Segal Erich - Opowieść Olivera .pdf

Erich Segal OPOWIEŚĆ OLIVERA OLIVER’S STORY Tłumaczył Jarosław Sokół Dla Karen Amor mi mosse „Śmierć to koniec życia, lecz nie koniec związku dwojga ludzi, który trwa nadal w ocalałym umyśle i zmierza do rozwiązania, które być może nie istnieje”. Robert Anderson, Nigdy nie śpiewałem dla swojego ojca

1. Czerwiec 1969 - Oliver, jesteś chory. - Co takiego? - Jesteś ciężko chory. Ekspert, który postawił tę zaskakującą diagnozę, zetknął się z medycyną w dość późnym wieku. Tak naprawdę, to do dzisiejszego dnia uważałem go za mistrza cukierniczego. Nazywał się Philip Cavilleri. Kiedyś jego córka Jenny była moją żoną, ale umarła. My pozostaliśmy razem, niczym strażnicy jej dziedzictwa. Raz na miesiąc odwiedzam go w Cranston, gdzie gramy w kręgle, upijamy się i obżeramy wymyślnymi rodzajami pizzy. Czasem Philip odwiedza mnie w Nowym Jorku i wtedy oddajemy się równie bogatemu wachlarzowi rozrywek. Lecz dzisiaj, kiedy wysiadł z pociągu, zamiast powitać mnie jak zwykle jakimś pieszczotliwym wulgaryzmem, zawołał: - Oliver, jesteś chory. - Naprawdę? A co, zdaniem uczonego eksperta, mi dolega? - Potrzebujesz żony. Nie wdając się w bliższe wyjaśnienia, odwrócił się i ruszył w stronę wyjścia, z walizką ze sztucznej skóry w ręku. W porannym świetle miasto ze szkła i stali wyglądało niemal przyjaźnie. Postanowiliśmy więc, że przejdziemy dwadzieścia przecznic do mojego mieszkania, które nazywałem w żartach „kawalerskim dołem”. Na skrzyżowaniu Czterdziestej Siódmej i Park Avenue Phil obrócił się i zapytał: - Co porabiasz wieczorami? - Ach, mnóstwo rzeczy. - Mnóstwo rzeczy, co? To dobrze. A z kim? - Z Jeźdźcami Północy. - Co za jedni, gang uliczny czy grupa rockowa? - Nie zgadłeś. Kilku prawników, którzy pracują ochotniczo w Harlemie. - Ile razy w tygodniu? - Trzy - odparłem.

Szliśmy dalej w milczeniu. Na skrzyżowaniu Pięćdziesiątej Trzeciej i Park Avenue Phil odezwał się ponownie: - No to zostają ci jeszcze cztery wieczory. - Mam też mnóstwo papierów do przejrzenia. - Tak, tak, pewnie. Papiery przede wszystkim. - Phil nie miał zbyt wysokiego mniemania o wielu sprawach, którymi się zajmowałem (takimi jak na przykład karty powołania do wojska). Musiałem więc dać mu pewne pojęcie o ich wadze. - Często jeżdżę teraz do Waszyngtonu. W przyszłym miesiącu mam tam rozprawę z zakresu Pierwszej Poprawki. Bronię jednego nauczyciela z liceum... - To dobrze, że bronisz nauczycieli - skwitował Phil. Po chwili rzucił niby od niechcenia: - Jak tam dziewczyny w Waszyngtonie? - Nie wiem. - Wzruszyłem ramionami i pomaszerowałem przed siebie. Na skrzyżowaniu Sześćdziesiątej Pierwszej i Park Avenue Phil Cavilleri przystanął i spojrzał mi w oczy. - Cholera, kiedy wreszcie zamierzasz włączyć się do życia? - Upłynęło za mało czasu - odparłem. I pomyślałem: ten wielki filozof, który powiedział, że czas leczy rany, zapomniał dodać, ile czasu. - Dwa lata - powiedział Philip Cavilleri. - Osiemnaście miesięcy - poprawiłem go. - No tak - odparł zbolałym głosem. Najwyraźniej on też nadal czuł chłód tamtego grudniowego poranka. Przez resztę drogi wychwalałem zalety mieszkania, które wynajmowałem od czasu jego ostatniej wizyty. - To tutaj? Phil rozejrzał się wokół, podnosząc brwi. W mieszkaniu panował ład. Tego ranka specjalnie wezwałem sprzątaczkę. - Co to za styl? - spytał. - Współczesny Bajzel? - Słuchaj - zaprotestowałem. - Nie mam wielkich potrzeb. - To widać. Większość szczurów w Cranston żyje na takim poziomie. A niektóre na wyższym. Po co ci, do cholery, tyle tych książek? - To komentarze prawnicze.

- Jasne - odparł. - No to co właściwie robisz w wolnych chwilach, macasz skórzane okładki? Wydało mi się to oczywistym naruszeniem sfery prywatności. - Słuchaj, Philip, co robię wolnych chwilach, to moja sprawa. - Nikt nie mówi, że nie. Ale dzisiaj nie jesteś sam. Wkraczasz ze mną do akcji. - Co takiego? - Przecież nie kupiłem tej szałowej marynarki - której, nawiasem mówiąc, nawet nie pochwaliłeś - żeby iść do jakiegoś zasranego kina. Nie po to ostrzygłem się na amanta, żebyś stwierdził, jaki jestem przystojny. Wkraczamy do akcji. Poznamy kilka nowych osób... - Jakich osób? - Rodzaju żeńskiego. Dalej, przygotuj się trochę. - Ja idę do kina, Phil. - Uważaj, bo pójdziesz. Słuchaj, wiem, że chcesz dostać Nobla w dziedzinie cierpienia, aleja na to nie pozwolę. Słyszysz mnie? Nie pozwolę. Kipiał teraz z gniewu. - Ohver. - Philip Cavilleri przemówił po chwili tonem kaznodziei z Towarzystwa Jezusowego. - Przybyłem, aby zbawić twą duszę i ocalić twój tyłek. Nakazuję ci posłuszeństwo. Czy będziesz mi posłuszny? - Będę, ojcze Philipie. Co właściwie mam zrobić? - Ożeń się, OHver.

