butecar_3_2008.pdf

7 czna sytuac a na kra owym rynku pracy Z punktu wi zenia wska nik w makroekonomicznyc sy- tuacja na rynku pracy jest bardzo dobra – stopa bezrobocia w czerwcu po raz pierwszy od dzie- si ciu lat spa ła o poziomu e nocy rowe o o uwz l nieniu szare stre y mo e si wi c okazać e pracy poszuku e obecnie e ynie kilka procent aktywnych zawodowo Polaków. W tej sytuacji prze si biorcy ma ą u e kłopoty ze znalezieniem c tnyc o pracy otyczy to prze e wszystkim tyc bran y kt ryc pracownicy licznie wy ec ali o pracy za ranic zcze lnie boleśnie sytuac t o czuwa ą rmy bu owlane kt re aby zatrzy- mać lub pozyskać pracownik w muszą o erować im kilkakrotnie wy sze pens e ni otyc czas o z kolei ne atywnie wpływa na konkurency ność rm bu owlanyc kt re wy sze koszty rekompen- su ą wy szymi cenami rob t bu owlanyc We łu pro noz Bn ta niezbyt korzystna la sektora bu owlane o sytuac a mo e si eszcze po ł biać co b zie skutkiem alsze o spa ku bezrobocia e o poziom na koniec bie ące o roku wynieść powinien mnie ni 5 procent i w latac kole nyc b zie si na al obni ał znacza to e na rynku pracy przewa konkurency ną na pra- co awcami b ą umacniać pracownicy a to z kolei stwarzać b zie pres na alszy wzrost płac We łu pro nozy Bn w ru ie połowie roku wzrost wyna ro ze nie b zie u tak szybki ak w pierwszyc sześciu miesiącac ale i tak wy- nieść on mo e w trzecim i czwartym kwartale oko- ło 5 procent W całym roku wyna ro zenia brutto wzrosną realnie o 5 5 procent zybki wzrost wyna ro ze est e nym z czyn- nik w kt re przyczynia ą si o wzrostu pres i in acy ne w polskie ospo arce ozostałe czyn- niki kt re wpływa ą na wzrost in ac i w olsce ma ą c arakter zewn trzny wobec nasze ospo- arki c o zi prze e wszystkim o rosnące ceny ropy na towe i ywności na rynkac światowyc zcze lnie otkliwe są rosnące ceny ropy kt re przekła a ą si na wzrost cen paliw a przez to sta ą si istotnym czynnikiem kosztotw rczym we wszystkich sektorach gospodarki. Wszystko to po- wo u e e in ac a est obecnie na powa nie szym problemem polskie ospo arki We łu pro nozy Bn in ac a na koniec bie ące o roku wynie- sie 4 procent, a na koniec 2009 roku nieco po- ni e 4 procent Warto zauwa yć e est to wynik wyra nie powy e pasma celu in acy ne o banku centralne o 5 /- 1 proc znacza to e a a olityki ieni ne b zie zmuszona o kontynuac i restrykcy ne polityki pieni ne co sprowa za si o kole nyc po wy ek st p procentowyc Wyra ny b ący nast pstwem serii po wy ek wzrost st p procentowyc stanie si w ru ie po- łowie roku na powa nie szą barierą wzrostu pol- skie ospo arki ektem te o b zie mi zy in- nymi wspomniane u spowolnienie tempa wzrostu inwestyc i i wolnie szy wzrost B Wy sze stopy procentowe oznacza ą tak e mnie szą ost pność kredytów dla gospodarstw domowych, a zatem mnie sze zakupy br kupowanyc cz sto na kre- yt poczyna ąc o mieszka poprzez samoc o- y a na sprz cie / ko cząc ozytywnym czynnikiem kt ry o raniczał b zie w na bli szym czasie wzrost cen b zie silny i być mo e coraz silnie szy złoty a to u e znaczenie szcze lnie w przypa ku kursu złote o o olara w olarac płacimy za rop a silny złoty ła o zi w istotny spos b wysokie ceny ropy na świecie We łu pro nozy Bn w cią u na bli szyc kilku lat powinna mieć mie sce powolna ale sy- stematyczna alsza aprec ac a złote o a o nia e o wymiany na euro nie wcześnie ni w roku 01 o sumowu ąc polska ospo arka wc o zi obec- nie w az spowolnienia ospo arcze o kt re e nak nie powinno być ani łu otrwałe ani ł - bokie Na wa nie szym czynnikiem powo u ącym to spowolnienie est rosnąca in ac a i b ąca te o konsekwenc ą coraz bar zie restrykcy na polityka pieni na Z ru ie strony spowolnienie b zie ła- godzone przez przygotowania do Euro 2012 oraz płynące o olski un usze uni ne Marcin Peterlik Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową fot.MichałBraszczyński

1 Cement dla twierdzy Przemyśl i Krakowa We łu rzemysława u zika początki emen- towni zczakowa si a ą 188 roku Wte y zo- stała zawiązana sp łka kt ra zacz ła pro ukować cement la rosnące twier zy rzemyśl i la rako- wa ro ukc zainic ował lokalny prze si biorca Zaczął o niewielkic ilości cementu m wi y- rektor Dudzik. W 18 0 roku powstał pierwszy bu ynek w kt rym umieszczono całą pro ukc o przemiału olomitu przemiału klinkieru wypału i pro ukc i cementu W 1 0 roku erman enn yrektor zakła u bar- zo zasłu ony la e o rozwo u przesze ł na tec - nolo i mokrą enn był zapalonym oto ra kiem i uwiecznił ycie abryki oraz ieczysk Wykonane przez nie o oto ra e są obecnie ost pne w u- zeum Miasta Jaworzna. W 1904 roku zostaje w Szczakowej zamontowany pierwszy piec obrotowy o łu ości 4 metr w fot.PiotrPiestrzyński Cementownia Szczakowa – czy życie powróci w ruiny? Rok 2008 jest przełomowy dla historii Jaworzna i leżących w granicach miasta pozostałości Cementowni Szczakowa. Najpierw, na przedwiośniu, odnalazło się kilka metrów sześciennych dokumentów cementowni. Dzięki tym kartom historii łatwiej będzie prześledzić zwłaszcza początki tego powstałego 125 lat temu zakładu. Potem, na początku czerwca, teren wraz z pozostałościami zakładu kupił na licytacji nowy właściciel, który chce tchnąć życie w ruiny. Stowarzyszenie Producentów Cementu będzie sponsorem strategicznym wystawy odnalezionych dokumentów. – Musimy je posegregować, poddać renowacji, opisać. Myślę, że wernisaż wystawy odbędzie się w miesiącach listopad-grudzień 2009 roku, razem z otwarciem nowego budynku muzeum – deklaruje Przemysław Dudzik, dyrektor Muzeum Miasta Jaworzna. aktualności W szlamowni, którą stanowi basen o średnicy 30 metrów i wysokości 20 m, Urząd Miasta w Jaworznie proponował po rewitalizacji organizację centrum wspinaczkowego fot.PiotrPiestrzyński Przemysław Dudzik, dyrektor Muzeum Miasta Jaworzna, w trakcie ogląda- nia znalezionej dokumenta- cji Cementowni Szczakowa Wizualizacja: Urząd Miasta Jaworzno

