwaszczania nie wyrwać młodych roślin. Warto podkreślić, że pietruszka zi- muje w grun- cie i jeżeli przykryjecie zagon włók- niną, to przez zimę będzie- cie zbierać świeżą natkę. Z małych cebulek, tak zwanych dymek, uzyskacie doskonały szczy- pior do rozmaitych sałatek. Dymki nie musicie sadzić całej od razu, a najlepiej partiami co kilka tygodni. Cebulki do momentu sadzenia warto trzymać w lodówce. Również w marcu możecie wy- siać odporny na przymrozki groch cukrowy, np. jego odmianę ‘Bajka’ czy ‘Iłówiecki’. Pamiętajcie, żeby wbić na zagonach podpory dla tego pnącza. Warto w tym celu wyko- rzystać długie pędy z przyciętych jabłoni czy sztywne łodygi miskanta olbrzymiego. W maju wysiejcie fasolę. Pole- cam odmiany szparagowe karłowe jak: ‘Złota Saxa’, ‘Sonesta’, ‘Koro- na’. Są one niskie i nie wymagają podpierania ani praktycznie żadnych zabiegów uprawowych, poza regu- larnym podlewaniem. Fasolę najle- piej siać w odstępach czasowych do połowy lipca, dzięki czemu będziecie zbierać strączki niemal przez całe lato. Smak własnych ogórków ma- łosolnych jest nieoceniony. Ogórki wymagają żyznego podłoża i dużo wody. Najlepiej wysiać nasiona od- mian odpornych na choroby grzybo- we, w tym na groźnego mączniaka (‘Śremski’, ‘Alladyn’, ‘Polan’). Wisienką na torcie w warzywniku są pomidory, ale niestety są atako- wane przez zarazę ziemniaka. Późne odmiany bez oprysków środkami chemicznymi nie udają się. Warto posadzić odmiany bardzo wczesne samokończące, to znaczy takie, któ- re nie wymaga- ją przycinania i prowadzenia. Dobrą odmianą jest np. ‘Be- talux’. Z kolei k o k t a j l o w a odmiana ‘Ko- ralik’ to jedyna odmiana, która sprawdza się niemal w każ- dym ogrodzie, nie choruje i tworzy mnóstwo ma- łych, smacznych owoców, które mo- żecie wykorzystać na przeciery, do sałatek czy mrozić. Warto także wysiać cukinie i po- sadzić w ogrodzie kilka roślin np. od- miany ‘Astra Polka’ czy ‘Soraya’. Sadzimy je w odległości około metra od siebie. Miłośnicy dyni mogą je wysiać na żyznej grządce lub w oko- licy kompostu. W sprzedaży znajdu- je się sporo odmian tego gatunku, np. niezawodna ‘Bambino’. W ostatnich latach wzrasta nasza świadomość i co- raz częściej chcemy jeść świeże i zdrowe warzywa bez pozostałości środków ochrony roślin. Wiele gatunków możemy z łatwością uprawiać w ogrodzie i to bez stosowania tak zwanej „chemii”. Poniżej przedstawiam warzywne pewniaki. dr inż. Tomasz Trelka, ogrodnik ©Pixelmixel–Fotolia.com Sałata ‘Lollo Rossa’ Cukinia zwykle obficie plonuje Rzodkiewki są łatwe w uprawie Najpewniejsze są pomidory koktajlowe 15 W WARZYWNIKU 15 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

Nazwa łacińska: Cornus florida To gatunek pochodzący z obszarów wschod- nich Ameryki Północnej. Na początku rośnie powoli, jednak z czasem dorasta do wysoko- ści 3 m, tworząc szerokie krzewy lub niskie drzewa o kilku pniach. Na pędach osadzone są naprzeciwlegle eliptyczne, krótko zaostrzone liście. Są sezonowe, ale długo utrzymują się na roślinach, a jesienią przybierają atrakcyjny szkarłatny odcień. Od połowy maja na wierzchołkach pędów rozwijają się kwiaty z czterema charakterystycznymi, dużymi podsadkami koloru białego, z czasem delikatnie różowiejący- mi, które są największą ozdobą krzewów. Utrzymują się około 1 miesiąca. Rozrośnięte egzemplarze podczas kwitnienia wyglądają niesamowicie, gałęzie całe pokryte są kwiatami i dla tego widoku warto przez pierwsze lata zabezpie- czać derenia na zimę, owijając go co roku kilkoma warstwami włókniny. Dereń kwiecisty jest bardzo cenną rośliną do