National_Geographic_Traveler_Polska_05_2018.pdf

WYDANIESPECJALNENATIONALGEOGRAPHICPOLSKA TANIA ISLANDIA • DUBAJ • ANTARKTYDA • TESTUJEMY SEGWAYE BATUMI, GRUZJA PODRÓŻ ŻYCIA WYDANIESPECJALNENATIONALGEOGRAPHICPOLSKA 25 POMYSŁÓW NA MAJÓWKĘ Bałkany CZARNOGÓRA BOŚNIA I HERCEGOWINA BUŁGARIA MACEDONIA ALBANIA RUMUNIA SERBIA 9 771507 596815 05 ISSN 1507-5966 INDEKS 288705 Agroturystyka w Polsce. Najlepsze gospodarstwa RAPORT NR5(126)MAJ2018 CENA 9,99 ZŁ (w tym 8% VAT)

Deutsche Bank Saldo Konta dbNET PREMIUM jest oprocentowane stałą stopą procentową w wysokości 1,30% w skali roku. Kapitalizacja odsetek na Koncie dbNET PREMIUM następuje na koniec każdego miesiąca kalendarzowego. Do Promocji dbNET PREMIUM Klient może przystąpić w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 30 czerwca 2018 r. Szczegółowe informacje na temat Promocji dbNET PREMIUM znajdują się w Regulaminie dostępnym na www.deutschebank.pl oraz w Oddziałach Banku. Niniejsza treść nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu cywilnego i ma charakter wyłącznie informacyjny. Deutsche Bank Polska S.A., al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa www.dbNETpremium.pl Poznaj korzyści nowego konta Przejdź do Banku klasy Pieniądze Ci służą na koncie oprocentowanym 1,3% z Pakietem PREMIUM

REDAKTOR NACZELNA MIĘDZY NAMI SERGIUSZ PINKWART O GRUZJI, s. 6 „Jako starożytna Kolchida kusiła przybyszów złotym runem. Współczesna Adżaria ma znacznie więcej atutów. Gruzini są przekonani, że ten niewielki fragment czarnomorskiego wybrzeża, gdzie góry Kaukazu schodzą aż do plaży, to najpiękniejsze miejsce na świecie”. AŁBENA GRABOWSKA O BUŁGARII, s. 84 „Surowa ogromna skała wyrasta jakby z wody. Stąd według legendy pochodził Orfeusz. W tych lasach mieszkał i polował. Z tutejszej trzciny zrobił pierwszy instrument, a pod tą skałą komponował bachanalia. Jest praojcem wszystkich rodopskich muzyków, do niego się odwołują”. MAŁGORZATA REJMER O ALBANII, s. 74 „Gjirokastra jest miastem realizmu magicznego. Mgła pojawia się o różnych porach dniach i spowija wszystko. Jej położenie jest poniekąd irracjonalne. Jednak to tu, mimo braków i ograniczeń, powstała tak olśniewająca architektura”. PISZĄ DLA WAS brować życie, cieszyć się każdą chwilą i tej radości życia możemy się od nich nauczyć. Bałkany to też wciąż najmniej poznana część Europy, a jak się przeko- nacie z tego wydania Travelera, bardzo i naturalnie piękna. To miejsce idealne dla lubiących miejskie rozrywki, poszu- kujących historii, jak i fanów wędrówek po górskich ostępach. Jeżeli dodamy do tegoserdecznośćigościnnośćmieszkań- cówtejczęściEuropyorazpysznąizdro- wą kuchnię, to mamy gotową receptę na udane wakacje. Uprzedzam również, że Bałkany potraktowaliśmy dość szeroko, więc znajdziecie tu i Słowenię, i Mołda- wię, i Grecję. Jestem pewna, że zafascy- nują Was tak jak nas. Do zobaczenia na Bałkanach w maju. ■ Poburzymózgów,którązrobiliśmywre- dakcjiTravelera,aktóradotyczyłamiejsc, gdzie chcielibyśmy spędzić długi majo- wy weekend, wszyscy zgodnie stwier- dziliśmy, że tegorocznym hitem będą Bałkany. Dlaczego? Powodów jest całe mnóstwo. Przede wszystkim są na tyle blisko, że można się tam wybrać samo- chodem albo samolotem – mamy coraz więcej atrakcyjnych bezpośrednich po- łączeń i niemalże co miesiąc otwiera- ne są nowe. Poza tym w rzadko którym miejscu na świecie na tak niewielkiej powierzchni mieści się aż tak dużo kra- jów, których obywatele mówią różnymi językami, wyznają różne religie, mają odrębne kultury i zwyczaje. Wreszcie – mieszkańcy Bałkanów potraią cele- 3NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER Spotkajmy się na Bałkanach To największy hit tegorocznej majówki. Na Morzu Adriatyckim w wyspach możemy przebierać. SHUTTERSTOCK,ARCHIWUMPRYWATNE ŁATWO ZAMÓWISZ! prenumerata.national-geographic.pl +48223603777 bok@burdamedia.pl CZEKAJĄ NA CIEBIE: - ZAPROSZENIA NA NASZE WYDARZENIA (GALE, SPOTKANIA Z AUTORAMI I PODRÓŻNIKAMI, FESTIWALE) - BILETY DO MUZEÓW, NA POKAZY FILMOWE ORAZ KONCERTY - DARMOWE E-BOOKI, DODATKOWE ARTYKUŁY, ZNIŻKI NA KSIĄŻKI I GADŻETY W PRENUMERACIE ZYSKUJESZ WIĘCEJ! bok@burdamedia.pl

SPIS TREŚCI 4 NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER SHUTTERSTOCK MAJ NA OKŁADCE Miasteczko Perast w Zatoce Kotorskiej w Czarnogórze; na nadbrzeżu kościół św. Mikołaja. Fot. Justin Foulkes/ Free 6 PODRÓŻ ŻYCIA Adżaria i Batumi 16 PLANETA TRAVELERA 17 Wieścizeświata 20 Kierunekkultura 23 PODRÓŻUJ Z GŁOWĄ 24 Tanie podróżowanie Islandia 26 Miejscemiesiąca Dubaj jest wow! 28 ŚWIAT NA PATELNI Hiszpańska rewolucja na talerzu 30 LUDZIE W DRODZE Sebastian Karaś – człowiek, który przepłynął Bałtyk wpław 32 ETYKA PODRÓŻNIKA Rasizm nasz podróżny s. 38 Bałkany Jezioro Bled w Słowenii, w tle Alpy Julijskie. 38 BAŁKANY 40 Serbia Na imprezowym szlaku 46 JezioraPlitwickie Naturalny cud 50 Czarnogóra Czarne góry, błękitna woda 56 Sarajewo Lekcja lekkiego życia 58 Skopje Strojne jak panna na wydaniu 64 Ochryda Powiew świeżości nad jeziorem 68 AlpyJulijskie Najpiękniejsze góry w Europie 72 Mostar Stare miasto młode duchem 74 Albania Kraina realizmu magicznego 80 Kosowo Młode i niepokorne 82 Grecja Meteory, wiszące klasztory 83 Mołdawia Wino na zdrowie 84 Bułgaria Tam, gdzie urodził się Orfeusz 90 Nesebyr Najstarsze miasto Bułgarii 94 POLSKA JEST NAJFAJNIEJSZA 94 Agroturystyka 10 najpiękniejszych miejsc 102 PodkarpackiSzlak Kulinarny Na dobre odmienił Bieszczady 104 ADVENTURE 104 TestTravelera Ekopojazdy do jazdy 108 Adventure Jachtem na Antarktydę 114 130latNational Geographic Najważniejsze wyprawy NG – Megatransect, czyli pieszo przez puszcze Afryki 120 Raport specjalny Louis Jordan, przypadkowy bohater 128 SWOJĄ DROGĄ Igor Zalewski o chorowaniu w podróży 130 AKADEMIA FOTO Najlepsze zdjęcia czytelników