budownictwo • technologie • architektura 11 wartość istoryczną ma ą one o romną wartość artystyczną zac wyca si rzemysław u zik o renowac i inwentaryzac i i opisaniu zostaną pokazane na wystawie kt rą zor anizu emy praw- dopodobnie w listopadzie lub grudniu 2009 roku, po o aniu o u ytku nowe o bu ynku muzeum Za kilka lat ruiny ożyją? Wi ce o ementowni zczakowa owiemy si w na bli szyc latac nie tylko z okument w rzą iasta aworzna o awna c ciał o ywić ieczyska o awił si pomysł zrobienia na bazie osie la zakła owe o i cementowni pro ektu nan- sowane o ze śro k w uni nyc o nazwie ark łnocny race na przy otowaniem parku są bar zo zaawansowane owstały u wst pne pro- ekty wizualizac e We łu koncepc i urz nik w pi ć bu ynk w byłe cementowni zostało zakwa- li kowanyc o rewitalizac i a wa z nic miały mieć orm tzw trwałe ruiny 3 czerwca 2008 r. ruiny cementowni Szczakowa zostały wystawione na licytac upiła e rma la ecyclin z sie zibą w rakowie e mis ą est rewitalizac a teren w poprzemysłowyc oraz ostarczanie na wy sze akości surowc w prze- znaczonych dla drogownictwa, budownictwa i utnictwa w olsce Właściciel la ecyclin rma t aul s z Wielkie Brytanii ma na swoim koncie rewitalizac e teren w poprzemysłowyc na obszarze p łnocne i śro kowe n lii t aul s przywracał o ycia tereny po obne o tyc akie zakupiliśmy w ieczyskac Na razie est za wcześ- nie by m wić o konkretac esteśmy w trakcie opracowywania ostateczne koncepc i kt ra b zie zgodna z planem zagospodarowania przestrzenne- o tyc teren w powie ziała enata z rmy Slag Recycling. Na propozyc e nowe o właściciela ieczysk czeka te n rze Bur ak kierownik pro ektu ospo ar- cza Brama ląska z Wy ziału nwestyc i ie skic rz u iasta w aworznie esteśmy obre myśli e eli plany la e- cyclin w stosunku o tyc teren w b ą la nas satys akc onu ące to o puścimy sobie realizac pewnyc pro ekt w na własną r k o emy im r wnie sprze ać nasze pro ekty otyczące tyc obiektów. Piotr Piestrzyński – Potem zostaje tam zamontowany piec obrotowy o łu ości 118 metr w i śre nicy 8 m rmy F mi t a wy a ność 500 ton klinkieru na ob o moment przełomowy la abryki Wte y zczako- wa była na wi kszą i e ną z na nowocześnie szyc cementowni na świecie Ze szczakowskie o cemen- tu powstała kole ka na asprowy Wierc zapora w orąbce a Niemcy zrobili m in Wilczy zaniec w trzynie wylicza rzemysław u zik W czasie wo ny światowe cementownia pełną parą pro ukowała na potrzeby niemieckie mac i- ny wojennej. Po wojnie Cementownia Szczakowa została znac onalizowana te o czasu w zakła zie zaczyna si le ziać – mówi dyrektor Dudzik. W 1 54 roku ma mie sce u a rozbu owa na prze łu eniu piec w obrotowyc powsta e zbiornik szlamu Wstawiony zosta e łu szy piec r lu e wte y tec nolo ia ra ziecka kt ra ni ak ma si o rentowności cementowni tłumaczy yrektor u- zik W 1 roku z inic atywy zało i zaczyna si ratowanie zakła u otwarcie nowyc p l eksplo- atac i niestety bez wi ksze o rezultatu ro ukc a cementu zostaje zatrzymana w 1980 roku. Potem zakła pro uku e na u ą skal olomit setki tysi - cy ton rocznie. Taka sytuacja trwa do 1995 roku. W cią u nast pnyc 1 lat estrukc i ule ł cały park maszynowy a za ła zie obiekty arc itektu- ry przemysłowe Archiwum znalezione w ruinach budynku związkowego o 1 5 roku na skutek r nyc splot w okolicz- ności zakła popa a w ruin i po awia si w nim pierwszy likwi ator Wte y po raz pierwszy miałem okaz zwie zać zakła i ocenić aką ma wartość ako obiekt arc itektury przemysłowe Zacząłem si tym interesować eszcze w 1 5 roku z zakła- u zostało wywiezionyc kilka urzą ze za z o ą wo ew zkie o konserwatora zabytk w ale były to niewielkie rzeczy ała reszta została potem poci ta i tra ła na złom Byłem przekonany e obiekt ce- mentowni powinien być bezwz l nie wpisany o re estru zabytk w ak si e nak nie stało i obiekt popa ł w ruin ubolewa yrektor u zik yrektor u zik o lat poszukiwał r wnie arc i- wum ementowni zczakowa ie y na począt- ku mo e pracy wsp łpraca z syn ykiem eszcze si akoś ukła ała o muzeum tra iły niekt re meble z wyposa enia abinetu yrektora kroniki cementowni. Jednak na pytanie o archiwum doku- mentac i cały czas pa ały o powie zi e takie o arc iwum nie ma ybym wie ział e est po- prosiłbym c ocia o w lą o nie o m wi rze- mysław u zik Zniszczone przez wo okumenty o nale li arc i- tekci kt rzy na początku 008 roku po opuszczeniu zakła u przez syn yka przyszli prowa zić w zcza- kowe prace inwentaryzacy ne Były na pi trze bu- ynku związkowe o poukła ane w sza ac yby nie prze nity ac bu ynku wo a by ic nie tkn ła Nie przypuszczałem e zna kilka metr w sześciennyc plan w i okument w ą bar- zo szcze łowe o całyc obiekt w po etale a nawet śrubki to wszystko y e Zac wyca nie- samowita ele anc a i akość tyc plan w usiał e zrobić wy ątkowo sprawny rysownik omi a ąc Poniżej warsztaty zakłado- we cementowni, a powyżej wizja Urzędu Miasta Ja- worzno, który chciał tu urządzić biuro obsługi przedsiębiorców Obiekty Cementowni Szczakowa są tak zruj- nowane, że w 2005 roku posłużyły Amerykanom jako sceneria trzęsienia ziemi w San Francisco. Z kolei kamieniołom zakładów dolomitowych posłużył jako scenografia westernu „Summer Love” fot.PiotrPiestrzyński fot.PiotrPiestrzyńskiWizualizacja:UrządMiastaJaworzno