sadze- nia na stanowiskach zacisznych, osłoniętych, półcieni- stych, w towarzystwie krzewów i głęboko korzeniących się drzew. Najlepiej rośnie na glebach lekko kwaśnych, o dużej zawartości materii organicznej. Warto dodać do dołka przed sadzeniem kwaśnego torfu i kompostu. Można go sadzić na rabacie z zimozielonymi różanecznikami, azaliami japońskimi, pierisami, kiścieniami i kalmiami oraz podsadzać epimedium, pierwiosnkami, hostami czy paprociami. KRZEW P O R T R R O Ś L DOBRE TOWARZYSTWO DLA derenia Dereń kwiecisty Klon palmowy ‘Osakazuki’ Kalmia szerokolistna ‘Elf’ Narecznica czerwonozawijkowa ©nickkurzenko-Fotolia.com 16 do kupienia na s. 35 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

03/2018 E T Y I N DOBRE TOWARZYSTWO DLA krwawnika Typowy gatunek krwawnika pospolitego wystę- puje w Polsce, gdzie rośnie na łąkach, polach i przydrożach. To wieloletnia bylina o delikatnych, głęboko powcinanych, ciemnozielonych liściach. Pędy kwiatostanowe, dorastające do 60 cm wysokości, zakończone są płaskimi baldachami, zbudowanymi z licznych pojedynczych kwiatów. U odmiany ‘Cerise Queen’ są koloru różowego do ciemnobordowego. Kwitnie od połowy czerwca do końca września, a przy sprzyjającej pogodzie nawet dłużej. Ma małe wyma- gania. Najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym. Gleby mogą być suche lub umiarkowanie wilgotne, ale kwitnienie jest najdłuższe na tych wilgotniejszych, a przedłuża je również wycinanie przekwitających kwiatostanów. To cenna bylina na rabaty kwiatowe i kwitną- ce łąki w zestawieniu z trawami. Komponuje się ciekawie z jeżówkami, astrami krzacza- stymi, rudbekią błyskotliwą, dzwonkiem skupionym i brzoskwiniolistnym, gailardią ościstą oraz kuklikiem szkarłatnym. Warto ją też łączyć ze słoneczniczkiem szorstkim, liatrą kłosową, pysznogłówką, krwawnicą pospolitą, penstemonem palczastym czy flok- sami wiechowatymi. Efektownie wygląda posadzona w dużych plamach po 5 roślin na 1 m2. dr inż. Przemysław Bąbelewski, szkółkarz, dendrolog Nazwa łacińska: Achillea millefolium BYLINA Krwawnik pospolity ‘Cerise Queen’ Krwawnica pospolita Penstemon palczasty ‘Husker Red’ Gailardia oścista ‘Kobold’ ©kostrez-Fotolia.com 17 Do kupienia na www.bylinylucyny.pl NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

Dokarmiamy rośliny pokojowe Pamiętaj o na- wiezieniu roślin pokojowych, któ- re właśnie teraz intensywnie ro- sną i potrzebują wielu składników pokarmowych. W czerwcu mo- żesz również za- cząć nawozić te, które przesadziłeś do nowego podło- ża wczesną wiosną (w marcu). Najwygodniejsze są płynne mieszanki nawozowe. Nawoź rośliny, które mają lekko wilgotne podłoże, a nigdy nie pod- lewaj nawozem przesuszonych brył korzeniowych, aby nie doprowadzić do spalenia roślin. Warto kupować nawozy do roślin o ozdobnych liściach i do roślin kwitnących i stosować je zgodnie z przeznaczeniem. W sklepach ogrodniczych jest też pełno nawozów wyspe- cjalizowanych, przeznaczonych dla określonych grup lub nawet poszczególnych gatunków. W rzeczywistości różnice pomiędzy niektórymi z nich są znikome i nie warto kupo- wać dla każdej rośliny osobnego nawozu. Są jednak pewne gatunki, które faktycznie wyróżniają się swoim zapotrzebo- waniem co do pH podłoża i zawartości niektórych składni- ków czy mikroelementów, takie jak juki (lubiące wapienne podłoże), paprocie (w większości nie tolerujące zasadowej gleby), czy kwitnące wielokrotnie w ciągu roku i wrażliwe na przenawożenie storczyki i dla nich warto kupić nawóz specjalny. Jeżeli zauważysz, że twoim roślinom doniczkowym