6 NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER ARCHIWUM PODRÓŻ ŻYCIA Hej, Batumi, Batumi! Morze szumi, w głowie szumi. TEKST SERGIUSZ PINKWART AdżariaGRUZJA

Piazza w Batumi, jeden z symboli miasta, liczy sobie aż 5700 m².

WYPRAWY MARZEŃ ISLANDIAPODRÓŻ ŻYCIA GRUZJA Adżarskie wzgórza aż buchają zielenią.

9NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER SHUTTERSTOCK,POPRZEDNIESTRONY:CSP_VRVALERIAN/EASTNEWS Giorgi, nasz tamada, czyli mistrz ceremonii wzniósł puchar z krwistoczerwonym winem kindzmarauli i zaczął przemowę. Życzył jak najdłuższego życia gru- zińskiemu i polskiemu prezydentowi, życzył im wielu lat w zdrowiu, szczęściu i pokoju, wychwalał ich za- lety: - Niech dobry Bóg przymnaża im majątku i sza- cunku na świecie! Siedzieliśmy w winiarni w górach Małego Kaukazu, a ja po raz pierwszy miałem szansę doświadczyć su- pry – słynnej gruzińskiej uczty. Po chwili na stół wje- chały pyszne adżarskie chaczapuri, które wyglądały jak pizze w kształcie łódek wypełnionych bryndzą, a zaraz potem mięsne pierogi - chinkali. Rozmawialiśmy o podobieństwach pomiędzy Polakami a Gruzinami. Sporo mogliśmy się dowiedzieć od samych Gruzinów, którzy znają na wylot historię zarówno Kaukazu, jak i naszej części Europy. Podobny mamy charakter na- rodowy, a także skłonność do wygłaszania na każdym kroku swoich opinii na dowolny temat. O czym miałem okazję przekonać się już na dzień dobry. – Nie radzę ci jeździć zwykłym sedanem. – Pokręcił głową właściciel wypożyczalni samochodów w Kutaisi, gdzie wylądowałem kilka dni wcześniej. – Dlaczego? – zdziwiłem się. – To dobry, ekonomicz- ny samochód. – No, cóż… Zrobisz, jak zechcesz, ale mężczyzna w twoim wieku, jeśli chce, żeby go szanowano… Westchnąłem, podając kartę kredytową, ale cóż było robić? Wyjechałem z wypożyczalni dużą terenówką. JakostarożytnaKolchidakusiłaprzybyszówzłotymrunem. Współczesna Adżaria ma znacznie więcej atutów. Gruzini są przekonani, że ten niewielki fragment czarnomorskiego wybrzeża, gdzie góry Kaukazu schodzą aż do plaży, to najpiękniejsze miejsce na świecie. Facet miał rację. Jadąc z Kutaisi do Batumi, zdąży- łem się nauczyć, że równolegle z przepisami ruchu drogowego obowiązuje tu kodeks, według które- go „większy i szybszy ma pierwszeństwo”. A także że na jezdni, nawet jeśli jest zakręt i pod górę, można wyprzedzać na drugiego, na trzeciego, na czwartego, a nawet na piątego. I zaręczam wam, lepiej nie testować tych nowo zdobytych wiadomości siedząc w małym, miejskim autku. Droga E60 do Batumi to jedynie 150 km, ale warto sobie na nią zarezerwować co najmniej 4 godz. Nie tyl- ko dla wyjątkowych widoków. Ale choćby po to, by po- patrzeć na przemierzające pobocza zwierzęta: owce, konie, krowy, drób, a nawet świnie. Zdarza się, że w sobie wiadomym celu wbiegają na jezdnię pomiędzy rozpędzone samochody, tworząc świński lub drobio- wy korek. Podobnie jak w Polsce, przy drodze jest moc zajazdów i kafejek. Do tego piękne zawijasy alfabetu gruzińskiego zachęcające kierowców do wstąpienia na herbatę, świeże pierogi czy partyjkę pokera. FONTANNA Z SAMOGONEM Tymczasem w ciepłe sobotnie przedpołudnie, łap- czywie wdychając słone czarnomorskie powietrze, włóczyłem się po bulwarze Szoty Rustawelego, pomię- dzy hotelem Radisson a jeziorkiem Nuri Geli, usiłując sobie przypomnieć szczegóły piątkowego wieczoru. Pamiętałem długie dysputy pod bajecznie oświetloną Wieżą Alfabetu, która eksponuje piękno gruzińskich PODCZAS SUPRY, GRUZIŃSKIEJ UCZTY, NIE WYPADA MÓWIĆ O NIKIM ŹLE. TO MOGŁOBY POPSUĆ ATMOSFERĘ I ZAPRAWIĆ GORYCZĄ ADŻARSKIE CHACZAPURI.

10 NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER PODRÓŻ ŻYCIA GRUZJA

11NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER Nocna panorama Batumi. Jego nadmorskie bulwary mają aż 7 km długości.