12 lipiec – wrzesień 2008 – Prowadzi Pan w Łodzi jedną z większych pra- cowni architektonicznych działających w Polsce. Czy któryś z nurtów albo kierunków w architek- turze uważa Pan za szczególnie ważny dla siebie i dla swojej pracy? e eli patrz na całe mo e oświa czenie to wy- a e mi si e na silnie szym prą em kierunkiem kt ry na bar zie na mnie o ziaływał był ruc nowoczesny Wi ziałem na przestrzeni lat przemia- ny te o ruc u te obre i te bar zo złe ale zisia c yba eszcze mocne czu moc te o r ła kt re cią le bi e – Czy to ma jakiś związek z pierwszymi kontakta- mi z architekturą, z obserwacjami przestrzeni? la mnie o zisia szczytem wyra nowania est kamienica z lat trzydziestych dwudziestego wieku, poniewa sam wyc owałem si w ziewi tnasto- wieczne o cynie w mieszkaniu o ukła zie am la- owym z oknami na p łnoc W o zi było poczucie wyra ne struktury miasta i świa omość e si y e w r nyc społecznościac oi kole zy mieszkali w takic nowoczesnyc kamienicac i wc o ząc tam miałem wra enie e wc o z o inne o świa- ta akie rzeczy ak ol klatka sc o owa ukła mieszka nawet zapac pewne ele anc i bar zo silnie na mnie ziałały e omy nie były takie stare ak teraz bo m wi o początku lat pi ć ziesiątyc Wyko czenie łazienek armatura prze wo enna urzą zenie kuc ni to wszystko było la mnie wzo- rem bar zo obre akości ycia zasami wi ziałem e zniszczone bo o cz ści mieszka wprowa zano wi ce ro zin i ak si stłukł akiś prze wo enny bi- et to nie mo na było kupić nowe o – Kiedy świadomie zetknął się Pan z architekturą nowoczesną? ru im momentem zetkni cia si z arc itekturą nowoczesną były stu ia Zacząłem stu ia w 1 roku i tra łem na świetny okres y sko czył si socrealizm kt ry wszyscy bar zo prze ywali oi pro esorowie za punkt onoru uwa ali ko czyć ka y wykła akąś złośliwością na temat socrea- lizmu i uwa ą e teraz zisia mamy mo liwość o bu ować kontakty z europe ską arc itekturą i arc itektami kt ryc znali Wi ziałem wte y ak powstawały takie wybitne realizac e ak upersam warszawski czy osie le a y oliborskie zyli stu- iowałem w okresie o ro zenia si ruc u nowo- czesne o e nocześnie miałem świa omość e w Związku a zieckim ten ruc został wcześnie zniszczony przez totalitaryzm sowiecki, a z kolei w Niemczec Bau aus został zniszczony przez na- zizm zyli ruc nowoczesny został zakwestiono- wany przez dwa systemy totalitarne. Efekt tego sy- stemu sowieckie o w postaci socrealizmu miałem na wycią ni cie r ki na przykła na -ie – Z tej samej, modernistycznej, nowoczesnej inspi- racji, z której powstała indywidualna i wartościowa architektura przedwojenna i częściowo ta z lat 60., wyrosła też architektura lat 70. i późniejszych, która na pewno nie wytrzymała próby czasu. Właśnie y zaczynałem pracować na początku lat 0 zaczął si na orszy okres w istorii ruc u nowoczesne o czyli urz owa typizac a i wielka pre abrykac a W pa stwowym biurze pro ekt w wpa łem w sam śro ek te o z e enerowane o Jestem zwolennikiem ruchu nowoczesnego – Moim zdaniem trzeba sobie zdawać sprawę, że z tej samej modernistycznej filozofii wyszły osiedla społeczne czy eleganckie kamienice lat trzydziestych i potem te straszne blokowiska. Wyrosły z tego samego pnia, ale efekt jest całkiem inny, i to są zupełnie inne rzeczy – mówi Andrzej Owczarek, architekt. fot.ArchiwumNOW architektura

14 lipiec – wrzesień 2008 W Niemczec itlerowskic i w Związku a zie- ckim nastąpiło o e ście o arc itektury nowoczes- ne i to est ciekawe e arc itektura w tyc kra- ac totalitarnyc zacz ła si opierać na pewnyc wzorcac urbanistycznyc kt re są populistyczne czy bar zie zrozumiałe la lu zi o nie była ar- c itektura elitarna tylko zrozumiała powiązana z yktaturą oświeconą czy oświeconym centralizmem europe skim iała cią oty o wielkic barokowyc zało e o obiekt w klasycystycznyc czy istory- zu ącyc Była przeciwna ruc owi nowoczesnemu rzec o ząc teraz o czas w nam wsp łczesnyc postmo ernizm kt ry te przeciwstawił si ruc owi nowoczesnemu le si przy ął w uropie i przybrał w niekt ryc przypa kac właśnie orm nowe o socrealizmu Wi ziałem bu ynki bar zo znane o arc itekta icar o Bo la kt re zawsze ko arzyły mi si z -em i pompatyczną arc itekturą mo- skiewską ako człowiek z olski nie rozumiałem lacze o ktoś si mo e tym zac wycać – Co się stało, że idee modernistyczne w archi- tekturze, które miały rozwiązać wiele kłopotów na przykład socjalnych czy zdrowotnych w bu- downictwie mieszkaniowym, w pewnym okresie wynaturzyły się? o ru ie wo nie zostały wprowa zone w ycie wielkie programy socjalne, nie tylko w krajach so- c alistycznyc z nazwy ale te w zwec i w n lii Własność przestała mieć na wi ksze znaczenie albo w o le znikła tak ak w kra ac bloku wsc o nie- o zyli znikły bariery re ulac e i ranice z kt rymi wcześnie ruc nowoczesny w akiś spos b walczył ale te musiał ostosowywać si o nic i to awało znakomite rezultaty ko czyła si r wnowa a i ar- c itektura przestała mieć partnera rzestały istnieć jakiekolwiek zahamowania w stosunku do tego, co istnie e owstało coś w ro za u z e enerowane or- my masowego budownictwa, szczególnie w latach 0 owstały abryki bu u ące bloki co samo w sobie wcale nie musi być złe bo taka abryka est elemen- tem tec nicznym a nie politycznym Natomiast e eli to est abryka pa stwowa ak w olsce to robiono wszystko eby pro ukowała ak na mnie typ w ele- ment w i powstał cały zbiurokratyzowany system ty- powyc sekc i W o zi arc itekt miasta wyznaczył kilka sekc i i nie mo na było zapro ektować nic poza skła aniem bu ynku z sekc i Była to ostateczna or- ma szale stwa zbiurokratyzowane o mo ernizmu oim z aniem trzeba sobie z awać spraw e z te same mo ernistyczne lozo i wyszły osie la spo- łeczne czy ele anckie kamienice lat 0 i potem te straszne blokowiska Wyrosły z te o same o pnia ale e ekt est całkiem inny i to są zupełnie inne rzeczy – Jakie czynniki miały wpływ na to, że z dość radykalnej modernistycznej idei mogły powstać z jednej strony rzeczy wartościowe, a z drugiej strony w pewnym sensie zdegenerowane? o ernizm po awił si z c ci uz rowienia miasta -wieczne o i w tyc realiac prze wo ennyc u o lepie to realizował ni potem y nie miał u a ne- o partnera czy przeciwnika z kt rym trzeba si ście- rać tał si i eą kt ra nie miała a nyc amulc w i to oprowa ziło o na orszyc rezultat w aktycz- nie o zaprzeczenia pierwotnym zało eniom opa ł w taką e enerac e wy awało si i si z te o nie po niesie ale stało si inacze zisia okazu e si e mo ernizm znacznie lepie rozwiązu e r ne sprawy ni na przykła pr bował to robić postmo ernizm w latac 80 i 0 wieku ostmo ernizm był kole - ną i eą kwestionu ącą ruc nowoczesny a wyr sł co est wa ne z potrzeb wielkie o kapitalizmu ostmo- ernizm ameryka ski naro ził si z potrzeb wi ksze symboliki wi ksze o zaznaczenia presti u i po kre- ślenia imperialne pozyc i wielkie o kapitalizmu kt - ry wsz zie na świecie zaczął ominować W tym wypa ku zn w mamy o czynienia z sytuac ą zie powstała nier wnowa a Wiemy u e konsump- c onizm mo e r wnie sprawnie manipulować świa- omością lu zi ak kie yś pa stwo totalitarne ylko obrze unkc onu ące społecze stwo i pa stwo mo ą być r wnowa ą la tyc proces w – Czy teraz jest możliwa ta równowaga, w której architektura, nawet wyrastająca z radykalnych idei, ma partnera w postaci na przykład silnej struktury miasta, silnego społeczeństwa, określonych reguł działania lub jeszcze innych czynników? iekawą rekonstrukc ą te r wnowa i nawet wbrew warunkom ekonomicznym był wielki eksperyment jaki zrobiono w Berlinie Zachodnim w latach 80. Berlin był miastem po w nie zmasakrowanym przez naloty fot.W.Kryński–NOWarchiwum Budynek wielorodzinny w Łodzi Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

