Evans Richard Paul - Papierowe marzenia.pdf

RICHARD PAUL EVANS Papierowe marzenia

Mojemu Ojcu z miłością

Podziękowania Serdecznie dziękuję wszystkim moim przyjaciołom w Simon & Schuster za to, co robią od prawie dwudziestu lat, aby moje książki trafiały do czytelników.

Pewien człowiek miał dwóch synów. Młodszy z nich rzekł do ojca: „Ojcze, daj mi część własności, która na mnie przypada". Podzielił więc majątek między nich. Niedługo potem młodszy syn, zabrawszy wszystko, odjechał w dalekie strony i tam roztrwonił swoją własność, żyjąc rozrzutnie. A gdy wszystko wydał, nastał ciężki głód w owej krainie, i on sam zaczął cierpieć niedostatek. Poszedł i przystał na służbę do jednego z obywateli owej krainy, a ten posłał go na swoje pola, żeby pasł świnie. Pragnął on napełnić swój żołądek strąkami, którymi żywiły się świnie, lecz nikt mu ich nie dawał. Wtedy zastanowił się i rzekł: Iluż to najemników mojego ojca ma pod dostatkiem chleba, a ja tu przymieram głodem. Zabiorę się i pójdę do mego ojca, i powiem mu: Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Niebu i względem ciebie; już nie jestem godzien nazywać się twoim synem: uczyń mnie choćby jednym z twoich najemników. Zabrał się więc i poszedł do swojego ojca. A gdy był jeszcze daleko, ujrzał go jego ojciec i wzruszył się głęboko; wybiegł naprzeciw niego, rzucił mu się na szyję i ucałował go. A syn rzekł do niego: „Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Niebu i wobec ciebie, już nie jestem godzien nazywać się twoim synem". Lecz ojciec powiedział do swoich sług: „Przynieście szybko najlepszą szatę i ubierzcie go; dajcie mu też pierścień na rękę i sandały na nogi! Przyprowadźcie utuczone cielę i zabijcie: będziemy ucztować i weselić się, ponieważ ten syn mój był umarły, a znów ożył; zaginął, a odnalazł się". I zaczęli się weselić. (Ewangelia według świętego Łukasza 15, II - 24, Pallotinum, Warszawa - Poznań 2000.)

Prolog Dziewiećdziesięcioletni staruszek przyszedł do spowiedzi. - Proszę księdza, zostawiłem żonę i uciekłem z trzydziestoletnią kobietą. Ksiądz na to: - Źle zrobiłeś, ale nie poznaję twojego głosu. Jesteś członkiem tutejszej parafii? - Nie. Nie jestem katolikiem - odpowiedział staruszek. - To dlaczego mi o tym powiedziałeś? - Mam dziewięćdziesiąt lat. Opowiadam o tym każdemu. * Są ludzie, którzy opowiadają o swoich wybrykach jakoby zawstydzeni, w rzeczywistości jednak są z nich dumni i wspominanie mało chlubnej przeszłości sprawia im przyjemność. Nie jestem aż tak głupi. Moja opowieść ma przynieść korzyść wam, nie mnie. Jeśli chodzi o moje uczucia, nie czuję nic poza wstydem oraz wdzięcznością. Wstyd mi wobec tych, których skrzywdziłem, i jestem im wdzięczny, że nie zostawili mnie, kiedy najbardziej na to zasługiwałem. Mówi się, że czasami najlepszą rzeczą, jaka nas spotyka w życiu, jest dostanie drugiej szansy, abyśmy nareszcie zrobili to, co powinniśmy byli zrobić za pierwszym razem. Oto opowieść o mojej drugiej szansie.

Rozdział 1 Niektórzy uważają, że „marnotrawny" znaczy stracony lub krnąbrny. Błąd. Słowo to znaczy „rozrzutny". Zresztą nieważne, oba znaczenia idealnie pasują do mnie. Z dziennika Luke'a Crispa Mój nauczyciel angielskiego w siódmej klasie zwykł powtarzać: „Nawet najcieńszy naleśnik ma dwie strony" Chciał przez to powiedzieć, że każda historia ma dwie strony. Ludzie mylnie dopatrują się w tym powiedzeniu mądrości - jakby wszystkie naprawdę złe uczynki można było usprawiedliwić i wybaczyć, jeśli tylko wysłucha się drugiej strony, jeśli tylko pozna się tę drugą wersję zdarzeń. Spróbujcie powiedzieć to seryjnemu mordercy, który grasuje w waszej okolicy. Uważam, że powiedzenie to nie jest niczym innym jak tylko moralnym lenistwem - mottem ludzi, którzy w swoim życiu posługują się kompasem moralnym bez igły. Nie popełniajcie tego błędu, każde zło pozostaje złem. Mówię wam o tym dlatego, że przedstawiając moją stronę tej historii, nie chcę, abyście uznali to za próbę samousprawiedliwienia się. Bez względu na to, jakimi wymówkami w tamtym czasie próbowałem się usprawiedliwić, postąpiłem źle. Podjąłem złe decyzje. Uprzedzam was zawczasu - czytając moją opowieść, nabierzecie do mnie wstrętu. Zrozumiem to. Ja też miałem do siebie taki stosunek. Prawdopodobnie znacie przypowieść o synu marnotrawnym. Przypowieść ta jest również o mnie. Chcę wam opowiedzieć moją wersję.