2. Pochowaliśmy Jenny w grudniu, wczesnym rankiem. W samą porę, bo zanim minęło południe, potężna nowoangielska śnieżyca zasypała świat białymi hałdami. Rodzice spytali mnie, czy wrócę z nimi do Bostonu pociągiem. Odmówiłem, najuprzejmiej jak umiałem, twierdząc, że beze mnie Phil może się załamać. W rzeczywistości było akurat odwrotnie. Całe życie odgradzałem się od ludzkich nieszczęść i bólu, więc teraz potrzebowałem Phila, żeby nauczyć się żałoby. - Proszę, odezwij się czasem - powiedział ojciec. - Tak, oczywiście. - Uścisnąłem mu dłoń i pocałowałem matkę w policzek. Pociąg odjechał na północ. Z początku w domu Cavillerich panował rwetes. Krewni uparli się, żeby nie zostawiać nas samych. Potem jednak zaczęli się stopniowo wykruszać; wszyscy mieli przecież własne rodziny, do których musieli wrócić. Na odchodnym Phil musiał obiecać każdemu, że otworzy sklep i wróci do pracy. To wszystko, co można zrobić. Za każdym razem kiwał głową, jakby na znak zgody. W końcu znaleźliśmy się sami, tylko we dwóch. Nie było potrzeby ruszać się z domu, bo krewni zaopatrzyli kuchnię w wielomiesięczne zapasy wszelkiej żywności. Kiedy znikły rozpraszające uwagę głosy kuzynów i ciotek, poczułem, że morfina pogrzebowych obrzędów przestaje działać. Do tej pory wydawało mi się, że czuję ból. Teraz przekonałem się, że było to tylko odrętwienie. Agonia dopiero się zaczynała. - Słuchaj, powinieneś wrócić do Nowego Jorku - powiedział Phil bez większego przekonania. Oszczędziłem mu przytyku, że jego piekarnia wygląda raczej na zamkniętą. - Nie mogę - odparłem. - Muszę się z kimś spotkać w Nowy Rok tu, w Cranston. - Z kim? - spytał. - Z tobą - rzekłem. - To dopiero będzie ubaw - powiedział - ale obiecaj mi coś: rano w Nowy Rok pojedziesz do domu. - Dobra - odparłem. - Dobra - skwitował.

Co wieczór dzwonili moi rodzice. - Nie, dziękuję, pani Barrett - mówi do niej Phil. Najwyraźniej pytała, czy może jakoś pomóc. - Nie, dziękuję - mówiłem, kiedy przychodziła moja kolej. - Dziękuję. Phil pokazał mi zakazane zdjęcia. Fotografie ukryte kiedyś przede mną najsurowszym nakazem Jenny. - Cholera jasna, Phil, nie chcę, żeby Oliver oglądał mnie z klamerkami na zębach! - Ależ, Jenny, byłaś wtedy taka ładniutka. - Teraz jestem ładniejsza - odparła w swoim stylu. Po chwili dodała: - I żadnych zdjęć z bobasami, Phil. - Ale dlaczego? Dlaczego nie? - Oliver nie może zobaczyć mnie tłustej. Przyglądałem się tej beztroskiej potyczce szczerze ubawiony. Byliśmy już wtedy małżeństwem i nie mógłbym rozwieść się z Jenny z powodu pozamałżeńskich klamerek. - Kto tu właściwie rządzi? - podjudzałem Philipa, żeby podtrzymać utarczkę. - Spróbuj zgadnąć. - Uśmiechnął się. A potem odłożył albumy, nie otwierając ich. * Dzisiaj zajrzeliśmy do środka. Było w nich mnóstwo fotografii. Wśród najstarszych wyróżniało się zdjęcie Tresy Cavilleri, żony Philipa. - Podobna do Jenny. - Była piękna - westchnął. W pewnym miejscu, po zdjęciach Jenny w roli tłustego bobasa, ale przed okresem klamerek, Tresa zniknęła zupełnie z albumu. - Nie powinienem pozwolić jej prowadzić w nocy - powiedział Phil, jakby wypadek, w którym zginęła, zdarzył się dopiero wczoraj. - Jak sobie z tym poradziłeś? - spytałem. - Jak udało ci się to znieść? Zadałem to pytanie trochę z egoizmu, żeby dowiedzieć się, czy nie ma dla mnie jakiegoś środka kojącego. - A kto mówi, że to znosiłem? - odparł Philip. - Ale przynajmniej miałem córeczkę... - Którą musiałeś się zająć...

- Która zajęła się mną - odparł. Potem usłyszałem opowieści, które za życia Jennifer były objęte ścisłą tajemnicą. O tym, jak mu we wszystkim pomagała. Jak łagodziła jego ból. Zmusiła go, żeby pozwolił jej zająć się gotowaniem. Co gorsza, kazała mu też jeść rezultaty swych pierwszych kulinarnych prób, opartych na przepisach wyszperanych w ilustrowanych pismach. Nie pozwoliła mu zrezygnować ze środowych spotkań z kumplami w kręgielni. Robiła, co mogła, żeby był szczęśliwy. - To dlatego nie ożeniłeś się, Phil? - Dlaczego? - No, ze względu na Jenny? - Chryste, nie. Ona wierciła mi tym dziurę w brzuchu, sama nawet mnie swatała! - Naprawdę? Skinął głową. - Jezu, chyba próbowała mnie ożenić z każdą możliwą Włoszką w Ameryce, od Cranston po Pawtucket. - Same czupiradła, co? - Nie, niektóre były bardzo miłe - odparł, wprawiając mnie tym w zdumienie. - Na przykład taka pani Rinaldi, która uczyła Jenny angielskiego w szkole średniej... - Tak? - Bardzo miła kobieta. Spotykaliśmy się przez jakiś czas. Wyszła za mąż. Ma dzisiaj trójkę dzieci. - Może nie byłeś jeszcze gotowy, Phil. Spojrzał na mnie i potrząsnął głową. - Słuchaj, Oliver, już raz to miałem. A kim ja, u diaska, jestem, żeby Bóg miał dawać mi dwa razy to, czego inni nie dostają nigdy? W Nowy Rok dosłownie wepchnął mnie do powrotnego pociągu. - Pamiętaj, że obiecałeś wrócić do pracy - przypomniał mi. - Ty też - odwzajemniłem się. - To pomaga. Wierz mi, Oliver, to naprawdę pomaga. Pociąg ruszył z miejsca. Phil miał rację. Rzucając się w wir cudzych problemów prawnych, znalazłem ujście dla gniewu, który zacząłem odczuwać. Uważałem, że ktoś gdzieś zrobił mnie w balona. Ktoś z administracji świata, z niebiańskich notabli. Czułem, że muszę się jakoś temu przeciwstawić.