12 NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER WYPRAWY MARZEŃ ISLANDIA liter w zapierającej dech nowoczesnej formie. Piliśmy cierpkie wino saperavi na placu Europejskim, a ja dzi- wiłem się, że wszystkie wieżowce ze szkła i betonu, choć powinny przywodzić na myśl Nowy Jork, wy- glądają dokładnie jak przerysowane, nierealne fasady kasyn w Las Vegas, które udają piramidy, wieżę Eiffla i Silk Tower. – To było marzenie Miszy… – wzruszył ramionami Davit, wysoki, czarnooki i czarnowłosy chłopak w skó- rzanej kurtce, którego zapytałem o drogę do muzeum, a on natychmiast został moim samozwańczym prze- wodnikiem po Batumi. Misza to Micheil Saakaszwili – prezydent Gruzji po rewolucji róż z 2003 r. Wychowany w USA polityk, z którym wiązano tu ogromne nadzieje. Już po jego upadku w 2013 r. mówiono, że udały mu się dwie rze- czy: ukrócił korupcję w policji i zabudował wieżow- cami Batumi. Czarnomorski kurort był jego oczkiem w głowie. Chciał tu mieć swoją Amerykę. I prawie mu się udało. – Chcesz zobaczyć fontannę czaczy? – zapytał, chyba retorycznie, Davit i nie czekając na odpowiedź, zaciągnął mnie na nadmorski bulwar. Doszliśmy do niewielkiej zabytkowej wieży, przy której szemrała fontanna. – To jest naprawdę bimber? – Skąd! – zaśmiał się. – To był taki chwyt marketin- gowy. Wieczorem, w sezonie turystycznym, puszcza się tu na 5 min czaczę. Ale nie z fontanny, tylko z dystry- butora w wieży otoczonej przez fontanny. Można pod- stawić kubek i napić się za darmo samogonu. Pogłoski się rozniosły i turyści przychodzili przez cały dzień. Sam widziałem grupę Ukraińców, którzy z nadzieją rzucili się do fontanny i ululali w 2 min czystą… wodą. Wielka jest moc sugestii. Idziemy czarnomorskim nabrzeżem w stronę starej części kurortu i nowoczesnego delfinarium – dumy Ba- tumi. Po drodze Davit pokazuje mi ruchomy pomnik tutejszych Romea i Julii, czyli Ali i Nino: azerskiego muzułmanina i gruzińskiej chrześcijanki, których po- łączyła miłość, a rozdzielił zły los. Podświetlone statuy co wieczór zaczynają się do siebie zbliżać i przenikają się w miłosnym tańcu, by się potem od siebie oddalić. Ali i Nino to bohaterowie narodowej epickiej nowe- li, w której przedstawiono zróżnicowaną społeczność tego regionu. Dzieło czytano w Adżarii najżarliwiej. Bo Batumi, jak wiele miast portowych, od wieków jest wielokulturowe. W kasynach i barach, gdzie kelnerzy serwują klientom słodkawe kindzmarauli, można usły- szeć wiele europejskich i azjatyckich języków. Zabawa trwa tu zawsze do białego rana. TROPEM ARGONAUTÓW Następnego dnia spotykam się z Davitem i czarnooką Sophiko pod pomnikiem Medei, narodowej bohaterki Adżarii, a właściwie Kolchidy – bo tak kiedyś mówio- no o tej części południowego Kaukazu. Moi gruzińscy przyjaciele wzięli sobie za punkt honoru, by pokazać mi wszystko, co ich ojczyzna ma najlepszego. A podróż od czasów Homera po współczesność ma zająć nie wię- cej niż 6 godz. No, chyba że wpadniemy do znajomych Davita, którzy na wieczór szykują „mały poczęstunek”. Trochę jestem niespokojny, bo wczorajszy wieczór skończył się zaledwie kilka godzin wcześniej, ale na szczęście auto prowadzi Sophiko. Przy okazji z pięk- nymzaśpiewemiwtrącającgruzińskiesłowa,opowiada ożyciugruzińskiejmłodzieży,któraspotykasięwieczo- rami w osiedlowych knajpkach. Nie jedzą zachodnich fast foodów, ale tradycyjne gruzińskie jedzenie. Piją le- moniadę,astarsiwino.Doślubu,alboidłużej,mieszkają zrodzicami.Częstowciasnychmieszkankachżyjąwie- lopokoleniowerodziny.Wniedzielęwszyscywychodzą razem do restauracji, ktoś z dalszych krewnych się do- łącza i jedna rodzina zajmuje duży, kilkunastoosobowy stół. Na nim lądują soczyste chinkali i dzban wina, pod stołemraczkujądzieci,któreprzechodzącekelnerkiraz po raz chwytają na ręce i całują w czoło.  Słucham uważnie, a Davit podsypia na tylnej ka- napie rozłożony przez wino i czaczę, a także czar- nomorski upał, który wdziera się do auta. Wyjeż- dżamy z Batumi aleją Marii i Lecha Kaczyńskich. Polską parę prezydencką kocha się tu bardziej niż wła- snych polityków. Gruzini z szacunkiem wspominają gest Kaczyńskiego, który w 2008 r., podczas rosyjskiej inwazji na Gruzję, przyleciał z Warszawy, by okazać swoją solidarność.  Jedziemy na zachód, w stronę granicy z Turcją. Mi- jamy nowoczesne hotele stojące przy długiej plaży. Kil- kanaście kilometrów za Batumi skręcamy w górę rzeki Czoroch, tuż przy szarym murze starożytnej twierdzy Apsaros. Jeśli wierzyć Homerowi, to właśnie tu przybił do brzegu statek Argo, którym do Kolchidy wyprawił się Jazon ze zgrają greckich awanturników. Argonau- tompomogłaMedea,córkakrólaKolchidy.Zjejpomocą ukradli złote runo – skarb zawieszony na dębie w gaju Aresa – i uciekli ze zdobyczą do Grecji. Apsaros jeszcze raz znalazło się w orbicie wielkiej historii, gdy 2 tys. lat temu przybył tu apostoł Maciej (dobrany na wakat po Judaszu)idokonałwAdżariiżywota;jegogróbznajduje się obok małego muzeum archeologicznego. Droga wije się serpentynami po porośniętych lasem wzgórzach wzdłuż rzeki, nad którą w XII w. przerzu- cono kamienne mosty. Gruzją władała wówczas mą- dra królowa Tamara, a zakochany w niej wieszcz na- rodowy Szota Rustaweli dedykował jej swoje wielkie dzieło, Rycerza w tygrysiej skórze (którego znaczenie dla Gruzinów można porównać do Pana Tadeusza - u nas). O potędze Tamary i jej narodu przypominają dziś kamienne łuki nad potokami w górach Adżarii. Mostów jest kilka, warto odwiedzić Purtio, Tkhemlari PANDURI, TRADYCYJNY TRÓJ- STRUNOWY INSTRUMENT GRUZIŃSKI. RICHARDT.NOWITZ/GETTYIMAGES,POPRZEDNIESTRONY:OLEKSANDRRUPELA/EASTNEWS

Wodospady Makhuntseti – jedna z największych naturalnych atrakcji Gruzji.