Rozdział 2 Nie potykają się tylko ci, którzy nie chodzą. Z dziennika Luke'a Crispa Jeśli ziarna mojego upadku zostały zasiane w mojej młodości, to zaczęły one kiełkować dopiero w czasie moich studiów na wydziale zarządzania im. Whartona na Uniwersytecie Pennsylvania, troskliwie pielęgnowane przez ogrodnika, o którym dowiecie się później. Zanim wyjechałem na studia, mieszkałem tam, gdzie się urodziłem, w Scottsdale, zamożnej dzielnicy na przedmieściach Phoenix w Arizonie. Moje dzieciństwo było nieco nietypowe. Mama umarła na raka piersi, gdy miałem siedem lat, a tato rzucił się w wir pracy, aby zagłuszyć swoją rozpacz. Mój ojciec, Carl Crisp, to błyskotliwy człowiek, pełen nowatorskich pomysłów - korporacyjny wizjoner. Z firmy o zasięgu lokalnym uczynił międzynarodowe przedsiębiorstwo. Jeśli nie mieszkacie w jaskini gdzieś w Appalachach albo w baraku na bagnach Everglades, prawdopodobnie znacie tę nazwę: Ksero Crispa. W Stanach i Kanadzie działa obecnie ponad dwa tysiące takich punktów, a ich liczba rośnie z miesiąca na miesiąc. Ojciec rzucił się w wir pracy, jednak mnie nie zaniedbywał. Nie zostawiał mnie w domu, tylko zabierał ze sobą. Całe moje wczesne dzieciństwo spędziłem u jego boku. W czasie gdy większość moich rówieśników uczyła się, jak rzucać piłkę baseballową, ja uczyłem się, jak wymienić pojemnik z tonerem w kolorowej fotokopiarce. Gdy miałem szesnaście lat, kierowałem swoim pierwszym zakładem kserograficznym - małym punktem ksero w Gilbert w Arizonie. Jestem pewien, że byłem jedynym uczniem drugiej klasy szkoły średniej, który jeździł bmw kupionym za zarobione przez siebie pieniądze. Będąc w college'u, nadzorowałem dwanaście zakładów ksero. W wieku dwudziestu jeden lat ukończyłem z wyróżnieniem Uniwersytet Stanowy Arizona. Słyszę opinie, że jestem bardzo podobny do mojego ojca, co przyjmuję jako komplement. Obaj jesteśmy wysocy, trochę patykowaci i mamy jasnobrązowe włosy. Jednak na tym nasze podobieństwo się kończy. Najbardziej charakterystyczną cechą mojego ojca są ciemne, przenikliwe oczy, częściowo przysłonięte krzaczastymi brwiami. Przy każdej okazji powtarzał, że sekretem sukcesu jest „wiązka laserowa" i że on ma ją w swoich oczach. Zawsze potrafił mnie przejrzeć na wylot.

Rozdział 3 W kalendarzu wszystkie dni wyglądają tak samo, ale nie są jednakowo ważne. Z dziennika Luke'a Crispa Gdybym miał wskazać dzień, w którym w moim życiu nastąpił zwrot, byłoby to sześć tygodni po ukończeniu przeze mnie w grudniu college'u. Razem z ojcem przygotowywałem prezentację i po pracy pojechaliśmy na kolację do naszej ulubionej modnej włoskiej restauracji U DiSery znajdującej się w połowie drogi pomiędzy naszym domem a budynkiem, w którym mieściły się biura naszej firmy. Jadaliśmy tam prawie co tydzień, a właściciel, Lawrence „Larry" DiSera, był bliskim przyjacielem mojego ojca. Mieliśmy tam nawet własny stolik, nad którym wisiał obraz dorodnej toskańskiej dziewczyny depczącej winogrona. Przy specjalnych okazjach - urodzinach i innych uroczystościach - sam Larry przychodził do naszego stolika i grał na mandolinie. Jednak tego wieczoru, gdy zmieniło się moje życie, nie świętowaliśmy moich urodzin ani niczego innego. Po prostu przyszliśmy coś zjeść. W którymś momencie pomiędzy antipasto a primi piatti ojciec powiedział: - Uważam, że powinieneś zrobić dyplom z zarządzania. Chyba tylko upadek meteoru zaskoczyłby mnie w tym samym stopniu co jego stwierdzenie. Dopiero co z radością wróciłem do pracy w firmie, przekonany, że college był niepotrzebną zwłoką. Przez chwilę nie byłem w stanie wydobyć z siebie głosu i jedynie wpatrywałem się w ojca. - Po co? - spytałem w końcu. - Myślę, że studia byłyby dla ciebie dobre. Miałem nadzieję, że to żart, jednak po wyrazie jego twarzy poznałem, że mówił poważnie. Patrzył na mnie tak samo jak wtedy, gdy zaproponował mi, żebym przejął stanowisko menadżera regionalnego naszych zakładów w Phoenix. - Wolałbym uczyć się zarządzania w rzeczywistych warunkach - odparłem. - Ty nie zrobiłeś dyplomu i w niczym ci to nie zaszkodziło. - Zaszkodziło bardziej, niż myślisz - powiedział ojciec. - Założyłeś jedną z największych firm w Ameryce. Jak możesz mówić, że ci to zaszkodziło? - Przerwałem moją wypowiedź, aby wziąć kęs sałatki caprese. Gdy skończyłem przeżuwać, dodałem: - A poza tym mamy mnóstwo pracy z przygotowaniem oferty publicznej. - Właśnie dlatego uważam, że nie powinieneś zwlekać.

- Chcesz, żebym wrócił na ASU? - Myślałem o czymś poza granicami naszego stanu. Na przykład Harvard albo Wharton. Nasza rozmowa zaczynała zbaczać w niewłaściwym kierunku. - Co masz przeciwko pozostaniu na miejscu? - zapytałem. - ASU ma świetny program studiów na wydziale zarządzania. No i jest jeszcze Thunderbird. - To dobre uczelnie - przyznał ojciec. - Uważam jednak, że byłoby lepiej, gdybyś wyjechał stąd na jakiś czas i żył samodzielnie. Wyjazd na wschód pomógłby ci poznać i zrozumieć myślenie tamtejszych ludzi. Przez całe życie mieszkałem w domu z ojcem. - Mówisz tak, jakbyś chciał się mnie pozbyć. Ojciec uśmiechnął się. - Możliwe. Ostatnio dużo nad tym myślałem. Obowiązkiem rodzica jest wyposażyć swoje dzieci w korzenie i skrzydła, Korzenie już ci dałem - może nawet zbyt wiele - za to skrzydeł za mało. Doszedłem do wniosku, że muszę cię wypchnąć z rodzinnego gniazda. Chcę, żebyś zaczął latać. - Albo spadł i się roztrzaskał. Na twarzy ojca pojawił się szeroki uśmiech. - Nie sądzę. - Nie myślałem, że aż tak źle mi tu idzie - powiedziałem lekko zaniepokojony. - Źle? Już bardziej dumny z ciebie bym nie mógł być. W wieku dziewiętnastu lat z powodzeniem prowadziłeś wielomilionowe interesy. Nie chodzi o niespełnianie oczekiwań. Nie chodzi nawet o interesy. Chodzi o twoje życie. Chcę, żebyś miał możliwości, jakich ja nie miałem. Nie chcę, żebyś czuł, że zostałeś czegoś pozbawiony. - Ale ja niczego takiego nie czuję - zaprotestowałem. Wpatrywał się we mnie przez chwilę, po czym westchnął. - Możliwe, że mam wobec ciebie poczucie winy. Nie miałeś takiego dzieciństwa jak większość twoich rówieśników. - Nie zamieniłbym się z nikim na dzieciństwo. Lubię moje życie takim, jakie jest. Lubię pracę w naszej firmie. - Rzecz w tym, że świat nie kończy się na naszej firmie. - Nie chcesz, żebym pracował dla Ksero Crispa? - Tego nie powiedziałem. Wiesz przecież, że moim marzeniem jest, żebyś kiedyś przejął po mnie firmę. Chcę jednak, żebyś podjął tę decyzję zupełnie świadomie. Może się