Coraz bardziej zaczęły pociągać mnie „omyłki wymiaru sprawiedliwości”. A trzeba wiedzieć, że wtedy nasz prawniczy ogródek był porządnie zachwaszczony. Dzięki sprawie „Miranda przeciw Arizonie” (sygnatura akt: 384 U.S. 436) miałem mnóstwo roboty. Sąd Najwyższy zawyrokował wtedy, że podejrzany ma prawo do odmowy złożenia zeznań przed kontaktem z adwokatem. Nie wiedziałem, ilu ludzi zostało przedtem pośpiesznie osądzonych, ale nagle poczułem w ich imieniu wściekłość. Jednym z nich był LeRoy Seeger, który siedział już w więzieniu w Attyce, kiedy wniosłem o ponowne rozpatrzenie jego sprawy. Człowiek ten został skazany na podstawie przyznania się do winy, które zręcznie (tylko czy legalnie?) wydobyto z niego po długim przesłuchaniu. Kiedy składał podpis, nie wiedział już, co robi, oprócz tego, że może teraz pozwolą mu się przespać. Jego powtórny proces należał do najważniejszych nowojorskich spraw sądowych powołujących się na precedens Mirandy. Wyciągnęliśmy go z więzienia. Sprawiedliwość zadziałała trochę wstecz. - Dziękuję, bracie - powiedział do mnie i odwrócił się, żeby ucałować swoją zapłakaną żonę. - Trzymaj się - rzuciłem na odchodnym, niezdolny do dzielenia radości LeRoya Seegera. Zresztą, miał do tego żonę. W każdym razie, na świecie nie brakowało ludzi, których nazywaliśmy „wrobionymi”. Należał do nich też Sandy Webber, który walczył ze swoją komisją poborową, żeby uzyskać zwolnienie ze względu na przekonania. Komisja miała wątpliwości. Sandy nie był kwakrem, więc nie wiedzieli, czy uznać jego niechęć do noszenia broni za wynik „głębokich przekonań religijnych” czy zwykłego tchórzostwa. Choć sprawa nie wyglądała najlepiej, nie zamierzał uciekać do Kanady. Chciał, żeby potwierdzono jego prawo do własnego sumienia. Miał wrażliwą naturę. Jego dziewczyna była porządnie wystraszona. Jeden z kolegów Sandy’ego służył w Lewisburgu i wcale mu się to nie podobało. - Zwiewajmy do Montrealu - zaproponowała dziewczyna. - Chcę zostać i walczyć - odparł Sandy. Walczyliśmy. Przegraliśmy. Potem złożyliśmy odwołanie i wygraliśmy. Uszczęśliwiony chłopak dostał trzy lata zmywania naczyń w szpitalu. - Był pan fantastyczny - piali z zachwytu Sandy i jego wybranka, ściskając mnie w ramionach. - Nie trać swojej wiary - odparłem i odszedłem, żeby ruszyć na poszukiwanie nowych

smoków. Tylko raz spojrzałem za siebie i zobaczyłem, że tańczą na chodniku. Szkoda, że nie potrafiłem się uśmiechnąć. Mój gniew wciąż nie słabł. Pracowałem do późnej nocy. Nie lubiłem opuszczać biura. Każdy przedmiot w naszym mieszkaniu jakby promieniował obecnością Jenny. Pianino. Jej książki. Meble, które razem kupowaliśmy. Owszem, chyba zaświtała mi myśl o przeprowadzce. Ale wracałem do domu tak późno, że nie miało to większego znaczenia. Powoli przyzwyczaiłem się do samotnych obiadów w naszej cichej kuchni, przy włączonym w nocy magnetofonie, chociaż nigdy nie siadałem na krześle Jenny. Nawet nauczyłem się zasypiać w naszym opustoszałym łóżku. Nie myślałem więc poważnie o przeprowadzce. Dopóki nie otworzyłem pewnych drzwi. Były to drzwi od szafy Jenny, której unikałem aż do tamtego dnia. Otworzyłem je bezmyślnie. I wtedy zobaczyłem jej ubrania. Sukienki, bluzki, szaliki. Jej swetry - nawet ten obszarpany, ze szkolnych czasów, którego nie chciała wyrzucić i który nosiła po domu. Wszystko to istniało nadal, wszystko oprócz Jenny. Nie potrafię powiedzieć, o czym myślałem, stojąc tak wpatrzony w jedwabne i wełniane pamiątki. Może wydawało mi się, że jeśli dotknę sędziwego swetra, poczuję jakąś cząstkę żywej Jenny. Zamknąłem szafę i nie otworzyłem jej nigdy więcej. Dwa tygodnie później Philip Cavilleri cichcem spakował wszystkie jej rzeczy i zabrał z mieszkania. Wymamrotał coś o jakiejś katolickiej organizacji, która pomaga biednym. A zanim pojechał z powrotem do Cranston pożyczoną ciężarówką, powiedział na pożegnanie: - Więcej do ciebie nie przyjadę, jeśli się nie przeprowadzisz. Dziwne. Kiedy Phil ogołocił dom ze wszystkiego, co przywodziło mi na myśl Jenny, w ciągu tygodnia znalazłem nowe mieszkanie. Była to przypominająca więzienie klitka (w Nowym Jorku okna na parterze są okratowane) w kamienicy z czerwonego piaskowca, w której mieszkał bogaty producent filmowy. Ozdobne drzwi do mieszkania właściciela, opatrzone złotą klamką, znajdowały się o piętro wyżej, ale goście śpieszący na orgie nigdy mi nie przeszkadzali. Stąd było też bliżej do mojego biura, a od Central Park dzieliła mnie teraz niecała przecznica. Najwyraźniej pojawiły się oznaki wskazujące na mój bliski powrót do życia. Muszę jednak coś wyznać. Chociaż mam nowe mieszkanie, nowe plakaty na ścianach i całkiem nowe łóżko, a moi

przyjaciele coraz częściej mówią: - Dobrze wyglądasz, stary - nadal przechowuję pewną rzecz po Jenny. W dolnej szufladzie mojego biurka w domu leżą dwie pary okularów Jenny. Tak. Obydwie pary. Zachowałem je, bo ilekroć na nie spojrzę, przypominam sobie te cudowne oczy, które spoglądały przez ich szkła i przenikały mnie na wylot. Poza tym, jak bez wahania mówią na mój widok wszyscy znajomi, trzymam się świetnie.