bledną i żółkną liście, sięgnij po nawóz zawierający zwiększone ilo- ści żelaza i magnezu – mikroelementów, które wpływają na prawidłowe wybarwienie listków. Zwykle tego typu prepa- raty są określane jako nawozy przeciwko chlorozie. Pamiętaj, aby nie zasilać zbyt często, bo rośliny doniczko- we można łatwo przenawozić, ze względu na niewielką ilość podłoża. Regularnie przesadzane kwiaty potrzebują mniej nawożenia niż te, które pozostają w tym samym podłożu przez kilka lat. Przytnij brzoskwinię po kwitnieniu Jeśli brzoskwinia kończy kwitnienie, a pogoda sprzyja (jest sucho i słonecznie), możesz chwycić za sekator. Teraz jest dobry czas na cięcie, gdyż widać, które gałązki dają dużo kwiatów. Brzoskwinia lubi wypuszczać wiele silnych, dłu- gich wilków – pionowych pędów, które słabo kwitną i nad- miernie zagęszczają koronę, powodując, że jest ona słabo doświetlona. To z kolei sprawia, że niżej położone owoce nie dojrzewają. Najwięcej owoców tworzy się na brzegach korony i jest ich niewiele. Dlatego coroczne cięcie brzo- skwini jest bardzo ważne. Drzewa te owocują najlepiej na pędach jednorocznych, więc dbaj, by pojawiało się ich jak najwięcej. To zapewnisz cięciem, które zmusza roślinę do wypuszczania młodych pędów. Gałązki, które zakwitły w tym roku, skróć tnąc nad 8.-10. pąkiem, licząc od nasady pędu. Nawet, jeśli odcinasz część kwiatów, nie żałuj ich, lepiej mieć mniej owoców, ale bardziej dorodne. Poza tym usuń wszystkie wilki oraz gałązki cienkie, ułamane, krzyżu- jące się. Możesz też skrócić najdłuższe konary. Powinieneś dążyć do tego, żeby środek drzewka był luźny, a wszystkie gałęzie równo doświetlone. ©nito–Fotolia.com Ta brzoskwinia słabo kwitnie bo nie była prześwietlana 18 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

03/2018 Przycinaj zagęszczone krzewy Jeśli przegapiłeś wczesnowiosenny termin cięcia prześwietla- jącego, to nadal możesz przerzedzić nazbyt zagęszczone krze- wy. Tnąc o tej porze, może i ograniczysz kwitnienie niektórych z nich w tym sezonie (gatun- ków kwitnących teraz lub będą- cych tuż przed kwitnieniem), ale za to popra- wisz ich kondy- cję. Usuwaj pędy krzyżujące się, wzajemnie zasłaniające, a także gałęzie najstarsze i słabo kwitnące, które niepo- trzebnie obciążają krzew. Nadmierne zagęszczenie pędów i liści nie tylko powoduje słabsze kwitnienie i obumieranie wewnętrz- nych pędów na skutek niedostatecznego ich doświetlenia, ale także zwiększa podatność na choroby grzybowe w rezultacie gorszego przewietrzania środka krzewu. W maju atakują takie choroby jak mączniak, plamistość liści czy szara pleśń, którym sprzyja wzrost temperatury i wysoka wilgotność (częste opa- dy deszczu). Szczególnie podatne na choroby są między inny- mi róże, wierzby, lawendy, wrzosy, pięciorniki i kaliny oraz pnącza takie jak powojniki i wiciokrzewy. To, że rośliny rabatowe, krzewy i drzewa owocowe potrzebują nawożenia jest zwykle oczywiste, ale o nawożeniu ozdobnych drzew liściastych często zapominamy. Warto nawozić zwłaszcza młode rośliny, te starsze stają się zwykle samowystarczalne, gdy ich system korzeniowy rozrośnie się szeroko. Jednak, kiedy dorosłe drzewa tracą wigor i słabo przyrastają, warto je nawieźć. Dzieje się tak zwłaszcza, jeśli w ogrodzie gleba jest lekka i piaszczysta i dlatego szybko traci cenne związki lub gdy panują raczej trudne warunki glebowe, a więc podłoże jest bardzo kwaśne albo wapienne. Najbardziej żarłoczne drzewa to wiązy, klon jawor i dąb szypułkowy. Do nawożenia drzew najlepsze są uniwersalne nawozy mineralne. Możesz też ściółkować