okazać, że Crisp to dokładnie to, czym chcesz się zajmować - albo nie - ale przynajmniej będziesz miał wybór. Nie chcę cię tego pozbawić. - Ale gdybym wyjechał na wschód, kto zajmie się tutejszymi interesami? - Do twojego powrotu będzie to robił Henry. - Henry Price był dyrektorem finansowym, numerem dwa w firmie. - Jestem pewien, że ucieszy się z takiego zastępstwa. Nie miałem co do tego wątpliwości. Henry zawsze sprawiał na mnie wrażenie ambitnego. - A kto zajmie się tobą? W spojrzeniu ojca zobaczyłem mieszaninę smutku i dumy. - Właśnie tego się obawiałem - powiedział cicho. - To ty troszczyłeś się o mnie, zamiast na odwrót. Nie martw się, dam sobie radę. Poza tym mam Mary. Mary była osobistą asystentką ojca. Zaczęła u niego pracę, jeszcze zanim zmarła moja mama - w początkach działalności firmy, gdy działały tylko trzy punkty i pracownicy biegali do miejscowego magazynu materiałów biurowych po pudła z papierem do fotokopiarek. Mary miała blisko sześćdziesiąt lat, była samotna, bezdzietna i ujmująco miła. Nie miała świadectwa ukończenia szkoły średniej, jednak braki w wykształceniu nadrabiała oddaniem dla mojego ojca. Zawsze uważałem, że jest dla niego bardziej matką niż asystentką. Ojciec ponownie zajął się jedzeniem, a ja zacząłem zastanawiać się nad jego propozycją. Po kilku minutach nabrałem powietrza i zrobiłem wolny wydech. - Przemyślę to - oświadczyłem. Nie podnosząc na mnie wzroku, ojciec powiedział: - W porządku. A teraz czeka nas międzynarodowa konferencja, do której musimy się przygotować. Pospiesz się i skończ jeść. Mamy dużo pracy.

Rozdział 4 W sprzyjających warunkach malutka iskierka może stać się wielkim płomieniem i ogarnąć całe miasto. Podobnie jest z myślą. Z dziennika Luke'a Crispa Iskra wykrzesana podczas tamtej rozmowy przy kolacji stała się płomyczkiem i zaczęła jarzyć się coraz mocniejszym światłem. W następnym tygodniu wysłałem podanie do Wharton Business School. Jeden ze znajomych ojca zasiadał we władzach Wharton i był w stanie przyspieszyć procedurę, dzięki czemu miesiąc później razem z ojcem poleciałem do Filadelfii na rozmowę kwalifikacyjną. Pomimo moich początkowych oporów to, co zobaczyłem na miejscu, spodobało mi się. Przypuszczam, że ojciec miał rację - jakaś część mnie chciała wyrwać się z domu i zobaczyć, jak to jest w szerokim świecie. Zostałem przyjęty i zapisałem się na wydział zarządzania operacyjnego i przetwarzania danych. Tydzień później poleciałem do Filadelfii jeszcze raz, aby znaleźć dla siebie jakieś lokum. Zdecydowałem się na mieszkanie w wieżowcu w Sansom Place, w niewielkiej odległości od kampusu, i w sierpniu już zaczynałem zajęcia. Pomimo że skończyłem dwadzieścia lat, w pierwszych tygodniach tęskniłem za domem. Po raz pierwszy w życiu mieszkałem sam, a Filadelfia była dla mnie nowym i nieznanym światem. Miasto było zatłoczone, stare i przez większość roku panował w nim chłód - co stanowiło wielką różnicę w stosunku do suchego upału arizońskiej pustyni. Miałem własny pokój, co miało dobre i złe strony. Zaletą było to, że miałem prywatność. Wadą natomiast to, że miałem jej zbyt dużo. W pierwszych tygodniach bardzo doskwierała mi samotność. Wtedy nawet przez myśl mi nie przeszło, do jakiego stopnia miało się to wkrótce zmienić. W piątym tygodniu nauki na Wharton siedziałem na zajęciach ze strategii komunikacyjnych. W pewnej chwili ładna dziewczyna siedząca dwa krzesła na prawo ode mnie, pochyliła się w moją stronę, a jej długie, brązowe włosy opadły na puste siedzenie pomiędzy nami. - Cześć. Jestem Candace - powiedziała. Miała piękne oczy w kształcie migdałów, oczy, na które chcielibyście patrzeć, gdybyście wiedzieli, że ich posiadaczka was na tym nie przyłapie. Odruchowo odwróciłem się za siebie, przekonany, że mówi do kogoś innego. Widząc to, uśmiechnęła się. - Mówiłam do ciebie - powiedziała. - Jak masz na imię? - Luke.