3. - Cześć, jestem Phil. Robię w branży cukierniczej. Nie do wiary! Powiedział to tak, jakby pieczenie babek było jego hobby, a nie źródłem utrzymania. - Cześć, Phil. Ja jestem Jan. Masz przystojnego kolegę. - A ty koleżankę - odparł Phil, jakby był mistrzem w tego rodzaju gadkach. Ta błyskotliwa wymiana zdań odbywała się w „Robaczywce Maxwella”, bardzo szykownym barze dla samotnych, na rogu Sześćdziesiątej Czwartej i Pierwszej Ulicy. W rzeczywistości bar nosi nazwę „Śliwka Maxwella”, ale mój cynizm lubi psuć owoce cudzego optymizmu. Krótko mówiąc, nie cierpię tego miejsca. Nie znoszę tych samozwańczych księżniczek, które paplają zalotnie w nieustannej euforii. I narzucają się, jakby były milionerkami lub krytykami literackimi. Albo naprawdę samotnymi dziewczętami. - To jest Oliver - przedstawił mnie Philip Cavilleri w garniturze od Roberta Halla, z fryzurą zrobioną przez zakład Dom of Cranston i w kaszmirowym swetrze od Pierre’a Cardina (wyciągniętym z piwnicy Filene). - Cześć, Ol - powiedziała Jan. - Jesteś bardzo przystojny. Ty też pieczesz ciasteczka? Możliwe, że była modelką. W żurnalach nazywają takie jak ona strzelistymi. Moim zdaniem, przypominała żyrafę. No i oczywiście miała pulchniutką koleżankę, która chichotała, kiedy ją przedstawiano. - Często tu przychodzisz? - wypytywała mnie strzelista żyrafa, Jan. - Nigdy - odparłem. - Wszyscy tak mówią. Ja przychodzę tylko w weekendy. Jestem nietutejsza. - Co za zbieg okoliczności - zawołał Phil. - Ja też jestem nietutejszy. - A ty? - zwróciła się do mnie Jan. - Ja wyszedłem właśnie na lunch. - Pieprzysz - nie dowierzała. - On chce powiedzieć - wtrącił się mój kolega Philip - że zapraszamy was na obiad. - Super - stwierdziła Jan. Zjedliśmy w pobliskiej restauracji o nazwie „Klatka Piersiowa Flory”. - Szykownie tu - uznała Jan. Mogłem też dodać, że wcale nie tanio. Phil wyrwał mi z rąk

rachunek (choć nie mógł ukryć szoku, jakiego doznał przy bliższym zapoznaniu się z nim). Zapłacił po wielkopańsku kartą kredytową Master Charge. Zastanawiałem się, ile ciasteczek musiał sprzedać, żeby zarobić na ten gest... - Jesteś bardzo bogaty? - spytała Philipa chichotka Margc. - Powiedzmy, że jestem dobrze sytuowany - odparł Książę Cranston i dodał: - Choć nie mam tyle ogłady, co mój zięć. Na chwilę zapadło milczenie. Niezłą gafę strzelił Phil. - Zięć? - wykrztusiła Jan. - Więc wy dwaj jesteście... ten, no?... - I zatoczyła swoją kościstą ręką z długimi paznokciami pytające koło. Phil nie miał pojęcia, jak jej odpowiedzieć, więc pomogłem mu, kiwając głową. - O kurczę - powiedziała Jan. - Ładny gips. Ale gdzie są wasze żony? - One... - zająknął się Phil. Znów zapadło milczenie, podczas którego Phil próbował trzymać fason. - Nie ma ich w mieście - stwierdziłem, żeby oszczędzić mu zakłopotania. Kolejna chwila milczenia, w której Jan starała się zrozumieć sytuację. - To super - powiedziała w końcu. Phil wodził wzrokiem po malowidłach na ścianach, a moja cierpliwość się wyczerpywała. - No, dziewczyny - oznajmiłem - muszę lecieć. - Dlaczego? - spytała Jan. - Muszę iść na jeden film porno. - I oddaliłem się czym prędzej. - Jakiś zboczony - usłyszałem z dala smukłą Jan. - Sam ogląda filmy porno. - Ja ich nie oglądam - zawołałem z drugiego końca zatłoczonej sali. - Ja w nich gram. Kilka sekund później Phil dogonił mnie na ulicy. - Słuchaj - wysapał - jakoś trzeba zacząć. - Dobra, zaczęliśmy. - No to dlaczego wyszedłeś? - Nie mogłem już wytrzymać z rozkoszy. Szliśmy w milczeniu. - To miał być sposób, żeby wrócić do normalnego życia - odezwał się w końcu Phil. - Musi być jakiś lepszy sposób. - Na przykład?

- A bo ja wiem? - zawołałem wesoło. - Dam ogłoszenie do gazety. Zamilkł na chwilę, a potem powiedział: - Już dałeś. - Co? - Zatrzymałem się i spojrzałem na niego z niedowierzaniem. - Co takiego? - Pamiętasz to pismo literackie, które czytała Jenny? Dałem tam ogłoszenie na twoje nazwisko. Nie martw się. Pełna dyskrecja. Ogłoszenie z klasą. W dobrym stylu. - Ech - westchnąłem. - Można wiedzieć, jak brzmiała treść? - Jakoś tak: „Prawnik z Nowego Jorku, pasjonujący się sportem i antropologią...” - Skąd, do diabła, wytrzasnąłeś tę antropologię? Wzruszył ramionami. - Wydawało mi się, że to mądrze brzmi. - Wspaniale. Nie mogę się doczekać. - Masz - powiedział. I wyjął z kieszeni trzy różne koperty. - Co w nich jest? - Nie czytam cudzej poczty - żachnął się Philip Cavilleri tonem zagorzałego obrońcy prawa do intymności. Stojąc więc w pomarańczowym świetle wolframowej lampy ulicznej, w rozbawieniu pomieszanym z lękiem, zapoznałem się zjedna z ofert. O cholera! - pomyślałem, ale nie powiedziałem tego na głos. Philip, który udawał, że nie czyta, wysapał tylko: - Mój Boże! Autorka była rzeczywiście osobą zainteresowaną antropologią. Leczjej list proponował jakieś pogańskie obrzędy, tak barbarzyńskie i dziwaczne, że Philipowi zrobiło się słabo. - To jakiś żart - wymamrotał cicho. - Tak. Z ciebie - odparłem. - Ale, OHver, kto może naprawdę lubić takie dziwactwa? - Żyjemy przecież w nowym wspaniałym świecie, Phil - powiedziałem i uśmiechnąłem się, żeby ukryć osłupienie. Wyrzuciłem pozostałe listy do kosza. - Przepraszam cię - bąknął Philip, kiedy przeszliśmy przecznicę lub dwie w zupełnym milczeniu. - Naprawdę nie wiedziałem... Otoczyłem go ramieniem i roześmiałem się. On też zarechotał Z ulgą. Sunęliśmy w stronę domu w ten kojący nowojorski wieczór. Tylko my dwaj. Bo naszych

żon nie było... w mieście.