glebę dobrze rozłożonym kompostem. Pamiętaj, że magnolia wymaga lekko kwaśnego podłoża. W jej przypadku konieczne będzie więc stosowanie nawozu przeznaczonego właśnie dla niej. Najlepszy termin nawożenia drzew to kwiecień i maj. Nawóz rozsypuj zawsze w obrysie korony, ale nie za blisko pnia, bo tam nie występują drobne korzenie włośnikowe, które pobierają składniki mineralne. Możesz też zrobić zagłębienia w ziemi w kilku miejscach, w linii wytyczającej zasięg korony i do tych rowków wsypać nawóz. Następnie dobrze podlej drzewo, aby nawóz mógł się rozpuścić, wchłonąć w glebę i zostać szybciej po- brany przez korzenie. Trawnik teraz intensywnie przyrasta i wymaga regularnego koszenia. Niekiedy jest to konieczne nawet dwa razy w tygodniu. Nie zaniedbuj tego zabiegu i nie dopuszczaj do zakwitnięcia traw, co bardzo szybko osłabiłoby trawnik. Momentalnie traci wówczas na urodzie i staje się rzadszy, a poszczególne źdźbła traw twardnieją. Używaj tylko kosiarki z naostrzonymi nożami, aby nie strzępić i nie niszczyć darni. W razie upałów i suszy, które niekiedy zdarzają się już późną wiosną i wczesnym latem, odczekaj z koszeniem. Jeśli koniecznie musisz skosić, to zrób to wieczorem, gdy słońce nie świeci już tak silnie i pozostaw trawnik wyższy niż zwykle. Jeżeli chcesz nawieźć, to zrób to po koszeniu, a nie przed nim, najlepiej odczekaj z nawożeniem dwa dni od ostatniego użycia kosiarki. KOŚ często Nawożenie drzew K.Duda Nawóz rozsypuj po obrysie korony Krzewy warto ciąć nie tylko wiosną ©mashiki–Fotolia.com 19 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

1 Ogórki wysiewamy wprost do gruntu do ogrzanej ziemi, bo nie lubią zimna. Można przed siewem okryć zagonek włókniną i po- czekać kilka dni, żeby gleba się nagrzała 2 Na przełomie maja i czerwca możemy rozpocząć wysiewy dwuletnich kwiatów takich jak bratki, laki, goździki, stokrotki, naparstnice, niezapominajki. Jesienią prze- sadzimy je na miejsce stałe 3 Zaraz po przekwitnięciu azalii i rododendronów usuwamy ich kwiaty po to, by krzewy nie wysilały się na za- wiązywanie nasion. Dzięki temu obficie zakwitną w przyszłym roku 4 Cebule takich kwiatów jak tulipany, narcyzy, hiacynty wykopujemy wów- czas, gdy ich liście zżółkną. Po wykopaniu otrząsamy z ziemi i przenosimy do przewiewnego pomieszczenia 5 W czerwcu przerze- dzamy zawiązki jabłek, gruszek, brzoskwiń, usuwając nadmiar owoców wszędzie tam, gdzie jest ich za dużo ięcej porad www znajdziesz na www.twojogrodnik.pl w zakładce „Kalendarz ogrodnika” Zbieraj szkodniki Chodząc po ogrodzie, rób przegląd ro- ślin, które szczególnie chętnie atako- wane są przez szkodniki lub ich larwy. Rozchodniki okazałe są przysmakiem gąsienic bielinka kapustnika i rzep- nika. Gąsienice mają kolor zielony i bardzo trudno je wypatrzeć, ale jeśli zauważysz czarne odchody na liściach to znak, że musisz działać. Gąsienice możesz zbierać nawet kilka razy dzien- nie, jeśli nie będziesz ich usuwać, to są w stanie pożreć praktycznie wszystkie liście. Lilie, szachownice, konwalie majo- we, cebulę, czosnek i szczypior ata- kuje ten sam chrząszcz – poskrzypka – o czerwonej barwie pancerza. Aby uniknąć plagi, możesz ręcznie zbierać owady, tylko rób to szybkim, zdecy- dowanym ruchem, gdyż są dość czuj- ne; zaniepokojone skaczą na ziemię, odwracając się pancerzem w stronę ziemi, tak, że praktycznie nie można ich dostrzec. Zbierać i niszczyć należy zarówno owady, jak i ich larwy, a tak- że pomarańczowe jaja, mocno przy- czepione do liści. Największe szkody wyrządzają żarłoczne larwy. Regularnie sprawdzaj