14 NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER14 NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER SHUTTERSTOCK PODRÓŻ ŻYCIA GRUZJA i Dandalo, a przede wszystkim Makhuntseti, gdzie po drugiej stronie drogi znajduje się imponujący, kilku- dziesięciometrowy wodospad. HERBACIANE POLA Adżaria nie jest miejscem, w którym można długo kon- templować historię czy cuda przyrody. Rwący nurt ży- cia jest tu zbyt silny. Dlatego gdy wpadamy „na sekund- kę” do przyjaciół Davita, nie mamy szans. Traiamy w sam środek przyjęcia, które odbywa się w restau- racji na stoku winnicy. Ktoś natychmiast usadza nas przy długim stole i wkłada w dłonie szklanki wypełnione soczyście czerwonym winem. Na stół wjeżdża adżarskie chaczapuri, którego gorą- ce ciasto należy rwać palcami. Potem takim kawałkiem ciasta miesza się i nabiera słoną bryndzę z masłem i ledwie ściętym jajkiem sadzonym, które spoczywa na wierzchu dania. Po kolejnym toaście podają chinkali, czyli tutejszą wersję mięsnych pierogów, które lepi się w struktu- rę przypominającą kwiat lotosu. Zaraz obok pojawia się lobio, czyli czerwona fasolka na ostro. Piramida ta- lerzyków rośnie na stole z każdą godziną. O zachodzie słońca gospodarz zaprasza na szaszłyki zagryzane zie- loną sałatą z cebulą i dojrzałe sery popijane na zmianę winem i lemoniadą. – A co z herbatą? – pytam. – Bo w Polsce kiedyś śpie- wano o herbacianych polach Batumi. Nucę fragment, a po chwili okazuje się, że wszyscy przy stole doskonale znają tę piosenkę. Tyle że nie ja- ko stary przebój Filipinek, a utwór odświeżony kilka lat temu przez Natalię Lesz. Melodia niesie się echem po kaukaskiej dolinie śpiewana mocnymi głosami na- wilżonymi już solidnie czerwonym winem.  – Kiedyś, w Adżarii rosła herbata, którą sprzedawa- no w całym regionie. Ale teraz… – Giorgi, nasz mistrz ceremonii, macha zrezygnowany ręką. – Widziałem krzaki herbaty w ogrodzie botanicz- nym w Batumi – przypomina sobie jak przez mgłę Da- vit. – Może nie wszystko stracone?  Unosimy w górę wypełnione po brzegi kielichy. Na zdrowie! Gaumardżos! ■ SERGIUSZ PINKWART Pisarz, dziennikarz, przewodnik i pilot turystyczny. Laureat Nagrody Magellana. Wraz z żoną, dziennikarką podróżniczą, prowadzą bloga dzieckowdrodze.pl. Mieszka w Liverpoolu. Wybrzeże Morza Czarnego w pobliżu Batumi.

INFO 3 15NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER TBILISI Kazbek Morze Czarne Kura Rioni 5033 m AZERBEJDŻAN T U R C J A ARMENIA ADŻARIAADŻARIAADŻARIAADŻARIA POŁUDNIOWA Batumi Suchumi Cchinwali Gori Rustawi Mestia Kutaisi Mccheta Zestaponi Chaszuri Most Purtio Most Dandalo Most Makhuntseti K A U K A Z R O S J A M A Ł Y K A U K A Z 50 km ZIELONE JEZIORO Położone wysoko w górach Arsiani zachwyca turkusowym kolorem wody i bujną roślinnością wokół. Z Batumi jedzie się tu 2 godz. GRUZJA 1 2 1. W gruzińskiej kuchni można zakochać się na zabój. 2. Tradycyjne tańce w bizantyjskiej twierdzy Apsaros. MIEJSCA, KTÓRE MUSISZ ZOBACZYĆ OGRÓD BOTANICZNY W BATUMI Na stromym zboczu nadmorskiego klifu. Tylko tutaj znajdziesz żywopłoty z krzaków herbaty. KOLEJKA LINOWA ARGO Liczy sobie 2,5 km i z centrum portu w Batumi wywozi nas długą na 2,5 km trasę trekkingową na wzgórzach Kaukazu. KIEDY II III IV V VI VII VIII IX X XI XIII 300 250 200 150 100 50 0 30 25 20 15 10 5 0 mm oCBatumi średnia temp. miesięcznaśrednie opady mies. ■ Najpiękniej jest od wczesnej wiosny do czerwca, a potem jesienią. W okresie wrzesień–listopad warto wpaść na winobranie. Degustacje – gratis. WIZA I WALUTA ■ W ramach umowy o ruchu bezwizowym obywatele RP mogą przebywać w Gruzji do 365 dni. ■ Walutą jest lari; 1 GEL = 1,40 zł. DOJAZD ■ Liniami Wizz Air można dolecieć z Katowice, Wrocławia i Warszawy do Kutaisi. Stamtąd do Batumi pociągiem lub busem. ■ LOT lata do Tbilisi. TRANSPORT Jeśli chcecie się wybrać na jednodniową wycieczkę do stolicy Gruzji – Tbilisi, najwygodniej i najtaniej pojechać nocnym pociągiem, który wyjeżdża z Batumi o 22.00 i o 7.00 jest w Tbilisi. Kuszetka kosztuje jedynie 30 lari (42 zł). Powrót o 0.35 z Tbilisi. NOCLEG ■ Batumi – podobnie jak Las Vegas – oferuje w mocno obniżonych cenach nocleg w hotelowych apartamentach wysokiej klasy, licząc, że goście zostawią spore sumy w miejscowych kasynach. Noc w pięciogwiazdkowym Hiltonie to dla pary wydatek rzędu 400 zł. ■ Można też wybrać mały guesthouse, gdzie pokój kosztuje 80 zł (My Guest House przy ulicy Akhmeda Melashvili 2). ■ W tej kategorii jest spora konkurencja, co docenią backpackerzy. Polecić można położony niemal w samym centrum hostel Calypso przy ul. Noego Zhordanii 18 (pokój 2-os. – 85 zł). ■ Jeśli chcecie jeszcze taniej, pozostają dormitoria w guesthousach. Np. Gotham City przy ul. 26 maja 26. Tu za 30 zł dostaniemy łóżko w wieloosobowym pokoju, a na osłodę czarnomorsko- -śródziemnomorskie śniadanie (rogalik, dżem, kawa). JEDZENIE ■ Wiele małych jadłodajni serwuje tradycyjne chaczapuri czy chinkali w cenie ok. 0,5 lari (0,7 zł) za sztukę. Do tego można zamówić karafkę wina. Uwaga! Karafka to tutaj 1 litr! Najsmaczniejsze chinkali i chaczapuri jedliśmy przy ul. Konstantine Gamsakhurdia 40 w Batumi. ■ Te same dania zjemy też u miejscowego potentata – Chinkali House Kalakuri: ul. Puszkina 108, Batumi. ■ Na romantyczną kolację wybierzcie się do Retro (Takaishvili 10). Jeśli dodatkowo chcecie posłuchać dobrej muzyki, a wieczorami nawet granej na żywo, to tylko Vinyl; ul. Dumbadze 12/14. ZAKUPY Miejscowi spotykają się co rano na targu w porcie w Batumi, przy dolnej stacji kolejki linowej. Jeśli chcecie wytargować piękny gruziński kielich z bawolego rogu, pisaną na desce ikonę albo kilka litrów miejscowego wina (sprzedawanego dla niepoznaki w 2-litr. plastikowych butelkach po coli), to jest najlepsze miejsce. WARTO WIEDZIEĆ Więcej informacji o Batumi i Adżarii znajdziecie na gobatumi.com. CZAS: 8 DNI KOSZT: 2,5 TYS. ZŁ (bez biletu lotniczego) JEDŹ TERAZ! NA TARGI TURYSTYCZNE EXPO BATUMI. ODBYWAJĄ SIĘ 11–13 MAJA W HOTELU SHERATON. W PROGRAMIE PREZENTACJA REGIONU I LOKALNYCH ATRAKCJI.