15 e eli przy ziałaniu arc itektonicznym czy in- westycy nym nie istnie ą re uły to zawsze istnie e ryzyko e eli liczy si tylko na intelektualne mo- ralne czy artystyczne predyspozycje uczestników te o procesu to est u e praw opo obie stwo e powstanie mn stwo złyc rzeczy i niewiele o- bryc ą tacy arc itekci kt rzy z natury rzeczy stara ą si pracować na wielu płaszczyznac i ro- zumie ą e robią na przykła kawałek miasta i bu- u ą w akimś tam kontekście ale wielu nie c ce zwracać na to uwa i W momencie y nie istnie ą re uły to ra si sta e otwarta i niebezpieczna – Pytanie na koniec – czy Łódź, w której Pan pra- cuje, jest miastem ruchu nowoczesnego? ma silne problemy z to samością estem w pewnym sporze intelektualnym z lu mi kt rzy ma ą o romne zasłu i la ratowania i popularyzac i o zi -wieczne eklektyczne oim z aniem tak silne eksponowanie tylko te o okresu mo e spowo ować e si stanie e nym wielkim muzeum roc artu ąc b zie stać obok skrzy- owania na wi kszyc europe skic autostra i nie b zie c ciała tak ak o te pory si z nimi połą- czyć w obawie e zbyt ą to unowocześni rze- ba pami tać e o początku była miastem bar zo ynamicznym mo e troc na wz r ame- ryka ski kt re w ka e azie swo e o rozwo u o - powia ało na wsp łczesność szybko przyswa ało i a aptowało to co ona niosła W o zi est u o arc itektury z lat trzy ziestyc są osie la społecz- ne takie ak osie le ontwiłła- ireckie o swo e realizac e ma ą tacy arc itekci ak yrkusowie czy Brukalscy oza tym w o zi prze ru ą wo ną był bar zo silny ośro ek sztuki nowoczesne mi - zy innymi zi ki ziałalności takic lu zi ak a- tarzyna obro i Wła ysław trzemi ski tworzący rup a r Bar zo bym c ciał eby była bar zie ko arzona z nowoczesnością i sama ko- rzystała tak e z te cz ści swo e tra yc i ale to są problemy na znacznie łu szą rozmow – Dziękuję za rozmowę. Paweł Pięciak w czasie wo ny i potem przez ziałania urbanist w co oprowa ziło o rozbicia tkanki mie skie Wykorzystu- ąc nowoczesne tec nolo ie i nowoczesne po lą y na arc itektur spr bowano o tworzyć struktur miasta enat Berlina miał bar zo obryc planist w kt rzy zrobili świetny plan re ulacy ny yba kilkuset arc i- tekt w wielu z czoł wki światowe zostało zaproszo- nyc eby wypełnili swoimi bu ynkami akiś kawałek pierzei bo nawet nie cały kwartał Z olski brał w tym u ział ośro ek krakowski Było to coś na kształt symu- lac i naturalne o powstawania miasta -wieczne o ierwszy raz wi ziałem e przy takim o romnym pla- nistycznym ziałaniu powsta e skomplikowane i cieka- we miasto, a nie kolejne osiedle. Moim zdaniem ten berli ski przykła nie został skonsumowany intelektu- alnie w olsce obiłem wykła y na ten temat zie r wnocześnie pokazywałem oto ra e osie li i kamie- nic z lat 0 kt re znałem z o zi a z ru ie strony te berli skie rzeczy kazało si e to est to samo Zrobiliśmy o romne koło i intelektualnie wr ciliśmy o te o co kie yś powstało w spos b naturalny – Mógłby to być przykład pomagający w zde- finiowaniu niektórych kłopotów z architekturą w Polsce. fot.W.Kryński–NOWarchiwum fot.W.Kryński–NOWarchiwum Dom „kostka” w Aninie Galeria Łódzka

16 lipiec – wrzesień 2008 la wynalazc w kwestia pi kna w arc itek- turze została zr wnana z po ciem doskonałości o rzuca ąc termin oskonałości ormalne zare- zerwowano o z o nie z wiz ą rac onalne o świata tylko la prze aw w r noro nyc yscyplin na- ukowych i technicznych. „Wynalazcy” uznali zresz- tą e wraz z nową sztuką nastąpił kres rozumienia staryc artyst w zieł i powo w ic powstania a eksperyment ako narz zie stał si ro ą o celu kt rym ma być kształt wynika ący z tec - niczne stosowności i ekonomii te pory obiekt arc itektoniczny wynalazek ma poprawiać wa- runki ycia pracy i wypoczynku lu zi Bu owla ma być prze e wszystkim wynikiem pracy intelektu i wyobra ni tec niczne a e ynym powo em po- szukiwa ormalnyc są powo y pozaestetyczne praktyczne kt re w toku e ukc i sta ą si rzeczą i ealną ak wiemy marzenie o i ealne unk- c i przeistoczyło si po latac w uznawany przez wszystkich funkcjonalizm architektoniczny. Nie- rza ko stosowanym punktem o niesienia sta e si tak e kształt natury wraz z e o or aniczną osko- nałością i przystosowaniem Zna omość materiału nabywana est opiero po o - powie nio łu im okresie e o stosowania late o wynalazcy to tak e ci kt rzy szuka ą narz zi akimi mo na si posłu yć aby o kryć specy k nowe materii Za przykła niełatwyc przemian niec słu y moment kie y lu zie zacz li u ywać kamienia naśla owali ormy rewniane ak e el- bet początkowo nie był stosowany w ormie mono- lityczne lecz naśla ował szkieletowe konstrukc e stalowe nie zaś o powie nio o potrzeb po- awił si beton spr ony pre abrykac a brobeton ako e uznano e arc itektura powinna być po- lem cią łe innowac i tec niczne i unkc onalne c ć przekraczania otyc czasowyc ranic mo li- wości elbetu powo owała coraz śmielsze ecyz e pro ektowe Nieliczni eksperymentowali z ormą w sposób intuicyjny lub nowatorski, inni podejmowali tru kreac i w oparciu o wcześnie sze oświa cze- nia ba ania czy wie z praktyczną • ro rewoluc i mo ernistyczne utorowały zie- ła in ynierskie late o nale y uznać e prymat elbetowyc wynalazków nad betonowymi kom- pozycjami