też bukszpany, narażone na atak gąsienic ćmy buksz- panowej. Gąsienice zbieraj ręcznie, strząsaj na płachtę lub spłukuj wodą i niszcz. Rady przygotowały ogrodniczki: mgr inż. Katarzyna Fik-Juszczak i mgr Alicja Grabowska GROŹNA zaraza Lepiej zapobiegać niż leczyć. Sporządź więc wyciąg ze skrzypu, który następ- nie posłuży ci do profilaktycznych opry- sków krzaczków pomidorów oraz podło- ża wokół nich, chroniących przed zarazą ziemniaka. Nazbieraj około 1kg świeżych, zielonych pędów skrzypu polnego i zalej je 10 litrami wody na 12 do 24 godzin. Gotowy pre- parat ma działanie wzmacniające rośliny. Opryskuje się nim krzaczki kilkakrotnie w okresie wegetacji w stężeniu 1:5. Przeciw zarazie pomidorów możesz też za- stosować wywar z cebuli. Sporządzisz go z 75 g cebuli lub 500 g łusek, które zalej 10 l wody i gotuj przez 30 minut. Używaj go bez rozcieńczania. Przypominamy w maju i w czerwcu Gąsienice bielinka są słabo widoczne Pomidory warto chronić przez zarazą ©rootstocks–Fotolia.com 20 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

03/2018 Najczęstsze choroby bakteryjne Rośliny w przydomowych ogrodach i na działkach w zdecydowanej większości zmagają się z choro- bami pochodzenia grzybowego. Jednak zagrożenie stanowią także bakterie. mgr inż. Agata Kaczmarek, specjalistka ochrony roślin Jedną z najczęstszych bakte- rioz jest guzowatość korzeni (1). Powodująca ją bakteria Agrobac- terium tumefaciens atakuje na przykład różę, trzmielinę, glicynię, ligustr i chryzantemę. Infekcji ule- gają także drzewa (np. klon, buk, kasztanowiec). Patogeny powodują tworzenie się guzów na korzeniach, szyjce korzeniowej, a nawet dolnej części pędów, co ogranicza pobie- ranie przez zaatakowaną roślinę wody i potrzebnych do rozwoju składników mineralnych. Narośle mogą mierzyć od kilku milimetrów do nawet kilkudziesięciu centyme- trów. Z czasem część guzów roz- pada się w glebie i bakterie mogą wnikać w kolejne rośliny przez wszelkiego rodzaju zranienia na ko- rzeniach (uszkodzenia narzędziami ogrodniczymi lub w wyniku żero- wania szkodników glebowych). Jedyną możliwością walki z gu- zowatością jest profilaktyka. Przed posadzeniem rośliny należy dokład- nie sprawdzić, czy nie ma na ko- rzeniach guzów. Utrzymanie lekko kwaśnego pH w podłożu znacz- nie ogranicza rozwój bakterii. Nie wolno dopuszczać do uszkodzeń korzeni roślin np. podczas ich prze- sadzania. W ogrodach występuje także zaraza ogniowa (2) – powodowa- na przez Erwinia amylovora. Cho- roba atakuje najczęściej jabłonie i grusze, ale porażeniu mogą ulec także ozdobne rośliny z tej samej rodziny (różowate) np. pigwa, głóg, irga, jarzębina czy ognik. Po- rażone rośliny wyglądają jak opa- lone ogniem. Kwiaty początkowo sprawiają wrażenie nasiąkniętych wodą, a następnie więdną, kurczą się, ciemnieją i zamierają. Liście brunatnieją od brzegów i stają się czerwonobrunatne lub czarne. Koń- cówki młodych pędów ciemnieją i wyginają się na kształt pasto- rału. Kora na pniach się zapada, a tkanki pod nią stają się czerwo- nobrunatne. Przy wysokiej wilgot- ności i temperaturze z porażonych organów wydobywa się śluzowaty, bursztynowy wyciek bakteryjny. Bakterie są przenoszone przez wiatr, deszcz, owady, ptaki oraz narzędzia przy pielęgnacji roślin. Silnie porażone rośliny powinny być wycinane i palone. Jeżeli zain- fekowane są pojedyncze pędy, na- leży je wyciąć ze sporym zapasem zdrowej tkanki, rany zabezpieczyć maścią ogrodniczą, a narzędzia odkazić. Do walki z zarazą ognio- wą przeznaczony jest preparat Miedzian (50 WP lub 350 SC) do zastosowania