- Cześć, Luke. Razem z paroma znajomymi stworzyliśmy grupę dyskusyjną i dzisiaj wieczorem spotykamy się w Smokey Joe's. Masz ochotę się przyłączyć? - Co to jest Smokey Joe's? - Miejscowy pub. Dość popularny. Chyba w Philly jesteś od niedawna, co? - Od bardzo niedawna - przyznałem. - To tak jak ja. Przyjdziesz? - Jasne, chętnie. - To dobrze. Gdzie mieszkasz? - Na czternastym piętrze Sansom Place West. - To jesteśmy sąsiadami. Ja mieszkam na drugim. Możemy spotkać się w holu i pójść razem. - O której? - Około szóstej? - Świetnie. - Świetnie - powtórzyła jak echo i wyprostowała się na swoim siedzeniu. Uśmiech nie schodził z moich ust do końca zajęć.

Rozdział 5 Inteligentni ludzie bywają inspirujący albo męczący. Czasami jedno i drugie. Z dziennika Luke'a Crispa Za pięć szósta już byłem w holu na parterze budynku, w którym mieszkałem. Candace jeszcze nie było. Mniej więcej dziesięć po szóstej zacząłem się zastanawiać, czy mnie nie wystawiła do wiatru. Zamierzałem wrócić do swojego pokoju, gdy wyszła z windy. W pierwszej chwili jej nie poznałem, tak bardzo zmienił się jej wygląd. Włosy zaczesała do tyłu i włożyła drogie dżinsy oraz krótką kurtkę z niebieskiego zamszu podkreślającą jej figurę. Podeszła do mnie z promiennym uśmiechem. - Przepraszam za spóźnienie. Moja współlokatorka wróciła zapłakana i nie mogłam tak po prostu jej zostawić. - Nic się nie stało - powiedziałem. - Mówiłaś, że to grupa dyskusyjna. Mam zabrać swoje książki? Uśmiechnęła się ironicznie. - Właściwie to nie jest żadna grupa dyskusyjna - powiedziała. - Nie mam pojęcia, dlaczego używamy tej nazwy. Pewnie żeby nie mieć wyrzutów sumienia z powodu czasu, jaki marnujemy. Większość z nas poznała się w pierwszy weekend kursów przygotowawczych i od tego czasu trzymamy się razem. - Po wyjściu na zewnątrz skręciliśmy w kierunku zachodnim. - Tędy idzie się do Smokey Joe's - wyjaśniła. Powietrze było rześkie, a słońce kryło się za powłoką niskich chmur. - Skąd jesteś, Luke? - zapytała. - Ze Scottsdale w Arizonie. - Scottsdale - powtórzyła. - Scottsdale Fashion Square (Scottsdale Fashion Square - ogromne centrum handlowe szczycące się sklepami największych kreatorów mody (wszystkie przypisy pochodzą od tłumaczki).). - Byłaś tam? - Kilka razy. Uwielbiam Arizonę. Zazwyczaj zatrzymuję się w The Phoenician (The Phoenician - luksusowy hotel i spa.). - To zaledwie pięć kilometrów od mojego domu - u podnóża Camelback Mountain. - Chodziłam pieszo po Camelback. Piękne okolice. - Moje rodzinne strony - powiedziałem. - A ty skąd jesteś? - Cincinnati. Gdy dorastałam, moja rodzina często przenosiła się z miejsca na miejsce. Ale to Cincinnati nazywam swoim domem.

- Dlaczego zainteresowałaś się biznesem i zarządzaniem? - zapytałem. - Mówiąc słowami Williego Suttona: „Bo tam są pieniądze". - Kto to jest Willie Sutton? - Słynny rabuś bankowy z czasów Wielkiego Kryzysu. Gdy go zapytali, dlaczego napada na banki, odpowiedział... - ... „Bo tam są pieniądze" - dokończyłem. Uśmiechnęła się. - Zgadza się. - Jaki jest ten Smokey Joe's? - zapytałem. - Typowy bar kampusowy. Prezydent Ford nazwał go „siedemnastą instytucją edukacji wyższej na Uniwersytecie Pennsylvania" albo jakoś tak podobnie. Bywalcy określają się jako Pennstitution. Nie bardzo wiem, co to znaczy. Dla mnie to po prostu miejsce, w którym można spędzić czas. - Brzmi zachęcająco - stwierdziłem. - Mam nadzieję - powiedziała z pewną rezerwą w głosie. - Wiesz, powinnam cię chyba ostrzec przed moimi znajomymi. Bywają trochę.., wstrząsający. - Wstrząsający? - No wiesz, coś jak wypadek samochodowy. Ale przynajmniej nie są nudni. Nigdy nie są nudni. - To fajnie - powiedziałem. - Fajnie - przytaknęła. I zaraz dodała: - Na ogół. * Smokey Joe's znajduje się na University Square, około dziesięciu minut od mojego mieszkania. Ma wystrój, jakiego oczekuje się od ulubionego miejsca spotkań studentów: niskie sufity, drewniana boazeria i wiszące na ścianach fotografie w ramkach. Gdy weszliśmy, w środku było tłoczno i głośno. Z szafy grającej płynęła muzyka lat osiemdziesiątych. Candace rozejrzała się i z przeciwległego kąta sali pomachała do nas rudowłosa dziewczyna. Candace ujęła mnie za rękę. - Tam jesteśmy - powiedziała. Przecisnąwszy się przez tłum, dotarliśmy do narożnika po wschodniej stronie sali. Przy stoliku z na wpół zjedzoną pizzą i dwoma dużymi kuflami piwa siedziało pięcioro studentów. Mężczyzna u szczytu stołu z wyglądu trochę przypominał Jamesa Deana. Miał złotobrązowe włosy, rozpiętą na piersiach koszulę z bawełny o panamowym splocie i podwinięte rękawy. Skierował na mnie chłodne spojrzenie. - To Luke - przedstawiła mnie Candace, zwracając się do wszystkich przy stole.