w arc itekturze est ziś nie o po - wa enia Betonowe były pierwsze na wa nie sze modernistyczne idee – Augusta Perreta, Le Corbu- siera, Waltera Gropiusa, Roberta Maillarta, Ericha Mendelsohna, Franka Lloyda Wrighta. Betonowe były r wnie na wa nie sze la wsp łczesne cy- wilizac i bu owle in ynierskie zi ki mo liwoś- ciom elbetu pro ektant uwolniony o mentalności tworzenia w rewnie kamieniu i stali a wi c w systemie słup-belka otrzymał narz zie la two- rzenia r noro ności kształt w arc itektonicznyc w kt ryc wirtuozeria tec niczna mo ła stać si pretekstem la na ania nowyc znacze arc itek- tonicznych. ierwszym trium em wsp łczesności est ala tu- lecia aksa Ber a 1 1 Nowatorstwo struktury pole ało nie tylko na pokonaniu tru ności bu o- wy o romne elbetowe kopuły ewolucy ne było Twórcy architektury betonowej – „wynalazcy” W wieku dwudziestym, jak nigdy dotąd, myśl ludzka przekroczyła granicę, za którą roztoczyło się rozległe pole dla wielkiego eksperymentu związanego z nową materią architektoniczną – żelbetem. Jak się okazało, znaczenie i sens owego „totalnego”eksperymentu były tak istotne dla życia współczesnych, że nie było nikogo, kto by podważał sens odbywającej się na oczach wszystkich racjonalistycznej przemiany w ludzkiej świadomości. Wraz z budową zapór wodnych i wiaduktów, stadionów i dworców lotniczych, obiektów inżynierskich i przemysłowych, ze słownika architekta zniknęły terminy: monument, kolumna, ornament. Nowi twórcy – „wynalazcy” zafascynowani wytworami cywilizacji i technologii zamanifestowali: „dziś z żelbetem wszystko jest możliwe!”. fot.Archiwum Tytuł i temat artykułu jest próbą interpretacji bon motu profesora Dariusza Kozłow- skiego, zasłyszanego w rozmo- wach kuluarowych w Katedrze Architektury Mieszkaniowej na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej; chodzi o określenie ukazujące podział twórców architektury współczesnej na „kompozyto- rów” i „wynalazców”. 16 Robert Maillart – most w Salginatobel architektura

budownictwo • technologie • architektura 17 r wnie po e ście arc itekta o pro ektowania ar- c itektoniczne o skoncentrował si on na wyma- aniac unkc onalnyc i kształtowaniu wn trza w harmonii z systemem konstrukcyjnym, które nada- ły całości orm c ocia w o r nieniu o p - nie szyc i ei wielkopowierzc niowyc przekryć kształt bu ynku nie m wi nam nic o zastosowane konstrukc i system elbetowyc eber styka ącyc si w zworniku kopuły to ala wcią pozosta e obiektem wy ątkowym ze wz l u na nowatorskie zastosowanie elbetu la tak u e rozpi tości te zarezerwowane były o 1 1 roku tylko la kon- strukc i stalowyc Wrocławska Jahrhundredhal- le była oczywiście zestawiana z kopułą anteonu czy kopułą Bazyliki św iotra or wnywano ic powierzc nie rozpi tości ci ar i wysokość ala Stulecia zajmuje 6384 m2 i zi ki zastosowaniu elbetu wa y 4 00 ton po czas y kopuła Ba- zyliki św iotra za mu e powierzc ni 1 4 m2 , a ci ar konstrukc i wynosi ok 10 000 ton ak napisał o ziele Ber a Nicolaus e sner Ni y otą o czas w aint apelle i prezbiterium kate ry w Beau ais wynaleziona przez człowieka sztuka bu owania nie o niosła po obne o trium u na materią • W latac nast pnyc rol wzor w w pokonywa- niu barier konstrukcy nyc o e rały inne śmiałe konstrukcje mostów, hal wystawowych i hangarów lotniczyc wśr nic an ary la sterowc w w rly zapro ektowane w 1 1 roku przez in yniera u ne Freyssineta w ormie paraboliczne ze spr - one struktury elbetowe ozmiar ali był impo- nu ący i niekt rym przypominał struktur otyckie kate ry rozpi tość 1m wysokość 0 m łu- ość 1 5 m a sklepienie nie było monolityczną skorupą lecz cienką powłoką kt ra uzyskała o - powie nią sztywność zi ki prostopa łym o osi po łu ne elbetowym s ał owaniom Wynalazek kablobetonu wykorzystany w rly w o r nieniu o ali tulecia ał niespotykany wcześnie e ekt swobo ne o zamkni cia przestrzeni arc itekto- nicznej. Sam Freyssinet, zaskoczony natychmiasto- wym uznaniem m wił ierowałem si wyłącznie tylko utylitarnymi celami e eli uprawiałem przy tym arc itektur to zupełnie nieświa omie an- ary w rly były zwiastunami nowe ery w rozu- mieniu e niowania przestrzeni arc itektoniczne W po obnym okresie ob awiła si pionierska myśl szwajcarskiego konstruktora Roberta Maillarta. cze ennebi ue a uznał e rezy nac a z sy- stemu belkowe o i prze ście na system betonowe płyty stworzy uniwersalny system nośny stosowany w stropach, przekryciach, mostach i innych struk- turac in ynierskic W moście a anasa na enie 1 05 r rozpi tość 51 m czy w bar zie znanym i oto enicznym al inatobel 1 r rozpi tość m zastosowano niespotykany w konstrukc ac elbetowyc ukła zakrzywione płyty kt ra wraz z poziomą tarczą ez ni i szere iem usztywnia ą- cyc pionowyc elbetowyc płaszczyzn u ytyc ako wiązanie stanowiła sko czoną całościową struktur liminac a wszystkic niepotrzebnyc nie unkc onalnyc człon w mostu uszczuple- nie wymiar w wszystkic element w skła owyc oddanie w formie mostu jego zasady, struktury i ekonomii konstrukcy ne po wa yło wszystkie o- tyc czasowe realizac e i wyznaczyło nowy cel la arc itekt w i in ynier w ytm łukowatyc płasz- czyzn kształt elbetowyc skrzynek na ał niespo- tykaną wcześnie ynamik orm i plastyk i o- prowa ził zieło o ekstremum konstrukcy ne o poza kt rym nie było nic poza naśla ownictwem ecz tak e lo ika i prostota struktur aillarta ak i Freyssineta spowo owała e sztuka in ynierska stała si obowiązu ącą i nobilitu ącą w oczac Wiadukt w Millau – Norman Foster fot.Archiwum Max Berg – Hala Stulecia we Wrocławiu fot.Archiwum