4. Bieganie pomaga. Rozjaśnia umysł. Łagodzi napięcia. Poza tym, można biegać w samotności, nie zwracając na siebie powszechnej uwagi. Toteż nawet jeśli pracuję nad ważną sprawą albo po całym dniu w sądzie, bez względu na to, czy jestem w Waszyngtonie, czy gdzieś indziej, wkładam dres i biegam. Kiedyś grywałem w sąuasha. Ale ta gra wymaga także innych umiejętności. Na przykład elokwencji, żeby powiedzieć: „Świetna piłka” albo „Jak myślisz, dołożymy w tym roku Yale?” Przekracza to jednak moje obecne możliwości. Więc biegam. W Central Park nigdy nie muszę do nikogo się odzywać. - Oliver, ty skurczybyku! Któregoś popołudnia wydało mi się, że ktoś woła mnie po imieniu. Musiałem się przesłyszeć. Kto mógł przywoływać mnie w parku? Pobiegłem dalej. - Ty cholerny snobie z Harvardu! Chociaż na świecie nie brakuje facetów, którzy pasują do tego opisu, miałem wrażenie, że naprawdę ktoś mnie woła. Obejrzałem się i zobaczyłem swojego współlokatora z college’ u, Stephena Simpsona, absolwenta z roku 1964, który właśnie mijał mnie na motorze. - No, co z tobą jest, do cholery? - burknął na przywitanie. - Simpson, jakim prawem sugerujesz, że coś mi dolega? - Po pierwsze: jestem dyplomowanym lekarzem. Po drugie: uważasz mnie podobno za przyjaciela, a po trzecie: ciągle zostawiam ci wiadomości, a ty nie odpowiadasz. - Myślałem, że studenci medycyny nie mają czasu... - Słuchaj, Barrett, byłem zajęty, ale znalazłem czas, żeby ożenić się z Gwen. Dzwoniłem do ciebie, nawet przesłałem ci do biura telegram z zaproszeniem, a ty nie raczyłeś się zjawić. - O rany, przepraszam, Steve, ale nic takiego nie dostałem - łgałem. >- Nie? To jakim cudem wysłałeś nam prezent ślubny dwa tygodnie później? Chryste Panie, ten Simpson powinien zostać prawnikiem! Ale jak mu wytłumaczyć, że w rzeczywistości potrzebowałem tylko okresowego zwolnienia od kontaktów z ludzką rasą? - Przykro mi, Steve - odpowiedziałem w nadziei, że odjedzie. - Nie jest ci przykro, tylko głupio, żałosny typie. - Dzięki za komplement. Pozdrów Gwen. - Wcale nie zamierzał odjechać.

- Słuchaj, nie wiem dlaczego, ale Gwen bardzo chciałaby się z tobą spotkać - powiedział Simpson. - Straszna masochistka. Była u lekarza? - Tak, u mnie. Powiedziałem jej, że ma nierówno pod sufitem. Ale nie stać nas na bilet do teatru, a ty to najtańszy ubaw. Piątek wieczorem? - Jestem zajęty, Simpson. - Tak, wiem. Zawsze jest jakaś wieczorna rozprawa. W każdym razie, o ósmej u nas. Wyminął mnie, odwracając się jeszcze raz, żeby powtórzyć, jakby zwracał się do ograniczonego osobnika: - Ósma wieczorem, w ten piątek. Znajdziesz nas w książce telefonicznej, więc żadnych wymówek. - Nic z tego, Steve. Nie przyjdę. Udał, że nie słyszy mojej stanowczej odmowy. Cholerny arogant, myśli, że można mną dyrygować. Tak czy inaczej, sprzedawca w sklepie Sherry-Lehmann twierdził, że Chateau Lynch- Bages, choć pochodzi tylko z piątego zbioru, jest niedocenione i należy do najlepszych win z gatunku Bordeaux (powabne, klarowne, nastrojowe). Kupiłem więc dwie butelki, rocznik 64. Jeśli Simpsonowie zanudzą się na śmierć, będą mieli przynajmniej niezłe wino na pociechę. Udawali, że cieszą się na mój widok. - Oliver, nic się nie zmieniłeś. - Ty też nie, Gwen. Zauważyłem, że wiszą u nich te same plakaty co dawniej. Andy Warhol u szczytu swoich pop-dziwactw. (- Kiedy byłam mała, zjadłam tyle zupy Campbella, że nigdy nie powiesiłabym jej na ścianie - zauważyła kiedyś moja żona, gdy byliśmy u ich z wizytą). Usiedliśmy na podłodze. Paul i Art pytali łagodnie z narożnych głośników, czy nie wybieramy się na targ do Scarborough*. Stephen otworzył butelkę białego Mondavi. Chrupałem niezliczone precelki, poruszając głębokie, metafizyczne tematy. Na przykład, jak nędzne jest życie szpitalnego lekarza, jak rzadko Gwen i Steve mieli spokojne wieczory. No i oczywiście, czy według mnie Harvard ma szansę dołożyć w tym roku Yale? Gwen nie sprecyzowała w jakiej dyscyplinie. Równie dobrze mogła spytać, czy Ying dołoży Yang. Ale nieważne. Po prostu robili, co mogli, żebym się rozluźnił. Nawet nie było to takie trudne do zniesienia, jak się