16 NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER PLANETA WIEŚCI ZE ŚWIATA | KULTURA TR AVELER A 1,3MILIARDA Tylu turystów podróżowało po świecie w ub. roku. W Europie najchętniej odwiedzali Wenecję, Dubrownik i Barcelonę. WENECJA

17NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER KALENDARIUM MAJ MUZYKA PO CZESKU PRAGA/CZECHY Na międzynarodowy festiwal muzyki klasycznej w Pradze zjeżdżają muzycy ze świata. DLA ŁOWCÓW GWIAZD  CANNES/FRANCJA Na festiwalu filmowym staniecie twarzą w twarz ze swymi idolami. 12–3.06 18–195–27ŚWIĘTO SZTUKI WSZELAKIEJ BRIGHTON/WIELKA BRYTANIA Brighton Festival to największe doroczne święto artystów w Anglii. Masz informacje o ciekawych wydarzeniach? Poinformuj nas! michal.cessanis@ burdamedia.pl NAPISZ DO NAS WIEŚCI ZE ŚWIATA Drewniany wieżowiec Powstaje w Norwegii i będzie największą taką konstrukcją na świecie. Wieżowiec rośnie w Brumunddal, nad brzegiem największego jeziora Norwegii – Mjøsa. Konstrukcjabędzieliczyła18pię- ter i miała 80 m wysokości. Oprócz apartamentów o powierzchni od 67do149m²zaplanowanotu25-me- trowy basen, hotel, biura i siedziby różnych instytucji. Drewno pocho- dzi z lasów w okolicy jeziora Mjø- sa. W zamierzeniu autorów projek- tu Mjøstårnet ma się stać kolejnym symbolem norweskiej myśli archi- tektonicznej, bez wątpienia też bę- dziedużąatrakcjąturystyczną.Tym bardziej że znajduje się 4 godz. jaz- dy od portu Langesund, tuż przy najważniejszym drogowym szlaku komunikacyjnym Norwegii – dro- dze E6 łączącej Oslo z północą kra- ju. A gdyby ktoś chciał kupić apar- tament w Mjøstårnecie – są jeszcze wolne powierzchnie – ceny zaczy- nają się od 1,3 mln zł. ■ ADOBESTOCK(3),M.P. Przemalują wieżę Eiffla? PARYŻ Trzy lata potrwają prace modernizacyjne wieży Eifla, których efektem może być zmiana koloru symbolu Paryża. W czasie budowy w 1889 r. projektant Gustaw Eiffel polecił pomalowanie jej na czerwono. Później konstrukcja została pomalowana jasnopomarańczową ochrą. W kolejnych latach kolorystycznych eksperymentów było więcej. Obecnie wieża Eifla jest brązowa. LINIE LOTNICZE THAI AIRWAYS ZDECYDOWAŁY, ŻE DO KLASY BIZNES W BOEINGACH 787-9 NIE BĘDĄ WPUSZCZANI ZBYT DUZI PASAŻEROWIE, A TAKŻE PODRÓŻUJĄCY Z MAŁYMI DZIEĆMI. Drewniany wieżowiec będzie miał 80 pięter i taras widokowy. Bilet z sieci GRECJA W Grecji rusza internetowa rezerwacja biletów do zabytków archeologicznych i muzeów. Od 1 czerwca online można kupić bilety wstępu do miejsc znajdujących się w okolicy ateńskiego Akropolu – na Agorę i Forum Rzymskie, do Świątyni Zeusa czy Keramejkosu.

18 NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER PLANETA TRAVELERA Biegaj i zwiedzaj! ŚWIAT Maratony na siedmiu kontynentach w ramach projektu Biegowa Korona Maratonów Świata cieszą się coraz większą popularnością. Przesłaniem akcji jest hasło „Biegaj i zwiedzaj”. Zaplanuj podróż Wystartował traveldesign.pl – nowy, wyjątkowy na polskim rynku turystycznym portal, który łączy usługi organizacji i planowania podróży, rezerwacji specjalnie wybranych hoteli w konkurencyjnych cenach oraz unikalne przewodniki po najciekawszych kierunkach na całym świecie. To także magazyn online z recenzjami hoteli, restauracji i atrakcji, informacje na temat promocji lotniczych oraz blog z relacjami z podróży i praktycznymi poradami dla wszystkich, którzy chcą podróżować na własną rękę. W jej ramach możecie pobiec w maratonie w Korei Północnej, Iranie, na Bajkale zimą, na pustyni w centralnej Australii czy północnej Kanadzie albo wybrać się na jeden z najtrudniejszych maratonów na Antarktydzie. logostravel.pl Klik i masz łódź CZARTERY Click & Boat to internetowa platforma do czarteru jachtów. We locie ma ponad 23 tys. łodzi z 400 portów w 23 krajach na świecie. Click & Boat kontaktuje ze sobą właścicieli łodzi i miłośników żeglarstwa. Wynajmując łódź, zaoszczędzisz do 40 proc. ceny. clickandboat.com Tam będziesz szczęśliwy RANKING Finlandia jest najszczęśliw- szym krajem świata – wynika z najnowszego raportu World Happiness Report 2018. Polska awansowała na 42. miejsce z 46. w ubiegło- rocznej edycji, wyprzedza- jąc m.in. Włochy i Japonię. Najmniej szczęśliwi są mieszkańcy Burundi. World ADOBESTOCK,SHUTTERSTOCK,M.P. 17 GODZ. I 20 MIN potrzebował boeing 787-9 Dreamliner, aby pokonać bez lądowania 14 498 KM MIĘDZY PERTH W AUSTRALII A LONDYNEM. To jedno z najdłuższych połączeń na świecie uruchomiły linie lotnicze Qantas. WARTO WIEDZIEĆ Z BIUREM PODRÓŻY Happiness Report 2018 obejmuje 156 krajów, które klasyfikuje pod względem takich czynni- ków jak PKB na głowę mieszkańca, wsparcie socjalne, oczekiwana długość życia w zdrowiu, wolność społeczna czy brak korupcji. W pierwszej dziesiątce najszczęśliwszych krajów są też m.in.: Norwegia, Dania, Islandia i Kanada. ADOBESTOCK,M.P. Największy dinozaur POLSKA W Parku Rozrywki Zatorland powstał największy na świecie ruchomy dinozaur – liczący 35 m długości i 9 m wysokości argentynozaur. Ten „argentyński jaszczur” bądź „srebrny jaszczur” żył w okresie środkowej kredy na terenie dzisiejszej Argentyny. Szacuje się, że ważył ok. 80–100 ton.