18 lipiec – wrzesień 2008 wi z w i tw rc w wsp łczesnyc ozbu zona wyobra nia wi za zawła ni ta epokowymi zie- łami pocia n ła za sobą uznanie konstruktora i in yniera za artyst na r wni z arc itektem ak si okazało siła o ziaływania ic zieł była tak wiel- ka e nikt u nie musiał u owa niać e nie tylko most czy an ar lecz r wnie ka y inny bu ynek kości ł muzeum worzec lotniczy mo ą stano- wić po e ynczą e nostk strukturalną stworzoną z oblicze i wyobra ni tw rcy Nast pne lata potwier ziły słuszność awan ar o- we postawy We Włoszec wybu owano bu ow- le iera ui i Ner ie o an ar w r ieto 1 alazzo ello port w zymie 1 0 r w Brazylii Feliksa an eli restaurac a w oc imilco 1 58 r i scara Niemeyera kości ł wi te o Franciszka z sy u w Belo orizonte 1 4 r w iszpanii roz- łos uzyskały zieła uar a orro i ippo rom w a rycie 1 4 r Wszystkie te zieła stały si wzorcem struktur ukazu ącyc zasa e arc itek- tura-konstrukc a w swo e oczyszczone ormie sta e si ziełem sztuki betonowe w kt re rac onalizm konstrukc i przemienia nauk ścisłą w meta or lub inną poetyk struktura in ynierska niekie y zbli a si w swyc zasa ac o re uł rzą zącyc or aniczną naturą ziś wia omo e elbetowe zieła wyzwoliły prze- strze o prostolini ne abstrakc i powinowate z kubistycznym o raniczeniem ormy ak i z i eą kąta proste o ra ycy ny ukła elbetowe o słupa i belki zastąpiony przez kole ne wynalazki betonu sp one o betonu siatkowe o w przekryciac łu- pinowyc został o rzucony a światu ukazała si nowa ekspresja i oryginalna reprezentacja formy architektonicznej. Ostat- nio o rona zieł pierwszyc ołączyły realizac e na wy sze o mostu podwieszonego Normana Fostera w Millau 005 r m wysokości p p t czy kole ne po- bi a ące rekor y wysokości wie e biurowe wśr nic betonowe zieło etronas ower w uala umpur autorstwa esara elle o 1 8 r 45 m wysokości • istrzem wśr wynalazc w arc itektonicznyc był e orbusier arles encks analizu ąc zie- ła orbusiera opisu e inwenc wielkie o tw rcy poprzez przyr wnanie e o zieła lin wisty kt ry zanim narysu e pro ekt musi nazwać wszystkie elementy skła owe raw a est zaskaku ąca na- wet ziś e orbusier stworzył kilkaset sł w-ele- ment w arc itektonicznyc wśr kt ryc Modu- lor, brise-soleil, pilotis, ondulatoire, béton brut, maszyna do mieszkania, Ville Radieuse oznaczały zmian w sposobie myślenia elit arc itektonicz- nyc na całe ziesi ciolecia Wśr nic wyr nia si rysunek z 1 14 roku sy- stemu Dom-ino prezentu ący typ obrazu zapisu i ei ukazu ące o pewien system konstrukcy ny ac onalizm myślenia zawarty w szkicu u awnia r wnie ekonomik struktury i e o elementarny funkcjonalizm odarty z jakiegokolwiek znaczenia. rosty rysunek trzy prze ro y poziome stropy po- łączone sześcioma słupami całość złączona klatką sc o ową ilustru e swo ą intenc ą prze e wszyst- kim mo liwości zastosowania elbetu la systemu płytowo-słupowe o elbetowe słupy stropy i klat- ka sc o owa nie tworzą estetyki arc itektoniczne ale racze m wią o powtarzane przez e orbusie- ra czystości i moralności in ynierskie uwalnia- ące arc itektur o obłu y i ałszu i otwiera ą- cej oczy” na nowego ducha w architekturze. ysunek est tak e zapowie- zią o rzucenia Oscar Niemeyer – Teatr w Niteroi Pier Luigi Nervi – Hangar w Orvieto Eugen Freyssinet – Hangar w Orly 2 fot.Archiwum Le Corbusier – system Dom-ino

budownictwo • technologie • architektura 19 terminu stylowy a brak wi ocznyc zewn trz- nyc ścian ma w pełni uświa omić sens tworzenia architektury w przestrzeni otwartej – uniwersalnej. System Dom-ino kreu e wiele wa nyc znacze la arc itektury wsp łczesne pr cz potwier zenia sensu koncepcji „przestrzeni otwartej” architekci o rzeli w systemie sp ność tec nolo ii i ormy elbet uwalniał arc itektur o wa bu owania z kamienia a sam system szkieletowy otwierał ro la stworzenia om w pro ukowanyc na masową skal Dom-ino est wynalazkiem tworzącym roz- ział w istorii arc itektury wsp łczesne otyczą- cy domów seryjnych, systemów prefabrykowanych, typ w i stan ar w bu owlanyc Wśr nic pierwsze przykła y realizac a osie la w essac projekty typu domów „Citrohan” i „Monol”, projekt e nostki willowe określiły ro rozwo u i pr b rozwiązania powszec ne o problemu miesz- kaniowe o o latac zostało ostrze one e wśr innyc wa nyc znacze system Dom-ino stał si tak e o zwiercie leniem sulli anowskie zasady form following function orma wynika ąca z unkc i asła obwiniane o o upa ek mo erni- zmu w latac 0 e nak pona wszystko stał si kanwą la komponowania nowyc przestrzeni arc itektonicznyc wśr nic prameta orą tzw maszyny do mieszkania wyznacza ące w przyszło- ści szerokie spektrum o lnie zrozumiałe poetyki i indywidualnie uprawianej stylistyki architektonicz- ne ak uznał Walter Ben amin u any ekspery- ment systemu Dom-ino pozwolił aby u po kilku latac konstrukc a prze ła rol po świa omości • rzemiany akie okonu ą si w świa omości tw rc w opisu ą teoretycy o Witruwiusza przez o na uskina i ot rie a empera a po er- berta ea a Wszyscy byli z o ni e istnie e o - wieczne roszczenie uc a o prawa o ywiania materii sztuka bowiem przesta e istnieć eśli to roszczenie o rzuca e nak up r materii ust pu e jedynie przed duchem zdolnym do wielkiej i kohe- rentne wiz i rzy ka ym przełomie stylistycznym to właśnie arc itekci-wynalazcy na nowo musieli ozna miać o pot ze rozumu i przypominać o tym e u wcześnie istniały bu owle kt re zaświa - czały o pot ze intelektu arc itekta-in yniera two- rzące o rzeczy o niespotykane wcześnie rozpi to- ści wielkości wysokości przestrzeni Wsparcie moralne akie było u zielane wynalazcom o czasu poszcze lnyc rewoluc i przemysłowyc pozwoliło im r wnie na konstruowanie świata poetyki maszyny i tec niki w i wieku ziś tak e nale y przytoczyć słowa klasyka arc itektury ott rie a empera potwier za ące e wykorzy- stanie konkretne o bu ulca powinno być z o ne z ormą wyobra oną orma est zale na o tworzy- wa w kt rym si prze awia dr inż. arch. Marcin Charciarek adiunkt w Katedrze Architektury Mieszkaniowej prof. Dariusza Kozłowskiego Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej Oscar Niemeyer – Kosciol sw. franciszka z Asyzu Pier Luigi Nervi – Palazzo dello sport fot.Archiwum fot.Archiwum