w czasie nabrzmie- wania pąków oraz kwitnienia, kiedy infekcja jest najgroźniejsza. Rośliny mogą być zaatakowane również przez Pseudomonas syrin- gae – przyczynę raka bakteryjnego (3). Porażeniu, obok owocowych drzew pestkowych, ulegają tak- że rośliny ozdobne. Bakteria po- woduje powstawanie zrakowaceń wraz z gumowatymi wyciekami na konarach, gałęziach i pniach. Przy silnym porażeniu, tkanki powyżej zmian chorobowych mogą zamie- rać. Brunatniejące i zasychające kwiaty pozostają na pędach. Na- mnażaniu bakterii sprzyja wysoka wilgotność i temperatura, a zwal- c z a n i e choroby powin- no prze- b i e g a ć podob- nie, jak w przy- p a d k u z a r a z y o g n i o - wej. 3 2 1 Guzowatość korzeni na trzmielinie A.Kaczmarek W.Kita 2121 OCHRONA ROŚLIN NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

Na pytania Czytelników odpowiada mgr inż. Agata Kaczmarek, specjalistka ochrony roślin (e-mail) Mikołaj ze Szczecina ODPOWIEDŹ: Perukowiec najprawdopodobniej został zaatakowany przez jedną z chorób grzybowych – wer- ticiliozę. Objawy porażenia uwidaczniają się latem, kiedy na pojedynczych pędach liście żółkną lub brą- zowieją, więdną, a następnie obumierają, pozostając jednak na gałęziach do kolejnego sezonu. Następnie dochodzi do zasychania chorych pędów. Na ich przekrojach poprzecznych widoczne jest zbrunatnie- nie drewna. Grzyby żyją w podłożu i poprzez drobne zranienia korzeni wnikają do roślin. Z czasem może dojść do obumarcia porażonego krzewu, choć znane są przypadki, że roślina sama wyzdrowiała. Walka z tą chorobą jest niestety trudna, ponieważ grzyby atakują wiązki przewodzące roślin. Porażone pędy należy wycinać do zdrowej tkanki, a miejsca cięcia zabezpieczać maścią ogrodniczą. Ważne jest odkażanie sekatora po każdym cięciu, aby nie doszło do przenoszenia choroby do kolejnych tkanek. W zwalczeniu werticiliozy pomocny może być preparat Topsin M 500 SC. ODPOWIEDŹ: Te owady to komarnice, a z powodu czuł- ków przypominających kozie rogi, znane także pod nazwą koziułki. Często są mylone z komarami. Jedne i drugie to muchówki, jednak komarnice są dużo większe. Owady te nie stanowią zagrożenia dla ludzi, ale zaliczane są do szkodników roślin. Szkodliwe są jednak tylko podłużne, szarobrązowe larwy, które żerują w glebie. Odżywiają się resztkami roślinnymi, kiełkującymi nasionami, siewkami oraz korzeniami roślin. Podgryzane rośliny więdną i ob- umierają. Szkodniki najlepiej rozwijają się przy wysokiej wilgotności gleby i masowo pojawiają się po częstych opadach deszczu. Zaatakowany przez nie trawnik należy regularnie napowietrzać. Owady te nie lubią wapnowa- nia. Miejsca pod inną roślinnością w miarę możliwości należy przekopywać i osuszać. Należy też chronić ptaki i ssaki owadożerne, gdyż są one naszymi sprzymierzeńcami w walce ze szkodni- kami. Można także zastosować mikro- biologiczny preparat doglebowy oparty na pożytecznych szczepach bakterii – P-Drakol. Suche pędy perukowca Dziwne owady na trawniku PYTANIE: Zauważyłam, że u mojego pe- rukowca więdną liście i zasychają pędy w górnej części rośliny. Nie widać tam żadnych szkodników. Co może być tego przyczyną? PYTANIE: Mam problem z trawnikiem. Pojawiają się na nim duże owady, przypominające wyglądem komary. Wychodzą jakby z gleby. Siadają też na roślinności otaczającej trawnik. Co to jest i jak się tego pozbyć? Czy szkodzą trawnikowi i roślinom? Komarnica 22 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