W ydawałoby się, że praca w  wymagającym prestiżu śro- dowisku biznesu i  of-roadowa adrenalina to sfery nie do pogodzenia. Ale pierwszy pikap z gwiazdą na masce został stworzony, by prowadzić takie właśnie ekscytujące „podwójne życie” – miejskie i terenowe. Klasa X jest pod tym względem jedyna w swoim rodzaju. Połączenie walorów użytkowych i luksusowych to w tym segmencie nowość, na którą czekali właśnie tacy ludzie jak Ra- fał Sonik, który na co dzień potrzebuje zarówno samochodu uniwersal- nego w zastosowaniu, ale jednocześnie reprezentacyjnego. Klasa X, która zadebiutowała na rynku pod koniec 2017 roku, jest tradycyjnym pika- pem, zbudowanym na ramie, świetnie radzącym sobie w ciężkim terenie, ale została wyposażona w wyróżniające ją w segmencie elementy znane ze świata samochodów luksusowych. Znajdziemy w niej liczne systemy wpływające na bezpieczeństwo jazdy, a także inteligentne rozwiązania sieciowe. Możemy także wyjątkowo komfortowo zaaranżować wnętrze, czemu sprzyja fakt, że stylistyka Klasy X bezpośrednio nawiązuje do SU- Vów Mercedes-Benz, wyróżniając ją na tle innych pikapów. Wszystkie te cechy wyjątkowo odpowiadają Rafałowi Sonikowi. Kla- sa X będzie mu towarzyszyć zarówno w działaniach biznesowych, jak i w treningach do kolejnych zawodów. Luksusowe wnętrze i inteligentne rozwiązania sieciowe sprawiają, że pojazd może się stać przedłużeniem gabinetu w irmie, a jednocześnie dzięki dużej przestrzeni ładunkowej pikap Mercedesa potrai przewieźć np.: małego quada lub motocykl. Wszędzie z Klasą...X Jako sportowiec jest jedynym Polakiem, który wygrał indywidualnie Rajd Dakar. Jako przedsiębiorca odnosi sukcesy biznesowe i jest aktywnym ilantropem. Sportowa żyłka i styl biznesowy w jednym? Rafał Sonik łączy te dwa światy z najwyższą klasą – Klasą X, która w obydwu środowiskach czuje się idealnie. – Długo nie było na rynku samochodu, który by się tak do- brze wpisywał w mój sposób funkcjonowania. Jestem sportowcem, a  moim naturalnym środowiskiem jest jazda poza utartymi szla- kami. Przede wszystkim jestem jednak przedsiębiorcą, dla które- go samochód często bywa miejscem pracy. Mercedes-Benz Klasy X zapewnia komfort podróży, posiada charakterystyczny dla mar- ki stylowy design oraz niezaprzeczalną klasę. Jednocześnie mogę nim bez najmniejszych obaw wjechać w nawet bardzo trudny teren i przy okazji mieć trochę przyjemności z of-roadu – mówi utytuło- wany Rafał Sonik, który oprócz tego, że jako jedyny Polak indywi- dualnie wygrał Rajd Dakar, wcześniej trzykrotnie stawał na podium tej legendarnej rywalizacji. Jest również sześciokrotnym zdobywcą Pucharu Świata FIM. W środowisku biznesowym krakowianin jest z kolei dobrze znany jako przedsiębiorca oraz ilantrop, który ak- tywnie wspiera działalność kilku stowarzyszeń i fundacji. Rafał Sonik jeździ Klasą X 250d 4MATIC w  najwyższej linii wyposażenia POWER. Samochód posiada m.in. relektory LED High Performance, elektrycznie regulowane w  8 płaszczyznach fotele i system bezkluczykowego dostępu KEYLESS-GO. Zdolności terenowe poprawiają opcjonalna blokada mechanizmu różnicowego tylnej osi i zawieszenie o zwiększonym prześwicie. Jazdę w terenie i w mieście ułatwia także kamera 360°, zintegrowana z wyświetlaczem systemu COMAND online.

NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER20 KIERUNEK KULTURA Świat Środka O tym, jak stajemy się coraz bardziej chińscy. że istnieć bez Chin (...) Do Chin jeż- dżą światowi przywódcy pożyczać pieniądze, a luksusowe marki Dior, Chanel, Louis Vuitton i inne sprze- dają gros swoich towarów właśnie chińskim klientom – przypomina Cessanis. I dodaje, że tam wypro- dukowano nie tylko sprzęt kompu- terowyczyAGD,któregoużywamy, skarpetki, które nosimy, ale nawet Biblię czy Koran, z których nasze dzieci się modlą. I że powinniśmy jużpowolizapominaćostereotypie: „chińskie to gorsze”. Czy nam się topodoba,czynie,wartośledzićto, co dzieje się w tym wzrastającym na naszych oczach mocarstwie. ■ Maciej Wesołowski KALENDARIUM MAJ PLANETA TRAVELERA BOBBY MCFERRIN ARENA URSYNÓW, WARSZAWA Jedyny koncert w stolicy. Usłyszymy niewątpliwie słynne Don’t worry, be happy. THE BEST OF BROADWAY TEATR MUZYCZNY CAPITOL, WROCŁAW Najlepsze piosenki z nowojorskich scen teatralnych. PORTUGALIA PRZEWODNIK NATIONAL GEOGRAPHIC Bardzo rzetelny, pełen mało znanych faktów, anegdot i ciekawostek historycznych przewodnik po najcieplejszym kraju Europy. Dużym atutem są wyjątkowe zdjęcia. Wyd. Burda PASIEKA DREDZIARZA EWA I PAWEŁ PIĄTKOWIE Jak złapać rójkę? Kiedy jest dobry moment na pierwsze miodobranie? Czy pszczoły jedzą ciasto? Są tu odpowiedzi m.in. na te pytania. Ale to książka o życiu, o realizowaniu marzeń, nie o pszczołach. Wyd. Poznańskie 13 14 HAWANA MARK KURLANSKY Kolorowa opowieść o jednym z najbardziej romantycznych miast świata. Gdzie chodzi się śladem Hemingwaya czy Castro, ale też docenia fakt, że tu wymyślono cuba libre, mojito czy daiquiri. Wyd. Czarne MADE IN CHINA MICHAŁ CESSANIS Wyd. Burda Michał Cessanis Chinami fascynu- je się od lat. Jeździ tam regularnie, czyta, ogląda, słucha, zbiera, do- pytuje. Również w Polsce stara się szukać chińskich śladów. Z tej fa- scynacji powstała książka, na któ- rą składa się 16 opowieści o współ- czesnym Państwie Środka. Jest tu więc o tamtejszych celebrytach, o modzie, wierzeniach, obchodach Nowego Roku, słynnych podrób- kach... Jest o tempie, korzyściach, ale też cenie chińskiej moderniza- cji z ostatnich lat. Ale też np. o tym, jak Polki chińskie psy od rzeźni ra- towały, i o tym, jak chiński ksiądz katolicki na warszawskiej Pradze nauczał. Współczesny świat nie mo- BRYAN ADAMS TORWAR, WARSZAWA Kanadyjski muzyk znany m.in. z przebojów Everything I do czy Run to You na żywo. 5 PYRKON ■ Czyli Poznański Festiwal Fantastyki, odbędzie się w dniach 18–20 maja. Będzie to już XVIII edycja świę- ta miłośników fantastyki. Znajdą tu coś dla siebie pasjonaci gier komputerowych, miłośnicy filmów i literatury science fiction, maniacy komiksów, mangi i anime. Będą stoiska z biżuterią, figurkami, grami, ubraniami i gadżetami. WARTO WIEDZIEĆ Masz informacje o ciekawych wydarzeniach kulturalnych? Poinformuj nas! maciej.wesolowski@ burdamedia.pl NAPISZ DO NAS RZECZ O SOWACH LEIGH CALVEZ Złowrogie pohukiwanie, bezszelestny lot, wielkie oczy. Sowy potrafią zauroczyć. Badaczka przyrody Leigh Calvez poszła tropem tych ptaków i zrobiła to z pasją i wyczuciem. Wyd. Muza INTYMNE ŻYCIE ZWIERZĄT KATHERINA VON DER GATHEN, ANKE KUHL Bogato ilustrowana książka o zwierzęcych technikach uwodzenia, rytuałach godowych czy wreszcie wychowywaniu potomstwa. Fascynująca lektura! Wyd. Prószyński i S-ka