Wszyscy pomachali do mnie lub skinęli w moim kierunku głową. Wszyscy z wyjątkiem chłopaka podobnego do Jamesa Deana, który nadal przyglądał mi się badawczo. - Luk - ierek - powiedział do mnie po chwili. - Jestem Sean. Napij się piwa. - Dzięki. Oboje z Candace usiedliśmy przy stole. - To Marshall, Suzie, Lucy i James - Candace przedstawiła mi pozostałe osoby. - Cześć - powiedziałem do wszystkich. Wysoki blondyn wyciągnął dłoń ponad stołem i uścisnął mi rękę. - Jestem Marshall. - Cześć. - Jak się nazywasz, Luke? - zapytał Sean. - Crisp. - Crisp? Jak Ksero Crispa? - odezwał się James, szczupły chłopak o oliwkowej cerze i ciemnobrązowych, kręconych włosach. - Zgadza się - odparłem, celowo nie dodając nic więcej. - To nie jest pospolite nazwisko - powiedziała Lucy. To ona pomachała do nas, gdy weszliśmy do baru. Miała oszałamiającą urodę: rude włosy, piękne szmaragdowozielone oczy, pełne usta i zgrabną figurę. Jedną rękę trzymała na ramieniu Marshalla, więc rozumiałem, że byli parą. - Jesteś spokrewniony z właścicielami Ksero Crispa? - To firma mojego ojca. Candace spojrzała na mnie zaskoczona. - Carl Crisp to twój ojciec? - zapytał, a właściwie wykrzyczał Marshall. - W kwietniu zeszłego roku czytałem w „Forbesie" opinię na jego temat. To ci dopiero jest kapitalista. Pozbawił pracy więcej ludzi niż huragan Katrina. - A twój ojciec to kto? - zapytałem ostrym tonem. - Che Guevara? Wszyscy się roześmiali z wyjątkiem Marshalla. - Che Guevara. Dobre - stwierdził z uznaniem Sean. - W takim razie jesteś jednym z nas. Jesteśmy owocami kapitalizmu i produktami uprzywilejowania. Mamy wszystko i nic. - Wzniósł swoje piwo. - Za szampańskie marzenia i tekturowe dusze. Słysząc to określenie, uśmiechnąłem się. Byłem ciekaw, w jakim stopniu opisywało jego samego. - Za tekturowe dusze - zawtórowała Suzie, bardzo chuda dziewczyna o krótkich blond włosach.

- A więc, panie Crisp - podjął Sean, wpatrując się we mnie uważnie - jaki jest sens życia? Candace przewróciła oczami. - Każdego o to pyta - odezwała się Lucy. Poczułem się trochę zakłopotany. - Jeszcze nie znam odpowiedzi, Sean. Na razie cieszę się, że tu jestem. - Mnie się podoba ta odpowiedź - odezwała się Candace. - Tak, życie jest niezbadane - powiedział Sean. - To pewnik. Na przykład obecny tu James twierdzi, że jest odrodzony, cokolwiek to znaczy... - To znaczy, że jestem chrześcijaninem - powiedział do mnie James. - Jak mówiłem, cokolwiek to znaczy - ciągnął Sean. - Nabijanie się z chrześcijan jest jak polowanie na krowy z karabinem maszynowym. James jedynie pokręcił głową. - Obecna tu Lucy jest agnostyczką, choć to trochę zbyt wielkie słowo jak dla niej... Lucy uderzyła go żartobliwie. - ... A Marshall jest hedonistą. - Altruistycznym hedonista. - poprawił go Marshall. - Co to znaczy altruistyczny hedonista? - zapytałem. - Uważamy, że w życiu warto zabiegać jedynie o piękno i przyjemność - prawdziwe zaspokojenie wszystkich zmysłów. Przyznajemy jednak, że altruizm również sprawia pewnego rodzaju przyjemność. - Jeszcze nie rozgryzłem, kim jest Suzie - powiedział Sean. - Moralną kapitalistką - oznajmiła Suzie. - To oksymoron - zauważył Marshall. - A kim ja jestem? - zapytała Candace. - Ty - odparł wolno Sean - jesteś ostrożna. Candace wzruszyła ramionami. - Czym różnię się od ciebie. - A ty kim jesteś? - zwróciłem się do Seana. Uśmiechnął się. - Jestem głęboko powierzchowny. - Co oznacza, że nie wie, kim jest - powiedziała Suzie, - Co oznacza - powiedział Sean - że nie jestem na tyle arogancki, żeby twierdzić, że wiem, na czym polega sens życia, jeśli coś takiego w ogóle istnieje. - Przesłyszałam się, czy ty rzeczywiście użyłeś słów „nie" oraz "arogancki" w odniesieniu do siebie? - zapytała Candace.

- Skoro wy wszyscy macie przydomki - powiedziałem - to przypuszczam, że ja też jestem kapitalistą. W końcu dlatego gonimy za marchewką w postaci dyplomu z zarządzania, zgadza się? - Uwielbiam marchewki - powiedziała Lucy. Zwróciła się do mnie. - Jestem weganką. - Chwileczkę - odezwał się Marshall - ale to nie przeszkadza ci być hedonistą. Kapitalizm jest dla ciebie środkiem czy celem? - Środkiem do jakiego celu? - zapytałem. - Ujmę to tak - powiedział Marshall. - Gdybyś miał miliard dolarów, nadal byś pracował? Zastanowiłem się. - Prawdopodobnie tak - odpowiedziałem. - W takim razie jesteś takim samym hedonistą jak ja. - Można wiedzieć, jak doszedłeś do tego wniosku? - zapytała Candace. - Chodzi o to, że jeśli twoim celem ostatecznym jest robienie pieniędzy dla samego robienia pieniędzy, to jesteś najbardziej skrajnym ze wszystkich hedonistów, ponieważ czerpiesz przyjemność najmniej dostępną ze wszystkich przyjemności. - Marshall ma rację - powiedział Sean. - Nowoczesny kapitalizm stworzył nowego estetę, zupełnie nowy gatunek człowieka - takiego, który nie ceni tego, co można kupić za pieniądze, ale same pieniądze. To tak, jakby przygotować ucztę tylko po to, żeby na nią patrzeć. - To też może być przyjemne - zauważyła Candace. - Ty - powiedział Sean, wskazując na nią - nie gadaj tyle. Candace przewróciła oczami. - Zawsze istniał taki gatunek człowieka - odezwałem się. - Niedawno czytałem Dickensa. - Masz rację - zgodził się Sean, kiwając głową. - Nasza kultura nie wymyśliła niczego nowego, ona jedynie bezwstydnie wchłania poronione wytwory poprzednich kultur - oczyszcza je i nazywa nowymi. Z filozoficznego punktu widzenia jest to fascynujące - relatywiści od wieków twierdzą, że sama podróż jest celem, i nowy typ kapitalisty przyswoił sobie ten pogląd. Twórz i gromadź. Poetyczne. - Nie rozumiem, o co tyle hałasu - powiedziała Lucy. - Za dużo zachodu. Według mnie trzeba pracować, żeby żyć, a nie żyć po to, żeby pracować. Zarabiać dość, żeby starczyło na własne przyjemności. - Co ty wiesz o pracy? - zapytał ją Marshall. - Lepiej zapytaj, co wiem o przyjemności - odparła, tuląc się do niego.