obawiałem. Nagle odezwał się dzwonek u drzwi. Zamarłem. - Co to? - spytałem. - Spokojnie - odparł Steve. - To tylko reszta gości. * OHver ma zapewne na myśli piosenkę Targ w Scarborough autorstwa popularnego w latach sześćdziesiątych duetu Simon and Garfunkel (Paul Simon i Art Garfunkel). (Wszystkie przypisy pochodzą od tłumacza.) Nie myliłem się, wyczuwając w dźwięku dzwonka spiskową nutę. - Jakich gości? - spytałem. - Prawdę mówiąc - przyznała Gwen - to tylko jeden gość. - Jeden niezamężny gość, co? - powiedziałem, czując się jak zaszczute zwierzę. - Tak się składa - potwierdził Steve i poszedł otworzyć drzwi. Cholera, dlatego właśnie nigdy nie chodzę w odwiedziny! Nie cierpię tych przyjaciół, którzy starają się mi pomóc. Dobrze znałem już cały scenariusz. Zaraz przyjdzie jakaś była współlokatorka albo starsza siostra, albo koleżanka z klasy, która właśnie się rozwodzi! Znów wpadłem w zasadzkę! Kipiąc z wściekłości, miałem ochotę powiedzieć: „Kurwamać!”, ale nie byłem aż tak zaprzyjaźniony z Gwen, więc syknąłem tylko: - Psiakrew! - To miła osoba, Oliver. - Przepraszam, Gwen. Wiem, że chciałaś dobrze, ale... W tym momencie Steve przywiódł ofiarę, przeznaczoną na ten wieczór. Okulary w drucianych oprawkach. Najpierw zauważyłem jej okrągłe okulary w drucianych oprawkach. Rozbierała się. To znaczy zdejmowała kurtkę białego koloru. Simpson przedstawił ją jako Joannę Stein, lekarza pediatrę, koleżankę, z którą studiował medycynę. Teraz byli niewolnikami w tym samym szpitalu. Nawet nie przyjrzałem się jej na tyle dokładnie, żeby stwierdzić, czy jest ładna. Ktoś zaproponował, żeby usiąść i napić się czegoś. Bzdurne rozmówki ciągnęły się bez końca. Po jakimś czasie zauważyłem, że Joanna Stein, lekarz medycyny, ma oprócz okrągłych, drucianych okularów przyjemny głos. Jeszcze później stwierdziłem, że myśli wypowiadane tym

głosem zdradzają wrażliwość i wdzięk. Na szczęście, nie padła żadna wzmianka o mojej „sprawie”. Simpsonowie musieli ją chyba uprzedzić. - Pieskie życie - usłyszałem głos Steve’a Simpsona. - Wypiję za to - powiedziałem. Potem uświadomiłem sobie, że on i Gwen po prostu psioczą z Joannąna życie lekarza szpitalnego. - Co porabiasz w wolnych chwilach, Jo? - spytałem. Chryste, chyba nie weźmie tego za zaproszenie na randkę. - Śpię - odparła. - Ach, tak? - Nic na to nie poradzę - ciągnęła dalej. - Wracam do domu tak zmęczona, że zwalam się z nóg i zasypiam na dwadzieścia godzin. - Ach, tak. Chwila milczenia. Kto teraz przejmie pałeczkę konwersacji i przekaże następnej sztafecie? Cisza musiała trwać całe wieki. W końcu Gwen Simpson zaprosiła nas do stołu. Muszę szczerze powiedzieć, że chociaż Gwen jest wspaniałym człowiekiem, to sztuka kulinarna nie należy do jej mocnych stron. Nawet ugotowana przez nią woda smakuje czasem, jakby była przypalona. Obiad tamtego wieczoru nie okazał się wyjątkiem. Można nawet powiedzieć, że przeszła samą siebie... Ale jadłem, żeby nie rozmawiać. W pobliżu było przynajmniej dwóch lekarzy na wypadek, gdyby w moim żołądku zaczęło się nagle dziać coś niedobrego. W miarę rozwoju sytuacji, kiedy kosztowaliśmy - wprost trudno w to uwierzyć - sernika, który był chyba pieczony na węglach, Joanna zagadnęła mnie naraz: - Oliver? Dzięki swojemu doświadczeniu w przesłuchaniach, odpowiedziałem szybko: - Tak? - Lubisz operę? O cholera, podstępne pytanie, pomyślałem w duchu, zastanawiając się gorączkowo, co teraz knuje. Może zamierza mówić o takich operach jak Cyganeria lub Traviata, w których przypadkiem bohaterka umiera w finale? Czyżby chciała mi zafundować katharsis*! * Katharsis (gr.) - oczyszczenie, rozładowanie emocjonalne i dramatyczne, tradycyjny element antycznej tragedii greckiej. Nie, nie mogła być aż tak nietaktowna. Ale cisza w pokoju zdradzała oczekiwanie na moją

odpowiedź. - Średnio - odparłem, przezornie zabezpieczając się na wszystkich frontach. - Nie kapuję tylko tych włoskich, francuskich i niemieckich. - To dobrze - powiedziała nie zrażona. Może miała na myśli chińską operę? - We wtorek wieczorem Merritt występuje w operze Purcella*. Cholera, zapomniałem zabezpieczyć się też przed Anglikami! Teraz pewnie każą mi iść z nią na jakąś wyspiarską nudę. - Sheila Merritt to najlepszy sopran tego sezonu - powiedział Stephen Simpson, rzucając do ataku dodatkowe siły. - A ta opera to Dydona i Eneasz** - dorzuciła Gwen, dołączając do pojedynku jako mój trzeci przeciwnik. (Dydona - jeszcze jedna dziewczyna, która umiera, bo facet, z którym chodziła, okazał się egoistycznym draniem!) - To świetnie - skapitulowałem. W głębi duszy przeklinałem Steve’a i Gwen. A przede wszystkim - Chateau Lynch-Bages, które osłabiło mój pierwotny zamiar, żeby powiedzieć, iż każdy rodzaj muzyki przyprawia mnie o mdłości. - Och, tak się cieszę - powiedziała Joanna. - Mam właśnie dwa bilety... Aha, teraz uwaga. - ...ale Steve i ja mamy oboje dyżur. Pomyślałam więc sobie, że ty i Gwen z nich skorzystacie. - Gwen naprawdę to lubi, Oliver - powiedział Steve tonem, który sugerował, że jego żona zasługuje na trochę rozrywki. - Dobra, świetnie - powiedziałem. Po chwili uświadomiłem sobie, że powinienem wykazać trochę więcej entuzjazmu i dodałem: - Serdeczne dzięki. * Henry Purcell - kompozytor angielski z XVII wieku. ** Dydona i Eneasz - opera H. Purcella, uznawana za angielską operę narodową. - Cieszę się, że możesz iść - odparła Joanna. - Powiedz moim rodzicom, że mnie spotkałeś i że jeszcze żyję. A to co znowu? Serce zamarło mi na myśl o tym, że będę siedział obok zaborczej matki (jaka córka, taka matka?) Joanny Stein. - Siedzą w sekcji smyczków - rzuciła, wybiegając ze Steve’em z mieszkania. Kiedy zostałem sam z Gwen, pomyślałem, że muszę się jakoś ukarać za swoje absurdalne