Big Book Festival WARSZAWA 22–24.06.2018 Ekspedycja. Zapomnij o granicach! – tak brzmi hasło tegorocznego Big Book Festivalu, a więc dużego festiwalu czytania. W programie znajdzie się ponad 50 rozmów, happeningów, debat, wykładów, wystąpień, a także spektakl multimedialny i stand-up literacki. Część spotkań odnosić się będzie do tematu wypraw i odkryć. Wśród gości m.in.: Annie Proulx, Antonio Muñoz Molina i Linda Polman. NocMuzeów 18–19 MAJA Muzea, galerie, instytucje kultury. Otwarte do późnych godzin, za darmo. Jak co roku w całej Polsce pochody zwiedzających, żądnych estetycznych wrażeń ruszą na podbój wieczorem 19 maja, z wyjątkiem Krakowa – gdzie tradycyjnie odbędzie się to dzień (noc) wcześniej. Także dlatego warto pomyśleć o wcześniejszej rezerwacji w ulubionych placówkach. Na świecie Noc Muzeów organizowana jest od roku 1997, w Polsce – od 2003. Jadąc na wschód TROPEM HIPISÓW Wojciech Jagielski, reporter znany z korespondencji wojennych z Kaukazu czy książek o Afryce, tym razem jedzie do Indii (i nie tylko) tropem pokolenia hipisów i ich duchowych objawień. Jego przewodnikami są Holender i Polka, ale Na wschód od zachodu jest w równej mierze o ludziach Wschodu, którzy na tych poszukiwaczy oświecenia patrzą. Intrygujące. Wojciech Jagielski; Na wschód od zachodu; Znak Cały ten kosmos O PLANETACH DLA DZIECI Po ogromnym sukcesie Map i serii Mamoko Aleksandra i Daniel Mizielińscy (ponownie, wraz z nowym wydaniem książki) lecą w kosmos. Tu jesteśmy to książka dla dociekliwych młodych czytelników. Są tu kosmiczne wyprawy i wizje, planety, rakiety, sondy i teleskopy. Wszystko przystępnie i ciekawie napisane, a także, rzecz jasna, narysowane. A. i D. Mizielińscy; Tu jesteśmy; wyd. Dwie Siostry 21NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER 21NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER 18 27THE JESUS AND MARY CHAIN PROXIMA, WARSZAWA Ikona muzycznych lat 80. w Wielkiej Brytanii na trasie będącej wielkim powrotem. KRAKÓW FILM FESTIVAL KRAKÓW Mnóstwo ciekawego dokumentu, animacji i krótkiej fabuły. GRA O TRON LIVE ATLAS ARENA, ŁÓDŹ Muzyczna ścieżka z kultowego serialu na żywo. 15

ŁATWO ZAMÓWISZ! prenumerata.national-geographic.pl +48 22 360 37 77 bok@burdamedia.pl Wydawnictwo Burda Publishing Polska Sp. z o.o., BOK, ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa mBank 32 1140 1977 0000 4186 6900 1017, w tytule pełne dane adresowe + kod oferty Informujemy Państwa, iż w przypadku zamówienia prenumeraty National Geographic Traveler przekazane dane osobowe będą przetwarzane przez Burda Publishing Polska Sp. z o.o., 02-674 Warszawa, ul. Marynarska 15 w celu prawidłowego wykonania zamówienia oraz dla celów marketingowych związanych z ofertami Towarzystwa National Geographic. Dane osobowe będą chronione zgodnie z Ustawą o Ochronie Danych Osobowych (tj. Dz. U. z 2002 r Nr a101, poz. 926 ze zm.). Informujemy także, że przysługuje Państwu prawo do wglądu i poprawiania swoich danych osobowych. 12x 136zł KOD: TRK136 210zł 12x 145zł KOD: TKu145 190zł V DARMOWA DOSTAWA V ZAWSZE WCZEŚNIEJ NIŻ W KIOSKU V CO MIESIĄC DODATKOWE TREŚCI ONLINE

23NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER ARCHIWUM 130Tyle wulkanów jest na wyspie oraz mniejszych sąsiednich wysepkach. ISLANDIA PODRÓŻUJ TANIE PODRÓŻOWANIE Z GŁOWĄ Niebieska laguna jest jedną z największych atrakcji Islandii.

PODRÓŻUJ Z GŁOWĄ szerokości i 60 m wysokości, sprawiają, że to ulubione miejsce do selfie. Wycieczki kończą się wieczorem i wtedy mieszkańcy kempingu mają wodospad tylko dla siebie. Za umiarkowaną cenę 2 tys. koron (70 zł) za dwuosobowy namiot. tjalda.is Jedz pylsury i pomidory Jedzenie na Islandii jest bardzo drogie. Najtaniej – tak jak w Polsce – jest kupować w dyskontach. Dwie najpopularniejsze sieci sklepów to Netto i Bonus. Poza miastami rolę sklepów i restauracji pełnią stacje 100 euro dziennie mamy najtańszą wersję mobilnego domu (Renault Kangoo przerobiony na kampervana dla dwóch osób). goiceland.com Noc pod wodospadem Do niedawna nocowanie „na dziko” na Islandii było powszechne. Od pewnego czasu coraz więcej jest ograniczeń, ale jednocześnie pojawiają się kempingi z przyzwoitą infrastrukturą. Świętym Graalem wśród islandzkich kempingów jest małe pole namiotowe tuż przy wodospadzie Skógafoss. Idealne proporcje wodospadu: 15 m Śpij w hotelu na kółkach Odkąd na Islandię latają tanie linie (Wizz Air, Ryanair, EasyJet, Wow Air), ceny biletów mocno spadły. Pozostały jednak dwa największe wydatki: nocleg (średnio 180 zł/noc za osobę) i wypożyczenie samochodu (średnio 300 zł/dzień). Spać gdzieś trzeba, a bez auta Islandii zwiedzać się nie da (przy sporych odległościach, typowym tu mocnym wietrze i gwałtownych zmianach pogody wyprawy rowerowe są przyjemnością tylko dla najbardziej zapalonych twardzieli). Najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem jest wynajęcie kampera. Za niecałe 8 POMYSŁÓW NA TAŃSZĄ ISLANDIĘ MAGDALENA I SERGIUSZ PINKWARTOWIE Współpracownicy Travelera. Prowadzą bloga dzieckowdrodze.com. Swój czas dzielą pomiędzy Liverpool, gdzie mieszkają, a Islandię, gdzie pracują jako przewodnicy. NASI EKSPERCI SHUTTERSTOCK(2),HENNPHOTOGRAPHY/GETTYIMAGES Kirkjufellsfoss - wodospad jak z baśni. TANIE PODRÓŻOWANIE Wulkany, gorące źródła, lodowce, wodospady, koloro- we plaże, zorza polarna, a do tego ślady ciekawej kultury wikingów. To dobra strona Islandii. Złą są tutejsze ceny: Islandia Wyprawa do najdroższego kraju Europy może być tańsza, niż myślisz. 100złzapizzęalbołóżkowwieloosobowejsaliwhostelu wcenietrzygwiazdkowegohotelu.Podpowiadamy,cozro- bić,bywyjazdnawyspęelfówitrolliwasniezrujnował.■ 24 NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER WALUTĄ JEST KORONA ISLANDZKA; 100 ISK = 3,5 ZŁ.