2 lipiec – wrzesień 2008 – Semmelrock jest już znany od kilku lat w kraju. Jakie były początki firmy w Polsce? ozpocz liśmy swo ą ziałalność w 00 roku ku- pu ąc zakła pro ukcy ny w ołbieli o alony około 40 km o Warszawy w kierunku na ublin Nast p- nym krokiem było prze cie abryki kostki brukowe w liwicac ok 004 to nabycie y skie rmy ombet uznane o i cieszące o si obrą opinią zakła- du o wieloletniej historii produkcji prefabrykatów beto- nowyc w olsce o azie szybkic akwizyc i nastąpił proces konsoli ac i naszyc o ział w optymalizac i bazy sprz towe ak i systematyczne o wprowa zania unowocześnie oraz nowyc tec nolo ii ziś wszyst- kie zakła y w coraz mnie szym stopniu przypomina ą te kt re prze mowaliśmy – Co wyróżnia firmę Semmelrock wśród innych producentów kostki brukowej w Polsce? yśl e est wiele takic cec e ną z nic est na- sza istoria u akieś pi ć ziesiąt lat temu w c bra- ci emmelrock rozpocz ło pro ukc betonowe kostki brukowe Wte y była to bar zo pionierska i innowa- cy na ziałalność wykonywana w por wnaniu z zisie - szymi mo liwościami w spos b ość prymitywny rzez kilka ziesiąt lat zi ki skutecznym inwestyc om rma pr nie si rozwi ała Bar zo szybko stała si e nym z na wa nie szyc ostawc w betonowyc pro ukt w w ustrii Wieloletnie oświa czenie baza in ormacy - na mn stwo r noro nyc pomysł w spraw zonyc w praktyce sprawiło e mo emy ziś komponować in- teresu ącą i ciekawą o ert la naszyc klient w Niewątpliwie ru i atut to oświa czenie mi zy- naro owe esteśmy c yba e yną rmą w olsce kt ra ziała w zwartym ma ącym po obną to sa- mość obszarze europe skim racu ąc i o eru ąc pro ukty w olsce mo emy wykorzystywać nasze oświa czenie z obyte na W rzec łowac i w orwac i zec ac umuni czy łowenii Wspólnie generujemy wiele ciekawych idei, które z pewnością zwi ksza ą atrakcy ność nasze o erty – Jaka strategia przyświeca działaniom firmy na rynku? – Semmelrock patrzy bardzo dojrzale na produkt, który powszechnie nazywany jest na rynku brukiem, kostką brukową czy betonową kostką brukową la nas nie est to zwykły kamie betonowy kt ry cz - sto mo na zobaczyć na paletac raw ziwy nalny pro ukt kt re o esteśmy promotorem to wspania- łe cieszące oko i porusza ące zmysły powierzc nie w otoczeniu wszelkie o ro za u bu owli eru ąc pona 00 r nyc wyrob w betonowyc zwra- camy uwa e tylko w połączeniu z zielenią ka- mieniami naturalnymi tak e z kostką klinkierową czy rewnem i metalem nasze elementy zna u ą na lepsze zastosowanie i ciekawie si komponu ą W komunikacji z klientami promujemy przeko- nanie e teren zewn trzny powinien być r wnie pi kny i unkc onalny ak starannie stylizowane wn trza bu ynk w i om w ziałania kierowane o wewnątrz rmy to bu owa e ektywne or anizac i Na kr ce naszą strate i opi- sz przy pomocy tez pana Blanc ar a cemy być ostawcą z wyboru praco awcą z wyboru i mie scem o inwestyc i z wyboru łowa te zawiera ą tyle treści e wi ce nie trzeba nic o awać o na czym my si skupiamy to przeło enie ic na konkretne ziałania – Co wyróżnia produkty firmy i gdzie znajdują najlepsze zastosowanie? esteśmy z pewnością e ną z nielicznyc irm w Polsce, która proponuje swoim klientom tak szeroki wac larz pro ukt w Nie spos b opisać w kilku z a- niach tak wielkiej palety barw, rodzajów powierzchni – Semmelrock patrzy bardzo dojrzale na produkt, który powszechnie nazywany jest na rynku brukiem, kostką brukową czy betonową kostką brukową. Dla nas nie jest to zwykły kamień betonowy, który często można zobaczyć na paletach. Prawdziwy finalny produkt, którego jesteśmy promotorem, to wspaniałe, cieszące oko i poruszające zmysły powierzchnie w otoczeniu wszelkiego rodzaju budowli – mówi Paweł Ciepły, dyrektor zarządzający Semmerock Polska. Niezwykły kamień prezentacje fot.Semmelrock fot.Semmelrock

budownictwo • technologie • architektura 21 i przer nyc kształt w yśl e ka y zna zie la siebie ciekawy pro ukt kt ry i ealnie komponował si b zie z e o wymarzonym omem restaurac ą czy otelem o co z pewnością wyr nia nasze kostki to akość kt ra est niesko czonym tematem oskonale i zabie w ulepsza ącyc e nak e ako ac owcy e- steśmy w pełni świa omi e pro ukowane przez nas wyroby to beton materiał pi kny lecz niełatwy w pro- ukc i ze stosunkowo łu im okresem o rzewania ak my to nazywamy ycia pro uktu – Jakie sukcesy ma firma Semmerlock w Polsce i za granicą? e nym z na wi kszyc sukces w est akt e o ziś w ustrii mo na napotkać kostki kt re em- melrock wypro ukował w latac 0 wu zieste o wieku Na ryzione u mocno z bem czasu restau- racy ki w aryntii otoczone są płukanymi płytami i kostkami kt re mimo wieku na al po wz l em konstrukcy nym i estetycznym są bez zarzutu W ka - ym kra u w kt rym unkc onu emy cieszymy si uznaniem i pozyc ą e ne o z ł wnyc ostawc w tzw szlac etne kostki brukowe Na łowac i W - rzec rośnie liczba zrewitalizowanyc miasteczek kt ryc publiczne parki place i uliczki zi ki naszym zabie om niekoniecznie wypełnione są szarą zwykłą kostką osia amy te szerokie oświa czenie w wy- twarzaniu pro ukt w szytyc na miar olecam wszystkim o wie za ącym ustri powierzc nie uło- one z płyt uomo na terenie ar w w Wie niu W olsce ynamicznie rośnie liczba naszyc pro ek- t w Wiele ciekawyc aran ac i pokazu emy w naszym corocznyc katalo ac Z przy emnością zapraszamy o arł wka zie został wykonany enomenalny pro- ekt nabrze a nawiązu ący o symboli morskic Naszym na wi kszym sukcesem e nak est za o- wolenie przechodnia, domownika, restauratora, kt ry czu e e unkc onu e w pi knym i przy a- znym otoczeniu. – W jakim stopniu udaje się realizować plany firmy? Zawsze staramy si aby stopie ic realizac i był maksymalny czywiście est wiele przeszk kt - re co ziennie napotykamy amy silny zesp ł kt - ry śmiało stawia czoło wszelkim tru nościom We- wn trzna yscyplina kt rą sobie wyznaczyliśmy i rozsą ek w ziałaniu pozwala ą nam na realizac e naszyc zamierze niemal e w stu procentac – Jakie są plany firmy na przyszłość? ealizu emy wa nowe pro ekty ma ące na celu zwi kszenie ziałania terytorialne o rmy Wiele za- pyta otyczącyc nasze o erty poc o zi z o le łyc re ion w kra u raniczone mo liwości transportowe rosnące koszty paliwa a ą nam asno o zrozumienia i z trzema zakła ami pro ukcy nymi w olsce wcią nie esteśmy rmą o lnokra ową ocia si amy u o r po Bałtyk