03/2018 Barbara Marmuźniak Stanisława OlczykStała Czytelniczka ODPOWIEDŹ: Jeżeli spełniono wszystkie niezbędne czynniki do prawidłowego wzrostu, a powojnik rośnie marnie, to może być to sygnał że potrzebuje on regularnego dokar- miania nawozami, bo ma zbyt mało składników pokarmowych w pod- łożu. Proponuję raz w tygodniu, od momentu intensywnego wzrostu rośliny, podlewać ją nawozem dla kwitnących roślin balkonowych. Regularne dokarmianie wzmocni pnącze i spowoduje, że będzie obficie kwitło. Proszę pamiętać, aby podłoże wokół powojnika nie nagrzewało się, można na przykład posadzić przed pnączem rośliny sezonowe. ODPOWIEDŹ: Różaną konfiturę robi się z aroma- tycznych płatków wszystkich pachnących odmian i gatunków róż. Można konfiturę przygotować np. z róży pomarszczonej (Rosa rugosa), ale także można zebrać płatki z odmian o większych i jednocześnie niezwykle dekoracyjnych kwiatach, jak chociażby róży parkowej ‘Louise Odier’ (Rosa sp.) czy odmian róży damasceń- skiej (Rosa ×damascena). Konfitury i inne przetwory można zrobić z owoców róży dzikiej (Rosa canina), ale także z bardzo ciekawej róży jabłkowej (Rosa pomifera) w od- mianie ‘Karpatia’. Ta odmiana cechuje się bardzo dużymi owo- cami, przypominającymi małe jabłuszka. Róża ta dojrzewa już we wrześniu, a jej owoce zawie- rają aż 10 razy więcej witaminy C niż cytryny. ODPOWIEDŹ: Z całą pewnością bluszcz będzie wycią- gać wilgoć z muru i chronić go przed zawilgoceniem, dzięki zwartemu ułożeniu liści. Zabezpieczy też dom przed stratami ciepła podczas mrozu i wiatru. Pnącze to tworzy korzenie przybyszowe, którymi przytwierdza się do powierzchni. Gładkiej ścianie roślina nie zaszkodzi, lecz jeśli będzie posadzona przy ścianie o nierównej po- wierzchni, jej pędy wczepią się w szczeliny muru i mogą niszczyć elewację. Nie zaleca się też sadzenia bluszczu na elewacjach zabytkowych kamienic, gdyż może zniszczyć gzyms. Należy regularnie ograniczać jego wzrost, aby nie przerósł rynien i szczelin przyokiennych. Bluszcz ułatwia wchodzenie do domu myszom i pająkom, warto więc zainstalować w oknach specjalne siatki. Powojnik słabo kwitnie Róże na konfituręJak to jest z tym bluszczem? PYTANIE: Lata temu kupiłam powojnik ‘Jackmanii Superba’. Posadziłam go od strony północno zachodniej. W pierwszym roku kwitł umiarkowanie, w drugim przycięłam go na 30 cm (według instrukcji) i kwitł słabo. W trzecim roku przycięłam go dwa razy wyżej i kwitnienie też było marne. Już nie wiem co zrobić, aby kwitł obficie. PYTANIE: Obiecałam moim wnusiom, że babcia nauczy się robić konfiturę z róż. Proszę o podpowiedź, owoce których krze- wów możemy wykorzystać. PYTANIE: Chciałabym posadzić bluszcz pospolity przy północnej ścianie domu, aby ją zazielenić. Mój mąż jednak uważa, ze zaszko- dzi to murom. Czy ma rację? Na pytania Czytelników odpowiada dr inż. Tomasz Trelka, ogrodnik Róża jabłkowa ©Pfredi,JRB,GabiWolf–Fotolia.com 232323 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

Ugór pobudowlany „Wybudowaliśmy dom. Działka po pracach bu- dowlanych wygląda marnie. Podłoże jest bar- dzo ubite i dużo w nim resztek gruzu. Często po deszczu tu i ówdzie stoi woda. Nie wiemy, jak poprawić te warunki, aby móc założyć ogród. Chcielibyśmy już w tym roku posadzić jakieś kwitnące krzewy i zasiać trawnik. Czy wszystkie rośliny będą tu dobrze rosły? Prosi- my o pomoc.” – Krystyna z Kostrza – jak sobie z nim radzić? dewastowana gleba to bardzo częsty problem na świeżo ukończonych budowach. Najgorsze, co można zrobić, a co niestety często się zdarza, to za- cząć zakładać ogród na nieprzygo- towanym do tego celu podłożu. Po budowie domu zazwyczaj wokół budynku rozsypuje się ziemię