Langjök ull Vat najökull Breiðafjörður Hofsjökull J.Myvatn HofsjökullHofsjökullHofsjökullHofsjökull 925 1675 Krafla Hverfjall 1355 1719 1491 Hekla Grimsvötn Katla Strokkur 1765 1860 1510 2119 1363 Isafjörður Blönduós Keflavík Egilsstaðir Selfoss Hverageði Błękitna Laguna REYKJAVÍK Reykjadalur Skógafoss Deildartunguhver HusavíkDalvík Akureyri Stykkishólmur Djúpivogur VíkHeimaey Grímsey Raufarhöfn Neskaupstaður M O R Z E G R E N L A N D Z K I E Skjalfandafljót Húnaflói O C E A N A T L A N T Y C K I M ORZE N O RW ESKIE Cieśn. Duńska koło podbiegunowe północne Faxaflói 50 km WARTO WIEDZIEĆ W RESTAURACJACH MOŻNA ZAMÓWIĆ TRADYCYJNĄ ISLANDZKĄ PRZEKĄSKĘ – HÁKARL, CZYLI ZGNIŁE MIĘSO REKINA. SMAKUJE JAK SŁONINA Z SEREM BRIE. ■ NAJTAŃSZA POTRAWA: Pylsur (hot dog) – 350 koron (12 zł) ■ NAJTAŃSZA ATRAKCJA: Wybuchający wodą gejzer Strokkur – za darmo ■ NAJTAŃSZY TRANSPORT: Coś w rodzaju BlaBlaCara działa również na Islandii. samferda.is ZRÓB TO TANIEJ 3 km ścieżką do Reykjadaluru. Rzeka przecięta jest dziesiątkiem małych „prywatnych” basenów, w których możemy podziwiać panoramę okolicznych szczytów. Woda ma stałą temperaturę ok. 40 °C. Kawa na wulkanie Najbardziej aktywny sejsmicznie obszar Islandii to okolice jeziora Myvatn. Snujące się ze szczelin dymy i siarkowe pustynie przyciągają astronautów amerykańskich, którzy testują tu szczelność swoich kombinezonów, a także filmowców (tu kręcono m.in. Grę o tron). Turyści mogą się wspinać na wulkan Hverfjall albo spacerować wśród gotującego się błota na obszarze Hveriru. Warto wejść do centrum edukacyjnego przy elektrowni geotermalnej na wulkanie Krala. W zamian za obejrzenie krótkiego filmu tłumaczącego zasady działania elektrowni zostaniemy ugoszczeni darmową kawą i herbatą. Kup kultowy sweter Lopapeysa, czyli wodoodporny i wiatroszczelny sweter z wełny islandzkich owiec, to dosłownie i w przenośni najcenniejsza pamiątka z wyspy. Cena nowego swetra, który jest szorstki z zewnątrz, a mięciutki i ciepły od środka, nie spada poniżej 20 tys. koron (750 zł). Ale możemy spróbować upolować oryginalny, ręcznie robiony sweter w sieci second handów prowadzonych przez Czerwony Krzyż (to wbrew pozorom całkiem eleganckie sklepy) już za 6–8 tys. koron (200–280 zł). Polecam zwłaszcza sklep w położonym na wschodnim wybrzeżu Egilsstadirze. raudikrossinn.is benzynowe (najtańsza jest N1). Wszędzie można kupić hot dogi (po islandzku – pylsur) – ulubioną przekąskę Islandczyków. Parówka w bułce kosztuje ok. 350 koron (12 zł). Najtańszymi warzywami są pomidory, które rosną tu w ogrzewanych wodą termalną szklarniach. Można je kupić na samoobsługowych stoiskach przy drodze. To po prostu skrzynka z pomidorami w woreczkach, a obok puszka, do której wrzuca się 300 koron (10 zł). Gotuj w gorącym źródle Masz ochotę na ciepłe jedzenie? Zamiast szukać restauracji podającej drogie śniadania, włóż do płóciennej torebki kilka jajek. Zawiąż torbę sznurkiem i ostrożnie umieść w gorącym źródle, na przykład w Deildartunguhverze przy drodze z Reykjavíku do Akureyri. Odczekaj 7,5 min i wyjmij torbę z jajkami z gorącej wody. Masz jajka na miękko. Żeby były na twardo, trzymaj je w wodzie 2 min dłużej. Złów sobie rybę Jedną z największych atrakcji Islandii są rejsy turystyczne, w czasie których można zobaczyć wieloryby. Jeśli wybierzemy się na taką trzygodzinną wyprawę kutrem z Dalvíku, to oprócz oglądania humbaków będziemy mogli wędkować na otwartym morzu. Cały połów, oprawiony jeszcze na kutrze, trafi później na dużego grilla. Warto zarezerwować sobie dodatkową godzinę na ten pyszny darmowy posiłek. arcticseatours.is Wykąp się w rzece Błękitna Laguna to najbardziej znana atrakcja turystyczna Islandii. I jedna z najdroższych. Zamiast w wykopanym spychaczami basenie lepiej się wykąpać całkiem za darmo w Reykjadalurze – najwspanialszej gorącej rzece, pół godziny drogi samochodem od Reykjavíku. Trzeba skręcić z drogi na Selfoss do Hvera- ger∂i i jechać do końca drogą prowadzącą do podnóża Gór Błękitnych. Zostawiamy samochód na małym darmowym parkingu i idziemy 25NATIONAL GEOGRAPHIC TRAVELER Miasto Stykkishólmur na zachodnim brzegu Islandii.