Nieustannie planu emy wprowa za- nie nowyc pro ukt w Wcią wi zimy wiele mo liwo- ści i potrzeb Naszą o powie zią na nie b zie cią ła tw rcza praca W przyszłym roku r wnie planu emy poszerzenie nasze o erty o nowe interesu ące pozyc e – Jak układa się współpraca z klientami? W naszym o czuciu wsp łpraca ukła a si bar- zo obrze e nak i tuta nie usta emy w ziała- niac ma ącyc na celu e cią łe oskonalenie Wa ne aby klient miał ak na wi kszą świa o- mość co to est betonowa kostka brukowa i cze o mo e o nie oczekiwać powie nie zrozumienie pro uktu ułatwia wsp łprac stotnym warantem komunikacji z klientem jest dobór odpowiedniej rmy wykonawcze kt ra potra nale ycie wbu- ować kostk na mie scu ak i ac owa pomoc architekta krajobrazu. – Co Pan by zmienił w polskich realiach gospodar- czych? yby zmiany kt re były proponowane przez obecnie rzą zące u rupowanie zostały wprowa- zone byłby to o romny sukces la nas wszyst- kic Z pewnością wielkic korekt wyma a ą po- datki, prawo gospodarcze, prawo pracy. Na tle naszyc sąsia w prezentu emy si kata- stro alnie becny system nie promu e a wr cz ka- rze prze si biorczyc olak w est to absur alne zjawisko. wnie system ubezpiecze z rowotnyc i eme- rytur wy a e si być bombą z op nionym zapło- nem”. ak napraw ziś przy p zącym świecie w ka ym obszarze est wiele o zrobienia owin- niśmy ak na szybcie o blokować polską ospo- ark aby mo ła si napraw rozwi ać Wzrost B na poziomie 5- % przy naszyc zap nie- niac i potrzebac to a en wzrost – Czego można życzyć firmie? Na pewno te o aby otoczenie rmy a wi c nasz kra zacz ło si ynamicznie rozwi ać i bu ować to, czego wszyscy potrzebujemy. A potrzebujemy wiele Bran a bu owlana cały czas eszcze bu zi si ze śpiączki i racze esteśmy wszyscy na po- czątku e świetlane o okresu ni na ko cu Na pewno te te o aby ka y nasz klient m ł co- raz o wa nie wyra ać swo e pra nienia i upo oba- nia korzysta ąc z nasze szerokie i zr nicowane o erty racownikom aby cieszyli si obrym z ro- wiem i czerpali satys akc z te o co robią czuli si wartościowymi osobami kt ryc praca ma ł boki sens i wsp łtworzy nowe pro ukty i usłu i – Dziękuję za rozmowę Adam Karbowski fot.Semmelrock

22 I eren bu owy est znaczący Wz rze wi te a - aleny w Białymstoku to mie sce kultu awnyc łowian Na szczycie wzniesienia stoi o ziś mała cerkiew kt ra została wzi ta po uwa w pro ek- cie ako wa ny punkt o niesienia i element kompo- zycy ny całe o zało enia W parku na wzniesieniu zienie zie zac ował si staro rzew awnie były tu wa cmentarze prawosławny i y owski st p wz rza w latac 0 wieku powstał wielki am iteatr mie ski imienia zesława Nie- mena okła nie na mie scu te o rozebrane o am teatru powsta e zisie sza inwestyc a kt ra w pierwszyc planac miała nawet nosić imi pieśniarza calone pozostałości po am teatrze zo- stały symbolicznie wplecione w nowy bu ynek tak si stało z zielonym szpalerem ło w kt ry ocalał Ogród, park, muzyka, życie Budowa opery w Białymstoku jest już na półmetku. Prezentujemy aktualne fotografie z budowy (stan surowy otwarty), aby pokazać krok do tego, co w całej okazałości zobaczymy za około dwa lata. Wówczas betonowe dachy budynku zostaną w całości przykryte warstwą ziemi, trawy i pnączy. Cały dach zamieni się w ogród – dostępny dla wszystkich. Ogród ten połączy się z naturalną parkową zielenią sąsiedniego Wzgórza Świętej Magdaleny. W najwyżej uniesionym punkcie budynku, na prostokątnym dachu nadscenia, trzydzieści metrów nad poziomem gruntu, znajdzie się najbardziej intensywna część ogrodu, z kręgiem wtajemniczenia. Po pokonaniu tej wysokości na własnych nogach lub windą, każdy będzie mógł do woli spoglądać na Białystok. Budynek opery stoi bowiem w samym centrum miasta. fot.Archiwum architektura

23 na poziomie terenu i uzyskał swo ą kontynuac wy e na zielonym ac u bu ynku tak si stało z niekt rymi elementami betonowymi pozostałymi po rozebranym am teatrze tylizowane popiersie Niemena stanie natomiast w na wy szym punkcie bu ynku w cz ści o ro u mieszczącym si na ac u przykrywa ącym scen i wi owni II O ile tak zwane budynki reprezentacyjne zwykle stara ą si intensywnie awać znać o swo e obec- ności są ekspansywne zaborcze co est w pew- nym sensie zrozumiałe z uwa i na wa ne unkc e akie spełnia ą o tyle pro ekt opery w Białymstoku i zie ak yby w o wrotnym kierunku stara si zła o zić i uspokoić swo ą nieuniknioną przecie wielką kubatur Bu ynek powsta e w okolicy w kt re eszcze nie tak awno kr lował nastr wąskic uliczek niewielkie o miasteczka z oma- mi i ogrodami. Ta ziarnista struktura miejska i jej wielkie walory prawie znikły po ci arem wsp ł- czesne o bu ownictwa u nie są o uratowania ro ektanci opery c cieli zac ować cz ść te o i- nące o nastro u poprzez o tworzenie we wn trzu swo e o bu ynku bie u e ne z awnyc biało- stockich ulic, ulicy Odeskiej. Powstaje rzecz bez prece ensu na śla zie istorycznie istnie ące uli- cy kt ra w tym mie scu u nie istnie e zostało za- pro ektowane łu ie oyer wz łu całe o bu ynku ako przestrze w zało eniu całkowicie otwarta la wszystkic o śla zie awne ulicy b zie mo na we ść o bu ynku z e ne strony po śla zie ulicy b zie mo na przemierzyć bu ynek wz łu i kon- tynuować spacer wyc o ząc z mac u po ru ie stronie. III tworzenie ulicy wewnątrz bu ynku opery nie est tylko ukłonem wobec o c o zące o nastro u aw- ne o miasta lica est to z zało enia przestrze otwarta i ost pna twarta przez cały zie prze- strze niezwykłe o oyer b zie w pewnym sen- sie znakiem sprzeciwu wobec codziennego funk- c onowania prawie ka e instytuc i artystyczne Bu ynki teatr w oper czy l armonii to prawie zawsze ość nie ost pne mac y tak zwane świą- tynie sztuki kt re wpuszcza ą lu zi tylko na czas spektaklu czy koncertu mi zy si mą a ziesiątą wieczorem W tym bu ynku ma być inacze ma to być mie sce akkolwiek rnolotnie to zabrzmi rzeczywiście la lu zi t tniące yciem o rana o wieczora mi zy innymi ako przestrze zia- ła artystycznyc aleria sztuki czy zwykłe mie - fot.Archiwum fot.Archiwum