wy- kopaną podczas przygotowywania fundamentów i ugniata ją, podno- sząc teren. Najżyźniejsza warstwa próchniczna jest albo wywieziona, albo znajduje się pod warstwą ubitej gliny czy piasku lub jest wy- mieszana razem z podłożem i gru- zem. Podczas budowy powinno się najżyźniejszą warstwę podłoża zebrać na osobną stertę i na dru- gą osobną stertę zebrać warstwę podorną, mniej żyzną i uboższą w próchnicę, a po zakończeniu prac je rozplantować, rozsypując żyzną ziemię na wierzchu. Mniejszy kłopot mamy, gdy na naszej posesji znajduje się piaszczy- sta gleba, która dobrze przepusz- cza wodę i najczęściej jest uboga w składniki pokarmowe oraz nie stanowi zagrożenia dla roślin. Zakła- dając ogród na podłożu bardzo prze- puszczalnym, należy wierzchnią warstwę gleby wymieszać z torfem i cięższą, bardziej urodzajną zie- mią. Taki dodatek do podłoża spra- wi, że założony trawnik nie będzie mocno przesychał podczas letnich upałów. Należy także sprawdzić, jakie pH ma nasza bardzo prze- puszczalna gleba, często jest ona kwaśna i wymaga dodatkowego wapnowania, aby w późniejszym czasie rośliny dobrze rosły. Natomiast jeżeli założymy ogród na glebie ciężkiej, to mo- żemy mieć problem ze wzrostem i rozwojem roślin. Jeżeli glina zo- stała ubita i nie jest wymieszana z materiałem bardziej przepusz- czalnym (np. piaskiem, torfem lub przepuszczalną warstwą orną z pola), to po ulewnych deszczach woda „będzie stać”, co doprowa- dzi do zagniwania roślin i zaha- mowania ich wzrostu. Glina po deszczu jest mazista i kleista, a podczas suszy pęka jak skała. Nie warto też zakładać ogrodu na ubitej glinie, na którą wsypa- no warstwę żyznego podłoża bez Z Słoneczniki występują w wielu odmianach Aksamitki i nasturcje 24 DOBRA ZIEMIA 24 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl

03/2018 wymieszania tych warstw z sobą (np. poprzez zaoranie). Sadzenie roślin będzie w takich warunkach trudne, a ich korzenie z mozołem będą się potem przez glinę przebi- jać. Niektóre gatunki mogą wcale nie wrosnąć w jej głębsze partie, tylko będą się bardzo płytko ko- rzenić w wierzchniej warstwie próchnicy. W efekcie rośliny będą się wolno rozrastać, podczas let- nich upałów wysychać, a w przy- padku deszczowych i wietrznych dni nawet wywracać. Ubitą war- stwę gliniastą należy więc do- brze spulchnić poprzez zaoranie i wymieszanie z przepuszczalnym podłożem, a w skrajnych przy- padkach zebrać i wywieźć. W pierwszym roku proponuję założyć trawnik i zrobić ogólny plan ogrodu. Rośliny podczas sa- dzenia są małe, sporządzając plan należy uwzględnić ich wielkość po kilku czy kilkunastu latach i za- chować odpowiednie odległości. Drzewa i krzewy można sadzić przez cały rok, partiami, sukce- sywnie. Godne polecenia są po- pularne i niezawodne gatunki: tamaryszek, pęcherznica, ligustr, jaśminowiec, forsycja, irga, lilaki. Aby zapełnić puste przestrzenie, warto wysiać nasiona roślin jed- norocznych. Bardzo szybki efekt dekoracyjny daje też posadzenie w ogrodzie np. słoneczników, karp dalii czy paciorecznika (najlepiej w okolicy rynny, gdyż lubi wilgot- ne podłoże). Można także założyć łąkę kwietną, na której do późnej jesieni będzie zawsze coś kwitło. dr inż. Tomasz Trelka, ogrodnik Cynie Pacioreczniki mają piękne kwiaty i liście Glebogryzarką można przemieszać warstwy gleby Miskant ‘Haiku’ poradzi sobie na słabej glebie Lilak ‘Katherine Havemeyer’ Pęcherznica urośnie w każdym podłożu Forsycja ©schulzfoto,VitaliyHrabar,fotoduets,perlphoto–Fotolia.com 2525 do kupienia na s. 33-35 NEXTO : OrderID: 2659439 : q q : z22222@wp.pl