- Rodzi się interesujące pytanie - powiedziała Candace. - Ile to jest „dość"? Przychodzimy na świat, żeby być zachłannymi czy dobrymi? A przede wszystkim, co jest dobre? - I to jest właściwe pytanie - powiedział Sean, dotykając czubka swojego nosa, jakbyśmy grali w szarady. - Zachłanność jest dobra. - Bóg jest dobry - odezwał się James. Do tej pory powiedział tak niewiele, że prawie zapomniałem o jego obecności. - Możliwe, że cię zaskoczę - powiedział Sean, zwracając się do Jamesa - ale w tym jednym wypadku zgodzę się z tobą, mój ty dwukrotnie narodzony przyjacielu. Jeśli wierzysz w Boga i w to, że Bóg jest dobry, byłoby niewłaściwe nie uznać dobra, które on stworzył. To byłoby jak czczenie drzewa, ale wystrzeganie się jego owoców. Dobro jest w dążeniu do ziemskich przyjemności. - A więc dzisiaj jesteś hedonistą - stwierdził Marshall. - Hedonistą oraz wierzącym. Pomyśl tylko. Jeśli wierzysz w jednego Stworzyciela Wszechmogącego, to popatrz na to, co stworzył: zmysłowe przyjemności, jedzenie, picie, ciało - to jego dzieła, nie nasze - stworzone dla naszej radości, I to jest jedyny Bóg wart uwielbienia, ten, który stworzył nas... - Albo został przez nas stworzony - wtrącił Marshall. - .., albo został przez nas stworzony - zgodził się Sean. - Bóg, który chce, żebyśmy przeżywali prawdziwą przyjemność. Wszystko inne to masochizm. A to już działka Lucy, nie moja. Lucy uśmiechnęła się. - Musi być masochistką, skoro jest z Marshallem - rzuciła Suzie. Sean uniósł szklankę. - Za zachłanność, hedonizm i jedynego Prawdziwego Boga, który dał to światu. Candace miała rację. O jej znajomych można było powiedzieć wszystko, tylko nie to, że są nudni.

Rozdział 6 Jak wiele zmienia się w naszym życiu, gdy mamy przyjaciela. Z dziennika Luke'a Crispa Candace i ja wyszliśmy ze Smokey Joe's po kilku godzinach. Na zewnątrz było już ciemno i wyraźnie chłodniej, co wymusiło na nas szybszy krok. - I co myślisz o moich znajomych? - zapytała Candace. - Interesujący. - W dobrym czy złym znaczeniu tego słowa? - Nadążanie za ich żartami jest jak trening na umysłowej bieżni - odparłem. Wybuchnęła śmiechem, który miał przyjemny, radosny ton. - Zgadzam się całkowicie. Czasami w ich towarzystwie człowiek ma się ochotę upić do nieprzytomności. Na ogół nie traktuję ich poważnie, ale od czasu do czasu mówią coś, co jest warte zastanowienia. - Zdaje się, że Sean jest przywódcą grupy? - Prawie zawsze. - Opowiedz mi coś o nim. - Jest synem bardzo zamożnego bankiera inwestycyjnego z Bostonu. I jest oblatany w wielu sprawach. Jest kimś w rodzaju uczelnianego szamana. Posiada niesamowite wyczucie - wie o każdej imprezie i potrafi się na każdą wkręcić. Sympatyczny, nie uważasz? Skinąłem głową potakująco. - Bardzo charyzmatyczny. - To prawda. Widziałam, że mu się spodobałeś. - Skąd wiesz? - Możesz mi wierzyć, natychmiast byś się zorientował, gdyby było inaczej. - Odgarnęła włosy z twarzy. - Zarówno Lucy, jak i Suzie czują do niego miętę. - Myślałem, że Lucy jest z Marshallem. - Jest. Ale mogę się założyć, że tylko z powodu braku zachęty ze strony Seana. Dziewczyny go pragną. - Ty też? - Z wyjątkiem tu obecnych - odparła. - Sean to nie jest ten rodzaj fundamentu, na którym by się chciało coś budować, jeśli wiesz, co mam na myśli. - Czy oni wszyscy są na Whartonie?

- Nie. Lucy robi licencjat na UPenn (University of Pennsylvania.). Tak samo Suzie. Zdaje się, że jest na jakimś wydziale sztuk pięknych. Sean i Marshall poznali je w klubie. - A James? Według mnie w ogóle nie pasuje do Seana i Marshalla. - Masz rację, też nie rozumiem, dlaczego z nimi trzyma - odpowiedziała. - James pochodzi z rodziny wojskowej, więc mu się nie przelewa. Jest na Whartonie na stypendium i oprócz tego pracuje. Ma własną firmę zajmującą się sprzątaniem biur. - Sprawia wrażenie poważniejszego od pozostałych. - I tak jest w rzeczywistości. Bardzo często nie przychodzi na nasze spotkania, bo się uczy. Poza tym jest jedynym z naszej paczki, który chodzi do kościoła, z czego Sean uwielbia się nabijać. - To po co James w ogóle z nimi trzyma? - Już mówiłam, sama też tego nie rozumiem. Może myśli, że potrafi ocalić ich dusze. - Jakoś nie wygląda, żeby mu się to udawało. - Nie, chyba nie. - A ty? - zapytałem. - Jesteś religijna? - Nie bardzo. Chodzę do kościoła od czasu do czasu, na Boże Narodzenie, Wielkanoc, tego typu okazje. A ty? - Chodziłem jako dziecko. Kiedy jeszcze żyła moja mama. - Straciłeś mamę? - Gdy miałem siedem lat. Spojrzała na mnie ze współczuciem. - Przykro mi. To musiało być straszne. - Było. - Zwróciłem się do niej twarzą. - A ty jak odpowiedziałaś na pytanie Seana? Jaki jest sens życia? - Myślę - zaczęła z namysłem - że sens życia jest dokładnie taki, jak czuje go każdy z nas. * Doszliśmy do naszego wieżowca i weszliśmy do środka. Zatrzymaliśmy się przy windach. - Powiedz mi jeszcze coś. Dlaczego mnie dzisiaj zaprosiłaś? Uśmiechnęła się. - Nie wiem. Po prostu zwróciłam na ciebie uwagę na zajęciach. Coś mnie w tobie zaintrygowało. - I dodała: - Coś cię wyróżnia. - Wyróżnia? - Nie wiem, jak to wytłumaczyć. Wyglądasz na solidnego. Uśmiechnąłem się nieznacznie.