zachowanie. Zacząłem więc przeżuwać następny kawałek zwęglonego sernika. - Gdzie, u diabła, jest sekcja smyczków? - spytałem. - Zwykle po prawej stronie od instrumentów drewnianych. Matka Joanny jest alcistką, a jej ojciec - wiolonczelistą w Orkiestrze Nowojorskiej. - Aha - skwitowałem i ugryzłem jeszcze jeden pokutny kęs. Milczenie. - Naprawdę spotkanie z Jo było dla ciebie takie trudne? - spytała. Spojrzałem na nią. I odpowiedziałem: - Naprawdę.

5. Gdy mnie złożą... Tak zaczyna się piosenka, która była przebojem roku 1689. W angielskiej operze najgorsze jest to, że czasem można zrozumieć słowa. Gdy mnie złożą, Złożą w ziemi, Niech me grzechy Twemu sercu Troski nie przysporzą... Dydona, królowa Kartaginy, właśnie miała zamiar poddać się samozniszczeniu i odczuwała potrzebę, żeby opowiedzieć o tym światu w arii. Muzyka była świetna, a libretto archaiczne. Sheila Merritt zaśpiewała błyskotliwie i zasłużyła na wszystkie późniejsze owacje. W końcu Dydona umarła nieodwołalnie, tańczący kupidyni rozrzucili róże i zapadła kurtyna. - Wiesz, Gwen, cieszę się, że tu przyszedłem - powiedziałem, kiedy wstawaliśmy z miejsc. - Podziękujmy naszym dobroczyńcom - odparła. Przebiliśmy się przez wychodzący tłum i dobrnęliśmy do orkiestry. - Gdzie Steve? - zapytał pan Stein, chowając wiolonczelę do futerału. Miał długie, siwiejące włosy, które nie znały chyba ‘ bliżej grzebienia. - Ma dyżur z Joanną - odpowiedziała Gwen. - To jest Oliver, jej przyjaciel. (Naprawdę, nie musiała tak tego określać!) W tej chwili nadeszła pani Stein z altówką w ręku. Była raczej niska i krępa, choć dzięki swojej tryskającej energii mogła się podobać. - Król Stein udziela audiencji? - Jak zwykle, kochanie - odparłi dodał – Gwen już znasz. A to jest Oliver, przyjaciel Jo. - Miło pana poznać. Co słychać u naszej córki? - Wszystko dobrze - odparował pan Stein, zanim zdążyłem odpowiedzieć. - Przecież nie ciebie pytam, Stein - skarciła go pani Stein. - U Jo wszystko dobrze - oświadczyłem, wprowadzając pewien dysonans do ich żartobliwego tonu. - Podobało się panu przedstawienie? - zapytała pani Stein. - Oczywiście. Było świetne! - zawołał jej mąż. - Pyta cię ktoś? - Odpowiadam za niego, bo jestenrprofesjonalistą. I powiem jeszcze, że Merritt była nadzwyczajna.

Potem zwrócił się do mnie: - Stary Purcell umiał komponować, co? Ten finał, te cudowne chromatyczne zmiany w schodzącym tetrakordzie! - Może on tego nie zauważył, Stein - upomniała go małżonka. - Musiał zauważyć. Merritt śpiewała to cztery razy. - Niech pan mu wybaczy, Oliver - powiedziała do mnie pani Stein. - Ma fioła na punkcie muzyki. - A co innego się liczy? - odciął się Stein i dodał: - Zapraszam wszystkich na niedzielę. Do nas. Wpół do szóstej. Wtedy dopiero pogramy. - My nie możemy - powiedziała Gwen, włączając się wreszcie do rozmowy. - Rodzice Stephena obchodzą rocznicę ślubu. - Dobra - powiedział pan Stein. - W takim razie Oliver... - Pan może mieć inne plany - pośpieszyła mi z pomocą pani Stein. - Jakim prawem mówisz za niego? - Stein zwrócił się do małżonki, pałając słusznym oburzeniem. A potem do mnie powiedział: - Przyjdź koło wpół do szóstej. Przynieś swój instrument. - Gram tylko w hokeja - odparłem z nadzieją, że zrażę go tym do siebie. - No, to przynieś swój kij - powiedział pan Stein. - Postawimy cię koło kostek lodu. Do niedzieli, Oliver. - Jak było? - spytał Steve, kiedy dostarczyłem mu żonę. - Cudownie - odparła z zachwytem Gwen. - Straciłeś wspaniałe przedstawienie. - A Barrettowi się podobało? - spytał, chociaż stałem tuż obok. Chciałem odesłać go do mojego nowego rzecznika, pana Steina, ale bąknąłem tylko: - Dobre było. - To dobrze - skwitował Steve. Lecz w głębi duszy pomyślałem, parafrazując zmarłą królową Dydonę: Nieźle mnie wrobili.