- Solidnego, mówisz? Więc według ciebie jestem solidnie zbudowany? - Nie, chodzi mi o to, że masz w sobie jakąś głębię, treść. Spotkałam w życiu dość pustych i powierzchownych ludzi, żeby umieć to zauważyć. - Potraktuję to jako komplement - powiedziałem. - Taka była moja intencja - zapewniła. - To teraz moja kolej. Dlaczego przyjąłeś moje zaproszenie? - Niestety moja odpowiedź całkowicie zaprzeczy temu, co o mnie powiedziałaś. - Tak? - Pomyślałem, że masz piękne oczy. Na jej twarzy pojawił się szeroki uśmiech. Chwilę później otworzyły się drzwi windy i weszliśmy do środka. Nacisnąłem guziki z numerami pięter mojego i jej. Gdy zatrzymaliśmy się na drugim piętrze, Candace nachyliła się i musnęła ustami mój policzek. - Jeszcze raz dzięki, że ze mną poszedłeś. Do zobaczenia na zajęciach. - Po wyjściu z windy, odwróciła się w moim kierunku. - Dobranoc, Luke. - Dobranoc, Candace. Gdy drzwi windy zaczęły się zasuwać, pomachała mi ręką. Nagle uczelnia stała się znacznie przyjemniejszym miejscem.

Rozdział 7 Zasada siły odśrodkowej w tym samym stopniu sprawdza się w mechanice Newtona co w przypadku kondycji ludzkiej - im szybciej kręci się nasze życie, tym więcej rzeczy się rozpada. Z dziennika Luke'a Crispa Po tamtym pierwszym wieczorze zacząłem się spotykać z Candace trzy lub cztery razy w tygodniu. Fascynowała mnie. Była bystra, choć była to mądrość i zaradność bardziej życiowa niż naukowa. Zwierzyła mi się, że z trudem radziła sobie z większością przedmiotów. Zadawała mi wiele pytań o moje dzieciństwo, sama jednak niewiele mówiła o swoim. Nigdy nie miałem wrażenia, że coś ukrywa, wyczuwałem jedynie, że nie widzi potrzeby, aby o tym mówić. O jej przeszłości wiedziałem tylko tyle, że często się przeprowadzała, a jej rodzice rozwiedli się rok przed jej pójściem do college'u i że głęboko to przeżyła. W miarę jak ją poznawałem, zaczynałem rozumieć, dlaczego pociągała ją moja „solidność". Najwyraźniej bała się tego, co nieznane - zwłaszcza w sprawach finansowych. Przymiotnik, jakim opisał ją Sean „ostrożna", był właściwy. Pewna siebie oraz ostrożna, jeśli coś takiego jest możliwe. Nigdy nie spotkałem nikogo takiego jak ona. Moje uczucia do Candace rozwijały się tak cicho i skrycie, że z perspektywy czasu nie jestem w stanie stwierdzić, kiedy właściwie się w niej zakochałem, ale na pewno na początku listopada już wiedziałem, że jestem zaangażowany. Chyba nigdy wcześniej nie byłem zakochany - nie chcę przez to powiedzieć, że w moim życiu nie było wcześniej żadnych kobiet, a przynajmniej dziewczyn - były, i durzyłem się w więcej niż jednej, jednak moje uczucia do Candace to było coś zupełnie innego. Były silne. I stawały się coraz silniejsze. Spędzałem z nią każdą wolną chwilę, a gdy nie byliśmy razem, cały czas o niej myślałem. Prawdopodobnie powodem było to, że dorastałem bez matki i bardzo pociągał mnie instynkt macierzyński Candace. Gdy kiedyś rozciąłem sobie palec krawędzią papieru, natychmiast schwyciła moją rękę i pocałowała zraniony palec. Strasznie mi się to spodobało. Pokochałem tę dziewczynę. Słyszałem, że niejeden oczarowany kobiecością mężczyzna dał się usidlić miłości i przepadał, niczym okręt roztrzaskany na rafie. Może jeszcze nie zatonąłem, ale na pewno już osiadłem na mieliźnie. Po sześciu tygodniach naszej znajomości Candace i ja postanowiliśmy ze sobą chodzić.

„Grupa dyskusyjna" nadal spotykała się co tydzień, a Sean i ja zostaliśmy przyjaciółmi. Ta znajomość była orzeźwiająca. Przez wiele lat poza moim ojcem nie miałem bliskiego przyjaciela. * Moja kariera akademicka niczym morskie fale wznosiła się i opadała zgodnie z rytmem życia uczelni, a ja, zakochany po uszy, unosiłem się na tych falach. W miarę jak coraz bardziej wrastałem w nowe środowisko, stopniowo oddalałem się od mojego poprzedniego życia. Ojciec i ja pisaliśmy do siebie e - maile lub SMS - y prawie codziennie, jednak zazwyczaj były to krótkie wiadomości typu: „Co słychać? Jak interesy? Co na uczelni?". Ojciec czasami nawiązywał do tego, co się dzieje w firmie, ale znacznie rzadziej, niż oczekiwałem - i były to wiadomości przede wszystkim o ludziach, a nie o finansach. Nie powinno było mnie to dziwić. Ojciec nakłonił mnie do wyjazdu, żebym stworzył sobie życie poza Ksero Crispa, i nie miał zamiaru sabotować własnych planów. * Crisp wszedł na giełdę pod koniec listopada z kapitałem w wysokości stu milionów dolarów. Henry na bieżąco informował mnie o ofertach, przysyłając mi SMS - y cztery lub pięć razy w ciągu dnia. Początkowa cena akcji wynosiła jeden dolar i wzrosła do trzech dolarów czterdziestu dwóch centów przed zamknięciem giełdy „Whartońska siódemka" wiedziała o tym, jeszcze zanim im powiedziałem. Gdy wraz Z Candace wszedłem do Smokey Joe's, reszta naszej paczki siedziała w tym samym co zwykle rogu sali. - Twój staruszek jest teraz wart kilkaset koła - powiedział Marshall, gdy podeszliśmy do stolika. Candace i ja usiedliśmy. - Podobno - rzuciłem krótko. - Kupa szmalu - odezwał się Sean. - Gratulacje. Marshall pochylił się w moją stronę. - To ile ci przypadnie przy podziale łupu? - zapytał. - Skąd ci przyszło do głowy, że będę miał w tym jakiś udział? - Masz rodzeństwo? - zapytała Lucy. - Nie. - Jasny gwint! - wykrzyknął Marshall. - Czyli pewnego dnia wszystko będzie twoje. Chyba zacznę być dla ciebie milszy. - Tobie jeszcze chce się uczyć przy takim zapleczu? - zapytała Suzie. - Nie mam nic przeciwko temu, żeby się dowiedzieć - ciągnął Marshall. - Jeśli dopisze ci szczęście, twój stary niedługo wykituje. Poczułem, jak krew napływa mi do twarzy. Gwałtownie odwróciłem się do niego.

- Zamknij się nareszcie, dobra? - warknąłem. Marshall był najwyraźniej zaskoczony. - Przepraszam, nie chciałem,.. - Idiota - stwierdził Sean, patrząc na Marshalla. - Przecież to jego ojciec. - Odwrócił się do mnie. - Przepraszam, stary. Nie słuchaj tego kretyna. Marshall pobladł. - Nie mówiłem poważnie. Podniosłem się z miejsca. - Wychodzimy - powiedziałem do Candace. - Luke - zawołał Marshall. - To był tylko taki głupi żart. - Sam jesteś głupim żartem - powiedziała Candace. Wyszliśmy z pubu. James wyszedł zaraz za nami. - Posłuchaj, Luke. Przepraszam. Wiesz, jaki jest Marshall. Jestem pewien, że nie mówił poważnie. - Oczywiście, że mówił poważnie - powiedziała Candace. - A w ogóle dlaczego przepraszasz za Marshalla? On i Sean nabijają się z ciebie za każdym razem, gdy otworzysz usta. - Oni tylko tak żartują - powiedział James. Wyglądał na szczerze przejętego moją reakcją. - Dobra, nie ma o czym mówić - stwierdziłem. - Muszę się tylko uspokoić. Na twarzy Jamesa odmalowała się ulga. - W porządku - powiedział, klepiąc mnie w ramię. - No i gratulacje. Taki sukces nie mógł się przydarzyć fajniejszemu facetowi. Gdy wracaliśmy do pubu, Candace powiedziała: - Z nich wszystkich z sukcesu twojego ojca najmniej powinien się cieszyć właśnie James. Ma najwięcej powodów, żeby zazdrościć innym. - Ma dobry charakter - powiedziałem. - Przypomina mi mojego ojca. Przekonasz się, że zajdzie najdalej z nas wszystkich.

Rozdział 8 Jako mały chłopiec marzyłem o Bożym Narodzeniu jak z litografii Curriera i Ivesa (Currier i Ives - znana amerykańska firma litograficzna działająca w Nowym Jorku w latach 1834 - 1907.): że ciągnę do domu drzewko sosnowe przez zwały nieskazitelnie białego śniegu. Niestety w Phoenix o wiele łatwiej o kaktusa niż o drzewko sosnowe. Zresztą nieważne. Z Bożym Narodzeniem jest tak samo jak z Niebem: bardziej liczy się towarzystwo niż pogoda. Z dziennika Luke'a Crispa W grudniu pojechałem do domu na Boże Narodzenie. Były to moje pierwsze odwiedziny odkąd rozpocząłem studia. Poprosiłem Candace, aby pojechała ze mną, ale miała już zobowiązania wobec swojej własnej rodziny. Przypadała jej kolej, aby spędzić Boże Narodzenie z ojcem, i gdyby do niego nie pojechała, spędzałby święta samotnie. - Nie mogłabym mu tego zrobić - powiedziała. - Poza tym jest trochę za wcześnie na to, żebyśmy zaczęli odwiedzać naszych rodziców. - Najwyraźniej zobaczyła rozczarowanie na mojej twarzy, ponieważ pocałowała mnie w policzek i dodała: - Ale już niedługo będzie w sam raz. * Przyjemnie było wrócić do domu. Łagodna arizońska zima była przyjemną i upragnioną odmianą od przyprawiającego o dreszcze chłodu Filadelfii. Na wigilijną wieczerzę ojciec zaprosił swojego jedynego brata Paula oraz jego żonę Barbarę, co było tradycją od sześciu lat, to znaczy od momentu, gdy ostatnie z ich dzieci ożeniły się i wyprowadziły poza granice naszego stanu. Ponadto ojciec zaprosił swoją asystentkę Mary, która była jak członek rodziny. Jak zwykle ojciec zamówił w cateringu wszystkie potrawy z wyjątkiem indyka i nadzienia, ponieważ to akurat było jego specjalnością. Zasiedliśmy przy długim stole w jadalni, która była częściej wykorzystywana do biznesowych narad niż do spożywania posiłków. Gdy już zajęliśmy swoje miejsca, Barbara zapytała mnie: - Jak ci idzie na uczelni? - Dobrze - odpowiedziałem. - Luke radzi sobie całkiem dobrze - odezwał się mój ojciec. - A jak ze sprawami sercowymi? - zapytała Barbara, co prawdopodobnie kryło się za pierwszym pytaniem. - Mam dziewczynę.