6. Nadeszła niedziela. Oczywiście, nie miałem ochoty tam iść. Ale los nie przyszedł mi na ratunek. Nie dostałem żadnej pilnej wiadomości ani pilnej sprawy do prowadzenia. Phil nie zadzwonił. Nawet nie złapałem grypy. W rezultacie, z braku wymówki, znalazłem się z wielkim bukietem w dłoni na skrzyżowaniu Riverside i Dziewięćdziesiątej Pierwszej. Przed drzwiami Louisa Steina. - Ho, ho - wykrzyknął mój gospodarz, kiedy spostrzegł mój roślinny podarunek. - Naprawdę nie powinieneś. - I zawołał do pani Stein: - To Oliver, przyniósł mi kwiaty! Pani Stein przydreptała natychmiast i pocałowała mnie w policzek. - Wejdź i poznaj muzyczną mafię - rozkazał pan Stein. I objął mnie ramieniem. W pokoju było dziesięciu, może dwunastu muzyków przy pulpitach. Gawędzili i stroili instrumenty. Stroili i gawędzili. Nastrój był podniosły, tonacja głośna. Jedyny ozdobny mebel w pokoju stanowiło wielkie, błyszczące, czarne pianino. Przez solidne okno zobaczyłem rzekę Hudson i urwisty brzeg po drugiej stronie. Podałem każdemu rękę. Większość stanowili hipisi. Oczywiście oprócz tych młodszych, którzy wyglądali na młodych hipisów. Po co ja nakładałem krawat? - Gdzie Jo? - spytałem z grzeczności. - Pracuje do ósmej - odpowiedział pan Stein - ale poznaj jej braci. Marty gra na rogu, a David na dętych i na flecie. Jak widzisz, zbuntowali się przeciw rodzicom. Tylko Jo została przy strunach. Obaj bracia byli wysocy i nieśmiali. David machnął nieśmiało klarnetem na przywitanie. Marty uścisnął mi dłoń. - Witaj w muzycznym zoo - powiedział. Zupełnie się na tym nie znam, Marty - zwierzyłem się niepewnie. - Kiedy ktoś mówi pizzicato, dla mnie to znaczy tyle, co cielęcina z serem. - Tak właśnie jest - powiedział pan Stein. - Przestań przepraszać. Nie jesteś pierwszy, który przyszedł tu tylko posłuchać. - Nie? - upewniłem się. - Oczywiście, że nie. Mój zmarły ojciec nie znał ani jednej nuty. - Oliver, proszę mu powiedzieć, że na niego czekamy - zawołała pani Stein - chyba że pan

chce tu przyjść i zagrać na wiolonczeli. - Cierpliwości, kochanie - odparł gospodarz. - Chcę, żeby nasz gość dobrze się u nas czuł. - O, czuję się tu dobrze - powiedziałem uprzejmie. Posadził mnie na jakimś rozwalonym krześle, a sam pośpieszył z powrotem do orkiestry. Było to fantastyczne. Patrzyłem w milczeniu na przedstawienie, które moi snobistyczni przyjaciele mogliby określić mianem kupy dziwaków grających świetną muzykę. Najpierw Mozart, potem Vivaldi, a potem jakiś Lully, o którym nigdy nie słyszałem. Po Lullym zagrali Monteverdiego, a potem podali najlepsze pastrami*, jakie kiedykolwiek jadłem. Podczas przerwy na przekąskę wysoki, nieśmiały David szepnął do mnie ukradkiem: - To prawda, że grasz w hokeja? - Grałem - odparłem. - Mogę cię o coś zapytać? - Jasne. - Jak dzisiaj poszło Rangersom? - Kurczę, nie pamiętam - odparłem, najwyraźniej rozczarowując go. Jak miałem mu wyjaśnić, że dawny Oliver, maniak hokeja, tak bardzo zagrzebał się w książkach prawniczych, że przestał śledzić, czy drużyna Rangers wygrywa czy przegrywa z ubóstwianymi kiedyś przez niego kąśliwymi Niedźwiedziami z Bostonu? * Pastrami - rodzaj mocno wędzonej, pikantnej kiełbasy z mięsa wołowego. Potem przyszła Joanna i pocałowała go w policzek. Musiał to być jakiś rytuał. Całowała każdego. - Doprowadzili cię już do obłędu? - Nie - odparłem. - Naprawdę dobrze się bawię. Wtedy nagle uderzyła mnie myśl, że wcale nie kłamię. Harmonia, której zaznałem tego wieczoru, nie panowała tylko w muzyce. Była wszędzie. W ich rozmowach. We wzajemnych pochwałach, które padały, ilekroć komuś udał się jakiś trudny technicznie fragment. Z czymś trochę podobnym spotkałem się tylko w szatni hokejowej, gdy gracze z Harvardu ładowali się psychicznie, żeby stratować przeciwnika. Tyle że tutaj ludzie ładowali się po to, by razem grać muzykę. Wszędzie wyczuwało się tyle... miłości.

Nigdy nie byłem w podobnym świecie. Chyba tylko z Jenny. - Weź swoje skrzypce, Jo - powiedział pan Stein. - Oszalałeś? - odparła Joanna. - Nie jestem w formie... - Za bardzo oddajesz się medycynie - skwitował. - Powinnaś tyle samo czasu poświęcać muzyce. Poza tym, czekałem z Bachem specjalnie na ciebie. - Nie - odpowiedziała stanowczo Joanna. - No, dalej. Oliver chce usłyszeć, jak grasz. - Zarumieniła się. Usiłowałem zaprotestować, ale na próżno. Pan Stein zwrócił się do mnie. - Powiedz swojej przyjaciółce, a mojej córce, żeby nastroiła swoje skrzypce. Zanim zdążyłem zareagować, Joanna, czerwona jak burak, przestała się opierać. - Dobra, tato, niech ci będzie. Ale nie wyjdzie to najlepiej. - Wyjdzie, wyjdzie - odpowiedział. A kiedy odeszła, zwrócił się znów do mnie: - Lubisz koncerty brandenburskie? Zesztywniałem. Koncerty brandenburskie Bacha należały do nielicznych utworów, które rzeczywiście znałem. Przecież oświadczyłem się Jenny po tym, jak zagrała Piąty Koncert, gdy wracaliśmy brzegiem rzeki w stronę uniwersytetu. Ta muzyka była czymś w rodzaju preludium do naszego małżeństwa. Na samą myśl, że znowu ją usłyszę, poczułem ból. - Więc jak? - spytał pan Stein. Przypomniałem sobie, że nie odpowiedziałem na jego przyjazne pytanie. - Tak - odparłem. - Lubię koncerty brandenburskie. Który zagracie? - Wszystkie! Po co być stronniczym? - Ja gram tylko jeden - zawołała jego córka, udając urażoną. Siedziała teraz między skrzypkami, zajęta rozmową z jakimś starszym panem, z którym dzieliła pulpit. Orkiestra znów zabrała się do strojenia instrumentów. Ale ponieważ w przerwie nikt nie żałował sobie drinków, tonacja była teraz znacznie głośniejsza niż przedtem. Pan Stein postanowił wystąpić w roli dyrygenta. - Dlaczego Lenny Bernstein jest lepszy ode mnie? Bo ma lepszą fryzurę! - Zastukał w pulpit, to znaczy w telewizor. - Und jetzt - zawołał, przyjmując nagle niemiecki akcent. - Fsziscy gracz ostro. Slyszicie? Ostro!